________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ચોથો પ્રકાશ
૪૩
દેવકૃત ૧૯ અતિશય
કાંકરા, કઠિન-પથ્થરા, કાંટા વગેરેના સ્પર્શી થતા નથી. ગંધો પણ કપૂર, અગરુ, કસ્તૂરી, ચંદન, કલ્પવૃક્ષ, પારિજાત (=વૃક્ષવિશેષ), કમલ, કુવલય (=લીલુંકમળ), ચંપક, બકુલ, નાગકેશર, કેવડો, માલતી, ગુલાબ વગેરેના ગંધો ઘાણપુટને (=નાકના નસકોરાને) સારી રીતે તર્પણ કરવામાં અત્યંત કુશળ હોય છે, અર્થાત્ નાકને સારી રીતે તૃપ્ત કરે છે. મૃત કલેવર, લસણ વગેરેની ગંધ આવતી નથી.
આ પ્રમાણે આ પાંચેય વિષયો સ્વામીની આગળ પ્રતિકૂળતાનો ત્યાગ કરે છે. કોની જેમ ? તેના જવાબમાં કહે છે કે તાર્કિકોની જેમ. જેવી રીતે ભગવાનની પાસે આવેલા બોદ્ધ, સાંખ્ય, શૈવ, મીમાંસક, વૈયાયિક એ પાંચેય પ્રામાણિકો=પ્રમાણ શાસ્ત્રને જાણનારાઓ (ભગવાનને જોઇને અને ભગવાનની પાંત્રીશ ગુણોથી યુક્ત વાણી સાંભળીને) પ્રતિભારહિત બની જવાથી તેમનો બધો જ મદ ઓગળી જાય છે. આથી તેઓ (ભગવાનની પાસે દલીલ કરવી વગેરે) પ્રતિકૂળતાને છોડી દે છે. તેવી રીતે આ વિષયો પણ પ્રતિકૂળતાને છોડી દે છે. (૮) તથા– - વાિતવ: સર્વે, યુપત્પર્યપાતે ,
સાક્ષાતઃસહાધ્યમયાવિ રા. ૯) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ... ઋતુની અનુકૂળતા– હે કૃપાસાગર ! á-જાણે કે, માત્રવૃતસાહીવમયા–સદા કામને (= વિષય વાસનાને) સહાય કરવાથી ભય ન લાગ્યો હોય તેમ, સર્વે સંતવ:-છએ ઋતુઓ, યુપ(-એકી સાથે, વાત-આપના ચરણોને, પથુપાણ-સેવે છે.
હે વિશ્વસેવ્ય ભગવન્! વસંત-ગ્રીષ્મ-વર્ષ-શરદ-હેમંત-શિશિર નામની છએ ઋતુઓ આપના ચરણકમળોની એકી સાથે સેવા કરે છે.
અવસરથી આવેલી ઋતુઓ જગતની પણ સેવા કરે છે જ, તેથી સ્વામીનું અધિક શું થયું ? એ પ્રશ્નના જવાબમાં “એકી સાથે” એમ કહ્યું છે.. ઋતુઓ જગતની સેવા (ક્રમશ: બે બે માસ સુધી) જુદા જુદા સમયે કરે છે, જ્યારે
આ
