Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સ્નેહદ્રવ કૃતિ વિમ્ ?- આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્નેહ દ્રવ્યોનું જ ઓગળવું - દ્રવિત થવું અર્થ ગમ્યમાન હોય તો ; પ્રત્યયની પૂર્વેના સ્ત્રી ધાતુના અન્તમાં ર્ નો આગમ વિકલ્પથી થાય છે. તેથી સો વિત્તાયતિ અહીં સ્નેહદ્રવ્યોનું પીગળવું અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી અન્તમાં મૈં નો આગમ થતો નથી. અર્થ - લોઢું પીગળાવે છે. IIII
નો નઃ ઝારાદ્દશા
નિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલાં ના સ્વરૂપવાળા ધાતુના અન્તમાં; સ્નિગ્ધ દ્રવ્યોનું ઓગળવું અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વિક્લ્પથી હ્દ નો આગમ થાય છે. વિ + ↑ ધાતુના ૐ ને ‘નીઙ નિનો યાં ૪-૨-૨' થી માઁ આદેશ. વિ + ના ધાતુને ‘પ્રયો ૩-૪-૨૦' થી ર્િ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી હ્તા ના અન્તમાં ભ્ નો આગમ... વગેરે કાર્ય થવાથી ધૃતં વિજ્ઞાનયંત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ૢ નો આગમ ન થાય ત્યારે, ‘સિઁ-1-ન્ની ૪-૨-૨' થી હ્તા ના અન્તમાં વ્ નો આગમ થવાથી વિજ્ઞાપતિ કૃતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઘીને પીગળાવે છે. સ્નેહાવ નૃત્યેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્નેહદ્ધવ અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ ત્તા સ્વરૂપવાળા ધાતુના અન્તમાં; તેની પરમાં ત્તિ પ્રત્યય હોય તો; વિક્લ્પથી ← નો આગમ થાય છે. તેથી નટામિરાતાપયતે અહીં સ્નિગ્ધદ્રવ્યનું દ્રવિત થવું અર્થ
ल्
૧૨
