________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ચોથો પ્રકાશ
૪૪
દેવકૃત ૧૯ અતિશય
ભગવાનની સેવા એકી સાથે કરે છે.
' હવે ઋતુઓ એકી સાથે પ્રભુની ઉપાસના કરે છે તેનું કારણ પ્રગટ કરતા સ્તુતિકાર કહે છે-જાણે કે સંસાર છે ત્યારથી સદા ભગવાનથી નિગ્રહ કરવા યોગ્ય કામને (=વિષયવાસનાને) સહાય કરવાથી ભય લાગ્યો હોય તેથી સેવા કરે છે. વસંત વગેરે ઋતુઓ કામ વિકારોને પ્રદીપ્ત કરવાના સ્વભાવવાળી છે.
અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે–છએ ઋતુઓ ભગવાનને ભક્તિથી નહિ, કિંતુ ભયથી સેવે છે. મહામોહનો નાશ કરનારા ભગવાને જેવી રીતે કામને જલદીથી હણી નાખ્યો, તેવી રીતે કામને આશ્રય આપનાર અમારો પણ નિગ્રહ ન કરે એમ ભયભીત બનેલી છએ ઋતુઓ પોતપોતાને ઉચિંત ફૂલો, પાંદડાંઓ.અને ફલોના સમૂહનું જેટલું હાથમાં લઇને સ્વામીની સેવા કરે છે.' (૯) .
તથા અરિહંતની જ્યાં સ્થિરતા થાય છે ત્યાં દેવો સુગંધી જળને અને પુષ્પ સમૂહને મૂકે છે=વર્ષાવે છે. આ જ વિષયને સ્તુતિકાર પ્રકારતરથી કહે છે–
सुगन्ध्युदकवर्षेण, दिव्यपुष्पोत्करेण च ।
भावित्वत्पादसंस्पर्शा, पूजयन्ति भुवं सुराः ॥१०॥ ૧૦) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ– જળપુષ્પ-વૃષ્ટિ– હે જગદીશ ! માવિત્વાદ્રિપ-જ્યાં આપના ચરણોને સ્પર્શ થવાનો છે તે, મુવં-ભૂમિને, સુર:-દેવો, સુક્ષુદ્રવર્ષ-સુગંધી જળની વૃષ્ટિથી, -અને, દિવ્યપુષ્પોત્સર-દિવ્ય પુષ્યોના પુંજથી, પૂના -પૂજે છે.
હે સ્વામી ! દેવો, ઇંદ્રથી પૂજિત એવા આપની સેવા કરે છે એ તો ઠીક, કિંતુ જ્યાં આપના ચરણોનો સ્પર્શ થવાનો છે તે ભૂમિને પણ સુગંધથી ઘાણપુટને ( નાકના બે નસકોરાને) ભરી દેનારા પાણીની વૃષ્ટિથી=પાણીના સિંચનથી તથા ૧. આઠમી ગાથામાં જણાવેલ વિષયોની અનુકૂળતા અને આ ગાળામાં જણાવેલ ઋતુની
અનુકૂળતા એ બંને મળીને એક જ અતિશય છે.
