________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ત્રીજો પ્રકાશ
૨૪
કર્મક્ષયજન્ય ૧૧ અતિશય
વળી
तेषामेव स्वस्वभाषा-परिणाममनोहरं ।
अप्येकरूपं वचनं, यत्ते धर्मावबोधकृत् ॥३॥ ૩) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ – વસ્વભાષામાં બોધહે જિનેશ્વર !, તે-આપની, વરૂપ-એક જ પ્રકારની એક જ (અર્ધમાગધી) ભાષામાં કહેલી, પિ-પણ, વવનં-વાણી, તેષામેવ-તિર્યંચો, મનુષ્યો અને દેવોને તેમની જ, સ્વમા પરિણામમનોહા-પોતપોતાની ભાષામાં પરિણમવાથી રમ્યા લાગે છે અને, વવોલ-ધર્મનો બોધ કરનારી બને છે.
હે વિશ્વજનહિતકર ! આપની એક જ પ્રકારની ભાષામાં કહેલી પણ વાણી સમવસરણમાં રહેલા તિર્યંચો, મનુષ્યો અને દેવોને પોતપોતાની જાતિને અનુરૂપ જે ભાષા તે ભાષામાં પરિણમવાથી મનોહર લાગે છે અને ધર્મનો બોંધ કરાવનાર=ધર્મના સમ્યગુ બોધનું કારણ બને છે. • •
ભગવાનની વાણી પાંત્રીશ ગુણોથી યુક્ત અને અર્ધમાગધી હોય છે. એકજ પ્રકારની ભાષા તિર્યંચો વગેરેને પોતપોતાની ભાષામાં પરિણમે એ અંગે કહ્યું છે કે “ભગવાનની વાણીને દેવો દેવની ભાષા છે, મનુષ્યો મનુષ્યની ભાષા છે, ભિલ્લો ભિલ્લની ભાષા છે, તિર્યંચો પણ તિર્યંચની ભાષા છે, એમ જાણે છે.”
| સર્વ જીવોને પોતપોતાની ભાષામાં સમજાય છે એમ કહેવાથી કદાચ કોઇ એમ માની લે છે ભગવાન જુદી જુદી ભાષામાં કહેતા હશે, આથી અહીં “એક જ પ્રકારની ભાષામાં કહેલી પણ વાણી' એમ કહ્યું.
એક યોજન સુધી ફેલાનારી અને સર્વભાષામાં પરિણમેલી એક પ્રકારની પણ વાણીથી એકી સાથે સર્વ તિર્યંચો, મનુષ્યો અને દેવોને આપ ધર્મનો સમ્યગુ બોધ કરો છો તે આપની જ યોગસમૃદ્ધિનો વિલાસ છે. (૩) વળી–
साग्रेऽपि योजनशते, पूर्वोत्पन्ना गदाम्बुदाः । यदञ्जसा विलीयन्ते, त्वद्विहारानिलोमिभिः ॥४॥
