Book Title: Anuyogdwar Sutram
Author(s):
Publisher:
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020050/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8+ ekAzicama anuyogadvAra sUtra- caturtha anuyogaddAra mUtra kI prastAvanA. 26 namostu sarvajJadevAn.zAstravijJAna daataar||anuyogdvaar mUtrasye,karomi bhASAnuvAdakaH // 1 // / catvAriMmukhya anuyogA,karaNa caraNa gnnitaanyH||dhrmkthaasy svarUpa:anuyogaddAra prakAzakaH2, " jo sarvajJa devAdhideva zAstra vijJAna ke dAtAra haiM jina ko namostava karake jisa meM , karaNAnayoga jo kAraNa me kiyA ki nAma jaise pAMca samitI Adi, 2 caraNAnayoga jo sadaiva pAlana kiye Aya jaise paMcamahAvratAdi. 3 gaNitAnuyoga so saMkhya asaMkhya anantAdi aura 4 dharmakathAnuyoga sambeganI Adi / dharmakathA. ina cAra anuyoga kA samyaka prakAra se svarUpa kA prakAzaka jo yaha anuyogadvAra zAstra zrI jinezvara prakAzita aura gaNadhara racita hai. isa kA hindI bhASAmaya anuvAda karatA hUM. ___ anya zAstroM se yaha zAstra bahuta gahana kahA jAtA hai aura hai bhI taisA,isa meM Avazyaka nikSepa pramANa anupUrvI vagairA kA bahuta sUkSmatA ke sAtha kiyA hai. isa taraha paMjAba deza pAvana kartA upAdhyAyanI zrI AtmArAmajI kRta hindI bhASAnavAda kA pUrvArdha para se aura eka prata mere pAsa jo tInoM kI dIkSa meM, lIgaI thA usa para se kiyA hai. isameM jo jo azuddhiyoM rahagaI hai use vizeSajJoM zuddha kara pddh'eNge| parama pUjya zrI kahAmajIRSi mahArAja ke sampradAya ke bAlabrahmacArI muni zrI amAlaka RSijI ne sIrpha tIna varSa meM 32 hI zAkhoM kA hiMdI bhASAnuvAda kiyA. una 32 hI zAstroM kI 100010.. pratoM ko sIrpha pAMca hI varSa meM chapavAkara dakSiNa drAbAda nivAsI rAjA bahAdura lAkA mukhaMdavasAyajI jvAlAprasAdajI ne sabako rana kA amUlya lAbha diyA hai| 49398 prastAvanA 42837 For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuyogahAra mUtra kI anukramaNikA. . ... 15 48 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RpijI 1 zruta jJAna kA varNana 2 dravya Avazyaka kA varNana . bhAva Avazyaka kA varNana 4 zruta para cAra nikSepa 5 skaMdha para cAra nikSepa 13 Avazyaka ke adhyayana 17 upakrama kA adhikAra 18 AnupUrvI kA adhikAra 9 samAvatAra kA adhikAra 1. anugama kA adhikAra 111 dravyAnupUrvI kA kathana 12 kSetrAnupUrvI , " 13 kAlAnupUrvI ,,, F14 bhAvAnupUrvI .., 115 nAma ke viSaya meM 16 cha bhAvoM kA kathana 17 sAtasvaroM kA kathana 18 ATha vibhakti kA kathana 19 navarala kA kathana 20 daza nAma kA kathana 21 pramANa kA kathana 22 aMgula kA kathana 23 palyopama sAgaropama 24 pAMca zarIra kA kathana 25 garbhaja manuSya kI saMkhyA / 26 cAra pramANa kA kathana 27 sAta naya kA kathana 28 saMkhyAta asaMkhyAta anaMta 29 upakrama ke pAMca bheda 3. sAdha kI 84 auSamA 31 sAmAyika ke praznottara 32 vaya kA saMkSipta kathana prakAzaka rAjA bahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI* ... 103 ..... 123. For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir REAKIRTAIN PREMIEREree GAONLON " satra ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla. nANaM paMcavihaM paNNattaM taMjahA-AbhiNibohi ya nANaM,suya nANaM,ohi nANaM,mApajava nANaM, kevala NANaM // 1 // tattha cattArinANAI ThappAI, ThavaNijAI, jouddisijaMti, josamuddina A8+ ekatriMzattam-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUra zrutajJAna baNa.0 jisa ke dvArA vastuoM kA svarUpa mAnA jAve athavA to jo nija mvarUpa kA prakAzaka hai vaha jJAna / usa ke pAMca bheda arhantaM devane kahe haiM jina ke nAma- jo sanmukha Aya hue padArthoM ko maryAdA pUrva jAnatA hai vaha Abhiniyodhika jJAna hai. isa jJAna kA apara nAma matijJAna hai. 2 ko sunakara padAyoM ke svarUpa ko jAnatA hai use zrata jJAna kahate haiM, jo maryAdA pUrvaka rUpI padArthoM ko jAnatA hai vaha avadhi jJAna hai. 4 jo mana ke padArthoM ko jAnatA hai vaha manaHparyava jJAna hai aura 5 saMpUrNa lokAloka ke varU ko jAnanevAlA kevala jAna kahalAtA // 1 // ina pAMcoM jJAna meM se zruta jJAna ko chor3a kara zeSa cAra / / 8 For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 48 anuvAdaka vAla brahmacArI muni zrI amAlake RSijI sijaMti, No aNuNNavijaMti, // 1 // suyanANassa-uddeso,samuddeso,aNuSNA aNuogo ya, pavattai // 2 // jai suthanANassa-uddeso, samuddeso aNuNNA aNuogo ya pabattaha; kiM aMgapaviTThassa-uddeso, samuddeso, aNuNNA, aNuogo ya pavanai ? kiM aMgavAdirA uddeso, samuddeso, aNuNNA, aNuoMgo ya pavattai ? aMgapaviTunsavi udelo sarasa) aNuNNA aNuogoya pavattai, aMgavAhirassavi uddeso samuddeso azAgA - Yo- / jJAna loka meM vyavahAra ke upayogI nahIM hone se pRthaka kiye gaye haiM arthAt unakA na yahAM nahIM bai karate haiM kyoM ki mati jJAna, avadhi jJAna, manaH paryava jJAna, aura kevala jJAna se harA na. uddeza, samuddeza, anujJA va anuyoga nahIM karate haiM. aura zrutajJAna uddeza, samudeza, anujJA va anuyoga karatA hai. isa kA kathana praznottara dvArA vistAra pUrvaka Age kiyA gayA hai. // 2 // prazna-aho bhagavan ! yadi zruta jJAna hI uddeza. samuddeza, anajJA va anuyoga karatA hai to vaha kyA aMga praviSTa jo AcAraMgAdi meM zrutajJAna hai usaka+uddezAdi karatA hai athavA aMga vAhira jo uttarAdhyayanAdimeM zrutajJAna hai sera uddeza :samuddezAdi karatA hai? uttara-aho ziSya-aMga praviSTa sUtroM va aMgAhira sUtroM ko donoM sAzruta jJAnI ke uddezA samuddezAdi vidyamAna hai. paraMtu vartamAna meM jo anuyoga kA AraMbha kiyA hai. isa apekSA aMga +1 uddeza-paDhane kI AjJA, 2 samuddeza-paDhA hunA jJAna meM sthira karanA, 3 anujJA-anyako par3hAne kI AjJA karanA, aura 5 anayoga vistAra se vyAkhyA karanA.. * prakAzaka-rAjAbahAdAlAlA mukhadevasahAyanI jvAlAmasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2982 artha P8+ ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla. goya pavattai // imaM puNa paTTavaNaM paDucca aMgavAhirassa uddeso jAva aNuogoya // 3 // jai aMgabAhirassa uddeso jAva aNuogo ya kiM kAliyasma uddeso jAva aNuogo uvAlayasma uddesro jAva aNuoMgo ? kAliyassavi uddeso jAva aNuogo ukAliyassavi uddeso jAva aNuogo / imaM puNa paTThavaNaM paDucca ukkAliassa uddeso jAva aNuogo // 4 // jai ukkAliyassa uddeso jAva aNuogoM kiM Avassagassa uddeso jAva aNuogo,Avassagavitirittassa uddeso jAva aNuogA?A. vassgassavi uddeso jAva aNuogoAvassaya vairittassavi uddeso jAba annuogo| imaM vAhira sUtra-zruta jJAna ke uddezAdi vidyamAna hai, // 3 // prazna-maho bhagavan ! yadi aMga bAhira ke sUtroM meM zruta jJAna ke uddeza samuddezAdi vidyamAna hai to kyA kAlika sUtra ki jo dina rAtri ke prathama va aMtima prahara meM paThana kiye jAte haiM una ke uddezAdi hai athavA utkAlika sUtra ki jo anadhyAya kAla choDa kara zeSa sarva kAla meM paThana paThAna kiye jAte haiM. usa ke uddezAdi hai? uttara-aho ziSya? kAlika utkAlika donoM sUtra ke uddezAdi haiM aura vartamAna anuyoga prAraMbha kI apekSA utkAlika sUtra ke uddezAdi bhI haiN| // 4 // prazna-aho bhagavan ! yadi utkAlika sUtra ke uddezAdi haiM to kyA Avazyaka sUtra ke uddezAdi hai yA Avazyaka se vyatirikta (bAhira) sUtra ke uddezAdi haiM? uttara-aho ziSya ! Avazyaka ke uddezAdi haiM aura Avazya se vyatirikta ke bhI uddezAdi haiM aura yahAM anuyoga kA varNana karate hue Amazyaka sUtra ke anuyoga Avazyakapara-cAra nikSepe 84988 For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra ! puNa paTTavaNaM paDucca AvastagaramA aNuogo // 5 // jai Avassagassa aNuogo,A. vassayaNaM kiM aMga aMgAI,suyakhaMdho,suyakhaMdhA, ajjhayaNaM,ajjhayaNAI,uddeso,radesA?AvassayassaNaM-no aMga,no aMgAI,suyakhadho,no suyakhaMdhA,no ajjhayaNaM,ajjhayaNAI,no uddeso, no uddesA, ! tamhA AvasmayaM nikkhivirasAmi, suaM nikkhiAvaissAmi, khaMdhaM nikkhi. vissAmi,ajbhayaNaM nivikhavismAmi, jatthaya 2 jaM jANejA nikkhevaM nikkheve niravasesaM / aE kA varNana karate haiM // 5 // prazna-aho bhagavan ! yadi vartamAna meM Avazyaka kI vyAkhyA kI jAtI hai| hai to kyA Avazyaka eka aMga hai ki Avazyaka bahuta aMga hai. tathA eka zrata skaMdha hai yA bahuta zruta skaMdha hai eka adhyayana hai yA bahuta adhyayana hai, eka uddezA hai yA bahuta uddezA hai ? uttara-aho ziSya ! / Avazyaka kA eka zruta skaMdha bahata zruta skaMdha nahIM hai, arthAt Avazyaka aMga nahIM hai paraMtu zrata skaMdha hai Avazyaka kA eka adhyayana nahIM hai paraMtu bahuta me adhyayana haiM arthAt cha adhyayana haiM. Avazyaka kA # eka uddezI naI hai aura bahata uddeza bhI nahIM hai isa liye ipa kA spaSTa svarUpa samajAne ke liya meM Avazyaka 2 zruta.. skaMdha. aura 4 adhyayana. ina cAroM ke pRthaka 2 cAra nikSepa karUNA, koki jana padArthoM ke jitane nikSepa jAne una ke utane nikSepa nirvizeSatA se kare aura jo jina padArthoM ko hai For Private and Personal Use Only 47 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amAlaka RSijIta prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhademahAyajI jvAlAprasAdajI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 anusya dvAra sUtra-caturtha jasthaviya na jANejA caukkagaMra nikkhive ttth||1||6||se ki taM AvassayaM? cihaM paNNataM taMjahA- nAmAvarasayaM, ThavaNAvarasayaM, davyAvassayaM, mAnavatayaM // 7 // se ki taM nAmAvassayaM ? nAmAvasmayaM jassaNa jIvassa vA, arjavasta vA.jIvANaM vA,ajIvANaM vAtadubhayarasa vA.tabhayANaMbA,Avassaetti nAma kajai, setaM nAmAvassayaM // 8 // se kiM saM TharaNAvassayaM ? ThavaNAvassayaM jaNNaM kaTTakammevA, cinakammevA, potthakamme vA, leppakamme vA, gaMthime vA, veDhime vA, svarUpa se na jAna to ana meM bhI cAra nikSepa kare, isa liye yahAM Avazyaka kA varNana karate haiM ! pala-maho bhagavan ! Avazyaka kise kahate haiM ? uttara-aho ziSya ! Avazyaka ke cAra bheda he haiM / nana ke nAma-1 nAma Avazyaka 2 sthAnA Avazyaka, 3 dravya Avazyaka aura 4 bhAva Avazyaka // 7 // prazna-aho bhagavan ! nAma Avazyaka kise kahate haiM ? uttara-aho ziSya ! kisIne A eka jIva kA. eka ajii| kA, bahutase jIva kA. patase ajIva kA, eka jIva ajIva donoM kA,bahutase jIva arja va donoM kA, 'Avazyaka aisA nAma rakha diyA. use bhAma Avazyaka kahate haiM / / 8 // prazna-aho bhagava sthApanA Avazyaka kise kahate haiM? uttara-hozizya sthApanA Avazyaka ke40 bheda kahahaiM yathA-1kASTa ko kora karavAnAya huA rUpa (puruSadi kA Akara) 2 citra kara banAyA huA rUpa 3 vara kA banAya huA rUpa . Avazyakapara-cAra nikSa For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI+ purimevA, saMghAimevA, akkhe vA, varADaevA, ego vA,aNego vA,sambhAvaThavaNAe vA, asambhAvaThavaNAe vA,Avassaeti ThavaNA Thavijai, se taM tthvnnaavssy||naam ThavaNANaM ko pakaviseso ? NAmaM AbakahiyaM, ThavaNA ittariyA vA hojjA, AvakAhiyAvA hojA // 9 // se kiM taM davvAvassayaM ? davAvassayaM duvihaM paNNattaM taMjahA-Agamaoya 4 lepa karma arthAt cUnA vagairaha ke lepa se banAya huA rUpa 5 sUtrAdi gUMtha kara banAyA huvA rUpa, 6 zRMkhalAdi ke veSTana se banAyA huvA rUpa, 7 pUrima-dhAtu Adi ko pigalAkara saMce meM pUrakara banAyA, banAyA huvA rUpa, 8 saMghAtima-vastrAdi khaNDa ko ekatrita kara joDakara banAyA huvA rUpa, 9 akSapa rUpa pAsA. vagairaha,DAlakara banAyA rUpa aura 10 varADha-kauDI pramukha sthApana kara banAyA huvA rUpa.yaha ukta prakAra ke daza ke eka rUpa va aneka rUpa yoM 20 hue. usa meM sadbhAva sthApanA va asadbhAva sthApanA kare, yo 40 bheda hue| isa prakAra se ukta vastu ko Avazyaka ke abhiprAya se sthApanA karanA vahIM sthApanA Avazyaka hai." arthAt isa prakAra sthApanA Avazyaka mAnA jAtA hai. prazna-aho bhagavan ! nAma Avazyaka va sthApanA Avazyaka meM kyA bheda hai ? uttara-aho ziSya ! nAma jIvana paryaya rahatA haiM aura sthApanA to tho kAla kI bhI hotI hai arthAt usa ke AkAra meM palaTA ho jAtA hai aura vizeSa kAla kI bhI hotI hai. yaha sthApanA Avazyaka huvA // 9 // prazna-aho bhagavan ! dravya Avazyaka kise kahate ? *prakAzaka-rAjabahAdura AlAmukhadevasahAyajA jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 14. ekatriMzattama anuyogadAra sUtra-catartha yU, hai no Agamaoya // 10 // se kiM taM Agamao davvAvassayaM ? Agamao / davAvassayaM-jamsaNaM AvassaetipadaM sikkhitaM, ThitaM, jitaM, mitaM. parijitaM nAmasamaM, ghosasama,ahINakkhA,aNaccakkara,abbAiDakkharaM,akkhaliyaM, amiliyaM, avaccAmeliyaM, paDipuNNaM, paDipuNNaghosaM, kaMTThoDhaviSpamukkaM, guruvAyaNovagayaM, / se NaM tattha-vAyaNAe, uttara-aho ziSya ! dravya Avazyaka ke do bheda kahe haiM. tadyathA-mAgama se aura no Agama se. // 10 // prazna-aho bhagavan ! Agama se dravya Avazyaka kise kahate haiM ? uttara-aho ziSyaH kisIne "Avazyaka"A aise pada ko sIkhaliyA hai, hRdaya meM sthina kiyA hai, anukrama pUrvaka paThana kiyA hai, akSarAdika kI ! maryAdA yukta jAnA hai, apane nAmakI taraha acchI taraha smaraNa kiyA hai,nadattAdi doSa rahita barAvara kiyA hai, akSaroMkI-nyunatA rahita, akSaroM kI viralatA rahita, akSaroMkI asvacchatA rahina, akSarAdi kA gaDaba rahita. manaH kalpanA se nahIM palaTAyA havA, hasvadIrgha se prati pUrNa, kaMThAdi sthAna ke doSa rahita, guru kI prasannatA pUrvaka dhAraNa kiyA hai aura vaha Avazyaka pada vAcanA pRcchanA, parivartanA aura dharmakathA se nyavahRta kiyA hai paraMtu eka anuprelA usa meM nahIM hai, usa padako dravya Avazyaka kahate haiM. baryAt yaha usa ke artha meM paramArtha se upayoga lagAve nahIM. kyoMki upayoga lagAne se bhAva Avazyaka hotA hai. prazna use * Azyaka para cAra nikSepe 488 For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 pucchaNAe,pariyaTTaNAe,dhammakahAe, no aNuppehAe / kamhA? aNuvaogo danvamitika? 15 // negasamasaNaM-ego aNuva uno Agamao egadamAvassayaM, doNi utA Alao doSNi dabyAvastrayAiM. niNi aNuva uttA Agamao tiNNi daya rAyA, evaM jAvaiyA aNuva 'ttA Agamao tAvaiyAI davyAvasmayAI / evaM meva vAha rarapati / saMgahassAgo vaH aNegovA, aNuvautto vA aNuvautsA vA. Agapao yAvarayaM vA davAvassayANi vA, se ege davyAvastayaM / ujjusyasta-ego brahAcArI muni zrI amolaka rijI dravya bhAvakako kana? uttara-aho ziSya ! mAtra upayoga rahita saba kriyA hone se use dravya Apa kahanA " " aba isa kA vizeSa khalAsA ke liye mAta naya se dravya Avazyaka kA "--...nAmayama e.. snuSya upayoga rahita Avazyaka karatA hai use Agama se eka dravya yA yadi do vyakti upayoga gahita Avazyaka kahate haiM to use do dravya Avazyaka kAnA. yo kAra jitanI vyakti upayoga rahita Avazyaka karate haiM use utane hI dravya Avazyaka #hanA. jaisA yaha bhaya kA mata hA vaimA hI vyavahAra naya kA mata jAnanA. 3 saMgraha naya se eka manuSya adhava na maya upayoga hita Avazyaka karate haiM use eka hI dravya Avazyaka kahanA. kAka " saMgraha nayavAlA sAmAnya vizeSako eka rUpahI mAnatA haiM. cauthA Rja sUtra nayavAlA bhI eka vyakti upayoga prakAzaka-rAjAvaDA ra lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAmagadamI artha 10. anavAdaka For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / ekatriMzattama-anuyogadvAra sutra caturtha mULa
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aSijI brahmacArI muni zrI amolaka payatthAhigAra jANayassa jaM sarIrayaM vavagaya cutacAbita catadehaM jIvavippajaDhaM sijAgayaM vA saMthAragayaM vA, nisIhiyAgayaM vA, siddhasilAtalagayaM vA, pAsittANaM ' koI bhaNejA-aho! NaM imeNaM sarIra samassaeNa jiNovaiTaNaM bhAveNa Avassae / tipayaM-ApaviyaM paNNaviyaM parUviyaM daMsiyaM uvadasimaM, jahA ko diTuMto ? ayaM mahukuMbhe AsI, ayaM ghayakuMbhe AsI, se taM jANaya sarIra davvAvassayaM // 14 // aho ziSya ! Avazyaka aisA pada va artha ke adhikAra jAnanevAle kA cetanA se rahita prANoM ke bala ko jisane tyAga kiyA hai vaisA, jIva rahita, zayyA para paDA saMthAre para paDA huvA, jisa dhyAna meM kAla kara gayA hove usa prakAra ke dhyAna ke AkAra rahA huvA aura zilA para anazana kiyA huvA zarIra ko dekha kara koI kahe ki aho ! isa zarIra ke pudgala samuhane tIrthaMkara ke upadiSTa bhAva se bhAvazyaka aisA pada e kahA thA, samuccaya prarUpAyA thA, vizeSa prarUpA thA, kriyA kara dekhAyA thA, alaga 2 artha darzAyA aho bhagavan ! kisa dRSTAMta se ! aho ziSya ! jaise yaha madhu kA ghaTa thA, athavA yaha ghRta kA ghaTa thA kyoM ki vartamAna kAla meM ghaTa vidyamAna rUpa to hai paraMtu madhu va ghRta se rahita hai isa prakAra ghaTa tulya #zarIra hai paraMtu madhu va ghRta samAna Avazyaka karanevAlA vartamAna meM vidyamAna nahIM haiM isa liye hI usa kA nAma izarIra dravyAvazyaka rakhA gayA hai // 14 // prazna-aho bhagavan ! bhaviya zarIra dravyAvazyaka kAzaka rAmAbahAdura chAlA mukhadavasahAyajI-jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturya mUla 60%80 se kiM taM bhaviya sarIra davvassayaM ? bhaviya sarIra davvAvassayaM je jIve joNi jammaNa nikkhaMte imeNaM ceva AttaeNaM sarIra samussaeNaM jiNovadiTTe bhAvaNaM AvassaetipayaM, seyakAle sikkhissai, na tAva sikkhai, jahA ko diTuMto ? __ ayaM mahu kuMbhe bhavissai, ayaM ghayakuMbhe bhavissai, se taM bhaviyasarIra davAvasayaM hai // 15 // se kiM taM jANaya sarIra bhaviya sarIra vatirittaM davvAvassayaM ? jANaya sarIra bhaviya sarIra vatirittaM davAvassayaM tivihaM paNNattaM taMjahA-loiyaM, kuppAvayaNiyaM, kise kahate haiM ? prazva-aho ziSya ! jo jIva yoni dvArA janma ko prApta ho gayA hai aura AgAmI kAlameM apane zarIra samudAya kara jinendra upaSTi bhAva se 'Avazyaka' aise pada sIkhegA paraMta vartamAna kAla meM usane Avazyaka ke pada ko dhArana nahIM kiyA hai. isa kA dRSTAMta dete haiM jaise naye 4' ghaTa ko dekha kara koI kahe ki yaha ghRta ke liye ghaTa hogA, yaha madhu ke liye ghaTa hogA. aise hI yaha bhI Avazyaka kA jJAtA hogA. yaha bhavya zarIra dravya Avazyaka huvA // 15 // prazna-aho bhagavan ! jJaA zarIra aura bhavya zarIra vyatirikta dravya Avazyaka kise kahate haiM ? uttara-jJa zarIra va bhavya ra vyatirikta dravya Avazyaka ke tIna bheda kahe haiM. tayathA-1 laukika, 2 ku bhAvayanika aura 3 loko-17) artha 100 Avazyaka para cAra nikSapa4.90 For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir louttariyaM // 16 // se kiM taM loiyaM davAvasmayaM ? loiyaM davvAvassayaM je ime rAIsara,talavara. mAMDaviya. kothuviya inbhaseTi seNAvai. matyavAha. pabhitio-kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe muvimalAe pulluppala kamala komalummiliyAMma ahaTare pabhAe rattAsogapagAse, kiMsuya, suyamuha, guMjadvarAgasI se kamalAgara naliNIsaDabohae. uTThiyaMmisUre sahassarasimi diNayare teasA jalaMta-mudadhoyaNaM daMtapakkhAlaNaM, tellaphANaha siddhatthayaM hariAliyA ahAga dhuva puSpa malla gaMdha taMbe la vatthamAiAI "cara // 16 // prazna-aho gavan ! laukika dravya Avazyaka kise kahate haiM ? utta- aho ziSya : jo yaha rAjA, yuvarAjA. kotavAla. maMDavAdhipati. kuTumbAdhipati, gajAMta lakSmI dhArakA Ima zeThanagara zeTha, senApati, sArthavAra ityAdi loga prAtaH kAla meM kicinmAtra prakAraza hAte aura gAne ke vyatikrapa! hone para. ati nirmala AkAza hone para, vikasita kamala va netra samAna paMDura gharNa ke pabhA meM rakta azoka kiMzuka vRkSa ke puNa. guMjA-AdhI rati ke raMga samAna kamaloM ke jalAzaya va nalinI AdikamaloM ko pratidhita (vikazita ) karatA huvA sahasra kiraNa vAlA mUrya jaba prakAzamana hotA hai taba ke mukha dhote haiM, daMta prakSAlana karate haiM, keza mukha va zarIra meM tela lagAte haiM kAMgI bAla svaccha karate hai, haratAla va drauvA ko mastaka meM dhArana karate haiM, sugaMdhi dhUpa karate haiM, puSpa mAlA vaMdanAdi gaMdha va anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI pakA-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha pUla 488 davvAvassayAI kareti,tato pacchA rAyakulaM vA, devakulaM vA, ArAmaM vA, ujjANaM vA, sabhaM thA, pavvaM vA, nigacchaMti se taM loiyaM davAvassayaM // 17 // se kiM taM kupparaviyaNiyaM davAvassayaM ? kupparAvayaNiyaM davvAvassayaM je ime caraga, cIriya, cammakhaMDiya, bhikkhoDaga, paDuraMga, goyama, govvatiya, giAhadhamma, dhammaciMttaga, avirUddha viruddha, vuDDasAvaga,ppabhitao, pAsaMDatthA, kalaM pAuppabhAe rayaNIe jAva teyasAjalaMte-iMdassa vA. bola kA sevana karate haiM, pradhAna vastrAbhUSaNAdi se zarIra ko alaMkRta karate haiM. pUrvoktaM kartavya ko 5. apane nitya ke niyama jaise karate haiM. itanA karake ve rAja sabhA meM, devAdika ke sthAna meM jana sabhA meM prayAsthAna meM, bAga bagIce meM krIDA karane ke liye jAte haiM, use laukika dravya Avazyaka kahate haiM. yaha keka dravya Avazyaka huvA. // 17 // prazra-aho bhagavan ! kumAvacAnaka dravya Avazyaka / kahate haiM ? uttara-aho ziSya ! jo yaha caraka-vastrakhaMDa rakhane vAle, carma khaMDa rakhane vAle, mRga zAlA dhArana karane vAle, bhikSA karane vAle, bhasma zarIra ke lagAne vAle, vRSabhAdi nimitta se AjIvikA karane bAle,gau vRtti se thoDA 2 grahaNa kara upajIvikA karanevAle, gRhasthAvAsa meM rahakara dharma pAlanevAle apavA gRhastha dharma ke upAdhika yajJAdi dharma kI ciMtavanA karanevAle saba logoM se aviruddha dharma kA A Avazyaka para cAra nikSape 8 4.8807 2 4 For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khaMdhassa vA, rudassa vA, sivassa vA, vesamaNarasa vA, devarasa vA, nAgarasa vA, jaksvassa vA, bhUyarasa vA, muguMdarasa vA, ajAe vA; duggAe bA, kodRkiriyAe vA, uvalevaNa, samajaNa,AvarisaNAdhava pappha gaMdha malAiyAI davvAvassayAI kareti.se taM kapparAvaya. NiyaM davyAvassayaM // 18 // se kiM taM logucariyaM davAvassayaM ? loguttariyaM davvAvassayaM je ime-samaNaguNamukkajogI, chakkAyaniraNukaMpA, iyAiva uddAmA, gayAiva niraMkusA, ghaTThA,maTThA,kuppoTThA,paMDurapabhaM pAuraNA,jiNANaM aNANAe, sacchaMda carana karanevAle, vinayavAdI athavA nAstikagadI, vRddha zrAvaka * (grAmaNa) pramukha pAkhaMDI prAtaHkAla hote hI yAvat jAjvalyamAna mUrya prakAzita hote hI indra kI. skaMdha-kArmika svAmI kI, rudra kI, ziva kI, vaibhramaNa kI. devatA kI. nAga deva kI. yakSa deva kI. bhUta kI. mukaMda-baladeva kI, bacA devI kI, durgA devI kI, koTa kriyA-jisa ke Age bahuta prANiyoM kA vadha hove vaise devatA deviyoM kI pratimA ke sthAna gomayAdi se DIpana kara pAMDu Adi se pota kara una ke Age dhUpa kSepe, puSpAdika kI mAlA pahinAve. ityAdika dravya Avazyaka kare. yaha kumAvanika dravya Avazyaka huvA // 18 // aho bhagavana : loka:sara drabya Avazyaka kise kahate haiM ? aho ziSya ! lokottara dravya Avazyaka use kahate haiM ki mo zrI RSabhadeva svAmI ke samayameM jo bharata jIne mAhaNa-brAhmaNa zrAvaka sthApana kiye the unakI jAtimeM se kitaneka 1+paraMparA se zrAdaka vRtti se cyuta hogaye aura brAhmaNa kI kriyA karane lage una ko vama bhAvaka ke nAma se bogAye gaye haiM. banuvAdaka bAlabamArI muni zrI amolaka RSinI *kAzaka-rAjAbahAdura kAlA sukhadevasahAyajI jvAlA sAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vihariUNaM ubhaokAlaM Avassayassa uSaTuMti, se taM loguttariyaM davAvassayaM / / se taM jANaya sarIra bhaviya sarIra vairitaM dabAvabsayaM // se taM no Agamato dvaavssyN|| se taM davAvasmayaM // 19 // se kiM taM bhAvAvassayaM ? bhAvAvassayaM duvihaM paNNattaM taMjahA. Aramoya,no aagmoy||20||se kiM taM Agamato bhAvAvassayaM ? bhAgamato bhAvAvassayaM jANae uvautta,se taM Agamato bhAvavassayaM ||21||se kiM taM no Agamato bhAvAvasmayaM ? ekatriMzacama-anuyomadAra mUtra-caturtha mUla / kSamAdi sAdhu ke guNoM se rahita haiM, SaTakAyAkI anukaMpA rahita haiM, ghoDe jaise ummata hai, gaja jaise niraMkuza haiM, ghaTAre, maThAre, zRMgArita poSTavAle, zubhra svaccha vasa pahinanevAle. aItoM kI AvAkA ullaMghanakara svacchaMdapane vicaranevAle, ve bAvazyaka ke liye donoM kAla meM sAvadhAna hote haiM. yaha lokottara divya Avazyaka kahA jAtA hai. yaha jAnaga bharIra bhavya zarIra vyatirikta dravya Avazyaka duvA. yaha jo Agama se dravya Avazyaka huvA. yaha Tranya Avazyaka kA kathana huvA. // 19 // aho bhagavan ! bhAva Avazyaka kise kahate haiM ? aho ziSya ! mAva Avazyaka do prakAra se prAtapAdana kiyA gayA hai| tadyathA- Agama me aura 2 no Agama se maho bhagavan ! Agama se bhAva Avazyaka kise kahate aho ziSya! jo bhAvazyaka ke svarUpa ko upayoga pUrvaka jAnatA hai usakA nAma bhAva Avazyaka hai // 21 // 488004 Avazyaka para cAra nikSape874885 488 For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka zApinI mo Agamato bhAvAvasmayaM tivihaM paNattaM taMjahA-loiyaM, kupparAvayaNiya, loguttariya // 22 // se kiM taM loiyaM bhAvAvassayaM ? loiyaM bhAvAvassayaM-pucaNhe bhArahaM, bhavaraNhe rAmAyaNaM, se taM loiyaM bhAvAvasmayaM // 23 // se kiM taM kupparAvayaNiyaM bhAvAvassayaM? kapparAvayaNiyaM bhAvAvassayaM je ime-caraga cIriga jAva pAsaMDatthAsayaM, ijaM. jali homa japoMdurukka namokAramAiAI bhAvAvassayAI kareMti, se taM kupparAvayANiyaM bhAvAvassayaM // 24 // se kiM taM loguttariyaM bhAvAvassaya ? loguttariyaM bhAvAvassa. no Agama se bhAva Avazyaka kise kahate haiM ! jo Agama se bhAva Avazyakake sIna bheda kahe haiM laukika, 2 kupAvanika, aura 3 lokottara. // 22 // aho bhagavan ! laukika bhAva Avazyaka kise kahate haiM ? aho ziSya ! pUrvokta prakAra prAtaH kAla meM bhArata aura saMdhyA kAla meM rAmAyaNa kA bhAva sahita paThana pAThana karate haiM vaha laukika bhAva Avazyaka // 23 // aho bhagavan ! kumAvanika bhAva Avazyaka kise kahate haiM ? aho ziSya ! ukta prakAra ke caraka, vastra khaMDa dhArana karanevAle yAvat pAkhaMDI iSTa devakA aMjalI joDakara namaskAra kare.yajJa havana.pUjA.japa, aura mukha se baila jaise zabdoccAra karake namaskAra kare ispAda bhAva Adara karate haiM vaha kuzAvanika bhAva Avazyaka hai|||24||aho magavan ! loko prakAzaka-rAjAvahAdura lAlA mukhadevasahAthajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8+ 4 ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 480 yaM jaNNaM ime samaNe vA, samaNI vA, sAvao vA, sAviyAvA, tacitte, tammaNe, tallese tabbhavasie, tadajhavasANe, tadaTThovaThate, tadappiyakaraNe, tabbhAvaNA bhAvie, aNNattha katya imeNaM akubramANe uvautte, jiNavayaNa dhammANurAgararattamaNe ubhaokAlaM AvassayaM karoti, se taM loguttariyaM bhAvAvassayaM // se taM no Agamato bhAvAvassayaM ||se taM bhAvAvassayaM // 25 // tassaNaM ime egaTTiyA NANAghosA NANAvaMjaNA ga.madhejA bhavaMti, taMjahA-(gAhA) AvassayaM,AvassaM,karagijAMdhuvaniggaho visohiy||ajjhynn chakkavaggo, nAo ArAhaNAmaggo // 1 // samaNeNaM sAvaeNaya ra bhAva Avazyaka kise kahate haiM? aho ziSya ! Avazyaka meM citsthApanevAle, Avazyaka se hI mana. adhyavasArava tIvra adhyavasAya rakhanevAle, usa ke artha meM upayoga lagAnevAle, usa meM bhAvanA karanevAle usa ke yogya mukhavatrikA pramukha upakaraNa rakhanevAle aura anya kisI vasta meM apanA mana nahIM rakhanevAle zuddha upayAgayutta jina praNita vacana meM va dharma meM premANurAga rakta bane hu aise sAdhu. sAdhvI zrAvaka aura zrAvikA jo prAtaHkAla va saMdhyAkAlayoM donoM kAla bhAva Avazyaka (pratikramaNa) kare vaha lokottara bhAva Avazyaka. yaha lokottara bhAva Avazyaka huvA. yaha no Agama se bhAva Avazyaka huA yaha bhAva Avazyaka huvA // 25 // aba isa Avazyaka ke bhATa nAma kahate haiM-1jJa paramArtha se yaha Avazyaka ekArtha rUpa hai, paraMtu uccArana se aneka ghoSa aura aneka vyaMjana haiM. isa ke nAma kahate haiM-1 Avazyaka Avazyaka para cAra nikSepe 4.88. 3 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacArI muni zrI amolaka RSijI + avasma kAyave havai, jamhA aMto ahonisassa ya. tamhA AvassayaM nAma // 2 // sataM AvassayaM // 26 // // sekiMtaM sataM ?sataM caunvihaM paNNataM taMjahA-nAmasayaM ThayaNAsuyaM, davvasuyaM, bhAvasuyaM // 27 // se kiM taM nAyasuyaM ? nAyasuyaM jassaNaM jIvassa vA jAva suetti nAma kajjai, setaM nAmasuyaM // 28 // se kiM taM ThavaNAsuyaM? saba prakAra ke guNoM kA AvAsa rUpa, 2 Avastha karaNijja-sadaiva Avazya karane yogya. 3dhRvavigraha-sadaiva indriyoM ke nigraha karane kA sthAna,5vizuddha-AtmA ko vizuddha nirmala karane kA sthAna,5adhyayana cha adhyayana ke varga rUpa, 6 nyAya-nyAya karanevAlA, 7 ArAdhana-jJAnAdika kI ArAdhanA karanevAlA aura 8 mArga-mokSa kA yahI mArga // 1 // sAdhu sAdhvI, zrAvaka aura zrAvikA ko donoM vakta Avazya karane yogya hone se isa kA Avazyaka aisA nAma hai. yaha Avazyaka kA adhikAra huvA // // . / aba zruta ke nikSepa kahate haiM-aho bhagavan ! zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! zruta ke cAra prakAra kahe haiM. tadyathaH- nAma zruta, 2 sthApanA zruta, 3 dravya zruta aura bhAva zruta // 27 // aho bhagavan ! nAma zrata kise kahate haiM ? aho ziSya ! kisI eka jIva kA, tathA ajIva kA, bahuta jIva kA bahuta ajIva kA, eka jIvAjIva kA tathA bahuta jIvAjIva kA zruta aisA nAma rakhA vaha nAma *zrata. yaha nAma zruta huvA // 28 // aho bhagavan ! sthApanA zruta kise kahate haiM? aho ziSya ! / prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAda * For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 488 ekAdhinaH ma anyogadvAra sUtra caturtha ThavaNA suyaM jaMNaM kaTakamme vA jAva ThavaNA Thavijai, se taM ThavaNA suyaM // 29 // nAma ThavaNA kopai biseso ? nAma avazAhavaM, ThavaNA icariyA vA hojA, avakAhiyA vA hojaa|| 30||se kiM taM dabbasuya? danva suyaM duvihaM parANacaM taMjahA-Agamatoya,no mAgamato ya // 31 // se kiM taM Agamato davvasuyaM ? Agamato davvasuyaM jassaNaM suettipayaM sikkhiyaM, ThiyaM, jiyaM, Ava No bhanuhAe, kamhA ? aNuvabhogo davvasthApanA zruta jo pUrvokta prakAra kASTAdi daza prakAra se vastu kI eka tathA baneka, sadAva tathA asadAbI sthApanA kare vaha sthApanA zruta. yaha sthApanA zruta duvA // 29 // aho magavan ! nApa va sthApanA meM kyA vizeSatA hai? baho ziSya ! nAya nAvaNIva taka rahatA hai aura sthApanA poDe kAla kI bhI hotI hai aura jAvajIva kI bhI hotI hai||30|| aho magavan ! dravya bhUta kise kahate! aho ziSya / dravya ata ke do bheda ko. tadyathA-Agama se aura no bAgama se ||1||yho mamavan ! Agama se dravya zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! bAgama se dravya zruta use kahate haiM ki jisa kisIne guru ke pAsa se "zrata "aisA pada paThana kiyA hove hRdaya meM sthita kiyA hove yAvat usameM upayoga nahIM rakhA hove| upayoga rahita hone se inya zruta kA AtA hai. naigama bhaya kI apekSA eka npatti zruta paThana karatA hai| use eka dravya zruba kahanA. yoM visa prakAra sAta naya bhAvazyaka para kahe usa hI prakAra yahAM para bhI zrata para cAra nikSepe 488288+ For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amolaka RSijI anuvAdaka kAlabAhmacArI mAnA 1 mitikaTTha negamamsaNaM ego aNuvauto Agamato egaM davyasuyaM jAva kamhA ! jai / FE jANae anuvautte na bhavai, se taM Agamato davvasuyaM // 32 // se ki taM no Agamato davvasuyaM ? no Agamato davvasuyaM tivihaM paNNattaM taMjahA-jANaya sarIra davyasayaM, bhaviya sarIra davvayaM, jANaya sarIra bhaviya sarIra vaharitaM davvasuyaM // 33 // se kiM taM jANaya sarIra dasuyaM ? jANayasarIra davvasuyaM suyati payatyAhigAra jANayassa ja sarIrayaM vavagayacuyaM cAviya catadeha taM ceva putra bhANiyaM bhANiyanvaM jAva se taM jANaya sarIra davvasuyaM // 34 // se kiM taM kahanA. yAvat jisa liye vaha upayoga rahita hotA hai isa liye vaha dravya zruta kahAtA hai. yaha mAgama se hai| dravya zruta maa|| 32 // aho bhagavan ! no Agama se inya zruta kise kahate haiM: aho ziSya ! no Ama se dravya zrata ke tIna bheda kahe haiM jina ke nApa- zarIra dravya bhUta, 2 bhavya zarIra dravya zruta aura 3 va bharIra bhaga bharIra vyatirikta dravya zruta // 33 // aho bhagavan ! zarIra dravya zruta kise kahate haiM? ahoziSya zruta'aise padava usa ke artha ke adhikAra kA zAtA bharIra jIva rAhata,mANa rahita va kI ceSTA rahita pUrvokta prakAra huvA use dekha kara koI kahe ki yaha zruta kA jJAtA thA. jaise yaha sakA ghaTa, yaha ghRta kA pa thA. ise zarIra dravya zruta kahanA // 34 // aho bhagavan ! bhavya zarIra * prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlApamAdajI artha For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48-23 ekaviMzattama-anuyogadvAra mUtra caturtha mUla 4882 bhaviya sarIra davvasuyaM ? bhaviya sarIra davasurya-je jIve joNI jammaNaM nivasaMte / jahA davvAvassae tahA bhANiyavvaM, jAva setaM bhaviya sarIra davvasuyaM // 35 // se kiM taM jANaya sarIra bhaviya sarIra vairittaM davvasuyaM ? jANaya marIra bhaSiya sarIra vaisa davvasuyaM-jaMpattayapotthayalihiyaM // ahavA jANaya sarIra bhaviya sarIra vairittaM davvasuvaM paMcavihaM paNNattaM taMjahA-aMDayaM, boDayaM, kIDayaM, vAlayaM, cakkayaM, dravya zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! jisa kisIne mAtA kI yoni se janma liyA vA vAgamika kAla meM zruta kA abhyApta karegA, jaise yaha madhu kA yA ghRta kA ghaTa hogA use bhavyazarIradravyazruta kahanA // 35 // aho bhagavana ! zarIndranyazarIravyatirikta dravya zruta kise kahate haiM? ahora ziSya ! sAha patra athavA pustaka para jo likhA duvA zruta hai uptI kA nAma jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya zrRta hai. prAkRta meM zruta zabda va mUtra zabda ina donoM ke liye suya zabda kA prayoga kiyA hai| isa se aba yahAM sUtra kA adhikAra kahate haiM. yahAM mUtra ke pAMca bheda kahe haiM- aMDaja-aNTe se utpanna honevAlA, boDaja sUtra-phala se utpanna honevAlA. 3 kIDaja-kRpi se upaba hone vAlA, 4 bAlaja bAla se utpanna honevAsA aura 5 valkalaja-valkala se utpanna honevAlA. praznasa meM aMDaja kise 488.488+ bhutapara cAra nikSepe483428 For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMDayaM-haMsagambhAdi, boDayaM-kappAsamAi, kIDayaM paMcavihaM paNNattaM taMjahA-paTTe, malae, asue, cINaMsue, kimirAge // bAlayaM paMcavihaM paNNattaM taMjahA-uNNie uhie, mipalomie, kottave, kiSTisa // vAgayaM saNamAi // setaM jANaya sarIraM bhaviya sarIravairittaM davvasuyamasetaM no Agamato dnvsuyN||setN dvvsuyN||36||se kiM taM bhAvajuyaM? bhAvasuyaM duvihaM paNNattaM taMjahA-Agamato ya, no Agamato ya // 37 // se kiM anuvAdaka vAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI kahate haiM ? usara-aja so haMsa garbha pramakha jAna lenA. boDaja so karpAsa kA satra vagairaha jAnanA. kIDe se zenevAle mUtra ke pAMca bheda-paTTa sUtra-kIDe kI lAla se banA, 2 malaya mUtra malaya deza ke kIDe se banA, 3 aMzuka mUtra-cina deza sivAya anya deza ke kIDe se banA, cinAMzaka-cIna deza ke kIDe se banA. aura 5 kRmirAga-rakta varNa ke kIDe se banA. vAla ke pAMca bheda kahe haiM. tabathA- meMde ke bAla se 12UMTa ke bAla se, 3 mRga ke bAla se, 4 UMdara ke bAla se aura 5 kisI kITaka ke roma se. aura balkaLa se zana vagairaha jAnanana. yaha zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya zrRta huvA. yaha no Agama se draSya zruta kA kathana huvA. yA dravya zruna kA kathana saMpUrNa huvA // 36 // aho bhagavan ! bhAva zruta kise hate haiM? aho ziSya! bhAva zruta ke do bheda-Agama se vano Agama se ||37||aho bhagavan ! Agama se bhAva For Private and Personal Use Only prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taM Agamato bhAvasuyaM ? Agamato bhAvasuyaM-jANae uvautte settaM Agamato bhAvasuya // 38 // se kiM taM no Agamato bhAvasuyaM?no Agamato bhAvasuyaM-duvihaM paNNattaM taMjahA. loiyaM, logucariyaM ca // 39 // se kiM taM loiyaM no Agamato bhAvasuyaM ? B loiyaM no Agamato bhAvasuyaM, jaM ime aNNANiehi micchAdiTThIehi sacchaMrabuddhimai vigappiyaM tanahA-bhArahaM, rAmAyaNaM, bhImAsurukkha, koDillayaM, ghoDayamuhaM, sagaDa bhadiyAo, kappasiyaM, NAgasuhumaM keNagasattarIvesiyaM, vaisesiyaM, buddhasAsaNaM, martha zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! upayoga sahita artha paramArtha kA jJAtA ho zruta kA paThana kare vaha -bhAva zruta kahA jAtA hai. yaha Agama se bhAva zruta kA kathana huvA // 38 // aho bhagavan ! no Agama se bhAva zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! no Agama se bhAva zruta ke do bheda kahe haiM. laukika va loko tara // 39 // aho magavan ! laukika no Agama se bhAva zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! ajJAnI mithyAdRSTiyoMne apanI svacchaMdatA se va mati kalpanA se jo 1 bhArata, 2 rAmAyaNa, 3 bhImasu-1 yukta, 4 kauTitya, 5 poTaja sUtra, 6 sagaDa bhadra, 7 kalpAkalpa, 8 nAga mUkSma, 9 kanaka sattarI, 10 vairosikA, 11 buddha vacana, 12 kapila, 13 vaizika, 14 lokAyata, 15 sATha taMtra, 16 mAdara, gidvAra mUtra caturtha 389 zruta para cAra nikSepe - For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 anuvAdaka bArabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI 8+ kAvilaM, logAyataM, saTriyaMttaM,mADharapurANaM,vAgaraNaM nADagAi. ahavA bAvattarikalAau cattAriyaveyA, saMgovagANaM, se taM loiyaM no Agamato bhAva suyaM // 40 // se kiM taM louttagyiM no Agamato bhAvasuyaM ? louttariyaM no Agamato bhAvasuyaM-jaM imaM arihaMtehiM bhagavaMtehiM uppaNNaNANa dasaNadharehiM tIya eDuppaNNa maNAgaya jANaehiM savaNNAhiM savvadarisihiM tillukkarahita mahitapUiehiM, appaDihaya varaNANa saNa dharehiM paNIyaM duvAlasaMga gaNipiMDagaM taMjahA-AyAro, suyagaDo, ThANaM, samavAo, vivAhapaNNattI, nAyA dhamma kahAo. uvAsagadasAo, aMtagaDadasAo, 17 purAna, 18 vyAkaraNa, 19 nATaka; 20 bahattara kalA ke zAstra, 21 cAroM veda. 22 somopoga paT zAstra vaigaraha jo banAye haiM use no Amama bhAva zruta kahanA // 40 // aho bhagavan ! lokocara no Agaya se bhAva zruta kise kahate haiM ? aho ziSya ! lokottara no Agama se bhAva zrata use kahate haiM ki jo kevala jJAna kevala darzana ke dhAraka bhUna kAla, bhaviSya kAla va vartamAna kAla yoM tInoM kAla bhAva ke sarvajJa sarvadazI, tIna loka ke jIvoM ko vaMdanIya pUjyanIya, apratihata pradhAna jJAna darzanavAle zrI ari-maiM hata vItarAga devane AcArya ke ratna karaMDa samAna jo dvAdazAMga rUpe haiM. ina dvAdazAMga ke nAma kahate, Vt. AcArAMga, 2 sUtrakRtAMga, 3 sthAnAMga, 4 samavAyAMga, 5 vivAha prApti, 6 jJAtA dharma kAMga, .prakAzaka-jAvahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 aNuttarovavAiyadasAo, pAhAvAgaraNAI, vivAgasuyaM, diThivAoya, setaM louttariyaM no Agamato bhAva suyaM // setaM no Agamato bhAvasuyaM // se taM bhAvasuyaM // 4 // tassaNaM ime egaTTiyA NANAghosA NANAvaMjaNAnAmadhejA bhavaMtitaMjahA(gAha)suyaM suttaM gaMtha siMDati sAsaNaM ANatti. vayaNa uvaeso // paNNavaNe Agame'viyaegaTThA pajjavAsutte // 1 // setaM suyaM // 42 // * // se kiM taM khaMdhe ? khaMdhe caubihe paNNatte artha 7 upAsaka dazAMga, 8 aMtakRta dazAMga, 9 anutnaropapAtika dazAMga, 10 prazna vyAkaraNa. 11 ripAka aura 12 dRSTivAda. yaha lokottara no Agama bhAva zruta huvA. zruta zabda para yaha cAra nikSepa hue // 41 // LE zrata ke daza nAma kahate haiM-yaha zruta pada ekArtha vAcI, aneka ghoSa va aneka vyaMjanavAlA hai. ina ke nAma se kahate haiM-1 zruta guru Adi ke mukha se zravaNa kara dhArana kiyA jAve, 2 sUtra-artha paramArtha kI sucanA rUpa, #3 graMtha-aneka bhAva bhedanA kA graMthana, 4 siddhAMta-svataH ke guna se siddha banA huvA yA nizcaya jJAna kA darzaka. 5 zAsana-hitazikSA yA karma daMDa kA dAtA, 6 AjJaka-jinAjJA yA mokSa patha kA darzaka, E7 vacana-saddhodha yA satya kathana karanevAlA, 8 upadeza-hitAhita darzaka athavA nyAya patha meM sthApaka, 9 prajJapa-pravacana sadbuddhi dvArA prakAzaka athavA anya nahIM kaha sake vaisA utkRSTa pradhAna bacana kahane-0 bAlA aura 10 Agama-jina praNita paraMparA se calA AtA. yaha ekArthavAcI bhAva zruta ke nAma kahe || * yaha zruta kA adhikAra saMpUrNa huvA // 2 // 42 // * // aba skaMdha zabda para cAra nikSepa kahate haiM ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturya mUla-987 zruta para cAra nikSepe 8 498 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taMjahA-nAma khaMdhe, ThavaNA khaMdhe, davva khaMdhe,bhAva khadhe // 1||nnaam ThavaNAo pubbabhaNi Ao ANukameNa bhaanniyvaao||2||se kiM taM dadhvakhaMdhe ? davva khaMdhe duvihe paNNatte __taMjahA-Agamatoya no Agamatoya // 3 // se kiM taM Agamao davvakhaMdhe ? Agamao davvakhaMdhe-jassaNaM khaMdheti payaM sikkhiyaM sesaM jahA davAvassae tahA bhANiyanvaM, NavaraM khaMdhAbhilAvo jAva se kiM taM jANaya sarIra bhaviya sarIra vairitte davvakhaMdhe ? jANaya sarIra bhaviya sarIra vairitte davvaravaMdhe tivihe paNNatte taMjahAartha | aho bhagavan ! skaMdha kise kahate haiM ? aho ziSya ! skaMdha ke cAra prakAra kahe haiM. tadyathA-1 nAma , FskaMdha, 2 sthApanA skaMdha. 3 dravya skaMdha, aura 4 bhAva skaMdha // 1 // ina cAroM meM nAma skaMdha va sthApanA skaMdha kA kathana pUrvokta Avazyaka ke kathana jaise kahanA // 2 // aho bhagavan ! dravya skaMdha kise kahate haiM ? aho ziSya ! dravya skaMdha ke do bheda kahe haiM. tadyathA-Agama se va no Agae se // 3 // aho bhagavan ! Agama se dravya skaMdha kise kahate haiM? aho ziSya ! Agama se dravya skaMdha use kahate haiM ki jo " skaMdha" aisA pada paDhA. hRdaya meM sthita kiyA yAvat saba dravya Avazyaka jaise kathana karanA. vizeSa yahAM saba sthAna skaMdha lenA. yAvat aho bhagavana ! jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya skaMdha kise kahate haiM ? aho ziSya ! jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya skaMdha ke tIna bheda kahe haiM. / muni zrI amAlaka RSimA anuvAdaka bAla brahmacArI * prakAzaka-rAmAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 sacite acite mIsae // 4 // se kiM taM sacitta davvakhaMdhe ? sacitte davyakhaMdhe-aNega vihe paNNatte taMjahA-hayakhaMdhe, gayakhaMdhe, narakhaMdhe, kinnarakhaMdhe, kiMpurisakhaMdhe, mahoraga khaMdhe, gaMdhavvakhaMdhe, usabhakhaMdhe, se taM sacite davvakhaMdhe // 5 // se kiM taM acitte danvakhaMdhe ? acitte davvakhaMdhe aNegavihe SaNNatte taMjahA-dupaesie tipaesie jAva dasapaesie sakhijapaesie asakhijapaesie aNaMtapaesie, se taM acitte dabakhaMdhe // 6 // se kiM taM mIsae davvakhaMdhe ? mIsae davvakhaMghe aNegavihe paNNatte taMjahAsacitta, acitta va mIzra // 4 // aho bhagavan ! acitta skaMdha kise kahate haiM ? aho gautama ! sacitta kA skaMdha, manuSya kA skaMdha, kinnara kA skaMdha, kiMpuruSa kA skaMdha, mahoraga kA skaMdha, gaMdharva kA skaMdha, va vRSabha kA skaMdha ityAdi skaMdha ko sacina dravya skaMdha kahanA // 5 // aho bhagavan ! acitta dravya skaMdha kise kahate haiM ? ao ziSya ! acitta dravya skaMdha ke aneka bheda kahe haiM. tadyathA-dvipadezika tri pradezika yAvat daza pradezika skaMdha, o saMkhyAta pradezika, asaMkhyAta pradezIka va anaMta pradezika skaMdha. yaha acitta dravya skaMdha duvA // 6 // ala | aho bhagavan ! mIzra dravya skaMdha kise kahate haiM ? aho gautama! mIzra dravya skaMdha aneka prakAra se I 488+ ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha 88 skaMdha para cAra nikSepe 4884889 For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacArI muni zrI amAlaka RSijI seNAe aggime khaMdhe, seNAe majjhime khaMdhe, seNAe pacchime khaMdhai, se taM mIsae dabvakhaMdhe // 7 // ahavA-jANaya sarIra bhaviya sarIra bairitte davakhaMdhe tivihe paNNate taMjahA-kasiNakhaMthe, akasiNakhaMdhe aNega daviyakhaMdhe // 8 // se kiM taM kasiNakhaMdhe?kasiNakhaMdhe so ceva hayakhaMdhe gayakhaMdhe jAva usabhakhaMdhe se taM kasiNa khaMthe ||se kiM taM akatiNakhaMdhe ?akasiNakhaMdhe soceva dupaesiyA khaMdhe jAva aNaMtapaesie khaMdhe setaM akasiNa khaMdhe||se kiM taM aNega daviyakhaMdhe?aNegadaviya khaMdhe tassaceva dese * prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyanI jvAlAmalAdajI kahA hai. istI anca zastrAdi saMyukta senA kA agrima skaMdha, senA kA madhya skaMdha aura senA kA pIche kA skaMdha. yaha mIzra dravya skaMdha huvA / / 7 // athavA jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya skaMdha ke tIna bheda kahe haiM jina ke nAma-1 kRtsna (pratipUrNa) dravya skaMdha, 2 akRtsna apratipUrNa dravya skaMdha.. aura 3 aneka dRSyavAlA skaMdha // 8 // aho bhagavan ! kRtsna dravya skaMdha kise kahate haiM ? aho ziSya ! pUrvokta azva skaMdha gaja skaMdha vagairaha kRtsna skaMdha hai. vipradezika tripadezika yAvat anaMta padezika vagairA meM akRtsna dravya skaMdha hai, aura aho bhagavan ! aneka dravya skaMdha kise kahate haiM? aho ziSya ! sacitta manuSya pazu Adi ke zarIra kA nakha vagairaha jIva ke pradeza rahita hove tathA jIva pradeza sahita hoye use For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir % 9 1300 avacie tarasa ceva dese uvacie, se taM aMNegadadhviyaM khaMdhe. seM te jANaya sarIra bhavidha sarIra vairitte davekhaMdhe, se taM no Agamao davvakhaMdhe. se taM davya khaMdhe / / 9 / / se kiM taM bhAvakhaMdhe ? bhAva khaMdhe duvihe paNNatte taMjahA-Agamaoya, no Agamaoya // 10 // se kiM taM Agamao bhAvakhaMdhe ? Agamao bhAvakhaMdhe jANae uvautte, se taM Agamao bhAvakhaMthe // se kiM taM no Agamao bhAvakhaMdhe ? no Agamao bhAvakhaMdhe eesiM ceva sAmAkSya mAiyANaM chaNhaM ajjhayaNANaM samudaya samii ekatrizatama-anuyogadvAra mutra-caturtha mUla skandha para cAra nikSape aneka dravya skaMdha kahate haiM, yaha jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravba skaMdha rahA. yaha no Agama se dravya skaMdha ivA. yaha dravya skaMdha kA kathana pUrA huvA // 9 // aho bhagavan ! bhAva skaMdha kise kahate haiN| aho gItapa! bhAva skaMdha ke do bheda kahe haiM. tadyathA-1 Agama se aura 2 no Agama se // 1 // ahora bhagavana ! mAgama se bhAva skaMdha kise kahate haiM ? aho ziSya ! upayoga pUrvaka skaMdha kA artha paramArtha ko jAne so. yaha Agama se bhAva skadha huvA. aho bhagavan ! no Agama se bhAva skaMdha kise kahate haiM ! aho ziSya ! sAmAyikAdi cha hI adhyayana ekatrita karane se mUtra kA jo skaMdha hotA hai vaha no *Agama se bhAva skaMdha hai. yaha bhAva skaMdha kA adhikAra huvA. yaha skaMdha para cAroM nikSepa hue // 11 // aba | 1498 - For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra 1 anuvAdaka bAla brahmacArI pani zrI amolaka RSijI ? samAgameNaM nipiNNe Avassayasuya khaMdhe bhAvakhaMdhetti labbhai,setaM no Agamao bhAvakhaMdhe,se taM bhAvakhaMdhe // 11 // tassaNaM ime egaTriyA NANA ghosA, NANA vaMjaNA, nAmadhejA bhavaMti, taMjahA-(gAhA)gaNakAe nikAecie,khaMdhe,vagge,taheva rAsIyApuMjaya piMDe nigare, saMghAe Aula samahe // 1 // se taM khaMdhe // * // AvassagassaNaM ime asthAhigArA bhavaMti, tajahA-(gAhA) sAvajajogaviraI ukittaNa guNavaoya pddivttii,|| khalica ssa niMdaNA, vaNatigiccha guNa dhAraNA ceva // 1 // AvassayassaNaM eso piMDatyo skaMdha ke bAraha nAma kahate haiM-yaha bhAva skaMdha ekArtha vAcI, aneka ghoSa, aneka vyaMjanavAlA hai. isa ke nAma-1 gaNa-bahutoM kA mIlanA, 2 kAya-paTkAya samAna, 3 nikAya-zarIra tulya, 4 skaMdha- vRkSa ke dha jaisA, 5 varga-gauvarga sapAna, 6 rAzi-Dhaga samAna, 7 pUMja-dhAnyAdi ke pUMja samAna, 8 piMDamuzikA ke piNDa samAna, 9 nikara-upacita havA, 10 saMghAta-saMghAtana, 11 Akula-kula ke samAna aura 12 samuha. yaha skaMdha kA tIsarA adhikAra huvA // 3 // * // aba ina Avazyaka zruta, va skaMdha ina tInoM ke cAra 2 nikSepa karake cauthA Avazyaka ke adhyayana kA kathana karate haiM. Avazyaka ke nimnokta arthAdhikAra hote haiM. jaise ki sAvadha yoga kI virati rUpa prathama adhyayana, 2 guNa kIrtana rUpa 7 prakAzaka-rAjAbahAdura lAla mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A8+ ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-caturtha vaNNio samAseNaM // etto ekeka puNa ajhayaNaM kittaissAmi // 1 // taMjahAsAmAiyaM, cauvIsatthao, vaMdaNayaM, paDikkamaNaM, kAussago, paccakkhANaM // 1 // tattha paDhamaM ajjhayaNaM sAmAiyaM tassaNaM ime cattAri aNuogadArA bhavaMti taMjahAdvitIya adhyAya, 3 guNayukta ko baMdanA rUpa tRtIya adhyAya, 4 aticAroM kI nivRtti rUpa caturtha adhyAya 5 doSa rUpa vraNa kI auSadhi rUpa paMcama adhyAya aura 6 uttara guNa kI dhAraNA rUpa SaSTha adhyAya. yaha cha Avazyaka rUpa cha adhyayana mAnanA. yaha Avazyaka ke skaMdha kA saMkSepa se artha varNana kiyA paraMtu skaMdha ke ekeka adhyayana kA vistAra pUrvaka vyAkhyA karUMgA. jaise-1sAmAyika-samatA rUpa lAbha. 2 catArvazastava-cauvIsa tIrthakara ke guNAnuvAda. 3 vaMdanA-guNAdhika kI vaMdanA karanA, 4 pratikramaNa-AticAra rUpa pApa se nivartanA, 5 kAyotsarga-pApa kI vizuddhi ke liye kAyA ko utsarga sanmukha rakhanA aura 6 pratyAkhyAna-anAgata kAla meM pApa ke Agamana kA dvAra rokanA. yaha Avazyaka ke cha adhyayana ke nAma cina jAnanA // 1 // aho ziSya ! ukta cha adhyayana meM se prathama adhyayana kA nAma sAmAyika hai usa ke yaha cAra anuyoga dvAra hote haiM. jaise-1 upakrama-dUra kI vastu ko najIka karane kA udhama karanA, 2 nikSepa-phira use dRDhatA pUrvaka karanA, 3 anugama byAkhyA karanA aura 4 naya-aneka dharmamaya vastu ko mukhyatA meM eka hI dharmapaya mAnanA. isa kA vistAra pUrvaka kathana Age kahate haiM. jisa 4884 Avazyaka ke adhyayana 488 For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 uvakamme, nikkheve, aNugame, nae // 2 // se kiM taM ubakkame ? ubakkame chabihe paNNatte taMjahA-NAmovakkame, ThavaNovakkame, davyovakkame,khettovakkame,kAlovakkame, bhAvovakkame // NAma ThavaNAo gayAo // 3 // se kiM taM dabokkame ? vovakkame duvihe paNNase taMjahA-Agamaoya, no Agamooya jAva jANaga sarIra bhaviya sarIra vahAratte, dabokkama tivihe paNNatte taMjahA-sacitte acitte mIsae // 4 // se kiM taM sacitta davAvakkame ? sacitte davyovakrame tivihe paNNatte taMjahAartha prakAra kisI vastu kI prApti ke liye nagara meM dvAroM se praveza kara sakate haiM vaise hI Avazyaka rUpa nagara meM HEveza karane ke liye anuyoga-adhyayanAdi kI vyAkhyA rUpa mukhya cAra dvAroM kA kathana vaise hI pratyeka ke uttara dvAroM kA kathana kahate haiM // 2 // aba prathama upakrama kA adhikAra kahate haiM. aho bhagavan ! upakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! upakrama ke cha bheda kahe haiM jina ke nAma-1 nAma upAra ra sthApanA upakrama, 3 dravya upakrama, 4 kSetra upakrama, 5 bAla upakrama aura 6 bhAva upakrama. nAma va sthApanA upakrama kA kathana pUrvokta nAma ba sthApanA Avazyaka jaise kahanA // 3 // aho / gara! dravya upakraya kise kahate haiM ? o ziSya ! dravya upakrama ke do bheda haiM- Agama se hI aura 2no Agama se yAvat jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya upakrama ke tIna bheda kahe haiM11 sacitta, 2 citta aura 3 miishr||4|| aho bhagavana : sacitta drabya upakrama kise kahate hai anudAnAcArAmuni zrI amolaka RSirja prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + +8+ ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla duppae, cauppae, appae, ekikke puNa duvihe paNNatte taMjahA-parikkameya vtthuvinnaasey||5|| se kiM taM duppae uvakkame?dupae uvakkame-duppayANaM,naDANaM,naTTANaM jallANaM malANaM, muTThiyANaM belaMbagANaM, kahagANaM, pavagANaM, lAsagANaM, AikkhagANaM, laMkhANaM, maMkhANaM, tUNaillANaM, tuMbavINiyANaM, kAboyANaM, mAgahANaM,se taM duppae uvakkame // 6 // se kiM taM ca uppe| F aho ziSya ! sacitta dravya upakrama ke tIna bheda kahe haiM. tadyathA-5 dvipada, 2 catuSpada aura 1 apada.* 2 ina meM ekeka ke do 2 bheda kahe haiM tadyathA-1 parikrama aura 2 vastu vinaashk.||5|| aho bhagavan ! dvipada upakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! nRtya karanevAle, nATaka karanevAle, rassIpara khelanevAle, mallayuddha karanevAle, muSTiyuddha karanevAle, veSa banAnevAle. aitihAsikAdi kasA karanevAle, pavADA gAnevAle, virudAvAlI bolanevAle, jyotiSa nimitta prakAzanevAle, vaMzAgra khelanevAle. kASTa para yA vasa para citra # lekhana kara batAnevAle, vINA bajAnevAle, tambAdika kI vINA bajAnevAle. kAvara dhArana karanevAle. 'mAgadhika-jaya 2 zabda bolanevAle, ye upakrama se aneka kAla kA abhyAsa kara vastu utpanna karate haiN| use upakrama kahanA aura vinAza karate ho use vastu vinAzaka kahanA. yaha dvipada upakrama ke bheda hae. dIrgha kAla meM jo kArya siddha hone kA hove vaha sthApanAdi prayoga se thoDe kAla meM siddha kare yaha parikrama. aise hI dIrgha kAla meM bastu kAvinAza hone kA ho usa kA zastrAdi prayoga se alpa kAla meM vinAza karana va vimAzaka. For Private and Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI uvakkame ? cauppae uvakkame-cauppayANaM AsANaM hatthINaM iccAi se taM cauppae uvakkame ||7||se kiM taM appae ubakkame? appae ubakka-appayANaM aMbANaM aMbADagANaM iccAi se taM appaeuvakkame, se taM sacitta davvovakkame // 8 // se kiM taM acitta davyovakame ? acitta davyovakkame-khaMDAINaM guDAINaM macchaMDINaM, se taM acitta davvovakame // 9 // se kiM taM mIsae davvovakkame ? mIsae davvovakkame soceva thAlagaAyasagAimaMDie AsAi, se taM mIsae davyovakkame. // se taM jANaya sarIra // 6 // aho bhagavan ! catuSpada upakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! hAthI ghoDe ityAdi upakrama se aneka kalA kA abhyAsa kare so upakrama aura vastu kA nAza kare vaha vastu vinAzaka // 7 // aho bhagavan ! apada upakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! Amra ambADe ityAdi phala rasAdi guna kI vRiddhi kare tathA ghaTAdi ghRtAdi dhArana kare vaha upakrama aura ina se vastu kA nAza kare so vinAzaka. yaha apada upakrama kA aura sacitta dravya upakrama ke bheda hue // 8 // aho bhagavan ! acitta dravya upakraya kise kahate haiN| aho ziSya ! acitta dravya upakrama zakkara, guDa, mIzrI Adi dugdhAdi meM mIlAne se miSTa guna vagairaha kI vRddhi kare so acitta dravya upakA aura vinAza kare so vastu vinAzaka. yaha #acitta dravya upakrama kA kathana havA // 9 // aho bhagavan ! mIzra dravya upakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! AbhaSaNoM se alaMkRta bane hue usa azvAdi ko upakrama yA vastu vinAza dvArA zikSita bamAve prakAzaka-rAjAvahAdura chAlA sukhadavasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 + ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha bhaviya sarIra vairitte davyovakame // se taM no Agamao davAvakkame // se taM dabovakkame // 10 // se kiM taM khettovakkame ? khettovakkame-jaNNaM halakuliyAIhiM khettAI uvakkamijati. se taM khetovakkame // 11 // se kiM taM kAlovakkame ? kAlovakkame ! jaM gaM nAliyAIhiM kAlassovakkamaNaM kIrai, se taM kAlovakkame // 12 // se kiM taM bhAvovakkame ? bhAvovakkame ! duvihe paNNatte taMjahA-Agamaoya no Agamooya, Agamao jANae uvutte|no Agamao duvihe paNNatte taMjahA-pasattheya apasattheya, yA nAza kare yaha vIzra dravya upakrama huvA. yaha jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya upakrama kA kathana huvA. yaha no Agama dravya upakrama va dravya upakrama kA kathana huvA | // 10 // aho bhagain / kSetropakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! hala aura kuli karake kSetrAdi kA upakrama vA vastu vinAza kiyA jAtA hai use kSetropakrama kahate haiM // 1 // aho bhagavan ! kAlopakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! ghaTikAdi se kAla kA jo pramANa kiyA jAtA hai athavA pAvase pauruSI Adi kA pramANa hotA hai use kAlopakrama kahate haiM. // 12 // aho bhagavan ! bhAvaupakrama kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAvaupakrama ke do bheda kahe haiM tadyathA-Agama se aura no Agama se. usa meM zAstrAdika kA upayoga sahita abhyAsa kare so Agama se bhAvopakrama aura no Agama se bhAvopakrama ke do bheda 8 Avazyakapara-cAra nikSa842808 For Private and Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4.anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI: 3 tattha apasatthe DoDiNi gaNiyAya maccAINaM, pasatthe gurumAINaM. se taM no aagmo| tadyathA-prazasta aura aprazasta. isa meM aprazasta upakrama se brAhmaNI kI gaNikA kI aura pradhAna kI buddhi. ina tInoM kI saMkSepa se kathA karate hai- eka brAhmaNIne apanI tInoM putriyoM ko pANigrahaNa karAkara kahA ki tuma apane pati ko kisI prakAra ke aparAdha meM lAkara usa ke pAda prahAra karanA aura no hove so saba vRttAta mujhe kahanA. tInoM ne DAsahI prakAra kiyA.usa meM eka ke pati ne prasanna ho kahA ki mere kaThina mastaka meM tere pAMva se prahAra karane se tere komala pAMva ko ijA huI hogii| so mApha kara. dusarI ke pati ne uttama strI ko aisA karanA yogya nahIM hai yoM kahakara krodhita hokara kazAna hogayA. aura tIsarI ke pati ne use ghara se bAhira nIka dI. tInoMne apane mAtA ko vItaka vArtA kahI. mAtAne prathapa putrI se kahA tU nizcita rahe. terA pati terI AjJA meM rahegA. dUsarI se bhI kahA tU bhI nizcita rahe. kadApi tega pati kupita hogA to zAMta ho jAyagA. aura tIsarI se kahA yadi tU mukha kI abhilASA karatI ho tere pati kI AjJA meM sadaiva rahanA yoM patrI aura unake pati kA abhimAya jAnA so brAhmaNI kI buddhi jAnanA. kisI vezyAne jagata ke pratihita 2 puruSoM ke citroM kI. citrazAlAbanavAi. vahAM rAjaputrAdi jo Ave ve apanA citra dekha kara saMtuSTa hove aura vezyA ko saMtuSTa kare. isa vezyAne apanI buddhi se dravyopArjana kiyA so vezyA kI buddhi. 3 ekadA rAjA apane maMtrI sahita azva para ArUDha hokara vana krIDA karane gayA thA. vahAM eka sthAna para ghoDene laghunIta kI jisa se khaDDA 'paDa kara vahAM hI mUtra sthira rahA. yaha dekha rAjAne vicAra kiyA ki yahAM talAva hove bhI acchA. paraMtu .prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadeksahAyajI-jvAlApramAdalI. For Private and Personal Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir E0% B80 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla no aNANupuvI davvehi samoyaraMti, no avattavvaya davvehi samoyaraMti. ||negmvvhaaraannN aNANupubbI dabAI kahiM samoyaraMti kiM ANupuvI davvahiM samoyaraMti, aNANupubbI davdhahi samoyaraMti. avacavyaya davvehiM samoyaraMti?no ANupuvI dabbehi samoyarati. aNANupubIdavyehiM samoyaraMti. no avatta va davvohiM samoyaraMti negamavavahArANaM avasavva davvAiMkahiM samoyarati-kiM ANupuyI vyahi samoyaraMti,aNANupuvI davvehi samoyarati, avattavva davvehiM samoyaraMti ? no ANupubbI dabvehiM samoyaraMti, no aNANuputhvI davvehi samoyaraMti, avattabdhaya dabvehi samoyaraMti // setaM samoyAre // 28 // se vyavahAra nayake mata se samavatAra kaise hotA hai ? kyA AnapUrvI dravya kA samavatAra hotA hai. anAnupUrvI dravya kA samavatAra hotA hai yA avaktavya dravya kA samavatAra hotA hai ? aho ziSya ! gama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya meM samavatAra hotA haiM paraMtu anAnupUrvI va avaktavya dravya meM samavatAra nahIM hai hotA hai. aise hI anAnupUrvI dravya kA anAnapUrvo dravya meM samavatAra hotA hai paraMtu AnupUrvI va avaktavya va dravya meM samavatAra nahIM hotA hai aura avaktavya dravya kA avaktavya dravya meM samavatAra hotA hai| paraMtu anApUrvI va AnanupUrvI dravya meM samavatAra nahIM hotA hai // 28 // baho bhagavan ! anugama kise *88% samavatAra varNana 43. 498 For Private and Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir . kiM taM aNugame ? aNugame nava vihe paNNatte taMjahA-(gAhA) 1 saMtapaya parUvaNayA, 2 davvapamANa,3 khitta, 4 phumaNAya 5 kAloya 6 aMtaraM,7 bhAga, 8 bhAva, 9 appAbaDaM ceva // 1 // 29 // negamavavahArANaM ANupuvI davvAiM kiM asthi natthi ? NiyamA Atthi, // negama vavahArANaM ANANupubbI davAI kiM asthi Natthi ? NiyamA atthi // negama vavahArANaM avattavyaga davAI ki asthi sthi ? niyamA anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI kahate haiM ? aho ziSya ! sUtra ke anakala rUpa kA darzAnevAlA athavA mAnanIya rUpa kI vyAkhyA karanevAle anugama ke nava bheda kahe haiM. tadyathA-1 satpabhirUpanA dvAra-vidyamAna satpada kI prarUpanA kare paraMtu AkAza kumugavat avidyamAna pada kI prarUpanA nahIM kare, 2 dravya pramANa dvAra-isa meM dravyoM ke saMkhyA kA kathana, 3 kSetra dvAra-jitane kSetra meM rahe usa kA kathana, 4 sparzana dvAra meM kitanA kSetra sparzanA jisa kA kathana.kAla dvAra meM kitane kAla kI sthiti hai usakA kathana hai, 6 aMtara dvAra meM bichaDe huA pIche kitane kAla meM mIla jAya usa kA kAna hai,7bhAga dvAra meM paraspara kitanA bhAga hai jisa kA kathana hai.8 bhAva dvAra meM kitane bhAva hai usa kA kathana hai, aura 2 alpAvahattva dvAra meM alpabahutva va vizeSAdhika kauna 2 hai jisa kA varNana hai // 29 // prathama satpada prarUpanA dvAra-aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se anupUrvI dravya. anAnupUrvI dravya va avaktavya dravya kI asti hai ki nAsti hai ? aho ziSya ! tInoM kAla meM tInoM prakAra ke dravya kI niyamA se sadaiva asti hai paraMtu nAsti nahIM hai // 30 // For Private and Personal Use Only kAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadavasahAyajI jvAlAprasAdajI *
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra 480 ekatriMzattama-anuyogadvAra mutra-caturtha mUla 48 asthi // 30 // negama bavahArANaM ANapavvI davvAiM kiM saMkhijjAiM asNkhijjaaii| aNaMtAI ? no saMkhijAiM no asaMkhijAiM, aNaMtAI, evaM aNANupuvvI davAiM avattabaga davAI ca aNatAi bhANiyavvAiM // 31 // negama vavahArANaM ANapuvI davvAiM logassa kiM saMkhijai bhAge hojjA, asaMkhijjai bhAge hojA, saMkhejjesu bhAgesu hojjA, asaMkhejesu bhAgesu hojA, savaloe hojjA ? ega davvaM paDucca saMkhejai bhAge vA hojjA, asaMkhajai bhAge vA hojA, saMkhajasu bhAgesu vA hojjA, asaMkhijesu bhAge su vA hojjA, sabaloe vA hojA / NANA dUsarA saMkhyA dvAra-aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se tInoM prakAra ke dravya kyA saMkhyAte . asaMkhyAte haiM yA anaMta haiM ? aho ziSya ! tInoM prakAra ke dravya saMkhyAte asaMkhyAte nahIM hai paraMtu anaMta haiM // 31 // tIsarA kSetra dvAra-naigama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya loka ke kitane 7 bhAga meM haiM kyA saMkhyAta bhAga meM haiM ki asaMkhyAta bhAga meM haiM? kyA saMkhyAtave bhAga meM hai yA asaMkhyAtave bhAga meM haiM, yA saba loka meM hai ? aho ziSya ! eka dravya AzrI AnupUrvI dravya loka ke saMkhyAta bhAga meM haiM, asaMkhyAta bhAga meM hai, saMkhyAtave bhAga meM hai, asaMkhyAtave bhAga meM haiM aura saMpUrNa loka meM haiM.' + aura bahuta Travya AzrI saMpUrNa loka meM hove. kyoM ki tIna pradezika skaMdha se anaMta pradezika skaMdha 48488anugama viSaya 4800-40 artha For Private and Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ANS anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI - davvAI paDucca niyamA savvalopa hojA // negama vavahArANaM aNANupunvI davAI kiM loyassa saMkhijai bhAge hojA jAva savvaloe yA hojA ? 9gaM davvaM paDucca no saMkhejai bhAge hojA,asaMkhejati bhAge hojA. nAsakhejesu bhAgesu hojA,no asaMkhajesu bhAgesu hojA,no tavvaloe hojA NANA vyAI paDucca niyamA savvaloe hojA, evaM avatavvaga davyAI bhANiyavvAI // 32 // negama kvahArANaM ANupunvI davAI logassa kiM saMkhenai bhAgaM phusaMti,asaMkhajai bhAgaM phusaMti,saMkhejesu bhAge phusaMti, asaMkhejesu bhAge phusaMti, savvalogaM phasaMti ? egaM davvaM paDacca logassa saMkhejA paryaMta yaha haiM. aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya AzrIya amAnupUrvI Travya kyA loka ke saMkhyAta mAga meM haiM, asaMkhyAta bhAga meM haiM, makhyAtace bhAga meM haiM yA asaMkhyAtave bhAga meM hai, yA saba loka meM haiM ? aho ziSya ! eka dravya AzrIya loka ke asaMkhyAta bhAga meM hI hotA hai aura bahuta dravya AzrIya niya se saba loka meM hotA hai. aise hI avaktavya kA kahanA // 32 // cauthA sparzanA dvAra kahate haiMbhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se AnapUrvI dravya kyA loka ke saMkhyAta bhAga meM saharza karate haiM.. asaMkhyAta bhAga meM sparza karate haiM. saMkhyAlaye bhAga meM sparza karate haiM, asaMkhyAtave bhAga meM sparza karate haiM / yA saba loka meM sparza karate haiM ! aho ziSya ! bhAnupUrvI dravya loka ke saMkhyAta bhAga meM yAvat saba prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasa hAyajI jvAlAprasAdajI" For Private and Personal Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir B sUtra artha HP ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla bhAgaM vA phusaMti jAva sabalogaM yA phusati / NANA davAI paDucca niyamA sabalogaM phupati // Negama vavaha rANaM aNANupubbI davyAI loyassa ki saMkhejai bhAga phusaMti jAva sabaloga phusaMti ? e dabbaM paDucca no saMkhijjai bhAgaM phusaMti. asaMkhijjai bhAgaM phusaMti, no sakhije bhAge phusaMti no asaMkhije bhAge phusaMti, no savaloyaM phusaMti / nAgA davAI paDucca niyamA savvaloyaM phusaMti, evaM avattavyaga davAI bhANiyabvAiM // 33 // Negama vavahArANaM ANuputvI davAI kAlao kevacciraM loka meM sparza karate haiM aura bahuta dravya AzrI niyamA saba loka ko sparzate haiM. aho bhagavan ! anAnapUrvI dravya loka kA saMkhyAta bhAga yAcata kyA saba loka sparzatA hai ? aho ziSya ! eka dravya kI apekSA se loka kA asaMkhyAtavA bhAga hI sparzavA hai paraMtu saMkhyAta bhAga, saMkhyAtavA bhAbha yA saba loka ko nahIM sparzatA hai aura aneka dravya kI apekSA se saba loka ko sparzatA hai. jaise anAnupUrvI kA kaTA vaise hI avaktavya kA kahanA x. // 33 // pAMcavA kAla dvAra-aho bhagavan ! naigama, vyavahAra nA kI apekSA se AnI dravya kI kitanI sthiti kahI hai? aho ziSya ! eka dravya kI x kSetra dvAra va sparzanA dvAra meM vizeSatA yaha hai ki eka pradeza meM avagAha kara rahA huvA dravya cha dizi ke chana / madhya ka eka yo sAta ko spazana kara sakatA hai Hd aNugama viSaya 14 For Private and Personal Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 4.9 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI hoi ? egaM davvaM paDucca-jahaNaNaM egaM samayaM ukkoseNaM asaMkheja kAlaM / NANA davvAiM paDucca NiyamA sabahA / aNANupuvvI davvAiM abattavaga vvAiM ca evaM ceva bhANiyanvAiM / / 34 // Negama vavahArANaM ANuputvI davyANaM aMtaraM kAlao kevaciraM hoi ? egaM davva paDucca-jahannaNaM egaM samayaM, ukkoseNaM aNataM kAlaM / NANA davAI paDucca-Natthi aMtaraM ||nnegm bavahArANaM aNANupubbI davvANaM aMtaraM kAlao kevacira hoI ? egaM dadhvaM paDucca jahaNNeNaM ega samayaM, ukkoseNaM asaMkhajjaM kAlaM / NANAdavvAiM paDucca gatthi aMtaraM // gama vavahArANaM avattavvaga davyANaM apekSA jaghanya eka samaya kI utkRSTa asaMkhyAta kAla kI aura bahuta dravya kI apekSA se niyamA se sadaiva pAte haiM. isI taraha anAnupUrvI va avaktavya kA kahanA / / 34 // chaTThA aMtara dvAra kahate haiM-aho. bhagavan ! AnupUrvI dravya vikhare pIche pIchA AnupUrvI dravya bane usa meM kitane kAla kA aMtara hotA aho ziSya ! eka dravya kI apekSA jaghanya eka samaya utkRSTa anaMta kAla kA aMtara paDe aura bahuta dravya kI apekSA kadApi aMtara paDe nahIM. aho bhagavan ! anAnupUrvI dravya kA kitanA aMtara paDe ? aho ziSya ! eka dravya AzrIya jaghanya eka samaya utkRSTa asaMkhyAta kAla aura bahuta dravya kI apekSA se prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI ghAlAprasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 498 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla -*-%82 aMtaraM kAlao kevacciraM hoI ? egaM davvaM paDucca jahanneNaM egaM samayaM, ukkoseNaM aNaMtakAlaM, NANA davAI paDucca Natthi aMtaraM // 35 // NegamavavahArANaM ANupubbI davvAiM semadavvANaM kaibhAge hojA-kiM saMkhijjai bhAge hojA, asaMkhijjai bhAge hojA, saMkhejjesu bhAgesu hojA, asaMkhejesu bhAgesu hojjA ? no saMkhijai bhAge hojA. no asaMkhijjaDa bhAge hojA. no saMkhejesa bhAgema hojA, niyamA asaMkhajesa bhAgesu hojjA // mamavavahArANaM aNANapunvI davvAI sesa davvANaM kai bhAge hojA-kiM saMkhijai bhAge hojjA, asaMkhijjai bhAge hojjA, saMkhejesu bhAgesu hojA, aMtara paDe nahIM. aho bhagavan ! abaktabya dravya kA kitanA aMtara hove ? aho ziSya ! AzrI jaghanya eka samaya utkRSTa anaMta kAla aura bahuta dravya AzrI aMtara nahIM hove // 35 // sAtavA bhAga dvAra-aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya anya anAnupUrvI va avaktavya dravya meM kyA saMkhyAta bhAga meM, asaMkhyAta bhAga meM, saMkhyAtave bhAga meM va asaMkhyAtave bhAga meM hai ? aho ziSya ! saMkhyAta bhAga, asaMkhyAta bhAga va saMkhyAtave bhAga meM nahIM hove paraMtu niyamAse asaMkhyAtave bhAga meM hove. naigama vyavahAra naya ke mata se anAnupUrvI anya AnupUrvI ba avaktavya se kyA saMkhyAta 498 aNugama viSaya 884880 498 For Private and Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra -101 anuvAdaka varala brahmacArI muni zrI amolaka RSijI asaMkhejesu bhAgesu hojA ? no saMkhejai ma.ge hojA. asaMkhejai bhAgesu hojA no saMkhejesu no asaMkhejjesu bhAgesu hojA / evaM avattavvaga davvANivi bhANiyavvANi // 36 // gegama vavahArANaM ANupuvI davvAiM katarami bhAve hojjA ? kiM udaie bhAve hojA, uvasamie bhAbe hojA, khaDae bhAva hojA, khaovasamie bhAve hojjA, pAriNAmie bhAve hojA, sannivAiya bhAve hojjA ? niyamA sAipAriNAmie bhAve hojA, aNA NupuvvI davvANi ava savvaga 6vANiya evaM ceva bhANiyavANi / / 37 // eesiNaM bhaMte!Negama vavahArANaM ANupubbI davyANa aNANupubbI davANaM avattavyaga davvANaya davaTTha bhAga meM, asaMkhyAta bhAga saMkhyAtave bhAga meM va asaMkhyAtave bhAga meM hove ? aho ziSya ! mAtra asaMkhyAta bhAga meM hone zeSa bhAgoM meM ho nahIM. aise hI avaktavya pada kA kahanA // 36 // AThavA bhAva dvAra-naigama vyavahAra naya ke yata se AnapUrvI dravya kinane bhAva meM hove ? kyA udayika bhAva meM, aupazamika bhAva meM, kSAyika bhava meM. kSayopazamika bhAva meM, pArigAmika bhAva meM yA sanipAtika bhAva meM hove ? aho ziSya ! mAtra niyamA se sAdi pAriNASika bhAva meM hove. zeSa bhAva meM hove nahIM. aise hI anAnupUrvI va avaktavya kA kahanA // 7 // navavA alpAbahatva dvAra-aho bhagavan ! naigama vyavahAra 8 naya ke mata se AnupUrvI, anAna va avakavya dravya meM dravya se pradeza se va dravyapradeza se kAna *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyanI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla. 48 yAepaesaTTayAe davvaTupaesaTTayAe kayare 2hiMto appAcA bahuyAvA tullAbA visesAhiyAvA? goyamA ! savvatthovAiMgama vavahArANaM avattavyaga davvANa davvaTThayAe aNANuputhvI davAI davvaTThayAe visetsAhiyAI ANupuvI davvAiM davvaTThayAe asaMkhajjaguNAi paesaTTayAe-Negama vavahArANaM-savvatthovAiM aNANuyubbI davAI, appaesaTTayAe avattavvaga davvAiM, 9esaTTayAe visesAhiyAI, ANupuvvI davAiM paesaTTayAe aNaMta guNAI dabaTTaepasaTTayAe-sabatyovAI Negama vavahArANaM avattavvaga davyAI davaTThayAe, aNANupuvI davAiM davaTThayAe apaesaTTayAe visesAhiyAI, avattavvaga davAI paesaTTayAe visesAhiyAI, ANupuJvI davAI davaTThayAe kisa se alpa, bahuta, talya va vizeSAdhika hai ? aho gautama ! saba se thoDe avaktavya dravya dravya E AzrI, isa se anAnupUrvI dravya dravya AzrI vizeSAdhika aura isa se AnupUrSI dravya. dravya AzrI asaM khyAtagune aba pradeza AzrI kahate haiM. naigama vyavahAra naya ke mata se saba se thoDe anAnupUrvI dravya pradeza bhAzrIkyoM hove ki eka pradeza hai isa se avaktavya dravya pradeza AzrI vizeSAdhika kyoM ki dvipadezika hai isa seAnupUrvI dravya pradeza AzrI anaMtagune kyoM ki tIna se anaMta paryaMta pradeza rahe hai aba dravya pradeza kI sAtha alpAbahutva kahate hai-naigama vyavahAra naya ke mata se saba se thoDe avaktavya Travya dravya AzrI.isa se anAnapUrvI dravya dravya va pradeza AzrI vizeSAdhika,isa se avaktavya dravya dravya pradeza AzrI vizeSAdhika,isa se AnupUrvI dravya 3. A8+ anugama viSaya 85Qg 3 For Private and Personal Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir asaMkhajaguNAI tAI ceva paesaTTayAe aNaMtaguNAI, setaM aNugame se taM negama vavahArANaM aNovaNihiyA davvANupuvI // 38 // se kiM taM sagahassa aNovaNihiyA davANupuvI ? saMgahassa aNovaNihiyA davANupuvI paMcavihA paNNattA taMjahA anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI + dravya AzrI asaMkhyAta gunA, usa se AnupUrvI dravya pradeza AzrI anaMta gunA yaha nava dvAra anugamakA huvA. yaha anopanidhi kA dravyAnupUrvI kA kathana huvA. // 38 // aho bhagavan ! saMgraha naya ke mata se anupanidhika dravyAnuparcha kise kahate haiM ? aho ziSya ! saMgraha naya ke mata se anupanidhika dravyAnu .prakAzaka rAjAvihAdura lAlA sukhadavasahAyajI-jvAlAprasAdajI. * bhagavatI zataka 25 uddezA 4 tathA pannabaNAjI meM pradeza se anaMta pradezika skaMdha ke pradeza kamI kahe. paramANu pradeza se anaMta gune kaha, saMkhyAta pradezika skaMdha ke pradeza saMkhyAta gune asaMkhyAta pradezika skaMdha. ke asaMkhyAta gune, E} aura yahAM dviprezika skaMdha se anaMta pradezika skaMdha ke pradeza eka anaMta gune kahe, AnupUrvI dravya skaMdha ke pradeza anaMta / gane kahe. yaha kaise mile ? uttara bhagavatI me to saMkhyAta pradezI skaMdha, asaMkhyAta pradezI skaMdha va anaMta pradezika ina tIna tIna skaMdha ke pradeza alaga 2 kahe haiM. isa se anaMta gune nahIM haiM, aura yahAM to saMkhyAta pradezika skaMdha asaMkhyAta pradezika skaMdha va anaMta pradezika skaMgha ina tInoM ko ekatrita bhAlAkara AnupUrvI kahI hai isa se tInoM ke pradeza ekatra hone se anaMta hote haiM. nese devI se tIryacanI asaMkhyAta gunI kahI aura 98 bola kI alpAbahutva meM alaga 2 ginatI ke sthAna saMkhyAta gunI kahI. For Private and Personal Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Hd 1 aTupayaparU vaNayA, 2 bhaMgusamukttiNayA, 3 bhaMgovadaMsaNayA 4 samoyare 5 aNugame // 39 ||se kiM taM saMgahassa aTThapaya parUvaNayA ? saMgahassa aTThapaya paruvaNayA tipaesie ANupadavIe cauppaesie ANupuvvI jAya dasa paesie ANupubbI saMkhija paesie ANupuvI asaMkhijja paesie, ANupubbI aNaMtapaesie, ANupanbI paramANu poggale aNANupuvI dupaesie avattavvae, se taM saMgahassa aTrapaya parUvaNayA // 40 // eyAeNaM saMgahassa aTrapaya parUvaNayAe kiM paoyaNaM ? eyAeNaM saMgahassa apaya parUvaNayAe saMgahassa bhaMga samukkitaNayA kajai // 41 // se kiM taM saMgahassa bhaMga samuki ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 80%88 anugama viSaya artha pUrvI ke pAMca bheda kahe haiM. tadyathA-1 arthapada prarUpanA, 2 bhaMga samutkIrtana, 3 bhaMgopadarzanatA, 5 samavatAra aura 5 anugama. // 31 // aho bhagavan ! saMgraha naya ke mata se arthapada prarUpanA kise Ekahate haiM ? aho ziSya ! saMgraha naya ke mata se arthapada prarUpanA tIna pradezika AnupUrvI, cAra pradezika AnupUrvI. yAvat daza pradezika AnupUrvI, saMkhyAta pradezika AnapUrvI. asaMkhyAta pradezika AnupUrvI va anaMta pradezika AnapI. paramANu padgala anAnupUrvI aura dvipadezika skaMdha avaktavya. yaha saMgraha naya kI arthapada prarUpanA huI. // 40 // aho bhagavan ! saMgraha naya kI arthapada prarUpanA karane kA kyA prayojana hai? aho ziSya ! saMgraha naya kI arthapada prarUpanA se saMgraha naya kA bhaMga mamutkIrtana ! !kiyA jAtA hai. // 41 // aho bhagavan ! saMgraha naya se bhaMga samutkIrtana ki kahate haiM ? ahoI 94280 8 For Private and Personal Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacArI muni zrI amolaka RSinA. meM anuvAdaka bAla ttaNayA ? saMgrahassa bhaMga samuktittaNayA-1 atthi ANupuvvI 2 asthi aNANupubbI 3 atthi avattavvae, ahavA 4 atthi ANuputvIya, aNANupuvIya. 5 ahavA ANapavvIeya avattavvaeya, 6 ahavA asthi aNANapavvIya avattavvaeya, 7 ahavA asthi ANupujvIya, aNANapuvIya, avattavbaeya. evaM sattabhaMgA, se taM saMgahassa bhaMgasamukttiNayA // 42 // eyAeNaM saMgahassa bhaMga samukttiNayAe kiM pAyaNaM ? eyANaM saMgahassa bhaMga samukttiNayAe saMgahAsa bhaMgobadasaNayA kIrai // 43 // se kiM taM saMgahassa bhaMgovadasaNayA ? saMgahassa bhaMgovadaMsaNayA tipaesiyA ANupubbI ziSya ! saMgraha naya se bhaMga samutkIrtana ke sAta bhaMga hote haiM. eka saMyogI bhAMge tIna 1 AnupUrvI 2 aNANupUrvI va 3 apaktavya dvisaMyogI tIna bhaMga-anupUrvI anAnupUrtI, AnupUrvI avaktavya, 1 aura 3 anAnapUrvI avaktavya. tIna saMyogI bhAMgA eka AnupUrvI anAnapUrvI avaktavya. yo sAta bhAMge / huve. yaha saMgraha nae ekArthavAcI hone se isa kA aneka vacana nahIM grahaNa kiyA hai // 42 // aho magavan ! maMgraha naya ke rAta se maMga samskIrtana karane kA kyA prayojana hai ? aho ziSya ! saMgraha naya kI bhaMga samutkIrtana se bhaMgopadarzana kiyA jAtA hai // 43 // aho bhagavan ! saMgraha naya se bhaMgopana darzana kise kahate haiM ? aho ziSya ! saMgraha naya se bhaMgopadarzana nimnokta prakAra kiye jAte haiN.|| prakAzaka-rAjAvAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra caturtha mUla paramANupoggalA aNANayudI dupaesiyA abAvvae, ahavA tipaesiyA paramANu poggalA ANugubbIya agANuyubbIya. ahavA tipaesiyAya dupaesiyAya ANupubIe avattavyaeya, ahA paramANu pagalAya dupasiyAya ANupubbIya avattavyaya,ahavA tipadesie paramANunAleya dusiepa ApapulIya aNANapuvIya avatavyaeya. se taM saMgahasta bhagobasAyA // 43 // se kiM taM saMgahassa samoyAre ? saMgahassa samoyAre saMgahassa ANugubbI davbAI kahi samoyaraMti ? kiM ANupucI davyehi samoyarati, aNANupucI dabbehi samoyaraMti, avattavya dadhvehi samoyati ? saMgahassa ANupubdhI davAI ANupuvI davvehi samoyaraMti no aNANa10 trimadezika anupUrtI paramANu pudgala anAnupUrvI. dvipadezika avaktavya, athavA videzika paramANa pudgala ko AnupUrvI anAnupI, trimadezika dvipadeziko AnaevI avaktavya, paramANu pugula dviAdezika -3 ko anAnupUrvI apaktavya aura tripradezika, dviSadezika va paramANu pudgala ko AnupI anAnapUrvI va avaktavya. yaha saMgraha naya kI apekSA se bhaMgopadarzana huvA ! 43 // aho bhagavan ! saMgraha naya ke mata se samavatAra kise kahate haiM ? saMgraha naya ke mata se AnupUrvI Traya kahAM samavatarate haiM ? kyA AnupUrvI / dravya se, kyA anAnapUrvI dravya se yA kyA akktacya se samavatarate haiM? aho ziSya ! saMgraha naya ke 38803> anupAvadhi kA dravyAnapUrvI 4888 136 For Private and Personal Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdakapAla brahmacArImuni zrI amohaka pApinI punbIdavvehiM samAyaraMti no avattacaga dabehiM samoyaraMti, evaM tiNNivisaTANe samoyaraMti se taM samoyAre // 14 // se kiM taM aNugame ? aNugame aTThavihe paNate taMjahA-saMtapaya paruvaNayA, davvapamANaMca khitta phusaNAya, kAloya aMtaraM,bhAga bhAve, appAbahuM natthi // 1 // 45 // saMgahassa ANupubbI davAI kiM asthi natthi ? niyamA asthi, evaM donni vi ||46||sNghss ANupuvI davAI kiM saMkhijAI,asaMkhijAiM aNaMtAI?no saMkhajAiM no asaMkhenAI no aNaMtAI. niyamA mata se AnupUrvI dravya AnapUrtI meM samavatarate haiM yoM zeSa do dravya apane 2 sthAna meM mapravatarate haiM. yaha samavana ra huvA // 45 // aho bhagavan ! anugama kise kahate haiM ? aho ziSya ! anugapa ke ATha prakAra kaha haiM. tadyathA-1 satpada prarUpanA, 2 dravya pramANa, kSetra, 4 sparzana. 5 kAla. 3 aMtara. 7 bhAMgA aura 8 bhAva. isa meM alpAbahatva dvAra nahIM hai kyoM ki saMgraha naya meM aneka kA abhAva hai // 46 // prathama satpada prarUpanA dvAra-aho bhagavan ! saMgraha naya ke mata se Anadravya kI kyA asti hai yA nAsti hai! aho ziSya ! niyamA se sadaiva asti hai paraMtu nAsti nahIM hai eMsa hI anAnupUrvI va avaktavya kA kahanA // 46 / / saMkhyA pramANa dvAra-saMgraha naya ke mata se AnI dravya kyA saMkhyAta hai. saMkhyAta hai yA anaMta hai ? aho ziSya ! saMkhyAta, asaMkhyAta va anaMta nahIM hai paraMtu niyamA eka prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAvajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha A8ekAza tama-anuyogadvAra sUtra paturtha 488 egorAsI, evaM donivi, // 47 // sagahassa ANupuJbI dabAI logassa ka bhAga hojA ? kiM saMkhejai bhAge hojA. asaMkhejai bhAge hojjA, saMkhejesu bhAge hojA, asaMkhejesu bhAgesu hojA, sabaloe hojA ? no saMkhejai bhAge hojA no asaMkhejai bhAge hojjA, nA saMkhajela nAgetu hojA, no asaMkhenesu bhAgesu hojA, niyamA savvaloe hojA, evaM donnivi // 48 // saMgahassa ANupubbI davAiM logassa kiM saMvejai bhAgaM phasaMti asaMkhejai bhAgaM phusati, saMkhijesu bhAge phusati, asaMkhijjesu bhAge phusaMti, savvalo phusati ? no saMkhejai bhAgaM phusaMti, rAzi hai kyoM ki saMgraha nayabAlA dravya ko abheda pAnatA hai. aise hI anAnapUrvI va avaktavya kA kahanA // 47 // tIsarA bhAga dvAra-aho bhagavana ! Anadravya loka ke kitane bhAga meM haiM / kyA saMkhyAta bhAga meM, asaMkhyAta bhAga meM, saMkhyAtaye bhAga meM, asaMkhyAtane bhAga meM yA saba loka meM 2 aho ziSya ! saMkhyAta, asaMkhyAta, saMkhyAto, asaMkhyAtave bhAga meM nahIM hai paraMtu saba loka meM hai| aise hI anAnupUrNa va avaktavya kA ma hanA // 48 // svarzanA dvAra---aho bhagavan ! AnupUrvI dravya loka ke saMkhyAta bhAga ko kyA sparzata hai. asaMkhyAta bhAga ko sparzatA hai. saMkhyAtave bhAga ko sparzatA 3 asaMkhyAsave bhAga ko sparzanA hai yA satralokako satA hai? aho zivyA jhoka ke saMkhyAta,asaMkhyAta,saMkhyAtayeva / 1 | 4887 anupavidhi kA dravyAnupUrvI 8.. artha For Private and Personal Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSinI kA jAva niyamA sabaloga phulaMti, evaM donivi // 19 // saMgahasta ANupanvI davANaM kAlato kevaJciraM hoi ? niyamA sambaddhA evaM donnivi // 50 // saMgahassa ANupuvvI davvANaM kAlato kevacciraM aMgaraM hoti ? nathi aMtaraM, evaM donnivi // 5 // // saMgahassa ANupubdhI davyAI sesa davyANaM kai bhAge hojA ? kiM saMkhanai bhAge hojA, asaMkhejai bhAge hojjA, saMkhejesu bhA.su hojA, asaMkhejesu bhAgesu hojA ? no saMkhenai bhAge hojA, no asaMkhejai bhAge hojA, no E asaMkhyAtave bhAga ko nahIM patA hai paraMtu saba lokako sparzatA hai. aise hI anAnapUrvI va avaktavyakA kahanA // 44 // kAla dvAra-saMgrAmaya ke mAse a.nupU dravya kitane kAla rahatA hai ? aho zipya ! niyamA se sadaiva pAtA hai. aise hI anAnuva apakavya dravya kA kahanA // 50 // aMtara dvAra-ao bhagavan ! saMgraha naya kI apekSA pUrvI dravya kA kAla se kitanA aMtara kahA hai ? aho ziSya ! isa kA aMtara nahIM hai. aise hI anAnuva avaktavya kA karanA / / 51 // bhAga dvAra-hI bhagavan ! saMgraha naya se AnapUrvI dravya zepa dravya meM kitane bhAga meM hote haiM? kyA saMkhyAta bhAga meM, asaMkhyAta 'bhAga meM, saMkhyAtave bhAga meM, yA asaMkhyAtave bhAga meM, hoye ? aziSya ! ukta cAroM bhAMge nahIM pAte prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAnasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatrivattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla saMkhenesu bhAgesu hojA, no asaMkhejesu bhAgesu hojjA, niyamA tibhAge hojA, evaM donivi / / 52 // saMgahassa ANupubbI davbAI kayarAma bhAve hojjA ? niyamA sAi pariNAbhie bhAve hojA, evaM donivi| appAbahuM nasthi te taM aNugo / se taM saMgahassa aNovaNihiyA davANapubbI / se taM aNovaNihiyA davyANapucI ! 53 // __ se kiM taM vaNihiyA davANupubbI ? uNihiyA davANubbI tivihA paNNattA taMjahA-punvANupuvI, pacchANupubbI, aNANupuvvAya / 54 // se kiM taM puvANupuvI? haiM. pAtra tIsare bhAga meM hove. aise hI amAnupUrvI va avaktavya kA kahanA. ukta tInoM dravya se saba loka bharA hai // 52 // bhAva dvAra---aho bhagavan ! saMgraha naya ke mata se AnupUrvI dravya kauna se bhAvameM hai ? ado ziSya ! niyamA eka sAdi pariNAmika bhAva meM hai. aise hI anAnupUrvI va avaktavya dravya bhI sAhi pariNAmika bhAva meM hote haiM. allAhuta dvAra nahIM hai. yaha anugama huvA. yaha saMgraha naya ke mata se dravya se anupanidhikA dravyApUrvI kA kathana huvA / / 53 // aba upanidhi kA dravyApUrvI kahate haiM. aho bhagAn ! upanidhi kA dravyAnupU kise kahate haiM ? aho ziSya ! upanidhikA kA nupUrvI ke tIna bhe: kahe haiM. tayathA-1 pUrvAnume, 2 pacchAnupUrvI aura 3 anAnupUrvI // 54 // aho 484881 anupanidhi kA dravyAnupUrvI * For Private and Personal Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir la puvANupudhI dhammatthi kAeM, adhamamatthakAe AgAsasthikAe, jIvasthikAe, poggalatthikAe, Addhasamae, se taM puvANupubbI // me kiM taM pacchANupuvI ? pacchANupucI aDAsamae poggalasthikAe jIvasthikAe AgAsasthikAe ahammasthikAe dhammatthikAe, se taM pacchANupubdhI // se kiM taM aNANapuvI ? eyAe ceva egAiAe eguttariyAe, chagacchagayAe seDIe aNNama.bhAsI durUvaNo se taM bhagavan ! pUrvAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! pUrvAnupUrvI-1 pAsata kAyA, 2 adharmAstikAyA. 3 AkAzAsti kAyA, 4 jIvAstikAyA. 5 pudralAstikAyA, aura 6 addhAsamaya-(kAla) hai. aho bhagavan ! pacchAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! pacchAnupurvI so-1 addhAmamaya, 2 pudgalAstikAyA, 3 jIvAstikAyA. 4 AkAzAsti kAyA, 5 adharmAsti kAyA aura 6 dharmAsti kAyA. aho bhagavan ! anAnupUrvI kise kahate hai ? aho ziSya ! ina cha hI dravya ko ekAde aMka se uttarottara zreNI se gunA karate jAve jaise ekako do guNA karane se do ho, do ko nIna se gunA karane se do tIya 46 hove, 6 ko 4 se gunA karane se 24 hove, 24 ko 5 se gunA karane se 120 hove aura 120 ko 6 se gunA karane se 720 hove, isa saMkhyA meM se do kama kare arthAt 718 kI saMkhyA ko anAnupUrvI kahate hai-prathama-1-2-3-4-5-6 yaha pUrvAnupUrvI hue. 6-5-4-1-2-1 yaha pacchAnupUrva / 498 anuvAdakabAlabrahmacArI zrI amohakamAna pajA+ prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasa hAyajI jvAlAprasAdI. For Private and Personal Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzacama-anuyogadvAra sUtra-catutha mUla 4882 aNANupubI // 55 // ahavA uvaNihiyA davvANupubbI tithihA paNNattA taMjahA. punvANupuvI, pacchANupubbI, aNANagubbI, se tiM purANugunI ? puvANupubbI paramANupoggale dupaesie tipaesie jAya dasapaesie saMkhijAetie asakhijapae. sie aNaMtapaesie se taM puvANaguccI // se kiM taM pacchANupubbI ? pacchANubbI aNaMta paesie, asaMkhejapaesie saMkhijAe.sae jAva dasaesie jAva tipaesie dupaesie paramANupoggale. se taM pacchANuputvAAse kiM taM aNANupubbI ? ANANupuvI eyAe ceva egAiyAe eguttariyAe agaMgacchagayAe seDhIe annamaNNabbhAso durUMbUNo hue aura 718 bhAMge anAnupUrta ke hue. // 55 // athavA upanidhikA ke tIna bheTa pUrvAnupUrvI, pacchAnupUrvI va anAnupUrvI usa meM pUrvAnupUrvI se paramANu pudala, dvi pradezika skaMdha, tIna pradezika skaMdha, pAvat daza pradezika skaMdha, saMkhyAta pradezika skaMdha, asaMkhyAta pradezika skaMdha va anaMta pradazika skaMdha, pacchAnupUrvI so anaMta pradezika skaMdha, apaMkhyAta pradezika skaMdha, saMkhyAta madezika skaMdha. daza pradezika skaMdha yAvat tIna pradezika saMgha, dvipadezika skaMdha va paramANu yudala. aho bhagavan ! anAnupUrvI kise kahate haiM / aho / ziSya ! eka se anaMta paryaMta uttarotara eka 5 aMka kI vRddhi karake use gunA karakhe jo aMka bhAve use meM do kapa paryaMta anAnupUrvI mAnanA. isa kI vidhi pUrvokta jaise jAnamA. vaha anAnupUrSI huI. yaha Paramwamanna 10 upanirSi kA kathana S 488 aet For Private and Personal Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * 60 88 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RpijI setaM aNANupubbI se taM uNihiyA davANupurva setaM jANagavairittA dvvaannupuvii| setaM no agamao davyANu pucI / setaM dANu pubdhI // 56 // se kitaM khettANu pudhI ? khettANupubbI duvihA paNNattA taMjahaH-3vaNihiyAya, aNAvaNihiyAya // tatyaNaM jA sA uvaNihiyA sAtatyaNaM jA sA aNobANAhiyA mA duvihA paNNattA taMjahA-jegamavavahArANaM sNghssy|| 57 ||le kiMtaM gamayavahArANaM aNovANihiyA khettANuSvI ? gamavavahArANaM aNocahiyA khettANugubbI paMcavihA paNNattA taMjahA-aTupaya parUvaNayA, bhaMga samukttiNayA, bhaMgokdasaNayA, samoyAre, aNugame // 58 // se kiM taM gama vavahArANaM adRzya parUvayA ? negama bavahArANaM yaha jJa zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravyAnupUrvI I. yaha no Agama meM drayAnapUrI huI. yaha dravyAna. pUrvI kA kathana mA. // 26 // aho bhagavan ! kSetrAnapUrvI ki kahate haiM ? o ziSya ! kSetrAnupUrvI ke do bheda kaha haiM tadyathA-nidhi kA aura anasanadheikA. isa meM se upanidhi varNana yahAM nahIM karate haiM aura anupanidhi kA ke do bheda rahe haiM nai ma vyavahAra se ratha aura ki saMgraha naya se. || 57 // aho bhagavana ! naigama vyavahAra naya se anupanidhika kSetrAna pUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! isa ke pAMca bheda kahe haiM. tadyathA-1 arthaSada prarUpanA, 2 bhaMga samuttIrtanatA, 3 bhaMgopadarzanatA, 4 samastAra aura anugama. // 58 // aho bhagavana ! naigama vyavahAra naya se arthapada prarUpamA kise zaka-rAnAbahAdura lAlA sukhadavasahAyanI jvAlAprasAda * artha For Private and Personal Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra | 3800 ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 33 adRzya parUvaNayA tiparasogADhe ANapuccI, jAva dasapaesogADhe ANupubbI jAva saMkhija paesogADhe ANadhI, asaMDija parasogADhe ANupubbI, ega paesogADhe aNANupubbI, dupaesogaDe abalambara,lipaesogADhA Ae.pa.bIo jAva dasa paesogADhA ANupubbIyo saMkheja mAtogADe ANu muvIo jAva analija parasogADhA ANapubdhIo, ega paesogADhA aNANupuvIo, dumaelomADhA abattavyayAI, se taM gama yahArANaM aTThapaya parUvaNayA||eyAeNaM gama vavahArANaM adRzya parUHNaya e kiM payaHyaNaM?eyAe Negama vavahArANa apaya purUvaNayAra gama vavahArANaM bhaMga samakittaNayA kajai // 59 // se kiM taM gama bahArANaM bhaMga samukttiNyA ? gama vavahArANaM kahate haiM ? naigama vyavahAra yI arthAda prapanA se tIna pradezAvagAha. yAvat daza dezAvamAha yAvat saMkhyAta, asaMkhyAta pradezAvaha ko anupUrI karate haiM, eka pradezAvagAhI ko anAnapUrNa kahata aura dvipadezAvagAhI ko avaktavya karate haiM. yaha ma vyavahAra gaya se apada prarUpanA huI. aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya se apadamarUpanA karane kA kyA bhojana hai ? aho ziSya ! naigama vyavahAra naya kI arthapada prarUpanA se bhI samutsInatA kiyA jAtA hai // 59 // aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se bhaMga samutkIrtana kise kahate haiM ? aho ripya ! namama vyavahAra naya kI bhaMga 4848OM kSetrANIka kathana38-488 artha / For Private and Personal Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- 4.anuvAdaka bAlabamacArI muni zrI bhagobarAmI bhaMga samukttiNayA asthi ANupubbI atthi aNANupuvvI asthi avattabae, evaM dabvANupuThavI gameNaM, khettANupuyIe'vi taM ceva chIla bhaMgA bhANiyavvA jAva meM se Negama yavahAgaNaM bhaMga samukttiNayA // eyAeNaM Negama vavahArANaM bhaMga samukkitaNayAe kiM payoyaNaM ? eyAeNaM Negama yavahArANaM bhaMga samukkittaNayAe Negama vavahArANaM bhaMgovadasaNayA kajai // 6 // se kiM taM gama vavahArANaM bhaMgo vadaMsaNayA ? gama vavahArANaM jhaMgovadaMsaNayA tipaesogADhe ANupubbI, ega paesogADhe aNANupubbI, dupaesogADhe avattavyae, tipaesogADhA ANupubbIo, samutkIrtanA se AnupUrvI hai, anAnupUrvI hai. avaktavya hai yoM jisa prakAra dravyAnupUrvI ke 26 bhAMge / kiye the vaise hI isa kSetrAnupUrvI ke 26 bhAMge karanA yAvat yaha naigama vyavahAra naya ke mata se bhaMga / samutkIrtana huvA. aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se bhaMga samutkIrtana kA kyA prayojana ? aho ziSya ! naigama vyavahAra naya kI bhaMga samutthItanA se bhaMgopadarzana hotA hai. // 60 // o van ! naigama vyavahAra naya se bhaMgopadarzana kise kahate haiM ? aho ziSya : tIna pradezAvagAhI samAnupUrvI, eka pradezIvagAhI anAnupUrvI, dvimadezovagAhI avaktavya, bahuta tIna pradezAvagAhI bahuta kAzaka rAjAvahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : 4888 kAtrazattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla ega paesogADhA aNANupuvIo, dupaesogADhA avattavyagAI, ahavA tipaesogADheya ega paesogADheya ANupubbIya aNANupuvIya, evaM tahA ceva davANupubbI gameNaM chabbIsa bhaMgA bhANiyabyA jAva se taM Nagama vavahArANaM bhagodaMvadasaNayA // 61 // se kiM taM samoyAre ? samoyAre Negama vavahArANaM ANupuvI davvAiM kahi samoyaraMti. 1-kiM ANupuvvI davvehi samoyaraMti, aNANupuvI davvehi samoyaraMti, avattavvaga dayahi samoyaraMti ? ANupubbI davyAI ANupubbI danvehi samoyaraMti ? no aNA gupuvI davvehi no abattabvaya dabehiM samoyaraMti evaM tiNNivisaTANe samoyaraMti AnupUrvI, bahuta eka pradezAvagAhI bahuta anAnapUrvI aura bahuta dvipadezAvaga hI bahuta avaktavya, athavA tIna pradezAvagAhI va eka pradezAvagAhI AnapUrvI anAnapUrvI poM chavvIsa bhAMge dravyAnupUrvI jaise kahanA. yAvat yaha naigama vyavajhara naya ke mata se bhAgoSadarzanatA huI. // 61 // aho bhagavan ! naigama vyavahAra bhanaya se samavatAra kise kahate haiM ? negama vyavahAra naya se AnapI dravya kA kahAM samavatAra hotA hai? kyA AnupUrvI dravya meM, anAnupUrvI dravya meM yA avaktavya meM hotA hai ? aho ziSya ! AnupUrvI dravya kA bhAnupUrvI dravya meM samavatAra hotA hai paraMtu anAnupUrvI ra avaktavya meM samavatAra nahIM hotA hai. aise hI artha kSetrAnupUrvI kA kathana Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tti bhANiyavvaM se taM samoyAre // 62 // se kiM taM aNugame ? aNugame nava bihe paNNatte taMjahA-saMtapaya parU paNa yA jAva apabahuM ceva // 63 // saMgama bavahArANaM ANavI davAiM ki adhi pAlipiyAmA asthiAevaM dadhici ||nnm kvahArANaM ANupuvI davAI ki saMkhijAI a-jijAI aNatAi? saMvijhA, nimAkhijAI ko aNaMtAI, evaM dukivi !! gaganabahAgaNaM kharAbI dayAi logasya kiM saMkhijjai bhAgeakhijjai bhAge jAtra savvalora hojAegadavya paDanna logassa vijai bhAge vA hojA,akhijai bhAga vA honA,saMkhosubhAgasu vA hojA asaMkha mesu bhAge sutrA zepa donoM kA apane sthAna meM samavatAra hotA hai, yaha samavAtara kA kathana huA. // 62 // aho bhagavan ! anugama kise kahate hai ? aho ziSya ! anagama ke nava bheda kahe haiM tayathA-satpada parUpanA yAvat alpAbahuta // 63 aho bhAvan ! naigama vyavahAra naya ke mata se AnapUrvI dravya kI kyA asti hai yA nAsti hai ? aho ziSya ! niyama asi nAsti nahIM haiM aise hI zeSa donoM kA kahanA.. praznagapa vyavahAra naya ke mata se bhAnupUrvI dravya vyA saMrayAta asaMkhya ta yA anaMta hai ? uttara-saMkhyAta va anaMta nahIM hai paraMtu asaMkhzata hai. aise hI zeSa donoM kA jAnanA. prazna-naigama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya kyA loka ke saMkhyAta mAga meM, haiveasaMkhyAtavebhAga meM hai yAvat kyA saba loka meM hote haiM ? arya 18 anuvAdaka bAra brahmacArI muni zrI amolaka pijI mazaka rAjAbahAdura lAlA mukhadavasa hAyajI jvAlAmasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hojA, desaNe vA lAe hojA, nANA davvAi paDuna niyamA saba loe hojA Negama vavahArANaM aNANupuvI davvANaM pucchAe? ega daca paDucca ko saMkhiAi bhAge hojA, / uttara-eka dravya AzrI saMkhyAta, asaMkhyAta, saMkhyAtave. asaMkhyAtave yA kucha kama saba loka meM hote haiM aura bahuta dravya AzrI saba loka meM hote haiM. nagara vyavasAra naya ke mata se anApUrvI dravya kI pRcchA uttara-eka dravya kI apekSA se jAva asaMkhyAta bhAga meM hone paraMtu saMlayAta sAga, saMkhyAtave bhAga, 1888- ekatriMzattama-anayogadvAra sUtra-caturya mUla -9888 428023 anugama viSaya ___* acitta mahA skaMdha saba loka vyApI prathama kahakara aba yahAM kucha kama loka kahane ko x kahanA hai? uttara-loka meM eka deza banApUrvI kA aura do pradeza apAcya ke hai. itanA hI yahAM kama grahaNa kiyA hai prazna-dravyAnapUrvI meM bhI sarva loka vyApI AnupUrvI dravya kA kahA to phira anAnapUrNa va avaktavya gavya kA abhAva hotA hai phira ina kA astitva kaise rahA ? uttara-TrabyAnapUrvI meM to dravya kI hI AnI kahI hai paraMtu kSetra kI nahIM kahI hai. una anAnapUrvI dravyAdhika paraspara bhinna 2 rahane ko bahuta kSetra hai isa liye virodha nahIM hai. jaise eka kSetra meM bahuta dIpakoM kA prakAza ho sakatA hai aise hI eka kSetra meM anya dravya kA bhI samAveza hotA hai. prazna-AkAza AnupUrvI dravya kI asti hai aura usa meM hI anAnapI va avaktavya Trampa kI asti hai to usa ke Travya { kI avagAhanA ke bheda kI vivakSa kyoM nahIM kI? uttara-usa kI vivakSA karane ke liye hI isa kSetrA Annanaanaanamanna 980 For Private and Personal Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 6. asaMkhi nai bhAge hojA, no saMkhajesu no asaMkhejjasu no savvaloe hojA nANA davAi paDucca-niyamA savvaloe hojA // evaM avattavvaga davvANivi bhANiyavANi Negama vavahArANaM ANupulvI davvAiM logassa kiM saMkhejati asaMkhyAtave mAga va sagha lAka meM hone nahIM. bahuta dravya AzrI sagha loka meM hove. aise hI avaktavya dravya AzrI jAnanA. prazna-naigama vyavahAra naya se AnapUrvI dravya kyA loka ke saMkhyAta bhAga meM sparza nupUrvI meM kucha kama kahA hai. jaise puruSa aMgulI rUpa deza meM devatA ke pradeza kA abhAva kI vivakSA kI jAya kyoM ki deza kI asti nahIM hai. aura bhI kucha kama saya loka kA khulAsA karate haiM-prazna- ool dravyAnapUrvI saba loka vyApI cAhiye punaH kucha kama kahane kA kyA prayojana ? uttara-loka meM AnupUrvI va avaktavya yaha donoM sadaiva hote haiM. anAnupUrvI kA AkAza pradeza aura avaktavya kA AkAza pradeza yA tIna AkAza pradezI skaMdha kI kSetrAnapU se pRthaka 2 . gaveSanA kI hai. isa se pradeza kama dravyAnupUrvI kahI. jaise eka acitta ke skaMdha meM dUsarA acitta skaMdha hai to bhI acitta mahA skaMdha kI mukhyatA dekhAi hai jaise eka rAjA kI senA meM anya mitra rAjAoM kI senA AmIlatI hai to bhI vaha saba senA mukhya rAjA kI hI hotI hai, aise hI dravyAnupUrvI meM saba loka kahA hai. aura jaise rAjA ke 171 mahala se pradhAna vagairaha kA mahela alaga gine jAte haiM vaise hI yahAM kucha kama kahA hai, *anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla. 420 bhAga phusaMti asaMkhajai bhAge phusaMti, saMkheje bhAge phusaMti, jAva savvaloe phusAMta ? ega davvaM paDucca-saMkhijai bhAge phusai, asaMkhejai bhAge, saMkhije bhAge vA, asaMkhije bhAge vA desUNaM vA savvaloge phusai NANA davvAi paDucca niyamA sabaloaM phumati ||annaannupulvii davAiM avattavvaga davvAiM ca jahA khetaM, navaraM phusaNA bhANiyavvA ||nnegm vavahArANaM ANupuvvI davAI kAlao kevaciraM hoDa? evaM tiNNivi egaM davvaM paDacca-jahannaNaM ega samayaM. ukchauseNaM asaMkhijaM kAlaM nANA davvAiM paDucca niyamA sambaddhA // negama vavahArANaM ANupuvI davvANaM 42842 anupanidhi kA kSetrAnupUrvI artha asaMkhyAta bhAga meM sparza yAvat saba loka meM sparza ? aho ziSya ! eka dravya AzrI saMkhyAta asaMkhyAta, saMkhyAtave, asaMkhyAtave bhAga meM,saba loka meM va sparza aura vahata dravya AzrI niyamAse saba loka ko sparza jaise AnupUrvI va avaktavya kA vaisA hI yahAM bhI kahanA patu yahAM para sparzanA kahanA. sthiti meM dvAra-naigama vyavahAra naya kI apekSA se AnapIke dravya kI kAla se kitanI sthiti kahI? aho ziSya tInoM kI eka dravya AzrI jaghanya eka samaya utkRSTa asaMkhyAta kAla kI aura bahuta dravya AzrI sava kAla kI. sthiti hai aMtara dvAra-naigama vyavahAra naya ke mata se bhAnapUrvI dravya kA aMtara kitanA kahA ? aho ziSya ! sIno kA eka dravya AzrI aMtara jaghanya aMtarmuhUrta kA utkRSTa asaMkhyAta kAla kA aura bahuta dravya 23 For Private and Personal Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka apijI aMtaraM kAlao kevaciraM hoi ? tiNhaMpi-egaM davyaM paDucca-jahaNNeNa ekaM samayaM ukkoseNa asaMkhajaM kAlaM / nANA davvAi paDacca-patthi aMtara ||nnegm vavahArANaM ANuputvI dabbAI sesa davyANaM kai bhAge hojjA ? tiNNivi jahA dvvaannupubbiie| Negama vavahArANaM ANuyubbI davAI kayAmi bhAve hojjA ? NiyamA sAipariNAmie bhAve hojA, evaM doNivi // eesiNaM bhaMte ! bhegama bavahArANaM ANuputvI davyANaM aNANupurvI davvANaM avatavvaga davANaya davaTThayAe paesaTTayAe davvapaesaTTayAe kayare 2 hiMto apavAvA vahupAA vA tullA vA visesAhiyA vA, ? savvattho vA AzrI aMtara nahIM hai. bhAga dvAra-naigama vyavahAra naya kI apekSA se AnupUrvI dravya anya zeSa dravyoM ke kitane bhAga meM haiM ? aho ziSya ! tInoM dravya kA jaise dravyAnapUrvI meM kahA vaise hI kahanA, bhAvadvAranaigama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya kitane bhAva meM hove ? aho ziSya ! tInoM hI dravya nizcaya se Adi pariNAmika bhAva meM pAve. alpA bahuta dvAra-naigama vyavahAra naya ke mata se Anu badravya, anAnupUrvI dravya va avaktavya dravya dravya AzrI. pradeza AzrI va dravya pradeza AzrI kauna kisa se alpa bahuta tulya athavA vizeSAdhika hai ? aho ziSya ! saba se thoDA naigama vyavahAra naya se avaktavya 'dravya dravya AzrI. isa se anAnupUrvI dravya dravya AzrI vizeSAdhika isa se AnupUrva dravya dravya AzrI. prakAzaka rAjArASahAdura lAlA sukhadaksahAyajI-jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Hot 8. 48808> ekatriMzatama-anuyogadvAra sutra-caturtha mUla Negama vavahArANaM avattavyaga davAI davaTThayAe aNANupuvI davAi davaTThayAe visesAhiyAI, ANupubbI havAI vaTThayAe asaMkhejaguNAI, paesaTTayAesavvatthovAiM Negama vavahArANaM aNaHNupubbI davAiM, avattavyaga davAI paesaTTayAe vise sAhiyAI, ANupubI dabAI paesaTTayAe asaMkhejaguNAI, dabar3hapaesaTTayAe-savvatthovAiM gama kbahAraNaM avattavvaga davvAiM davaTThayAe, aNANupuvI davAI dabaTTayAe apaesaTTayAe visesAhiyAI, avattavyaga davAI paesaTuyAe visesAhiyAI, ANupuvI davAI davvaTThayAe asaMkhajaguNAI tAI ceva paesaTrayAe asaMkhejaguNAI. se taM aNugo // se taM Negama vavahArANaM aNovaNiasaMkhyAta gunA. aba pradeza AzrI kahate haiM. naigama vyavahAra : ya ke tama ro saba se thoDA anAnupUrvI apadI hone se, isa se avaktavya vizeSAdhika pradeza AzrI isa se AnupUrvI dravya pradeza A saMkhyAta rAne bhAva dravya pradeza AzrI-saba se yoDe naigama vyavahAra naya ke mata se avaktavya dravya / dravya AzrI, isa se AnupUrvI Travya zrI va adeza AzrI vizeSAdhika, isa se avaktavya dravya pradeza AzrI vizezAdhika, isa se anupUrvI vya dravya AzI asaMkhyAta junA. isa se AnupUrvI dravya pradeza AzrI asaMkhyAta gunA, yaha anugama kA kathana huvA. // yaha naigama vyavahAra naya ke mata se anupnidhik| NaTupanidhi kA kSetrAnupUrvI For Private and Personal Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI 20 hiyA khettANupuvI // 64 // se kiM taM saMgahassa aNovaNihiyA khettANupuvI?saMgahassa aNovaNihiyA khettANupucI paMcavihA paNNattA taMjahA-aTThapaya parUvaNayA, bhaMga samukittaNayA, bhaMgAvadasaNayA, samoyAre, aNugame // 65 // se kiM taM saMgahassa aTThAya parUvaNayA ? saMgahassa aTThapaya parUvaNayA ! tipaesogADhe ANupuvvI, cauppaesogADhe ANuputrI jAva dasa paesogADhe ANupubbI, saMkhiMja paesogADhe ANupubbI, asaMkhijja paesogADhe ANupuvvI, ega paesoga.Dhe aNANupulvI, dupaeso gADhe avattavvaya, se taM saMgahassa aTThapae parUvaNayA // eyAeNaM saMgahassa aTThapaya kSetrAnupUrvI kA kathana huvA. // 64 // aba saMgraha naya AzrI kSetrAnupUrvI kA kathana kahate haiM. aho bhagavan ! laMgraha naya se anupanidhi kA kSetrAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! saMgraha naya se anupanidhi kA kSetrAnupUrvI ke pAMca bheda kahe haiM tadyathA-, arthapada prarUpanA, 2 bhaMga samutkIrtana, 3 bhaMmopadarzanatA, 4 samavatAra va 5 anugama. // 65 // aho bhagavan ! saMgraha naya se arthapada marUpanA kise kahate haiM ? aho ziSya ! tIna pradezAvagAhI AnupUrvI, cAra pradezAvagAhI AnapUrvI yAvat saMkhyAta pradezAvagAhI AnurvI, asaMkhyAta pradezAvagAhI AnupUrvI, eka pradezAvagAhI AnupUrvI, aura dvipradezAva prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gadvAra mUtra-caturtha mUla ekAtrazattama-anuyogadvAra sUtra parUvaNayAe kiM payoyaNaM ? saMgahassa aTThapaya parUvaNayAe saMgahassa bhaMga samukittaNayA kajai // 66 // se kiM taM saMgahassa bhaMga samukkitaNayA ? saMgahassa bhaMga samuktittaNayA atthi ANupubbI, atthi aNANupubbI, asthi avattavvae ahavA asthi ANupuvIya, aNANupuvIya evaM jahA davANupubbIe saMgahassa tahA bhANiyanvaM jAva se taM saMgahassa bhaMga samukttiNayA // eyAeNaM saMgahassa bhaMga samukittaNayAe kiM payAyaNaM ? eyAeyaM saMgahassa bhaMga samukkicaNayAe saMgahassa bhaMgovadasaNayA kajai // se kiM taM saMgahassa bhaMgovadasaNayA ? saMgahassa bhaMgovadaMsaNayA ! tipae gAhI avaktavya. yaha saMgraha naya se arthapada prarUpanA huI. saMgraha naya se isa arthapaTa prarUpanA karane kyA prayojana hai ? aho ziSya ! aryapada prarUpanA se bhaMga samutkIrtana kiyA jAtA hai. // 66 // aho, bhagavan ! saMgraha naya se bhaMga samutkIrtana kise kahate hai ? aho ziSya ! saMgraha naya se maMga samutkIrtana se AnupUrvI hai, anAnupUrNa hai, aba kavya hai. athavA AnurvI anAnupUrvI hai. yoM dravyAnupUrvI meM , saMgraha naya se jo bhAMge kiye ve saba yahA~ kahanA yAvat saMgraha naya se bhaMga samutkIrtanana kA kathana huvA. aho bhagavan ! isa bhaMga samutkIrtana kA kyA prayojana haiM ? aho ziSya ! bhaMga samutkIrtana se gaMgopadazanA hotI hai. // 7 // aho bhagavan ! saMgraha naya se bhaMgopadarzanatA kise kahate haiM ? saMgraha naya - anupanidhi kA kSetrAnupUrvI 2800 888 For Private and Personal Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sogADhe ANapuvI, ega paesogADhe aNANapurI, dupaesogADhe avattavyaga, ahavA tiyaesogADheya ega paesogADeya ANAvI, aNANupuvIya evaM jahA dabAzupubIe, saMgahassa tahA khe tANumuvIravi bhANiyaba jAva se taM saMgaharasa bhaMgo vadasaNayA // 68 // se hiM taM samoAre ? samoyAre saMgahassa ANupuyI daI kAha samoyati ? kiM ANupuTakI davehiM samoyaraMti, aNANupubbI davyehi, avattavyaga davvahiM ? tiNNivi saTANe samoyaraMti, se taM sabhoyAre // 69 // se kiM taM azugame ? aNugaye ? abihe paNate taMjahA-saMtapaya parUvaNayA jAva kI bhaMgopadarzanatA se tona pradezAvagAhI AnupUrvI, eka pUrezAvanAhI anAnupUrvI, dvipradezAgAhI avaktavya athavA tIna pradezAvagAhI eka pradezAvaNAhI AnupUrvI anAnupUrvI. yoM jaise dravyAnapUrvI meM saMgraha naya se kathana kiyA vaise hI yahAM kSetrAnupUrvI meM kahanA. yAvata yaha saMgraha naya se bhaMgopadarzanatA kA kathana huvA. // 38 // aho bhagavan ! sayavatAra kise kahate haiM ? samavatAra meM saMgraha naya se AnapUrvI dravya kahA samArate haiM? kyA Anadravya meM, ana.napUrvI dravya meM yA avaktavya vya meM samavatArate aho ziSya ! tInoM apane 2 sthAna meM samavatArate haiM. yaha sambatAra huvA. // 49 // aho bhagavan ! anugama kise kahate haiM? aho ziSya : anugama ke ATha bheda kahe haiM. tadyathA-satpada prarUpanA yAvata artha 8.9 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI kAzaka-rAjAvahAdura lAlA mukhadavasahAyajI jvAlAprasAdajo For Private and Personal Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra appA bahu natthi // saMgahassa ANupuvvI davAiM kiM atthi Nasthi ? niyamA atyA evaM tiNidhi, sesagadArAiM jahA davyANapubIe saMgahassa tahA khettANupuvIevi bhANiyabvAI, jAva se taM saMgahassa agovaNihiyA khettANupuvvI // se taM aNova. NihiyA khettANupubbI // 70 // se kiM ta uvaNihiyA khettANupuvI ? uvaNihiyA khettANupuvI tivihA paNNattA taMjahA-puvANupubbI, pacchANupuvvI, aNANuSubbI // 71 // se kiM taM puvANupubbI, ? puDhyANupubbI aholoe, tirialoe, bhAva. yahAM alpA bahutva nahIM hai. saMgraha naya se AnupUrvI dravya kI asti hai yA nasti hai ? aho / ziSya ! niyamA asti hai aise hI tInoM kA jAnanA. zeSa saba dvAra jaise saMgraha naya se dravyAnupUrvI ke 2 kahe vaise hI kSetrAnupUrvI ke jAnanA. yAvat yaha anugama. yaha saMgraha naya kI anupanidhi kA kSetrAnupUrvI huI. yaha saMpUrNa anupanidhi kA kSetrAnupUrvI kA kathana huSA. // 70 // aba upanidhi kA kSetrAnapUrvI kA kathana kahate haiM-aho bhagavan ! upanidhi kA kSetrAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! upanidhi kA kSetrAnupUrvI ke tIna bheda kahe haiM. 1 purvAnupUrvI, 2 pacchAnupUrvI 3 anAnupUrvI. // 71 !! aho bhagavan ! parvAnapUrvI kise kahate hai ? aho ziSya ! adholoka, tILa loka va Urdhva loka. yai manaparvI huI A8+ ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-cartutha mUla 42842 anidhi kA kSetrAnupUrvI athe For Private and Personal Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijA uDDaloe seM taM puvANupubbI // // se kiM taM pacchANapabI ? pacchANupunbI uDDaloe / * tiriloe aholoe, se taM pacchANupubbI // // se kiM taM aNANupuvvI ? aNANupuvI egAe ceba egaiyAe eguttariyAe tigicchagayAe seDhIe annamannabbhAso durUvUNo se taM aNANupubbI // 72 // aho loya khettANupubbI tivihA papNattA taMjahA-puvANuputvI, pacchANupubbI aNANupubbI se kiM taM puvANupuvI ? puvANupunvI ! rayaNappabhA, sakkarappabhA, vAlupappabhA, paMkappabhA, dhUmappamA, tamapSamA tamatamappabhA setaM punvANupuvI // se kiM taM pacchANupuvI ? pacchANupurva tamatabhA paJcAnupI meM aba loka, tI loka ba adholAka ho. yaha pazcAnupUrvI. aho bhagavan ! anAnupUrvI kise kahate aho ziSya ! ina tInoM kA anyoyAbhyAsa kare arthAt eka ko dugune karane se hone do ko tIgune , se 6 hove. isa meM do kama kare use anAnupUrvI kahate hai. arthAt yahAM para 6 meM se 2 ko kama karate 4 anAnapUrvI huI. // 72 // adhIka kSetrAnupUrvI ke tIna bheda. tadyathA-1 purvAnupUrvI, 2 pacchAnupUrvI va anAnupUrvI. isa meM purvAnupUrvI ratna prabhA, 2 zarkara prabhA, 3 bAluka prabhA, 4 paMka prabhA 5 dhUmra +prabhA, 6 tamaHprabhA aura 7 tamatamaH prabhA. pacchAnupurvI meM tamatama prabhA, tamaH prabhA yAvat ratna prabhA *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadavasahAyanI jvAlAmasAdajI artha For Private and Personal Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 88+ 22 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla ___ jAva rayaNappabhA. setaM pacchANupuvI // se kiMtaM aNANupubbI ? aNANupuvvI ! eyAe ceva egAiyAe eguttariyAe sattagacchagayAe seDhIra annamannavbhAso durUvUNo setaM agANupunvI // 73 // tiriya loya khettANupuvvI tivihA paNNattA taMjahA puvvANupubbI, pacchaNupubbI, aNANupubbI // se kiMtaM puvvANuyuvI ? puvvANupubbI ! ( gAhA )-jaMbuddIve lavaNe, dhAyai kAloya pukkhare varuNe; khIra dhaya khoya nadI, aruNavare. kuMDale ruyage // 1 // AbharaNa vatthagaMdhe, uppala tilaeya puDhavi paryaMta kahanA aura anAnurvI meM ina sAtoM ko eka 2 vaDhAkara anyonyAbhyAsa karate jo aMka Ave jisa se do kama kare (1-2.3-4-5-6-7 ) ina kA paraspara gunAkAra karane se 5040 hove. usa meM se do kama karane se 5038 anAnupUrvI hui. // 73 // toLa loka kSetrAnupUrvI ke tIna bheda kahe haiMpUrvAnapUrvI, 2 pacchAnu / na anAnupUrvI. aho bhagavan ! pUrvAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya, jambUdvIpa, lavaNasama , dhAta kI khaMDa dvIpa, kAlodadhi samudra. puSkara dvIpa, puSkara samudra, varuNa dvIpa varuNa samudra, kSIra dvIpa, aura samudra, ghRta dvIpa, ghRta samudra, ikSu dvIpa, ikSa samudra. naMdIzvara dvIpa, naMdIzvara samudra, 'arUNa vara gapa, arUNa vara samudra, kuMDala dvIpa, kuMDala samudra, rUcaka dvIpa. rUcaka samudra isa prakAra hI / artha apanAdhAdha kA kSetrAnupUmI 498 280 For Private and Personal Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir va 4.1 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI nihi rayaNe || vAsahara daha naIo, vijayA bakkhArakAppaMdA // 2 // kurUM maMdara AvAlA, kaDA nakvatta caMdA rAya // deve nAge jaskhe bhUeya saMyaMbhumaramaNeya // 3 // se taM puyANapuzI // se kiM taM pacchANupubbI ? 5cchANuSubbI ! layaMbhUramaya jAya jaMbUddIve, se taM pacchaNupubdhI // se kiM taM aNANupubbI ? aNANapucI eyAe ceva egaiyAe eguttariyAe asaMkhajagacchagayAe seDhIe aNNamaNNamAso duvavRNo settaM ApaNupuvI // 73 // uDDaloya khettANupubbI tibihA paNNattA, saMjahA-punvANueka 1 AbharaNa. eka 2 vastra, gaMdha, utpala, kamala, pRthvI, naba nidhi, ca udaha ratna varSadhara parvata, mamAvidehAdi, kSetra gaMgAdi nadI, vijaya, vRkSaskAra, devaloka, indra devakara Adi kArarvata, AvAsa * kUTa nakSatra caMdramA, sUrya, deva nAga, yakSa va bhUta, ke nAma se asaMkhyAta dvIpa samudra bAhera yAdana aMtima svayaMbhUramaNa samuA hai. yaha pUrvAnupUrvI yA kathana huA. ahoM bhagavan pacchApUrvI dise karate haiM : aho 13 ziSya ! pacchAnupUrvI svayaMbhUgmaNa se yAvat jambU dvIpa paryaMta ko baccAlupUrI kahate hai, aho bhagavan ! anAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya! eka se asaMkhyAta paryata kA anyonyAbhyAya kara ke adiva * aMta kA samudra choDa kara zeSa saMkhyA anAnupUrvI kI hotI haiM yaha anAnA huI. // 4 // urvaloka prakAzaka-rAjAbahAdura chAlA sukhadevasarAyajI jvAlAprasAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla *38* pubbI, pacchANupubbI, aNANupavI // se kiM taM puvANupuvI ? puvvANupuvI sohamme IsANe saNaMkumAre mAhiMde baMbhaloe laMtae mahAsukke sahassAre ANae pANae AraNe accue, gevejavimANe, aNuttaravimANe. isipabbhArA. se taM puvvANupuvvI // se kiM taM pacchANupubbI ? pacchANupubdhI ! IsipabbhArA Ava sohamme, se taM pacchANupubbI / / se kiM taM aNANupuvI ? aNANupubbI! eyAeva egAiyAe eguttariyAe pannarasa gacchagayAe seDhIe annamannabbhAso durUvUNo, se taM aNANupubbI // ahavA uvaNihiyA khettANupuvI tivihA paNNasA taMjahA-puvANupubbI, pacchANupubbI, aNANupubbI // anAnupUrvI ke tIna bheda kahe haiM-pUrvAnupUrvI, pacchAnupUrvI va anAnupUrvI. isa meM pUrvAnupUrvI so saudharma, IzAna, sanatkumAra, mAhendra, brahma loka, laMtaka, mahAzukra. sahasrAra, ANata. prANata, AraNa, acyuta, aveyaka vimAna, anuttara vimAna va ISatyAgabhAra pRthvI. pacchAnupUrvI meM ISatprAgamAra pRthvI, anuttara vimAna yAvat saudharma devaloka. yaha pacchAnupUrvI anAnupUrvI meM eka se pasaraha paryaMta anyonyAbhyAsa karake Adi aMta ko choDakara zeSa rahe. yaha anAnupUrvI huI // 75 // athavA upanidhikA kSetrAnupUrvI ke tIna bheda-1 pUrvAnapUrvI, 21cchAnapUrvI va 3 anAnapUrvI. isa meM se amAnupa: kise kahate haiM? aho 8288 anupanidhi kA kSetrAnupU 428 For Private and Personal Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4.anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI se kiM taM pubbANupubbI ? puvANupubyo ! egapaesogADhe dupaesogADhe jAva dasapasogADe saMkhija para logADe jAva asaMkhija paesogADe, se taM puvANu muvI // se kiM taM pacchANapatrI ? pacchANupubbI ! asaMkhija paesogADhe jAva egapaenogADhe, se taM pacchaNupubI // se kiM taM aNANapabbI ? aNANupabbI ! eyAecaiva egAithAe eguttariyAra akhijja gacchagayAe seDIe annamannabbhAso duruvRNo. se taM aNANupanI se umiDiyA khelAparalI // se ta khattANapanI / / 76 // se kitaM kApumatI ? kAlANupuHdhI ! dunitA paNayA saMjahA-uvaNihiyAe. aponnishissy| eka madezAvamI pradezAvAdI, tIna pradezAvagAtI yAvat daza pradezAvagAhI, saMkhyAta pradezAkamahI asaMkhyAta pradazAvagAhI yaha pUrvAnA. aho bhagavan ! paThAnapUrvI kise kahate aho zippa ! asaMkhyAta pradezAkamAhI, saMnyAta pradezAgAhI yAvat eka pradezAgAhI. yaha paca aho bhagavan ! anAnu kise kahate haiM ? aho viSya ! eka se asaMkhyAta paryaMta kA anyonyA bhyAsa karake do kama kare aura jo saMkhyA rahe use anAmatuvI kahata haiM. yaha upAdhikA kSetrAnupUrvI huI. yaha kSetrAnuzI kA kathana huvA // 76 / / aba kAganI kA kathana karate haiM. yahI bhagavan : kAlAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! kAmanupUrvI ke do bheda kahe haiM tathathA-1 upanidhi kA bakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdanI / For Private and Personal Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 . kAlAna hiyAe // tatthaNa jA sA uNihiyAe sATrappA. tatthaNaM jA sA aNovaNihiyA sa dupihA paNNattA taMjahA--Negama bahArANaM saMgaharasaya // 77 // se kiM taM Negama yavahArANaM aNovaNihiyA ka.sApuvI ? gama vavahArANaM kAlApAnI paMcavitA paNNasA taMjahA-advarAya paravaNayA, bhaMga samukigayA, bhaMgo dazaNayA, samoyAre, aNugame // 78 // se kiM taM gama vavahArANaM aTupaya parUvANa / ! tisamaya Thiie ANupubdhI jAra dasAnya TiIra ANabI. saMkhija samaya die ANupubbI, asaMkhija samaya ThiIe ApuputrI, ega rumama ThiIe agANupubbI, duNasamaya ThiIe yA anupanidhikA. usa meM upanidhikA kA varNana yahAM para nahIM karane kA hai, aura anupanidhikA ke do bheda naigama mahAra va saraha / 77 !! aho bhagavan ! gapa vyavahAra naya se anidhikA kAlAnu. pUrvI kise kahate haiM? yo gaunA ! nae pavAra naya ke mata se anAnidhi kAlAna pUrvI ke pAMca bheda ko ginanA -1 artha pada prasana, bhaMga salkInanatA. maMgopadara natA, 4 samavatAra 15 anu gama // 78 // maho bhagavan ! artha padapanA kise kahate haiM? aho ziSya ! samara kI sthiti 18 vAle sAvat bana samaya ko sthitivAla Ara pUrvI. saMkhyAta samaya kI sthitivAre ApUrvI asaMkhyAta samaya kI sthitiyAle AnupUrvI, eka samaya kI sthitikAle banAnI aura do samaya kI sthitibAle 1883 ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra caturtha mUla at kA kathana-8805-800 / For Private and Personal Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI avattavvae, tisamaya ThiiyAo ANupudhIo, egasamaya diIyAo aNANupuvIo dusamaya DhiIo avattanvagAI, se taM gamavavahArANaM aTThapaya pruuvnnyaa|| eyAeNaM Negama vavahArANaM aTupaya parUvaNayAe kiM payodhaNaM ? eyAeNaM Negama vavahArANaM apaya parUvaNayAe Negama bavahArANaM bhaMgasamukrittaNayA kajai // 79 // se kiM taM Negama vavahArANaM bhaMga samuktittaNayA ? Negama vavahArANaM bhaMgasamuktittaNayA, asthi ANupucI, Atthi aNANupavvI, atthi avattavvae. evaM davANupuvvI gamameNaM kAlANupuvIevi te ceva chavIsaM bhaMgA bhANiyanvA jAva se taM gama vavahArANaM avaktavya. bahuta tIna samaya kI sthitivAle AnupUrvI, bahuta eka samaya kI sthitivAle anAnupUrvI bahuta do samaya kI sthitivAle avaktavya. yaha naigama vyavahAra naya se artha pada parUpanA kA kayana huvA. aho bhagavan ! isa naigama vyavahAra naya kI artha pada prarUpanA kA kyA prayojana hai ? aho ziSya ! naigamI vyavahAra naya kI artha pada prarUpanA se naigama vyavahAra naya kA bhaMga samazIrtana hotA hai // 79 // aho hai bhagavan ! naigama vyavahAra naya se bhaMga samutkIrtana kise kahate haiM ? aho ziSya ! AnupurvI hai, ana nupurvI hai, abaktavya hai, yoM dravyAnapUrvI meM jaise chabbIsa bhAMge kahe haiM vaise hI yahAM para kAlAnupurvI prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *880 ekAryazattama-anuyogadvAra sUtra caturtha 28 bhaMgasamukkittaNayA / / eyAeNaM Negama vavahArANaM bhaMgasamuktittaNayAe kiM payoyaNaM ? Negama vavahArANaM bhaMgovadasaNayA kajai // 8 // se kiM taM gama bavahArANaM bhaMgovadasaNayA ? Negama vavahArANaM bhaMgovadaMsaNayA tisamaya TiIe ANuyubI, egasamaya ThiIe aNANupubbI,dusamaya liIe avatsavvae, tisamaya diIyA ANupuvIo, egasamaya TThiIyA aNANupubIo, dusamaya dviIyA avattavvagAI. ahavA tisamaya TThiIeya egasamaya Tiie ANupubbI. aNANupuvIya, evaM tahA ceva davvANugameNaM chabbIsa bhAMge kahanA. yAvat yaha naigama vyavahAra naya se bhaMga samutkIrtanatA kA kathana huvA. isa maMga samutkIrtana kA kyA prayojana haiM ? aho ziSya ! isa se bhaMgopadarzanatA hotI hai // 8 // aho bhaga van ! naigama vyavahAra naya ke mata se bhaMgopadarzanatA kise kahate haiM ? aho ziSya ! tIna samaya kI sthitivAle AnupurvI, eka samaya kI sthitivAle anAnupUrvI va do samaya kI sthitivAle avaktavya, bahuta tIna samaya kI sthitivAle bahuta AnupUrvI, bahuta eka samaya kI sthitiyAle bahuta anAnupUrvI va bahuta do * samaya kI sthitivAle bahuta AktA athavA tIna samaya kI sthinivALe va eka samaya kI sthitidhAle AnI anAnI. yoM se vyApUrvI ke chavIsa bhAMge kahe vaise hI kAlAnI ke chabbIsa bhAma 4938+ kAlAnupUrvI kA kathana 48+ For Private and Personal Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI -- unnIsa bhaMgA bhANiyabA jAba se taM NegA yavahArANaM bhaMgotrasapaNA // 8 // se kiM taM samobAre ? samoyAra Negama vavahArANa ANupulI davAI kA samayAMti kiM ANalI davahiM samosaraMti, aNANupucI damvehiM ? evaM tiNi di sahANe samAyati iti bhaNiyavvaM. me taM samoyAre // 82 // se kiM taM aNugaga ? agugame dhvavihe paNate jahA-saMtapaya parUvaNayA jAva abhuNce|| gasa yavahArA apanI ki asthi patthi ? nipAti namAvi atyi premana vavahArANaM AgupuvI davyA ki rakhe jAI asaMkhajAI aNaMtAI ? tiSNivi No / kahanA yAvara gadA vyavahAra naya se bhagopadarzanatA yA kapala havA / / 81 // aho bhagavan ! samvatAra hitena ? nairavAra naya ke mata samAnupUrvI dravya kA kahAM samavatAratA hai? kyA Ana nAya ra dravya meM samavatAra hotA hai ? tI zipya ! tInakA apame 21 sthAna meM patAranA hai. yaha samasAra kA kathA havA / / 8.! ho bhAva ! nAma kise ko haiM ? aziSya ! anugamake nava bheda kar3e haiM yA- prarUpanA yAvat allAbata. naigama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya kI kyA asti hai ? aho gautama tInoM kI niyamA asti hai. *prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA sukhadevasahAya jI jvAlAprasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org .. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 4.38282 kAga cama-anuyogadvAra mUtra-caturya ekatriMzacama sAkhajAI ajAi / aNatA3 nAma vavahArANa ANupuvyA davAI lAmarasa kiM sarijana mAna hAjA, asaMkhi.jai bhAge hojA, saMjezu bhAgesu vA hojA, asaMkhejasu jAgesu vA hojjA, sabaloe bA hojjA ? e dabbaM paDuja saMjai bhAge vA hojA, asaMkhejai bhAgekA holA, saMkhenetu vA bhAgesu hojA, asaMkhejesu vA bhAgesu hojA, desUNe vA loe hojA, NANA davAI paDucca niyamA sabaloe hojA, evaM donnidhi / evaM phusaNAvi / negama babahArANaM ANupurI dabyAI kAla o kevacciraM hoti ? pugaM dabdhaM paDucca jahaNNeNaM tiSNi samayA, ukoseNaM vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya kyA saMkhyAta, asaMkhyAta yA anaMta hai ? aho ziSya ! tInoM saMkhyAta va anaMta nahIM hai paraMtu asaMkhyAta hai. naigama vyavahAra naya ke mata se AnapUrvI dravya kyA loka ke saMkhyAta bhAga meM hai, agara yAta bhAga meM hai, saMkhyAtadhe bhAga meM hai, asaMkhyAtave bhAga meM hai. yA sabaloka meM ? aho ziSya! ekadravya Ao saMkhyAta bhAga meM hai, asaMkhyAta bhAga meM hai saMkhyAto bhAga pasaM khyAtaye bhAga meM hai, yA kucha kama saba loka meM hai. bahuta dravya AzrI niyamA sagha loka meM hI 7 anAnupUrvI va avaktavya dravya kA kahanA. aura aise hI sparzanA kA bhI kahanA. naigama vyavahAra naya se samAnupUrvI dravya kAla se kitanA kAla taka rahe? aho ziSya! eka dravya AzrI jaghanya tIna samaya / kA kathana 48:032 For Private and Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 92 4940-anuvAdakabAlabrahmacArI zrI amolaka muAnApajAgh asaMkhenaM kAlaM. gANA davAiM paDucca savvaDA ||nnegm vavahArANaM aNANupubvI davAI kAlao kevaciraM hoi ? egaM davvaM paDucca ajahannamaNukkoseNaM ekasamayaM, NANA dayAiM paDucca savvaDA. avattavvaga davvAiM pucchA ? egaM davyaM paDucca ajahaNa maNukoseNaM do samayAI NANA davvAiM, paDucca savvaddhA // Negama vavahArANaM aNApuvI davvAiM aMtaraM kAlao kevaciraM hoi ? egaM davvaM par3acca jahaNNeNaM egaM samayaM, ukkoseNaM do samayA. nANA davvAiM paDucca natthi aMtaraM // Negama vavahArANaM aNANupubdhI davvANamaMtara kAlao kavaciraM hoi ? egaM davvaM paDucca jahaNNeNaM do utkRSTa asaMkhyAta kAla. bahuta drabhya AzrI saba hAla taka rahe. naigama vyavarAra naya ke mana se amAnupUrvI dravya kitanA kAla taka rahe ? aho ziSya ! eka samaya AzrI ana nupUrvI kI sthiti ajaghanya 4 anatkRSTa eka samaya kI aura bahuta kaya AzrI saba kAla kI. avaktavya dravya kI pRcchA, aho yi ! eka dravya AzrI ajaghanya anutkRSTa do samaya kI sthiti aura bahuta dravya AzrI satra kAla kI. aho bhagavan ! naigama vyavahAra naya ke mata se AnupUrvI dravya kA kAla se kitanA aMtara hotA? aho ziSya ! eka dravya AzrI jaghanya eka samaya utkRSTa do samaya. bahuta dravya AzrI aMtara nahIM hai aho bhagavana ! naigama vyavahAra naya ke mata se anAnupUrvI kA aMtara kitanA hotA hai ? aho ziSya ! eka * pAzaka rAmAvajhadura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4880 ekatrizattama-anuyogadvAra sUtra-catutha mUla -889 samayA, ukkoseNaM asaMkhenaM kAlaM. NANA davvAiM par3acca Natthi aMtaraM // nagama vavahArANaM avattavvaga davvANaM pucchA ? egaM davvaM paDucca jahaNNeNaM egaM samayaM, ukkoseNaM asaMkheja kAlaM, paNA danvAiM par3acca Natthi aMtaraM. // bhAga bhAva appAbahaM ceva jahA khettANapuvIe tahA bhANiyabAI. jAva se taM aNugame. se taM Negama vavahArANaM aNovaNihiyA kaalaannptrii|| 83 // se kiM taM saMgahassa aNovaNihiyA kAlANapakhvI ? saMgahassa aNovANihiyA kAlANapuvI paMcavihA paNNattA taMjahA aTThapayaparUvaNayA, bhaMgasamukki laNapA, bhaMgovadaMsaNathA, samoyAre, aNugame // 84 // dravya AzrI naghanya do samaya utkRSTa asaMkhyAta kAla kA aura bahuta dravya pAzrI aMtara nahIM hai. naigama / vyavahAra naya se avaktavya dravya ke aMtara kI pRcchA, aho ziSya ! eka dravya AzrI jaghanya eka samaya utkRSTa asaMkhyAta kAla aura bahuta dravya AzrI aMpara nahIM hai. isa kA bhAma, bhAva aura alpAbahuta jaise kSetrAnupUrvI kA kahA vaise hI kahanA. yaha anugama kA kathana huvA. yaha legama vyavahAra naya kI / anupanidhikA kAlAnupUrvI kA kathana huvA // 83 // aho bhagavan ! saMgraha naya se anAnidhikA kAlAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! saMgraha naya se anupanidhi kA kAlAnupUrvI ke pAMca bheda kahe haiN| tadyathA-artha pada prarUpanA, maMga samutkIrtanatA, bhaMgopadarzanatA, samavatAra va anugama // 84 // aho ma O823 kAlAnupUrvI kA kathana >488 For Private and Personal Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amolaka RpinI se kiMtaM saMgahassa aTThapayaparUvaNayA ? saMgahassa aTupayaparUvaNayA eyAiM paMcavihAI jahA khettANupubIe saMgahassa tahA kAlANupubdhIe vi bhAniyavANi, NavaraM Thii abhilAvo jAva sataM aNugame / setaM saMgaharasa aNavAhiyA kAlANapujI // 85 // se kiMtaM uvaNihiyA kAlANupubdhI ? uvaNihiyA kAlANupubI tivihA paNNattA taMjahA-puvANuputhvI, pacchANupubbI, aNANupuvI // 86 // se kitaM pubvANuputrI ? van ! saMgraha naya se artha pada prarUpanA kase kahate haiM ? aho ziSya ! isa ke pAMcoM dvAra kA kathana jaise saMgraha naya kA kSetrAnupUrvI kA kahA vaise hI kahanA, yAvat yaha anumama huvA. yaha anupanidhikA kA kathana huvA / / 85 // aho bhagavan ! upanidhikA kAlAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! upanirAdhikA kAlAnu ke tIna bheda-pUrvAnupUrvI, pacchAnurI va anAnupUrvI. // 86 // aho bhagavan ! pUrvAna pUrvI kisa kahate haiM ? aho ziSya ! sarva se sUkSma jipa ke vibhAi na ha sake use samaya kahate haiM, yaha kAla kI ginatI meM Adi bhUta hai isa liye prathama samaya kA kathana kiyA gayA hai. asaMkhyAta samaya kI AvalikA, 3.3773 AcalakA kA zvAsocchavAsa, 4 sAla vAlecvAsa kA stoka 5 sAta stoka kA laba, 6 sAta laba kA muhUrta, 7 nIbha muhUrta kI eka ase rAtri, 8 panaraha aho rAtri OM kA pakSa, 9 do pakSa kA pAsa. 10 do mAsa kI Rtu, 11 sIna Rtu kA eka ayana, 12 do ayana / pakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadavasahAyajI jvAlAprasAdajo. For Private and Personal Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 489 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 490 puvANuputrI-samae, AvaliyA, ANapANU thove, lave, muhutte, ahorate, parakhe, mAsa, uU, apaNe, saMyacchare, juge, vAsasae, vAsasahamse, vAsasayasahasse, puvvaMge, puTave, tuDi aMge, tuDie, aDaDaMge, aDaDe, aAvage, abave, hahuaMge. huhue, uppalaMge uppale, paumaMge, paume, paliNaMge, NaliNe, AsthAneUraMge, Atthiniure, auaMge, aue, nauaMge, naue, pauaMge, paue, cUliaMge, cUliyA. sIsapeheliaMge sIsapaheliyA; kA saMvatsara, 13 pAMca saMvatsara kA yaga, 14 vIsa yA kA zatavarSa. 15 daza so varSa kA hajAra varSa, 16 zata hajAra varSa kA lAkha varSa, 17 caurAsI lakSa varSa kA pUrvAga, 18 cIrAptI lAkha pUrvAMga kA pUrva, 19 caurAsI lAkha pUrNakA suhitAMga, aise hI 20 vaTita. 21 aDaDAMga, 22 aDaDa, 23 avAMga, 25 akra. 25 huhutAMga, 26 hRdata. 27 utpagaMga. 28 utpala, 29 padmAMga, 30 pama31 nAlanAMga, 32 nalina, 13 asti nipurAga, 34 astinapura. 35 ayutAMga, 38 ayuta. 27 nayutAMga, 38 nayata. 31 5umAMga, 40 paupa. 41 caliAMga, 42 nulisa, 43 zIrSa mahelitAMga va 44 zIrSa prahelita. yahAM taka. 195 aMka kI gaNanA huI. 78263253073010241.15797 353997 569140 62189668480801835960000000000000000000000 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 000000000000000000000000000000000000000000000000000000000Y kAlAnapUrvI kA kathana For Private and Personal Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A artha 11 anuvAdaka bAla upanArI muni zrI amolaka RSijI - paliovame, sAgarovame, osappiNI, ussappiNI, poggala parivahe, atItaDA, aNAgataddhA, savaDA. se taM puvvANuputrI, se kiMtaM pacchANupucI ? pachANupunvI ! sabadA, aNAgatahA jAva samae. se taM paccha apanI se ki taM aNANapannI? aNANapulvI eyAeceva egaiyAe eguttariyAe aNalagAyAe seDhIra aNNamaNNambha bhAsodurUvUNo. se taM aNANupunvI // 87 // ahavA uvaNir3iyA kAlANupulvI 00000 itanI saMkhyA hotI hai. yahAM taka saMkhyAta kahe jAte haiM saMkhyAta varSa kA palyopama, dakSa meM koTAkroDa palyopama kA eka sAgaropama, daza phrohAkroDa sAmaropama kA eka utsarpiNI kALa, daza kroDAkaDa sAgaropama kA eka avasarpinI kAla. bIsa krorAkroDa gorA kAlA caka, anaMta kAla cakra kA eka pudgala parAvarta, anaMta pudgala parAvarta kA atAta kAla, anaMta pudgala parAvarta kA anAgata kAla, naMta atIta kAla, anaMta anAgata kAla kA sarva ka la. yaha pUrvAnupUrvI huI aho bhagavan ! pacchAnupUrvI kise kahate haiM ? aho viSya ! pacchanapUrvI meM saba kAU, magagata kAla yAvat eka samaya paryata kI ginatI karanA. yaha pacchAnI kA kathana huA. o bhagavan ! anAnuparcha kise kahate haiM? aho ziSya ! anAnupUrvI meM eka se lekara eka 2 kA usara anyonyAbhyAsa karate jo saMkhyA Ave usa meM se Adi aMta kA choDakara zeSa rahe so anAnapUrvI // 87 // athavA anupanidhikA kAlAnupUrvI ke *prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasa hAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ragha tivihA paNNasA taMjahA-puvANupuvI. pacchANupubbI, aNANupuyI, se kiM taM puvvANapuvI ? puvANupuvI ! egasamaya Thiie, dusamaya Thiie, tisamaya Thiie, jAba dasasamaya Thiie, sakhijja samaya Thiie, asaMkhijja samaya Thiie, se taM puvANupubbI // se kiM taM paccha.NuputrI ? pacchANupubbI ! asaMkhijja samayaThiie, Ava egasamaya Thiie, se taM pacchAgupuvI // se kiM taM aNANupubbI ? aNANupubbI ! eyAeva egAiyAe eguttariyAe asaMkhija gacchagayAe seDhIe annamannavbhAso durUvuNo. se taM aNANupubbI / se taM uvaNihiyA kaalaanupuvii|| tIna bheda kahe haiM tadyathA- pUrvAnupUrvI, 2 pacchAnupUrvI va 3 anAnupurvI. isa meM se purvAnupurvI kise LE kahate haiM ? aho ziSya ! eka samaya kI sthitivAle do samaya kI sthitivAle. tIna samaya kI sthiti vAle, yAvat daza samaya kI sthitiyAle. saMkhyAta samaya kI sthitibAle va asaMkhyAta samaya kI sthi vAle, yaha purvAnupUrvI. aura pacchAnupUrvI meM asaMkhyAta samaya kI sthitivAle, saMkhyAta samaya kI sthiti ple vAle yAvat eka samaya kI sthitivAle kahanA. aura anAnupUrvI meM eka se asaMkhyAta paryaMta kA anyo nyAbhyAsa karake do kama kahanA. yaha anAnupUrvI kA kathana huvA, yaha upanidhikA kAlAnupUrvI kA *388 ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 8808808 kAlAnupUrvI kA kathana 498 For Private and Personal Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI 88 se taM kAlANupuvI // 88 // se kiM taM ukkittaNANupuvI ? ukttiNANupuvI tivihA paNNattA taMjahA-puvANupubbI, pacchANupubbI, aNANupunvI // 89 // se kiM taM puvvANupuvI ?puvvANupuvI-usabha, ajie, saMbhave, abhiNadaNe, sumati, paumaSpahe, sugase, caMdappahe suvi hI sI le, sejase, vAsupUja, vimale, aNate, dhamme, saMtI, kuMthU are, mallI, muNisubbae, NamI, ariTThaNemI, pAse, baramANe. se taM puvaannupuyii| se kiM taM pacchANupubbI ? pacchANupubbI ! baddhamANe jAva usabhe. se taM pacchANupuvvI // kathama havA. yaha kAlAnI kA svarUpa havA // 88 // aho bhagavan ! utkIrtanAnapUrvI kise kahate haiN| aho ziSya ! utkIrtanAnupUrvI ke tIna bheda kahe haiM-1 pUrvAnupUrvI. 2 pacchAnupUrvI va 3 anAnupUrva // 8 // aho bhagavan ! pUrvAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! pUrvAnapUrvI meM 1 zrI RSabhadeva 2 zrI AjatAya3 zrI saMbhavanAtha, 4 zrI abhinaMdana. 5 zrI samatinAtha, 6 zrI padmaprabhu, 7 zrI mupA nAtha, 8 zrI naMdrapabha, 1 zrI muvidhinAtha, . zrI zItalanAtha, 11 zrI zreyAMsanAtha, 12 zrIvAsa pUjya 13 zrI vimalanAtha, 14 zrI anaMtana tha, 15 zrI dharmanAtha, 16 zrI zAMtinAtha, 17 zrI kuMthunAya, 128zrI aranAtha, 19 zrI manlInAtha, 20 zrImunimuvata,21zrI namInAtha,22zrI ariSTanemI,23zrI pArthI nAtha, aura 24 zrI mahAvIra svAmI. yaha pUrvAnupUrvI kA kathana huvA. aho bhagavan ! pacchAnupUrvI kise prAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasa hAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 18 se kiM taM aNANuputvI ? aNANupuvvI eyAeceva egAiyAe eguttariyAe cauvIsa gacchagayAe seDhIe aNNamaNNabbhAso durUvUNo, se taM aNANupuvI // se taM ukittaNANupubbI // 9. // se kiM taM gaNaNANupuvvI ? gaNANupubbI ! tivihA paNNattA taMjahA-puvANupuvI. paccha NupuvI. aNANupuvvI ||se kiM taM puvvANupavI? puvANupuvvI ege,dasa,sayaM,sahassaM, isasahassAI, saya sahassaM, dasasayasahassoI, koDI,dasakoDIo, koDIsayaM, dasakoDIsayAI. se taM puvANupuvI // se kiM taM pacchANupuvI? pacchANukahate haiM ? aho ziSya ! zrI vardhamAna svAmI se zrI RSabhanAtha paryaMta pacchAnupUrvI kahate haiM. aho bhagavan ! anAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! eka se cauvIsa paryaMta ekeka kI uttarottara vRddhi karate 2 anyonyAbhyAsa kare aura jo saMkhyA aghi usa meM se do kama kare vaha anAnapUrvI. yaha utkItanAnupUrvI huI // 10 // aho bhagavan ! maNanAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! maNanAnupUrvI ke tIna bheda kahe haiM-pUrvAnupUrvI, pacchAnupUrvI va anAnupUrvo. aho bhagavan ! pUrvAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! eka, daza, zata, sahasra, dazasahastra, lakSa, daza lakSa, kroDa va daza kroDa, so kroDa (anna) garakoDadaza (anja)yaha pUrvAnupUrvI huI. ahobhagavan ! pacchAnupUrvI kise kahate haiM? aho ziSya pacchAnu-11 ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla. 498 48 utakInAnupUrvI kA kayana 1 For Private and Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4.anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSilA. ghuvI-dasakoDIsayAI jAva ekko, se taM pacchANuputvI // se kiM taM aNANupubbI ? __ aNANupuvvI eyAe ceva egAiyAe eguttariyAe dasakoDIsaya gacchayAe, seDhIe annamannabbhAso durubUjo, se taM aNANuputvI // se taM gaNANupuvvI // 91 // se ki taM saMThANANupubbI ? saMThANANupubbI ! tivihA paNNattA taMjahA-puvvANupuvvI, pacchANuputvI, aNANupuvI // se kiM taM puvvANupubbI ? puvANupuvvI ! samacauraMsa saMThANe, nigoha,parimaDale sAdI khuje, bAmaNe, hUMDe,setaM puvvaannuyubbii|se kiM taM pacchANupUrvI meM daza avaja se eka paryaMta kI saMkhyA AtI hai. anAnuparza kise kahate haiM ? aho ziSya ! eka se daza abja paryaMta eka 2 vahAte 2 anyonyAbhyAsa karake jo kama karate jo saMkhyA rahe use anAnupUrvI kahanA. yaha gaNanApUrvI kA kathana huA // 95 // aho bhagavan ! saMsthAnAnapUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! saMsthAnAnuparSI ke bIna bheda kahe haiM. tadyathA-1 pUrvAnupUrvI, 2 pacchAnupUrvI va 3 anAnupUrvI. aho bhagavan ! purvAnuSI kise kahate haiM ? aho ziSya ! 1 samacatutra saMsthAna, 2 nyagrodha pariyaMTala saMsthAna.3 sAdya saMsthAna, 4 kubja saMsthAna, 5 vAyana saMsthAna va 6 iMDaka saMsthAna. hai isa ko pUrvAnupUrvI kahate haiM. aho bhagavan ! pacchAnI kise kahate haiM ? age ziSya ! pacchAnupUrvI meM 'huMDaka se samacatusa saMsthAna paryaMta ginatI karanA. aho bhagavara ! anAnapUrvI kise kahate haiM ? *makAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadavasahAyanI jvAlAprasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Haad ekatriMzattam-ayogaTAra khara- camana, pudhI ? pacchANupubbI ! huMDe jAva samacauraMse, se taM pacchANupabbI // se kiM taM / aNANupubbI ? aNANupubbI ! eyAe ceva egAiyAe eguttarivAe chagacchAyAe meTI mAtrabhArato durUvamo. se taM aNApae thii| taM nAbI // le ki mAyArI Aga bI ? lAmAyA kullI ! silikA 1 taMjahA. mAchApu-vI. apANapakI !! ki pUjA va gubI ! chAlAro,avaliyAya misIhiyA ApulchAdhyAya paDipucchA, chaMNAya yi : asA eka se cha paryaMta kA anyonyAbhyAsa karake do kama karanA. jo saMkhyA Ave , anAnupUrvI kA saMsthAnAnu kA kathana huvA // 92 !! aho bhAva ! samAcArI AnupUrNa ko hai ho ziSya ! samAcArI AnupUrta ke tIna bheda kahe haiM. tadyathA-1 pUrvAnupUrvI. 2 pacchApUrvI va 3 anlAna. aho bhagavan ! pUrvAnapUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! icchA-guru Adi ge kahe ki Apa kI icchA hoto maiM yaha kAma karUM, 2 picchA-anAcAra sevana kara mithyA dA kRtya deve, 3 tahakAra-hita zikSA ke vacana ko tahatti rahakara pramANa kare, 4 jaba sAdhu upAzraya meM se bAhira nikale taba AvassahI kahe. 5 upAzraya meM Ate samaya nissahI kahe, 6 jo kArya karane kA ho so guru ko pUchakara kare, 7 koI muni apanA kArya karane kA anya muni ko kahe to guru ko pucha daza samAcArI kA kathana artha ? For Private and Personal Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nimaMtaNA / / 1 ||uvsNdhyaay kAla sAmAyArI bhave darAvihA // se taM pubbaannpucii| se kiM taM pacchANupuvI ? pacchANupuvvI ! upasaMpayA jAva icchAgAho se taM pacchANupuvI / / se kiM taM aNANupuvA ! aNANupubbI eyAe ceva eAiyAe eguttariyAe dasagacchagayAe seDhIe annamannabbhAso duruvRNo, se taM aNANupuvvI // se taM sAmAyArI ANupuvI // 73 // se kiM taM bhAvANupulvI ? bhAvANupulvI tivihA paNNattA taMjahA-puvvANupubbI, pacchANupuvvI, aNANupunnI // se kiM taM puvANuputrI kara una muni kA kArya kare, 8 anna pAnI Adi kA samavibhAga karanA. 9 una se pUjya munivaroM se AmaMtragA karanA aura 10 zrutAdhyayana ke vAstei kisI anya muni ke pAsa upasthita honA aura use kahanA ki maiM Apa kA hUM ityAdi zabdoM ko upasaMpadA samAcArI kahate haiM. yaha daza prakAra kI mamAmacArI huI. yaha pUrvAnupUrvI kA kathana huvA. baba aho bhagavan ! pacchAnapUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! upasaMpadA ne icchA paryaMta gaNanA karanA use pacchAnapUrvI rahate haiM. aho bhagavan ! anAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! eka se daza paryaMta anyonyA pAsa karake jo saMkhyA Ave usa meM se pahile aura pIche kA aMka chAMDakara zeva saba aMka ko AAtI kahate haiM yaha samAcArI AnupUrvI kaa| kathana huvA / / 93 // aho bhagavan ! bhAvAnupUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAvAnupUrvI ke tIna bheda kahe haiM tadyathA-1 pUrvAnupUrvI, 2 pacchAnupUrvI va 3 anAnupUrvI. aba ina meM pUrvAnupUrvI kA prazna anuvAdaka bAla brahmacArI munizrI pramoDaka RSijI prakAzaka rAjAbahAdura sAlA sukhadavasahAyajI-jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4000 ekatriMzattama-anuyogadAra sUtra-caturtha mUla 488 puvvANupubbI ! udaIe, uvasamie, khaIe, kha uvasamie,pAriNAmie, sannivAIe. se taM puvANupuvI // se kiM taM pacchANupubbI ? pacchANupuvI ! sannivAie jAva udaIe, se taM pacchANupuvI / se kiM taM aNANupubbI ? aNANupabI eyAeceva egAiyAe eguttariyAe chagacchagayAe seDhIe annamannabbhAmo, durUvRNo. se taM punvI, se taM bhAvANupubbI // se taM ANupubbI // ANupuvvIpada sammattaM // 9 // // se kiM taM karate haiM. aho bhagavan ! bhAva saMbaMdhI pUrvAnapUrvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! yaha purvAna paT pakAra se varNana kI gaI hai jaise ki 1 udayika bhAva, 2 upazAmika bhAna. kSAyika bhava, 4kSayopazamika bhAva, 5 pAriNAmika bhAva aura 6 sanipAtika bhAva. yaha pUrvApUrvI hu. aho bhAvana ! pacchAnupurvI kise kahate haiM ? aho ziSya ! pacchAnupUrvI meM sannipAtika bhAva se udAyika bhAva paryaMta gaNanA kI gaI hai. yaha pacchAnupurvI huI. aho bhagavan ! anAnapUrvI kise kahate haiM ? amo ziSya ! banAnupUrvI meM eka se cha paryaMta ekeka kI vRddhi karate anyonyAbhyAsa karake jo aM ave usa meM se hilA va aMta kA aMka choDakara zeSa aMka ko anAnI kahate haiM. yaha bhAvAna kAyana huvA. *yaha anAnupurvI kA pada samApta huvA // 14 // * / / aba nAma viSaya meM kahate haiM. aho bhagavan ! nAma kise 84880 mAvAnupUrvA kA kathana 8 For Private and Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 16 nAme ? nAme dasavir3e paNNatte taMjahA-eganAme, dunAme, tinAme, caunAme, paMcanAme, chanAme, sattanAme, aTThanAme navanAme, dasanAme // 95 // se kiM taM eganAme ? RSijI 1 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI 3 kahate haiM ? aho ziSya ! nAma ke daza bheda kahe haiM jaise ki-jo jJAnAdi gaNa kA prakAzaka ho usa kA eka nAma hai. 2 jisa ke dvArA do padArthoM kA bodha hove ume dinAma kahate haiM, 3 jiga ke dvArA tIna padArtho kA jJAna hove use trinAma kahate haiM. 4 ko cAra bAra se 3mmA svarUpa bikariyA jaay| vaha cAra nAma hai, 8 jo pAMca prakAra se padArthoM kA vimAnAya vaha pAMca nA : 6 jisa se a cha prakAra se vastuoM kA svarUpa varNana diyA jAne nadI paT Ama, 7miya se sAta prakAra se nirUpaNA kI jAve vahI sAta nAma hai. 8 jisa ke aSTa bheda varNana kiye ja usI kA nAma aSTa nAma haiM. 9 nava prakAra se dravyAdi padArtho ko kahA jAye vahIM nava nAma hai aura daza prakAra se jo padArtha varNana kiye jAye unhIM kA nAma bhAra hai. // 95 / isameM punaH prazna karate haiM ki aho bhaganan ! eka nAma kise kahata hai? aho zipya : pa na (jIva AtyA, prANI satva ) yo jIva dravya aneka nAma hai vaise hI AyA nana: AkAza aMzra ityAdi yaha vyoM ke nAma haiM.) nala jaise jJAnAdi guNa, taza rUpa. basa, gaMdha, sparza yA guNa paryAya so naraka, tiryaca, manuSya ca deva. yoM dravya, guNa va paryAya ke jitane nAma haiM una saba ko Agama .1kAzamA-rAjAbahAdura lAlA mukhadavasahAyajA jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eganAme ! nAmANi jANe kANiya, davANaguNANa pajavANaMca ||te siM Agama nihase nAme ni parUziyA satA, se taM eganAme || 96 // se kiM taM dunAme ? dunAme duvihe paNNate taMjahA-egalaravarie, aNe khAraya // se kiM taM egakvarie ? egaravarie hI zrI dhI strI se taM gugala garie // se kiM taM aNegakkharie ? aNegakharie artha rUpa kasauTI viSaya nAma para saMzA pratipAdana kI gai hai. arthAt yaha nAma pada Agama meM kasauTI tulya haiM isake dvArA sa padArthoM kA copa yathAvat hotA hai. tathA dravya guNa paryAya yaha tInoM Agama rUpa kasauTI meM yathAvat siddha hocuke haiM. jo saMsAra bhara meM vastu hai ve sarva samAna prakAra se eka nAma se bhASaNa kI jAtI hai. saba dravyoM ke (kArtha yAcI aneka nAma hote haiM paraMtu vaha eka nAma meM hI garbhita ho jAte haiM jaise kaboTI dvArA svarNa kI parIkSA ko jAtI hai vaise hI jJAna rUpI kasauTI meM jIyAjIva padArtho suvarNa tuma unI pakSA kI jAtI hai isa liye yaha nAma pada kasauTI rUpa haiM. eka namakA kathana havA // 16 // aba zizya dvinAma ke liye pRcchA karatA hai. aho bhagavan !/4 97 dvinAma kisa prakAra se varNana kiyA gayA hai ? aho ziSya ! dvinAma do prakAra se pratipAdana kiyaa| gayA hai. jaise ki-ekAkSarika nAna va anekAkSarika nAma. aho bhagavana ! ekAkSarika nAma kise / ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 11 680938nAma viSaya 8894808 For Private and Personal Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra aNegavihe paNNatte taMjahA-kaNNA, vINA, mAlA, settaM aNegakkharie // ahavA dunAme duvihe paNNatte taMjahA--jIvanAme, ajIvanAmeya // se kiM taM jIyanAme ? jIvanAme aNegavihe paNa te taMjahA-devadatte, jiNadatte, viSNudatte, somadaNe, se taM jIvanAme // se kiM taM ajIvanAme ? ajIvanAme aNegavihe pAte taMjahAghaDo paDo kaDo raho, se taM ajIvanAme ! // 97 // ahavA dunAme duvihe paNNace taMjahA-avisasieya, visesieya // avisesie dabve visasie jIvadavve ajIva anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RpijI prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasa hAyajI jvAlAprasAdajI* artha kahate hai ? aho ziSya ! jisa ke uccAraNa meM eka hI akSara hai jaise-hI, zrI, dhI. strI, aura jisake uccAraNa meM aneka akSara ho so anekAkSarika maise kanyA. latA, vINA, mAlA, athavA dvinAma ke do bheda kiye haiM tadyathA- jIva nAma, 2 ajIva nAma. aho bhagavan ! jIva nAya dise kahate haiM ? aho ziSya ! jIva nAma aneka prakAra se pratipAdana kiyA hai tadyathA-devadatta, yajJadatta. somadatta, yaha jIva saMjJaka nAma hai. aho bhagavan ! ajIva nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! anIva nAma ke aneka bheda kahe haiM tadyathA-ghaTa. paTa, ratha. keTa, yaha ajIva nAma kA kathana huvA // 97 // athavA dvima ke do bheda ko vijJapika va vizeSika. avizeSika nAma kA artha yaha hai ki jo nAma sarva | For Private and Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir davveya // avisesie jIvadavve, visesie-gairaie, tirikkhajINie, maNusse, deve // adhisie nereIe, visesie rayaNappabhAe, sakkarappabhAe, bAluyappabhAe, paMka:bhAe, dhUmappabhAe, tamAe, tamatamAe // avisesie gyaNappabhAe puDhadI neie visesie-rayaNappamAe puDhavI neIe pajanta apajattara // evaM jAva avisasipa tamatamA puDhavI neraio, visesie-tamatamA puDhavI neraio pajattaeya apajAya // 98 // avittie tirikkhajogie, visasie egidie, beiMdie, teiMdie, cauridira, paMciMdie // avilie egidie, viselie-puDhavI kAIe, 'E sthAna meM gabhita ho jAye aura vizeSa nAma use kahate hai ki jo bevala usI dravya kA bodhaka ho. udAharaNa---avizepa dravya isa meM jIva va ajIva dravya kA gAyanAnA hai aura vizeSa meM jIva dravya va ajIva dravya hai. vaise hI avizeSa nAma jIva dravya aura vizeSa nAma so naraka. tiryaMca, manuSya va devA. avizeSa nAma meM naraka gati aura vizeSa nAma meM rasna prabhA. zarkara prabhA. bAluprabhA, paMkaprabhA, dhUmraprabhA tamanabhA, va tamatamamamA. avizeSa meM ratnaprabhA aura vizeSa meM ratna prabhA naraka ke nairayika paryApta va aparyApta. yoM tamatamA paryaMta jAnanA. avizeSika va vizeSika kA naraka kA adhikAra huvA // 98 // | aba tiryaMca kA kahate haiM. avizeSa meM tiryaMca aura vizeSa meM ekondriya, dvIndriya, zrIndriya, caturendriyaH >emotrizattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mala 48 4880280 nAma viSaya 80 For Private and Personal Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra amuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI : AukAie, teUkAie, vAukAie, vaNassaikAie // avisasie puDhavI kAIe, visesie suhuma puDhavI kAIe, bAdara puDhavI kAie / avisesie suhuma puDhavi kAie, visesie pajattaya sahama puDhavI kAiya, apajattaya suhama par3havI kAIe // avisesie bAdara puDhavI kAIe, visesie pajattaya bAdara puDhavI kAIe, apajattaya bAdara puDhavI kAie // evaM AukAIe, teukAIe, vAukAIe, vaNassai kAieya // avisesiya apajjattaya bhedehiM bhAgiyanvA // avisesie beMdie visesie pajjattaya baidie apajattaya bedie // evaM teiMdie, cauridievi bhANiyatvA / avisesie paciMdie tirikkhajoNiya, visesie-jalayara paMciMdie tirikkhajoNie, va paMcendriya. avizeSa meM ekendriya aura vizeSa meM pRthvIkANa apakAyA, teukAyA, vAyakAyA, va vanaspatikAyA. avizeSika meM pRthvIkAyA aura vizeSika meM sUkSma puthvI kAyA va vAdara pRthvI kAyA. avizeSika meM mUkSmapRthvI kAyA aura vizeSika meM paryApta sUkSma pRthvI kAyA va aparyApta sUkSma pRthvI kAyA. vizeSa meM gadara pRthvI kAyA aura vizeSa meM paryApta va aparyApta bAdara pRthvI kAyA. jaise pRthvI kAyA kA kahA vaise hI apakAyA, teukAyA. vAukAyA va vanaspatikAyA kA jAnanA. avizeSa meM dvIndriya vizeSa meM dvIndriya ke paryApta va aparyApta aise hI trIndriya va catugendriya kA kathana jAnanA. aba atiryaMca paMcendriya kA kahate haiM. avizeSa meM tiryaMca paMcendriya, vizeSa meM jalacara, sthalacara, va khecara tiryaMca * prakAzaka-rAjAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra 88603 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra cartutha mUla 288 thalayara paMciMdiya tirikkha joNie, khahayara paMciMdiya tirikkhajoNieya // avisesie jalayara paMciMdiya tiriktajoNie, visesie samucchima jalayara paMciMdiya tirikkhajoNie. gambhavatiya jalayara paMcidie tirikkhajoNie // avisesie samucchima jalayara paMciMdiya tirikkhajoNie, visasie pajattaya samucchima jalayara paMcidie tirikkhajoNiya, apajattaya samucchima jalayara paMciMdiya tirikkhajoNieya ||avisesie gambhayakaMtiya jalayara paMciMdiya tiriva khajoNie, bisesie pajjattaya gambhavakkaM tiya jalayara paMciMdiya tirikkhajoNieya apajattaya gambhavatiya jalayara paMciMdiya tirikkhajoNie // avisesie thalayara paciMdie tirikkhajoNie visesie cauppaya thalayara paMciMdiya tirikkhajoNieya, parisappa thalayara paMciMdiya tirikkha paMcendriya. avizeSa meM jalacara tiryaMca paMcendriya aura vizeSa meM saMmRcchima jalacara tiryaMca paMcendriya aura garbhana jalacara tiryaca paMcendriya,avizeSa meM saMmRcchima jalacara tiryaMca paMcendriya aura vizeSa paryApta va aparyApta saMmUchima / jalacara tiryaMca paMcendriya. avizeSa meM garbhaja jalacara tiryaMca paMcendriya vizeSa meM paryApta va aparyApta garbhaja jalacara tica paMcebhiya, avizeSa meM sthalacara tiryaca paMcendriya va vizeSa meM catuSpada sthalacara tiryaca piMcendriya va parisarpa sthalacara miyaMca paMcendriya. avizeSa meM catuSpada sthalacara tiryaMca paMcendriya, pa + nAma viSaya 803436 488 For Private and Personal Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *anuvAdakabAlabrahmacArI muni zrI amolaka pinI jogieya // avisesie cauppaya thalayara paMcidiya tirikrUjoNie, visesie samucchipa canA layara panidiya tirikrapajogieya, gambhavakkaMtiya cauppaya thalayara pAriya lirikkhaje gaeSa // Ale.lie samucchima cauppaya thalayara paMciMdiya tiriksajegira,vilelie-pajantaya samucchiAppaya thalayara paMceMdriya tirikkhajoNiya ajjattaya lanucchima ca uppaya thalapara paMcidie tirikvajogie // adittesie. gabhavatiya caupAyalayara pavidiya tirikkhajANie, biselie- jattaya gambha. vatiya cAya thala para paMbiMdiya tirirana joNiya, apagattaya ganbhavatiya ca upraya balayara paMciodeza tirikkhAsiema // asimita-parisappathalayara paMciMdiya vizeSa yA vagana ca palacara tiya yA pavitra macchima sthalacara viyaMca paMcendriya OM aura vizeSa meM paramAta nidhanAipa : sthalacA tica paMcendriya avizeSa meM garbhana catuSpada sthalacarI tiryaMca paMve provi vAnava apakSa catuSpada stharacaratiyaca pacendriya.avizeSa meM parisarpa sthalacara tivipace ndraya aura vizeSa meM uraparisara va zujapari sthAvara tiyeca paMcendriya. ina donoM ke saMpUcchima paryAsa va apAta vaise hI naja, 16 va arzata yoM bheda karanA. AvezeSika khecara kAzaka-rAjAvahAdura lAlA mukhadavasahAyajI cAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tirikkhajoNie visesie, urapari sappa thalayara paMciMdiya tiriva khajoNie, bhujaparisappathalayara paMciMdiya tirikkhajoNisya.etevisamucchimA pajantagA apajattagAya, gabhavakaMtievi pajjattagA apajattagAya bhANiyavvA ||avissie khahayara paridiya tirikkhajoNiya,visasie samucchima khahara paMcidie gambhavakaMtiya khahayara paMciMdiya tirikkhjonniy| avisesie samucchima khahayara ciIdaya tirikkhajoNiya, visasie pajattaya samucchima khayara paMciMdiya tirikkha joNisa, amajataya samucchima khahayara paMciMdiya tirikkho . NiyAvisasie gabbhava nayA sAhayara viniya vimantima manbhavatiya khahayara paMciMdiya tirikkhajozi anaH tya hapara pacidiya tiriyarala opira // 99 // avisesina maNurase, pisie samucchima maNusseya, gabbhavatiya maNusseya // artha aura vizeSaka saMgUcchapa va mana khepara tirya paMndriya. avizeeka samUcchima khecara tiyeca paMcandriya aura vizeSaka paryApta bhayo kATA khecara pica paMcendriya. avizeSaka garbhaja khecara niryaca paMca18. ndriya aura vizeSaka paryApta apayAsa garbha khecara tirvaca paMcendiya. yaha tiryaMca kAyana vA // 11 // 0 avizeSaka-manuSya aura vizeSaka-saMmUcchima manuSya va garbhana manuSya. avizeSaka saMmUchima manuSya, vishessk| ekAzittama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla 489+ nAma kA viSaya 48:08 For Private and Personal Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir avisasie samucchima maNusse, visesie pajasaga samucchima maNusseya, apajasaga samucchima maNusseya // avisesie gambhavaktAMtiya maNusse, visAe kammabhUmie, akammabhamie aNtrdivgey||sNkhej vAsgaueya,asaMkhajavAsAueya, pajattau apajjAu bhedo bhANiyanvo // 10 // avisesie deve, visesie-bhavaNavAsI, vANamaMtarA, jotisIe, vemANieya // avisesie bhavaNavAsI, visesie- asurakumAre. nAgakumAre, suvaNakumAre, vijjukumAre, aggikumAre, dIvakumAre, udahikumAre, disAkumAre, vAukumAre, thaNiyakumAre, savvesipi avisesiya. visesie, pajattaga apajattaga bhedA bhANiyanvA // avisesie vANamaMtara, visesie-pisAe, bhUe, jakkhe, rakkhase, paryApta aparyApta saMmUchima manuSya. * avizeSaka garbhaja manuSya vizeSika karmabhUmi, akarmabhUmi va aMtara dvIpa ina tInoM ke saMkhyAta varSa Ayu vAle asaMkhyAta varSa Ayu vAle,paryApta va aparyApta yoM cAra bheda hai avizeSaka va vizeSaka meM karanA // 10 // avizeSaka deva aura vizeSaka bhavanavAsI, vANayaMtara, meM jyotiSI, va vaimAnika. avizeSaka meM bhavanavAsI aura vizeSaka meM 1 asura kumAra, 2 mAga kumAra, 3 T3 suvarNa kumAra, 4 vidyutkumAra, 5 agnikumAra, 6 dIpakamAra. 7 udadhi kamAra, 8 dizAkumAra, * saMmRhima manuSya ke paryApta nahIM hote haiM paraMtu bhAMgA utpanna karane ke liye hI grahaNa kiye haiM. 4880 anuvAdakabAla brahmacArI zrI amolaka muAnAmnA prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla kiMnare, kiMpurise,mahorage, gaMdhavve,etesiMpi avittesiya. visesiya pajattaya apajjattaya bhedA bhaanniybvaa||avisesie joisie, visesie-caMde, sUre, gaha, Nakkhatte, tArArUve. etesipi avisesie, visesie pajattaya apajanya bheyA bhANiyavvA // avisesie vemANie, visesie kappovavanneya, kappAtItae // avisesie kappovavanne, visesiesohamma,, IsANae, saNatakumAra, mAhiMda, baMbhaloya, lAMtae, mahAmukkae, sahassAra, ANaya, pANaya, AraNae, acuyae // etesiM avisesie, visesie, pajattaya apajasaya bhedA bhANiyavvA // avisesie kappAtItae,visesie gaMvejjae, anuttroy|| vAyakumAra 10 stanitakamAra ina dazoM kA avizeSaka va vizeSaka meM paryApta va aparyApta ke bheda kahanA. avizeSaka vANabyaMtara aura vizeSaka ? pizAca, 2 bhUta, 3 yakSa, 4 rAkSasa, 5 kinnara, 6 kiMpuruSa, 7 mahoraga, 8 garva. ina AThoM kA avizeSika va vizeSika meM paryApta va aparyApta ke bheda kahanA. avizeSika jyotiSI aura vizeSika caMdra, sUrya, graha, nakSatra va tArA. ina ke avizeSaka va vizeSaka meM paryApta va aparyApta ke bheda kahanA. vizeSaka vaimAnika aura vizeSaka meM kalpotpanna va kalpAtIta. avizeSaka meM kalpotpanna aura nizeSaka meM ! saudharma, 2 IzAna, 3 sanatkumAra, 4 mAhendra, 5 brahmaloka, 88888 nAma viSaya 86004863 EP 488 For Private and Personal Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mala brahmacArI muni zrI alaka RSijI + avisesie gaMvejao, visesae-jhohima gevijaehi. majjhima gevijayahiM, utrarima gevija hiM // avisepie heki mejie, viserieTena helina melijae, heTima majjhina gevijara. haTTima urina gevijae // atirima jhiga merija, lie. majhimanie, majhima majjhima gA~vajA, mati . urikA / / avisari enimA rokie. vijetie-umA ma vina, sarima majhima govara. rimarika mezijae // etAsa vi mA avijita vizalie mA apanatara bhedA maaniyvaa||avisesie aNuttarovadhAi :, dile.le-vijaapr| *prakAzaka rAjAbahAdura lAmAsukhadevasahAyajI jvAlAmamAdajI. 6 laMtaka, ka. 8 sAsA', 9 ANata, 10 mANasa. 11 AraNa aura 12 aguta. ina ke bhI ki adhizeSaka va vizAla meM pacAsa va aparyApta ke bheda kahanA. avizeSaka kalpAtIna aura vizeSaka meM prave. yaka va anura vimAna. vizayaka meM greyeyaka aura vizeSakareM nIce kI, bIca kI va Upara kI. avikSetra meM nIce kI aura vizeSaka meM nIce nIce kI nIce kI bIca kI aura nIce kI Upara kI. avize ca kI. vizeSa dhIca kI nIca kI. ca kI vIca kI, aura bIca bhI Upara kI. avizapaka Upara kI graiveSaka, vizeSaka Upa' kI nIce kI, Upara kI bIca kI da upara kI Upara kI. ina saba kaI arrian bhAryAta bheda kahanA. adhizeSaka anuttaropatika aura vizeSaka. 1vijaya, 2 vaijayaMta For Private and Personal Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38+ * vaijayaMtate, jayaMnate, aparAjitae, sasiddhaya / esipi samboli avisasie vilita pajata ' apaja tagA mevA kAliyA // 30 // AMboni adhIdane visesie-dhammatyikAe, adhammatthinAe, AgAmadhikAra poggalathikA aData samie // 102 // a.baselie pAlasthikAe, visasie paramANu zego, ga e / tipadesae jAva aNaMta paveliyae, setaM dunAme // 10 // se nitina ! tinAme tivihe paNate taM jahA--dANA, guNa ,pAne / / 106 // saMki 3 ayaMta, 4 parAjita va 5 sartha siddha ina ke bhI avizeSa vizeSakameM paryApta apamAna karanA // 1.1 // avazeSa ajIda kA vizeSaka dharmAsti kAyA. adhati kApA. AkAzasti meM kAyA. pudgalAsti kAyA va addhAsamaya (kaal)||102 // vizeSaka pudgalAsti kAyA vizeSaka-pagmANu padala, dvipradezika skaMdha, tIma pradezika yAvat anaMta pradezika skaMdha yaha dvinAma kA kathana huvA // 103 / / aho bhagavan ! tIna nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! tIna nAma tIna prakAra se bakSita kiye gaya haiM tadyathA-dravya nAma-guNaparyAya dhArana karanevAle ko dravya kahate haiN| gumanAma-dravya va paryApa kI pahicAna 100 karanevAle ko guNa kahate haiM, aura paryAya nAma-jIva dravya meM jJAnAdi guNoM kA va ujava vyA vaNa 10 guNoM kA parivartana hove use paryAya kahate haiM / / 104 // aho bhagavan ! dravya nAma kise kahate haiM / 488- ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra caturtha mUla nAma viSaya For Private and Personal Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka vAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI 89 davvanAme ? davvanAme ! chavyihe paNNace taMjahA-dhammatthikAe, adhammatthikAe, AgAsasthikAe, jIvatthikAe, puggalatthikAe, aDAsamaeya sa taM davvanAme // 105 // se kiM taM guNanAme ? guNanAme ! paMcavihe paNNatte taMjahA-vaNNanAme, gaMdhanAme, rasanAme, phAsanAme, saMgANaNAme, // se kiM taM bajanAme ? vaNNanAme paMcavihe paNNatte taMjahA- kAlavaNNanAme, NIlavaNNanAme, lohiyavaNNanAme, hAlidda, ghaNNanAme, sukillavaNNanAme, se taM vaNanAme // se kiM taM gaMdhanAme ? gaMdhanAme duvihe paNNatte taMjahA-surabhigaMdhanAme, durAbhigaMdhanAmeya, se taM gaMdhanAme / / se kiM aho ziSya ! dravya nAma ke cha bheda kahe haiM tadyathA-dharmAstikAyA adharmAstika yA, AkAzAstikAyA, enIvAstikAyA. punalAstikAyA va addhAmamaya. yaha dravya nAma huvA // 15 // aho bhagavan ! guNa nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! guNanApa ke pAMca bheda kahe haiM tadyathA-varNa nAma, gaMdha nAma, rasa, nAma, sparza nAma va saMsthAna nAma. isa meM se varNa nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! varNa nAma ke pAMca bhe; kahe haiM tadyathA-1 kRSNa varNa nAma, 2 nIla varNa nAma, 3 rakta varNa nAma, 4 pIta varNa nAma hai aura 5 zukla varNa nAma. yaha varNa nAma kA kathana hunA. aho bhagavan ! gaMdha nAma kise kahate haiM ! aho na ziSya! gaMdha nAma ke do bheda kahe haiM. tadyathA-murabhigaMdha nAma pa durabhigaMdha nAma. rasa nAma kise prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzacama-anuyogadvAra mutra caturtha mUla 498 artha taM rasanAme ? rasanAme paMcavihe paNNatte taMjahA-tIttasanAme, kaDayaramanAme, kasAyarasanAme, aMbilarasanAme, mahurarasanAme se taM rasanAme // se kiM taM phAsanAme? phAsanAme ! aTTavihe paNNatte-kakkhaDaphApaNAme, mauyaphAsagAme, garuyaphAsanAme, lahuyaphAsanAme sItaphAsanAme, usiNaphAsanAme, Niddha phAsanAme, lukkhaphAsanAme, se taM phAsanAme // se kiM taM saMDhANaNAme ? saMTThANaNAme ! paMcavihe paNNatte, saMjahA-parimaMDala saMDhANaNAme, vaTa saMTANaNAme, tasa sADhaNaNAme, cauraMsa saMDhANa NAme, Ayata saMDhANaNAme se taM saTThANaNAme, se taM guNaNAme // 106 // se kiM kahate haiM ?? rasa nAma ke pAMca bheda kahe haiM. tikta rasa nAma, kaTuka rasa nAma, kaSAyalA rasa nAma, ambaTa rasa nAma va madhura rasa nAma. yaha rasa nAma kA kathana huvA. aba sparza nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! sparza nAma ke ATha bheda kahe haiM tadyathA-karkaza sparza nAma. mRdu sparza nAma, guru sparza nAma, laghu sparza nAma, zIta sparza nAma, USNa sparza nAma, snigdha sparza nAma va rukSa sparza nAma. yaha sparza nAma huvA. aba saMsthAna mAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! saMsthAna nAya ke pAMca bheda kahe haiM. tadyathA-1 parimaMDala saMsthAna nAma, 2 vaTTa saMsthAna nAma, 1 dhyaMsa saMsthAna nAma, cauraMsa saMsthAna nAma, aura Ayatana saMsthAna nAma. yaha guNa nAma huvA // 106 // aho bhagavan ! paryava nAma 484889488+nAma viSaya48824887 498 For Private and Personal Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4.anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI taM pajavaNAme ? pajjavaNAme ! aNegavihe paNNatte taMjahA-egaguNakAlae, duguNakAlae, tiguNakAlae, jAva dasaguNakAlae, saMkhejaguNakAlae, asaMkhejaguNakAlae, aNaMta guNakAlae / evaM-nIla-lohiya-hAlidda-sukillAvi bhaanniyaa| egaguNa surabhigaMdhe, daguNa surabhigaMdha, jAva aNaMtaguNa surabhigaMdhe, evaM durabhidhori bhANiyavvA, // era guNAtito jAva apaMtaguNatitte, evaM kaDuya kasAya-aMbila-madurarASi-bhANiyavvA ||egaa / kakkhaDe jAva aNaMtaguNa kakkhaDe, eva-ma upa-zuru : hA pIta-usiNamiDa-masAvi bhANiyakA, se taM pajapanAme // 107 // taM pugakAma tivihA kise kAhI ato ziSya ! paryava nAma ke aneka bheda kI hai tathadhA- tuma kAlA, do gaNa kAlA. tIna guNa kA, yAyam daza guNa kAlA, saMkhyAta guNa jhAlA. ayAna guma kAlA va aNaMta guNa kAlA, epe ho nIla, raktavatava vargakA mArga kA kA yonimaM va durabhigaMdha kA kAmA. eka guNa sika pAvat anaMta gumalika, vidyA kAyaaMdhila ba madhara kA kar3anA. aise hI eka guNa karkaza, yAvat anaMta guNa sakasa, yo pRdu, guru, laba, zIta, USNa, snigdha va rukSa kA kahanA. yaha parthava nAma huvA // 107 // aura bhI nAma ke tIna bheda kahe haiM tadyathA-strI, puruSa phAruka-rAjAbahAdura lAlA muzvadevatahAyajI jvAlAmasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paNNattA-itthI, purisaM, NapusagaM ceva // eesi tiNhaMpie aMtaM parUvaNaM vocchaM-tastha purisasta aMtA-AI-U-udayI, cattAri te itthiyAo havAta, jAparihINA AtA. iti, uyiM aMtAo Napusamassa bodhavvA / etesiM tiNhaMpiya vocchAma nidarisAlato-AgArato rAyA; igAraMto-girIya siharIya, UkAraMto-viNhU, ukArato sunou aMtAo purisANaM, AgArato-mAlA, imArato-sirIya lacchIya, UgAraMto bhU, baDUya aMtAUitthI // akAraMta thara, IkArataM pApuMnagaM acchi, ukArata pAla mahuca, aMtaH NapuMsagANaM se taM me ||108 // se kiM taM cauNAme artha va nasaka. ina tInoM ke aMtAkSara kI prarUpaNA karate haiM. puruSa liMgavAle nA ke aMta meM AkAra. kAra. akAra va ukAra hote haiM, strIliMgI nAma ke aMta meM AkAra IkAra va UsAra hone haiM, aura apuMsakaliMgI nAya ke aMta meM AkAra. ikAra va ukAra hate haiM. isa meM se puruSa liMga kA jAharaNa AkArAMta meM rAyA, ikArAnta meM girizikhari, AkArAMta meM virAhU aura ukArAnta meM duyou. yaha puruSa liMga kA kathana huvA. strIliMga meM AkA-ti meM mAlA, ikArAMta meM zrI, lakSmI, UkArAMta meM janbU, bahU yaha strIliMga ke aMtyAkSara kA kathana huvA. aba napuMsaka liMga. akArAMta dhAnya, ikArAMta acchi aura 17kArAMta pIlu madu yaha napuMsaka liMga ke aMta kA kathana havA. yaha tIna nAma kA kapana huvA // 108 // ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 8488 nApa viSaya 20388 For Private and Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI apoSaka Rssijii| ? cauNAme!cauvihe paNNatte taMjahA-AgameNa, loveNa pagai,vigAroNAse kiM taM AgameNaM ? AgameNaM. payAmAni, payAMsi, kUDAni, se taM AgameNaM // se kiM taM loveNaM ? loNaM-teatra, te'tra, paToatra, paTo'tra, ghaToana, ghaTo'tra, se taM lovennN|| se kiM taM payaieNaM peyAIe-agniete, paTUimau; zAlAete, mAleime, se taM pgtie|| aho bhagavan ! cAra nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! cAra nAma ke cAra bheda kahe haiM tadyathA mAgama se pada banatA hai, 2 lopa se arthAt vargoM ke lopa se pada banatA hai, prakRtibhAva se pada banatA hai so aura akSaroM ke vikAra se arthAt saMdhI hone se pada banatA hai so. aho bhagavan ! Agama se pada kisa prakAra hotA hai ? aho ziSya ! vibhaktayaMta pada hotA hai usa meM varNa kA Agama hotA hai. jaise pana zabda kA prathama vibhakti kA aneka vacana kA rUpa padmAni huvA. payasa zabda kA payAMsi rUpa #banA, 2 aura kUTa zabda kA kUTAni pada banA. yaha Agama se pada banane kA kahA. aho bhagavan ! lopa kise kahate haiM ? aho ziSya ! vargoM ke lopa hone pada isa prakAra hotA hai jaise ki-te aura atra i donoM pada ko mIlAne se te'tra huvA kyoM ki saMskRta prAkRta meM aimA niyama hai ki do svara eka sAtha Ane se usa kI saMdhI hotI hai. isa se yahAM para saMdhi meM akAra kA lopa ho gayA. vaise hI paTI+aca mIlane se paTonaM huvA. ghaTo atra mIlane se ghaTo'tra : kAlopa kA . . aho magavan ! kAdhaka-rAjAbahAdura kAma sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. " For Private and Personal Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra , dadhIdaM, nadIIha-nadAsa se ki taM vigAreNaM ? vigAraNaM daMDasya agraM-daMDAya saAgatA, sAgatA, dadhi dadhIdaM, nadIIha-nadIha, madhu udakaM-madhUdakaM, badhUUhate-badhUhate, se taM vigAreNaM, se taM caunAme // 1.9 // sa kiM taM paMcanAme ? paMcanAme / paMcavihe paNNatte taMjahA. nAmika, naipAtikaM, AkhyAtikaM, uvasargikaM, mizraMca, / azva iti nAmikaM, taM paMcanAme ? . 48 ekotriMzattama anuyomadAra sUtra-caturtha mUla * prakRti bhASa kise kahate haiM? aho ziSya ! prakRti bhAva use kahate haiM ki saMdhi kArya ke prApta hone para bhI saMdhi na hove. use niSedha sadhi bhI kahate haiM. isa ke bhI udAharana kahate haiM jaise agnIetau yahAM para donoM svara kA saMdhi kArya honA thA paraMtu prathama dvivacana ke rUpa ke Age svara Ane se saMdhi nahIM hosakatI 'Bhai isaliye sAMdha nahIM kI gaI hai. vaise hI paTU+ima-paTUimau. zAle+ete zAleete. mAle+imemmAle(ime. yaha prakRtibhAva huvA. aho bhagavan ! vikAra hone se pada kaise banate haiM ? aho ziSya ! vikAra se jo pada banate haiM usa ke udAharaNa-daMDasya+adaMDAna. yahAM para donoM svara kI sadhi hogaI. vaise hI sA+pAgatAsAgatA. dadhi ida-dadhIdaM. nadI+ihammadIha. madhu+udakaMmadhUdakaM vadhU+uhate vadhUhate. yaha vikAra bhAva huvA. yaha cAra nAma kA kathana huvA // 109 // aho bhagavan ! pAMca nAma kitane prakAra se varNana kiyA hai ? aho ziSya ! pAMca nAma pAMca prakAra se varNana kiyA gayA hai. 20 nayathA-ko nAma nApamAna Adi koSoM meM varNana kiye gaye haiM una ko nAmika kahate haiM tathA mAma zabda 42 48 nAma viSaya 48 For Private and Personal Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 4.8 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSimI kati kA nAma bhI hai, kyoM ki prAti se para hI pratyayo kI saMyojanA kI jAtI hai. so jo prakRti meM bhAkRti rahe sase nAmika kahate haiM. dvitIya naipAtika no nipAta meM varNana kiye gaye haiM use naipAnika kahate haiM. tRtIya AkhyAtikaM jo akhyAta meM zabdoM kA vivarNa kiyA gayA hai use bhAsayAtika kahate haiM, jo nAma upasoM meM varNana kiyA gayA hai use aupasanika kahate haiM aura jo upasarga aura dhAtu mIlakara banatA hai use mI kahata haiM. aba ina pAMcoM ke udAharaNa kahane haiM. prathama nAmika kA udatu haraNa azva kA dete haiM. azva isa prakAra se eka nAma hai isa ko prakRti rUpa sthApana karake pratyayoM kI saMgejanA karanI cAhiye jaise ki azvaHazvau azvAH. azva, azvau azvAn yo sAtoM vibhaktiyoM ke rUpa cAhiye. isI prakAra puspa vRkSa ghaTa ghaTAdi sarva nAma prakRti rUpa hone se usI ko pratyaya lagAne se pada bana jAne ha. yaha nAmika kA kathana huvA. vivita naipAtika khalu Adi nipAta haiM. ina ke aMbargata hI avyaya prakaraNa hai kyoM ki jo zabda tInoM liMgoM sAtoM vibhaktiyoM aura sarva vacanoM meM eka samAna rahe use zabda kI avyaya saMjJA hotI hai aura nipAta usa ko kahate haiM ki jisa kA sUtroMdvArA | kuccha aura rUpa siddha hotA ho paraMta nipAta karake usa kA vahI rUpa rakhA jAya vahI naipAtika hotA hai. aba AkhyAtika pada kA kahate haiM. jo pada kriyA kA bodhaka hai usa ko AkhyAtika kahate haiM. jaise ki dhAvati yA kriyA kA pada hone se AkhyAtika hai. yaha bhagana kI kriyA batAtA hai. ina ke dhAvati, dhAvataH dhAvaMti an puruSa, dhAvasi, pAkthaH pAvaya, madhya puruSa; aura dhAvAmi, dhAvAvaH dhAvAmaH yaha hai| *prakAzaka-rAjAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 + ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-cata mUla +8+ salviti nAgatikaM, dhAvAtItyAkhyAtakaM, parityaupasargikaM mayata iti mizra, se taM / paMcanAme // 11 // se kiM taM chanAme ? chanAme ! kavihe paNNatte taMjahA-udahama, uvamamie. svaie khauvasamie, pAriNAmie, saMjivAie // // se kiM taM 125 uttama puruSa ke rUpa hote haiM. aba aupasagika pada kA vivarNa karate haiM jaise pra. parA, apa. sam, anu, aba. niH, nirAdura vi, AU, ni. adhi, avi, ati, mu, uta. Abha, prati, pari, upa yaha upasarga aura nAnA prakAra ke yo sa prarakta hote hai so pari mAdi upasoM meM yukta bho pada kahe gaye haiM aupasargika pada haiM. upasarga ke saMbaMdha hone meM dhAtuoM ke artha kA parivartana ho jAtA hai yathA-AhAra,, vihAra. nihAra. saMhAra, mahAra isAdi prayogoM meM artha kA parivartana hotA hai isa kA vizeSa khulAsA gyAkaraNa se jAnanA. aba mIzra pada kA kayana kahate-pIzra use kahate haiM, ki jo do tIna prakaraNoM se mila kara canda banA hai jaise-sam upasarga hai yamu dhAtu hai aura idaMta pratyaya hai. so tInoM ke pIlane se saMyata bhanda bana gayA hai. isa liye isa ko mIzra nAma kahate haiM. yA pAMca nAma kA svarUpa, pUrNa ho gayA. maura isa ko pAMca nAma karate // 11 // aho magavan ! , nAma kise kahate haiM ? aho ziSya prakAra se kotavA-udavika,ropakamika, kSAyika, 4 kSayopazayika 5 pAriNAmika gaira sabipAtika // 1 // o samavan ! raDavika kise kAya? bo vizya : uyika ke 4.30+ nAma viSaya 48gga For Private and Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI udaie ? udaie duvihe paNNatte taMjahAM-udaieya, udayaniSphanneya seki taM udaie? udaie ! aTTahaM kammapagaDIgaM udaeNaM se taM udaie // se kiM taM udaya nipphanne ? udayaniSphaNe duvihe paNNatte taMjahA-jIvodaya nipphanneya, ajIvodaya nipphanneya // se kiM taM jIvodaya niSphanneya ? jIvodaya niSphanne aNegavihe paNNatte taMjahA-neraie. tirikkhajoNie. maNusse, deve, puDhavIkAie jAva tasakAie kohaka sAie jAva lohakasAie, itthIveie purisavedae gapuMsagavedae, kaNhalessae jAva do bheda- udayika aura 2 udaya nippanna. aho bhagavan ! udaya kise kahate haiM? aho ziSyA ATha karma prakRti ke udaya ko udaya kahate haiM. aho bhagavan ! udaya niSpanna kise kahate haiM ? aho ziSya ! udaya niSpanna ke do bheda kahe haiM tadyathA-jIvodaya niSpanna va abhIvodaya niSpanna. aho bhagaghan ! jIvodaya niSpanna kise kahate haiM ? aho ziSya ! jIvodaya nippana ke aneka bheda kehe haiM. tadyathA-nairayika, niryaca. manuSya, deva, pRthvI kAyA. gAvA kA kAyA. krodha kapAya yAvat lobha kaSAyA strI veda puruSa veda, mayuMsaka veda kaga lenI yAvara zo , miyAdRSTI, ameti, asaMjJI, ajJAnI. hai mAhArI, chamastha, saMyogI, saMsAramya, asiddha aura kevalI. yaha jIvodaya ppina huvA. aho bhagavan ! * ajIvodaya niSpanna kise kahate haiM ? ajAvAdaye nipyanna ke caudacha bheda kaI haiM tayathA-1. udArika hai| kAzaka rAjAbahAdura lAlama mukhadevasahAyajI mAlAksAdanI. For Private and Personal Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 125 ekatriMza tama-anuyogadvAra sUtra caturtha suzalese, minch|hitttthii, adhira, asannI aNNANI,AhArI,cha umatye, sayogI,saMsAratthe, asiddhe, akevalI, se taMjIovadha ninne // se kiM taM ajIbotya niSphalaM ? jIyo ya ki nAmI leya sa, jarAliya sarIra esoja pariNAma kA acA sarIra 5uga pAraNAbhiyaM 3 vA vyaM, vIra, teagasarIraM, karanA sarIraMca bhANiyavyaM, pAuga pariNAbhie basaMdhAro-phAse, he taM ajIvodaya niSphanne / / se taM udayaniSphanne / zarIra 2 udArika zarIra ke bhayoga meM Akara pariNI sudala, 2 kreya zarIra, 4 kreya zarIra meM Akara pagame pudgala, 5 AhArakIra, 6 AhAraka zarIra meM Akara pariName pudgala, 7 tejasa zarIra 8 tejasa zarIra meM Akara pariName padala, 9 kArmA zarIra 10 kArmANa zarIra meM Akara pariName pudgala 11 varNa, 12 gaMdha, 13 rasa aura 14 sparza. yaha ajIva utya niSpanna huvA. yaha udaya niSpanna / vA. aura udaya bhAva mA kathana huyA. isa jIvodaya niSpanna meM aisA kahA ki jahAM taka caudahave guNa sthAna naka jIva hai vahAM taka kara daya hotA hai aura ajIvodaya nippama meM mukhyatA zarIra ke pudgaloM kI dAtI hai. karma pudgaloM kA vipAka zarIra para dekhA jAtA hai. yaha daya nAma huvA // 112 / / aho bhagavana ! 403.20 nAma viSaya 8882 artha ! / For Private and Personal Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - satra pani zrI amolaka RSijI 4.anuvAdakapAlamA sataM udaie nAme // 12 // se kiM taM uvasamiai ? uvasamie duvihe paNNata taMjahA-uvasameya, upatamanipphanneya / / se kiM taM uvasame? uvasame mohaNija kammarasa ubasameNaM. se taM usame // se kiM taM khasama nippho ? ubasama niSphane aNega vihe paNNatte taMjahA-uvasaMtakohe. jAva uvasaMta lohe. ughasaMtapeje, uvasaMtadose, uvasaMta saNa mohaNijaM. uvasaMta caritta mohaNijaM, uvasamiyA samma larIe, upasamiyA carita lahie, uvasaMta kasAe, chaumattha. vItarAgo // se taM uvasama nipphannaM // se taM ubasamie nAme // 13 // se kiM taM khaie ? khaie duvihe upama kise kahate! maho ziSya ! upazama bhAva ke do bheda khe| tadyathA-upazama aura upadhAma niSpana. aho bhagavan ! upacana kise kahate haiM ? bho ziSya ! mohanIya karma kA prapatraya hone se pakSahare bo bhagavan ! pazaya nimpana kise kahate haiM ! mahA ziSya ! pazama niSpana ke aneka bhedako sapayA-1 kodha patramAve yAvat 4 lobha upabhayAve. ma upanamAye. deSa E upadhamAye, .darzana mohanIya karma upazamAce. 8 cAritra mohIya upasAve, 9 upazama samyaktva lambhi sapazma cAritra adhi,117pazma kapAya, 12vasthapanA aura vItarAgapamA.yA pazaya viSama kA kavana bA. yA patrama nAma duvA // 5 // aho magavan ! sAvika kise kAse! bo shissy!| bA-rAmavahAdura sAmukhadevasahAvajI jvAlAprasAdazI. For Private and Personal Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuyogadAra mUtra-casurtha paNNate taMjahA-saieya, khayaniSphanneya / se kiM taM khaie ? khaie aTTaNhaM kammara pagaDI khaeNaM se taM khaie // se kiM taM khayanipphanne ? khAniphanne aNegavihe paNNatte taMjahA- upapNa NANadaMsaNadhare arahAjaNaM kevalI.-sINa AbhiNibohiya NANAvaraNe, khINa suyaNANAvaraNe, khINauhiNAgAvaraNe, khINa maNapajava NANAvaraNe, vINa kevala NANAvaraNe, aNAvaraNe, nirAparaNe, khINAvara go, NANAvaraNija kamma vippamuke 2 kevaladaMsA savvadaMsI, khINanihe. vINanihAnide, khINappayale, vINappayalappayale, khINAdhINAgaDe, khINacakkhUdaMsaNAvaraNe,khINaacakkhUdasaNAvaraNa khINauhIdaMsaNAvaraNe, khINakevalasaNAvaraNe, aNAvaraNe, nirAvaraNe khINAvaraNe sAyika ke do bheda. tadyathA-sAyika aura kSaya niSpanna AThoM prakRtiyoM kA kSaya hoce so kSAyika hai| aura kSaya niSpanna ke aneka bheda kahe haiM tadyathA- utpanna kevala jJAna kevaLa darzana ke dhAraka,indrAdika ke 80 pUjyaneya, rAga deva jItanevAle keklI bhagavAna ki jina ko mati jJAnavaraNIya, zruta mAnAvaraNIya.. aAdhe zAnAvaraNIya, manaH paryava dAnAvaraNIya va kevala jJAnAvaNIya, bhaya huce haiM, jo AvaraNa rahita 2. nirAvaraNIya yazAnAvaranIya karma se jo mukta haiM aura 2 kevala darzI, sarva dI, nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalAcalA, sayanagRddhi nidrA, cakSu darzanAvaraNa, acava darzanAvaraNa, avApi darzanAvarama, . For Private and Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacArI muni zrI amolaka RSijI dasaNAvaraNija kammavippamukke, 3 khINasAyAveyANije, khINa asAyAveyaNije, aveyaNe niveyaNe, khINaveyaNe, subhAsubhaveyaNijja viSpamukke, 4 khINa kohe jAva khINa lohe, khoNapeje, khINadose, khINadasaNa mohaNije, khINacarita mohapije, amohe 128 Nimohe khINamohe mohaNija kamma viDamake, 5 khINaneraiya Aue. khI nirikasa joNiyAue, khImaNumlA ra, rakhINadevAe. apAe nirAkara khANAue Ajamma viramaka. 6 gatijAni marIra aMgAvana bedhaNa ThANa maMpaNa aNegA kAdIbaMdha saMghAyavipamuke. raNasumanAne khINa anu nAma amana, niyA nAme. sA. subhaNAmakA vippamuka, 7 jana svagoDa khANaNIyAgAe, agAe kie kevala darzanAvaraNa ke kSaya karanevAle bhAvaraNa sahita nigaramI va darzanAra pAkise rahita hote haiM.-- sAtA vedanIya, asAtA vedanIya ke kSaya karanevAle vinAyaka karanevAle hote haiM 4 kSImadhale TAkale nikAla kara nAle / moha rahita hogamohana yAdava mevAre, AyuSya rahita va AyuSya ke kSaya karanevAle hote 6 mati jana.zarIra aMgAnagarapAna, dhAna, saMghayaNa, saMghAta se rAheta zubha nAma va azuma nAna kSaSa kAnevAle, nAma kaI rahita va zubhAzubha kAma ka.ka rAjAvihAralAla maladavasAAda-unAlAjI For Private and Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 129 ekatriMzattam-anuyogadvAra mUtra-catuthama khINagoe, ucca nIya gottakamma vippamuke. khINadANAMtarAe, khINalAbhAMtarAe, khINa bhogAMtarAe, saMbadhomalasara, khINavAriya aMtarAe, aNaMtarAe NiraMtarAe, khINa. tarAe,aMtarAya : nikamunnAsi he buddhaM sune parigie aMtagaDe,makA dukkhappahANe, se taM khayAna ... bayanAme / / 111 // se kiM taM khauvasanie ?kha upasamie duvihe paNNatte taM jahA-khauvasabheya, khauvama niSphanneya // se kiM taM khaDavasame ? khauvasame ca'haM ghAikammANaM khauvasameNaM taMjahA-jANAvaraNijassa, dasaNA caraNijassa, mohaNijasta, aMtarAiyassa khauyasameNaM, se taM kha uvasame // se kiM karma rahita hote haiM, 7uca gotra, nIra gotra. kA kSaya karanevAle. gotra rahita agotrIya va UMca nIca gotra rahita hote haiM. 8 dAga lAnAya bho timaya. upabhogatagaya va vItigaya ke kSaya karanevAle siddha, buddha. mukta anAna va ma. dAba rAhata hote haiM. yaha kSAyika ke bheda huve // 114 // aho bhagavan ! kSayopazamika kise kahate haiM ? oziSya ! kSayopazamika ke do bheda ko haiM tadyathA-kSayo pazama va kSayopazama niSpanna. isa meM se kSayopazama jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya va aMtarAya kA kSayopazama se hotA hai ina cAroM panapAtika karpa kI prakRtiyoM meM se jo 2 vipAkodaya meM bhAI haiN| 23093 nAma viSaya artha 824867 For Private and Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir *anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSimA taM khautsama nipphanne ? khauvasama nipphanne anegavihe paNNatte taMjahA-svauvamamiyA / abhiNiyohiya NANalabI, jAva khautrasamiyA maNapajavaNANalavI khauvasamiyA mati aNNANaladdhI, khaupasamiyA suya aNNAmaladdhI, khauvasamiyA vibhaMgaNANaladdhI kha uvasamiyA cakkhadaMsaNalaDI. khaupasamiyA acakkhadaMsaNalaDI, kha upasamiyA ohIdasaNalahI, evaM sammadaMsaNalahI, micchA daMsaNalaDI, sammAmicchAdasaNalahI, kha uvasamiyA sAmAiya carittalahI, evaM chedovaThANalahI, parihAravisIDaladdhA, suhamasaMparAyacarittalahI, evaM carittAcaricalahI, khauvasabhiyA dANaladvI, evaM una kA kSaya kare aura jo 2 prakRtayoM pradezodaya meM rahI hai una kA upazama kare use kSayopazama bhaav|| kahate haiM. yaha kSayopazama huvA. aho bhagavan ! sayopazama niSpanna kise kahate haiM ? aho ziSya ! kSayopazama niSpanna ke aneka meda kahe tayathA-1 mani jAna labdhi, 2 zrata jAna sabdhi, 3 avadhi jJAna landhi, 4 manAparyatra jJAna labdhi, 5 mati ajJAna labdhi. 6 zruta ajJAna labdhi, 7 vibhaMga jJAna labdhi, 8 cakSu darzama labdhi, 9 acakSu darzana labdhi, 10 Adhi darzana labdhi, 11. samyaktva darzana malandhi, 12 mithyA darzana landhi, 13 sapa mithyA darzana labdhi, 14 sAmAyika cAriSa lamdhi, 2115 chedopasthApanIya cAritra labdhi, 16 parihAra vizada cAritra labdhi, 17 sUkSma saMparAya cAritra prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevamahApajI jvAlAprasAdanI artha For Private and Personal Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAbha-bhoga uvabhoga-lahI, khaumasamiyA vIgyiladdhI, evaM paMr3iya vIriyalahI, vAla paDiya virIyaladdhI, kha uvasamiyA-soiMdiyalahI, jAva khaupasamiyA phAsiMdiya rUddhI. khauvasamiyA AyAradhare, evaM suyagaDadhare, ThANAMgadhare, samavAya, evaM vivAha paNNattI, NAyadhammakahA, uvAsagadasA, aMtagaDadasA, aNuttarovavAi dasA, paNhavAgara gadhare, khauvasamiA vivAgasuyadhare, khauvasamie diTTIvAyadhare. khauvasamiya NavapabIe jAva khauvasamie caUdasapavIe.khauvasamie gaNivAyae. se taM khauvasama } nipphanne. se taM khauvasamie // 115 // se kiM taM pariNAmie bhAve ? pariNAmie bhAve 'labdhi, 18 dAna labdhi, 19 lAbha labdhi. 20 bhoga labdhi, 21 upabhoga labdhi, 22 vIrya labdhi, 12 paMDita vIrya labdhi. 24 bAla vIrya labdhi, 25 bAla paMDita vIrya labdhi, 26 zrotrendriya labdhi, yAvat sparzendriya - bdhi, 31 AcArAMga sUtra dhAraka. 12 sUtra kRtAMga sUtra dhAraka, 33 sthAnAMga sUtra . dhAraka, 35 samavAyAMga mUtra dhAraka, 35 vivAha prajJapti sUtra dhAraka, 36 jJAtA dharma kathAMga dhAraka, 3. aMtakRta dhAraka. 38 anuttaropapAtika sUtra dhAraka, 39 prazna vyAkaraNa mUtra dhAraka, 4. vipAkI 5 sUtra dhAraka, " dRSTivAda mantra dhAraka, 4. nava pUrva jJAna ke dhAraka, yAvat naudaha pUrva ke jJAna ke dhAraka, aura AcArya pada ke dhAraka. yaha kSayopazama nippama ke bheda huve // 115 // aho bhagavan !" ekAgArama bhayogadvAra mUtra-caturthana 48888@g nAma viSaya 4884 For Private and Personal Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4. anuvAdaka nAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI. duvihe pannatte taMjahA. sAiya pAriNAmiya, aNAdiya pAriNAmiya / se kiM taM sAdi pAriNAmiya ! sAdi pAriNAmiya aNegavihe paNNattaM taMjahA-junnAsurA, juNNagulo, juNNaMghayaM, juNNaMtaMdulA ceva, ajhAyA. ajjharukkhA, saMjhA, gaMdhavyaNagagaya, usAvAyA, disA dAhA, gajiyaM, vijju, nigghAyA. juyA, jakkhalitA, dhUmiyA, mahiyA, raugghAo, caMdovarAgA, sUrovarAgA, caMdaparibasA, sUraparivetA, paDicaMdA, paDisUrA iMdadhaNa, udagamacchI, kavihamiyA, amohA, vAsA, vAsadharA, gAmA, gaga, dhArA, pavattA, pAtAlA, bhavaNA, nirayA, pAsAo, rayaNappahA, sakarappahA, vAluyappahA, pAriNAmika bhAva kise kahate haiM ? aho ziSya ! pariNaki bhAva ke do bheda kahe haiM tadyathA-sAdi pANAmika va anAdi pAriNAmika. isa meM se sAdi pAriNAmika kise kahate haiM? aho ziSya: sAdi pAriNAmika ke aneka bheda kahe haiM tadyathA-puganI madiga, pugamA gaDa, puganA ghRta. purAne naMdula, baddala, vRkSAkAra badala, saMdhyA raMga, garva nagara. ulkApAta, dizAdAha. garava, vidyat , kASTa kA ibda, ghUna, yakSa cinha. dhUmra, dhuMdhara, rajaghAta, caMdra grahaNa. mUrya grahaNa, caMdra kuMDala sUrya kuMDala praticaMdra, pratisUrya, je indra dhanuSya, udaka matsya, AkAza meM kapi kA sanA amogha bharatAdi kSetra, kSetra kI maryAdA karanebAlA varSadhara parvata, grAma, nagara, ghara, parvata, pAtAlakalaza, bhavana, narakAvAsa, prAsAda, ratnaprabhA, zarkarA prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyanI cAlamisAdamI, For Private and Personal Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1.9% ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla paMkappahA, dhUmapahA, tamA, tamatamA, sohamme jAva acue, gevaje, aNuttare, isi, ppabhAga, paramANupoggale. dupadasie jAva aNatapadesie se taM sAdi pAriNAmie // se kiM taM ANAdi pariNAmira ? aNAdi pArigAmie aNegarihe paNate taMjahAdhammarithakAe, adhammatyikAe, AmAsasthikAe. jIvatyikAe, poggalasthikAe, aDa samae, loe, aloe, bhavasiddhiyAe, abhayasiddhiyAe, se taM aNAdi pAriNAmie // se taM pAriNAmie // 16 // se kiM taM sannivAi nAme ? sannivAie nAme jaNNaM etesiM ceva udaie uksabhie, khaIe. khauvasabhie, pAriNAmiyANaM bhAvANaM prabhA, bAlusamA, paMka prabhA, dhUna prabhA tama prabhA tapatapaprabhA, modharma devaloka yAvat acyata devaloka. grevayaka, anuttara vimAna, ipatpAgabhAra pRthvI, paramANu pudgala, dvipradezika skaMdha yAvat anaMta pradezika . yaha sAdi pariNApika, ahI bhagavana ! amAdi pariNAmaka kise kahate haiM ? aho ziSya ! anAdi pariNamika ke aneka bheda kahe haiM tadyathA-1 dharitakAyA, 2 adharmAsti kAyA, 3 Aga. zAsti kAyA, addhA samaya, lova, aloka, bhavyAsaddhi jIva, abhayasidrika jIva yaha anAdi pariNApika havA, yaha pariNAmika bhAva kA kathana havA // 16 // aho bhagavan ! sanipAnika bhAba kise kahate haiM? aho ziSya / samipAtika bhAva meM udArthaka, aupazamika, kSAyika, kSayopazamika. ina 80-nAma viSaya-30.488 For Private and Personal Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dugasaMjogaNaM tigasaMjogeNaM caukAMjogeNaM paMcagasaMjogeNaM nippajai sabve se sanni. vAie nAme // tatthaNaM dasa duga saMjogA, dasa tiyasaMjogA, paMca caukasaMjogA, ega paMca saMjoeNaM // tatthaNaM jete dasa dugasaMyogA teNaM ime-1 asthinAme udaIe uvasamanipphanne, 2 alinAme udae khayaniSphanne, 3 atthinAne udaie khaubasamaniSphanna, 4 atthinAme udaIe pariNAmiya niSphanne, 5 atthinAne uvasamie khayAni phanne, 6 atthinAme uvasamie khaucasama nipphane, 7 atthinAme unnamie pAriNAmiya niSphanne, 8 atthinAme khai. khabama nikane, 9 atthinAme khaIe pAMcoM bhAva ke hisaMyogI, tIna saMyogI. cAra bhogI va pAMva saMyogI. yojane hone haiM. isa meM se dvisaMyogI 10 bhAMge. tIna saMyogI... mAMge cAra saMyogI 2 mAMge aura pArasaMgI eka bhAMgA yoM 15. mAMge hote haiM. isa meM ye 9 vA bhaa| siddha meM, 15 vA kevalI meM 16 vA cAroM gati meM #23 vA upazraya zreNi meM. 24 sapA zreNI meM. 26 vA chayasta sAdha meM. yoM 6 bhAMge pAle haiM. bAkI ke 20 bhAMge zUnya haiM. bara dvayogI dara bhAge nimnakti prakAra se batAte haiM udaya upazama, 2 udaya kSAyAH udapa kSayopazama, 4 udaya pAriNAmika. 5 upazama kSApika, 6, 1 upazama bhayopazAmika, 7 upakrama pAriNAvika, 8 sAyika kSayopazamika, 9sAyika pAriNAbhika aura buvAdabAsamacArI muni zrI amolaka RSijI. 15kAzaka rAmAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI AlApasAda For Private and Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 pariNAmiya niSphanne, 1* atyimAme khaubasamie pAriNAmiya niSphanne // 17 // m kayare se jAme udahA utsama nipphanne ? udaie timaNusse uvasaMtA kasAyA esaNaM se nAme ura yA niSphanne 2 kayare se nAme udaIe khaiya niSphane ? udaitti maNusne khaiyaM sammataM, esaNaM se nAme udaIe khayaniSphanne, 3 kayare se nAme udaie khausama nipphanne ? udaie timaNusse khauvasamiyAI, iMdiyAI, esaNaMse nAme udaie, khauvasama nipphanne 4 kayare se NAme artha 1. kSayopazama pAriNAmika. // 17 // aba ina dazoM kA vivecana karate haiM. aho bhagavan ! jo udayika va upazama niSpana hai vaha kaunasA nAma hai ? aho ziSya ! udara bhAva meM manuSya mati aura upazapa bhAna upAMta spAya hai. imaliye yahI nAma audAya: upazama niSpana kahA jAtA hai.5 TE paraMtu yaha bhaMga dina darzana mAtra hI hai kyoM ki dazera mohanIya karma kI prakRti upazama bhAva meM saMbhava ? ho sakatI hai paraMtu pAriNAmika bhAva isa meM nahIM hai isaliye yaha bhaMga kevala diga darzana mAtra hI 13 isa prakAra Age bhI jAnanA. prazna-audayika aura kSAyika niSpanna nAma kaunasA hai ? uttara maudayika bhAva meM manuSya gati hai aura kSAyika niSpanna samyaktva hai isaliye ina se utpanna hue baudAyika anuyogadAra sUtra-caturtha mUla 48+ 418+ nAma viSaya For Private and Personal Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSidhI udaIe, pariNAmiya nipphanne ? udaie timaNusme, pariNAmie jIdhe, esaNaM se nAme udaie pariNAbhiya niHphanne 5 kayarese nAme upasamie khayaniSpha ? uvasaMtAkasAyA khaDyaM samma,esaNaM senAme uvasamie khayaniSphaLe,6kayare segAme uvasamie khauvasama nipphanne ? uvasaMtA kasAyA, khauksamiyAiM iMdiyAI, esa senAme uvasamie, khauvasamanipphanne, 7 kayare se nAbhe upasamie, pAriNAmie nipphane ? uvasaMtA kasAyA, pAriNAmie jIve, esaNaM se nAme ubasamie, pAriNAmiya niSphanne, . sAyika niSpama nAma hotA hai. prazna-audayika kSayopazama niSpanna nAma kaunasA hai ? uttara-audAyika nAma meM manuSya gAte hai aura kSayopazama bhAva ye indriya hai. so yahI audayika kSayopazAmika nAma havA. prazra-maudayika pAriNAmika niSpanna nAma kaunasA hai ? uttara-audayika bhAva meM manuSya gani aura pAriNAmika meM jIva hai. isaliye audIyaka aura pariNAvika niSpanna nAya kahA gayA hai. praznaauMdavika saya miSpanna nApa kaunasA hai ? uttara--upazama kapAya hai aura kSAyika samyaktva hai inhI kA nAma aupazamika kSaya niSpanna hai. prazna-bhopazamika bhayopazama nippasa nAma kaunasA hai ? uttaraupazama kapAya aura kSayopazapa indriya inhI kA nAma aupazAmika kSayopazama niSpanna hai, mana-aupa prazAsa-rAjAvahAdura vya mukhadavasahAyajIpAlAmasAdajI. 1 For Private and Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-atuyogadvAra mutra-caturtha pUla 4882 kayare se nAme khaie, khauvasamaniSphanne ? khaIyaM sammattaM, khaupasamiyAiM iMdiyAI, esa se nAle khaIe, khaulAni tanne. 9 kayare se nAme khaIe, pAriNA miya nipphane ? khaiyaM sammata, pAriNAmie jove, esaNaM se nAme khaie pariNAmie nipphanne, 10 kayare se nAme khaoksae, pariNAmiya nipphanne ? saupasamiya iM iMdiyAI, pAriNAmie jIve, esaNaM se nAme khauvasabhie, pAraNAniya niSphanne // 118 // tatthaNaM jele dasa liga saMjogA teNaM ime-1 asthi nA udaie svatanie zamika pAriNAmika nAya kaunasA hai ? uttara-patana kapAya aura pariNAmika jIva hai. isaliye aupazamika pAriNAmika rakhA gayA hai. prazna-jJAyika kSayopazama nippana nAma konasA hai ? uttara-kSAyika samyaktva aura kSayopazama indriya hai. isariye kSAyika kSayopazamika niSpanna nAma kA gayA hai. prazna kSAyika pAri-nAmika niSpanna nAma kaunasA haiM : uttara-kSAyika samyakttava zariNAmaka jIva hai. i.li. *kSAyika pAriNAmika niSpanna nAma kahA gayA hai. prazna-yopazamika pAriNArika niSpanna nAya kaunasA 9. hai ? uttara-kSayopaza pika indriya aura pAriNAmika jIva hai, inaliya kSayopAmika pAriNAmika nAma / kahA gayA hai. yaha dvisaMyogI daza bhAMge kA kathana huvA. // 118 // aba daza tIna saMyogI bhAMme kA For Private and Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 * anuvAdakabAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI khaniSphanne, 2 atthi nAme udaie upasamie khauvasamanipphanne, 3 asthi nAme udaie unasamie pAriNAmiya niSphane. 4 asthi nAme udaie khaie khauvasamA nipphanne, 5 asthimAme udaie khaie pAriNAmiya nipphanne, 6 asthi nAme udaie khauvasamie, pAriNAmiya niSphanne, 7 atthi nAme ubasabhie svaie, khausamaH nipphanne, 8 asthi nAme uvasamie khaie pAriNAmiya niSphanne, 1 spinAma upasamie khauvasamie pAriNAmie niSphanne, 1 * atthinAme khaie khaovasaMmie pAri. NAmie niSphanna // 119 // kayare se nAme udaie ubasamie khayanippAnne? udaietti kathana karate haiM. / audayika aupayika va aya niSpanna, 2 audakSika aupazamika va sopatrama niSpanna, 3 audayika aupazamika va pAriNAmika niSpanna, auyika kSayika vayopazama niSpanna 5 audayika kSAyika va pAriNapika niSpamA 6 audayika kSayopazamika va pAsmiAbhika niSpanna 7 aupazamika, kSAyika va ayopazama niSpanna. 8 aupazAmika kSAyika va pAriNAmika niSpanna. 9 auSakazamika kSayopazamika va pAriNAmika niSpanna aura 1. kSAyika kSayopazamika va pAriNAmika niSpanna * // 119 // atha daza bhAMge kA khulAsA karate haiM. prazna-audayika, aupazamika va kSayaniSpanna nAsa prakAzaka rAjAvahAdura lAmA mumbadavasahAyajA vAlAsAdanI For Private and Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 139 zama-anuyogadvAra sUtra-cartutha mUla 488 maNusse,uvasaMtA kasAyA rUiyaM sammattaM esaNaM se nAme upaie upasamie khayanipphanne. 2 kayare se nAme udaie upasamie va uvasama niSphane ? udaieMti maNusse, ubasaMtA kasAyA, khauvamamiyAI iMtriyAI, eNaM se nAme upaie uvasamie khauvasama niSphale. 3 kayare se nAme udaIe uvasamie pariNAmiya niSphanne ? udaie ttimaNurase. uvasaMtA kasAyA, pariNAmie jIne, esaNaM se nAme udaie uksamie pAriNAmiya nipphale 4 kayare se nAme udaie khaie khaupasamiya mipphama? udaie timaNusse, khaiyaM sammattaM, khauksamiyAiM iMdiyAI, esaNaM se nAme kaise hotA hai ? uttara-udaya meM manuSya gati, upazAMta kaSAya aura sAyika samyaktva isI se audayika aupazanika vaya niSpanna nAma kahA gayA hai. 2 prazna-audAyaka aupatramika va kSayopazama niSpanna nAma se kahA hai ? uttara-udaya meM manuSya gati, uparAMta kaSAya aura zyopasamika indriya haiM. isa meM dAyara aupazamika va bhopazamika nAma rakhA gayA hai, 3 audayika bhauSazamika va pAriNAthika panna nAma kise kahate haiM ? uttara-udaya meM manuSya gati, upazAMta kaSAya aura pariNAma meM jIva hai isaliye audayika aupazamika pAriNAmika nAma rakhA gayA hai. 4 prazna-audayika kSAyika va kSayopazama nippana kaise kahA gayA hai? uttara-udaya manuSya gati kSAyika samyaktva va kSayozama idriya hai| nAma viSaya artha . . pa For Private and Personal Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdakacAlanamacArI muni zrI amolaka RSijI / udaIe khaIe khauvasama nipphanne, 5 kayare se nAme udaIe khaie pAriNAmiya nipphatte ? udaIetti maNumpe. khaiyaM samma, pAriNAmie jIve, esaNaM se nAme udaIe khaIe pAriNA. miya niphano 6 kayare se nAme udaIe, khauvasamie pariNAmiya niSphatte ? udaieni maNarase, khauvasamiyAiM iMdiyAI, pAriNAnie jIve esa 'ma nAne utAe, khauvasalie pariNAmiya nippanna, 7 kayare se nAme usa mira khaDae khauvamama nipphanne urasaMlA kasAyA, khaiyaM sammatta khauva ma samiyAiM iMdiyAI esaNaM senAme uvasamie khaie khauvattama nipphanne. 8 ka.yare senAne ina kA nAya au dina lAgi, ma kSayopazamika racA gayA hai, 5 prazna-odayika kSAyika va pariNAmika niSpanna nAma kaisa hotA hai? unara-dara manuSya gati, sAyika samyaktva aura pAriki jIva hai. E isa riya audavika kSAyika va pAriNAmika niSpana nAma kahA gayA hai. 5 prazna-bhAdAyaka yopAsaka pAriNApika niSpanna nAma kauna hai? jA-udaya gAya go, kSayaMpanara indira aura pari. jAmika jIva hai; ima liye udaya bhyopsh| pArivAdhika niSpA nAma kahA gayA hai. zapika kSAyika kSayopazamaniyana nAma kaise kahA? uttA-upazAMta kaSAya,zAyika samyaktva aura kSayopazama indriya hai, isa liye aupazamika kSAyika kSayopazama niSpana nAma kahA hai. 8 prazna-aupazamika kSAyika va pAri prakAzaka-rAnAbahAdura lAlA sukhadavasahAyajI jvAlAmAdamI" For Private and Personal Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasamie khaIe pAriNAmiya niHphanne ?uvasaMtA kasAtA naIe sammattaM pAriNAmie jIve, esaNaM se na me ubsaamidd,dii| pariNAmiya niHphanne, 9kyare se nAme uvasamie khauvasamira pAribhira liepanne ? usaMtA kasAyA, khauksamiyAiM iMdiyAI, pariNAmie jIve. sa sa nAma unalamie khajyasamie pAriNAmiya nipphanne, 1. kayo se na me khaI khavaramie pAriNAmiya niSphanne ? khaiyaM sammata, khau. vasamiyAiM iMdiyAI, pArimAmie jIve. esaNa se nAme khaIe khauvasama pAriNAniya niSphanne // 120 // tatthaNaM je te paMca cauka saMjogA gAmika niSpatra nAma kisa karate haiM ? uttara--upazAna kaphAya. sAvita samyakta aura pAriNAmika jIva haiM, isazikSi NAyika nidhAnna nAma kahA. 9 esa-oNpazamika kSayopazamika ra pArivApikanika nAma hata hai ? uE-upazAMta pAya, pazaga indriya va pAri NAyika jIva hai.isaliye aupazAkakSayopazama pAreNAmika niSpanna nAma ra hAgayA hai. praza-kSAyikakSayozaje mika pAriNAmika nippana nApakise kahate ? uttara-kSAdhika samyaktvAyopazama indriya sandhi, pAriNAmika jIva haiM, isa se zAyika kSayopazamika va pAriNAmika nippana nAma kahA gayA hai / / 120 // aba cAra ekazirUma-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 498269 nAma kA viSaya ardha - - For Private and Personal Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni zrI amolaka RSijI + teNaM ime, asthi nAme udaIe. uvasamie khaIe, khauvasamie niSphanne, 2asthinAme udaie, uvamabhie, khaIe, pAriNAmiya nipphanne. 3 asthi nAme udaIe uvasamie khauvasabhie pAra niHphanne. asthi NAme udaIe khaie khauvasanie pAriNAmiya nipphanne, 5 asthi nAme upasamie khaIe khauvasamie pArigAmiya nissphnne|| 121 // 1 kayare se nAme udaIe uvasamie khaIe kha uvasama nipphanne ? udaietti maNusse, uvasaMtA kasAyA, khaiyaM sammataM, khauvasabhiyAiM iMdiyAI, esaNaM se nAme udaIe upasamie khaIe khauvasamanipphanne. 2 kayare nAme se urdaIe uvasamie khaIe saMyogI pAMca bhAMge batAte haiM- bhaudayika auSamika kSAyika va kSayopazamika, 2 audayika aupazapika kSAyika va pAriNAmika, 3 audAyaka bhopazAmika kSayopazamika va pAriNAmika. 4 audayika kSAyika kSayopazamika va pAriNAmika niSpanna. yoM pAMca bhAMge huve / / 121 // prazna-audayika aupazapika kSAyika va kSayopazamika nAya nippana kaine kahA ? uttara-udaya meM manuSya mati. sapata nAya, kSAAyaka samyaktva va kSayopazapa indriya labdhi hai isa se audAyika aupazamika kSAyika va yopanaSpanna na.ma kahA. 2 prazna-audapika bhopathamika kSAyika ra pArivAmika niSpanA nAma kaise kahA ? uttara-udaya prakAza rAjAbahAdura sAnA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. artha na anavAdaka bAla brA meM For Private and Personal Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAriNAmie niSphanne ? udaIetti maNusse, uvasaMtA kasAyA, khaiyaM sammasaM. pAriNAmie jIve. esaNaM se pAme udaI" khaupasamie,khaIe pArigAmiya nipphanne 3kayo se mAme udaIe ubasamie khauksamie pAriNAmiya nipphanne? udaietti maNuste. uvasaMtA kasAyA khauvasamiyAI iMdiyAI, pAriNAmie jIve, esaNaM se nAmeudaI9 uvasamie khaupasamie pAriNAmiyA niSphanne. 4 kayare senAme udaie khaIe khaupasamie pAriNAmiya nipphanne ? udaietti maNusse, khaiyaM sammattaM, khauvasAmayAI iMdiyAI, pariNAmie artha : jIve esaNaM se nAme udaIe khaIe khauvasamie pAriNAmiya niSphanne 5 kayare se manuSya gati, upazAMta kapAya, kSAyika samyaktva va pAriNA mika jIva hai isa liye Adayika bhaumika sAyika va pAriNAmika nAma kahA hai. 3 prazna-audayika aupazamika kSayopazamika va pariNAmika nAma PE kaise kahA ? uttara- udaya meM manuSya gati, upazAMta kapA. kSayopazapa meM indriya labdhi aura pAriNAmika bhIva haiM. isa lipa audayika aupamika kSayopazama : ya pa raNAmita niSpanna nAma hai. 4 prazna-auda yika kSAyika kSayopazyamika va pAriNAmika nAma kaise kahA ? uttara-audAyika meM manuSya gani. dhAyika samyaktva, yopazama indriya labdhi aura pAribhAmika jIva hai. isa liye audAyaka aupazamika kSAyika ekAtraMzattama anuyogadvAra mUtra caturtha mUla sa For Private and Personal Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAubamacArI muni zrI amolaka RSajI nAme uvasamie khaIe khauvasamai pAriNAmiya nimphanne ? uvasaMtA kasAyA, khaiyaM sammattaM svautsamiyAI iMdiyAiM, pAriNAmie jI sagaM se nAme uvasamie khaIe khauksamie pAriNaH miya nipphanne // 126 // tara, je le se ege paMca saMjogaM seNaM ime-, asthiNAme udaIra uvasabhie khaIe kha samAhie pAri miya niSphanne // kayare se nAme udaIe uvasamie khaIe khaupasamira pAriNAmira niHpanne ? udaietti maNusse, upasaMtA kasAyA laiyaM sammattaM, svauvasamiyAI iMdivAI; pAriNAmie jIve, esaNaM se nAme udaI e, upasamie khaIe khauvasamie pAriNAmira pAriNAmika niSpara nAma kahA gayA hai. 5 prazna-aupazaSika kSAyika, kSayopazemika pariNAmika niSpanna nAma kaise kahA ? uttara-upazAMta kaSAya, kSAyika samyaktva, kSayopazama indriya kI labdhi va pariNAmika jIva hai isa liye zrIpazramika kSAyika kSayopazamika va pAriNAmika nAma kahA // 122 // aba pAMca sayogI bhAMgA eka batAte haiM-audaSika aupazAmaka kSAyika kSayopazamika va pAraNAmika niSpana hai. prazna-aisA nAma kyoM kahA ? ucara-udaya meM manuSya gati, upazAMta kaSAya, kSASika samba-1 va. ayopazama indriya sandhi aura pAriNAmika jIva hai. isa liye audayika aupazamika kSAyika kSayo-161 prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 < ExekatriMzatama-anupomadAra sUtra-caturtha mUla niphapne, me taM sannivAie // se taMcha nAme // 123 // se ki taM satsa nAme ? satta nAme satta sarA paNattA taMjahA-1 (gAhA) sajne, 2 risahe, 3 gaMdhAre, 4 majjhime. 5 paMcame sare // 6 dhevae ceSa 7 nisAe sarA satta viyAhiyA // 1 // eesiNaM sattaNhaM sarANaM sasa saraThANA pANanA taMtrahA-( gAhA ) sajjaMca agg| jIhAe, ureNa risahaM saraM // kaMThoggaeNaM gaMdhAraM, majjha jIhAe majjhimaM // 2 // nAsAe paMcamaMbUyA,daMtoTeNe ya dhevt|bhmuhkhevmnnsaae, saraSTANA viyaahiyaai|| 3 // pa.mika va pAriNAmika niSpanna nAma kahA. yaha samipAtika bhAva kahA. yaha nAma kA kamana huvA. // 123 / sAta nAma kA kavana kahate haiM-aho bhagavan ! sapta nAma kitane prakAra se varNana kiyA gayA me hai? aho ziSya : sAta nAma ke aMtarmata sAta svaroM kA varNana kiyA gayA hai jina ke nAma-1 SaDna E svara, 2 riSabha svara, 3 gAMdhAra svara, 4 madhvama svara, . paMcama svara, 6 dherata svara, aura 7 niSAda svara. aba ina sAtoM svaroM ke utpatti sthAnaka batAte haiM. 1 pahaja svara jinA ke agrabhAga se bolA, jAtA hai, 2 riSabha svara kA sthAna hRdaya hai, 3gAMdhAra svara kaMgana se nikalatA hai, 4madhyama stara jivhA ke 2 madhya bhAga se gholAnA hai, 5 nAsikA se paMcama svara bolA jAtA hai, 6dAMvake noga se dhaivata svara nikalatA hai aura 7 niSAda svara ne kI bhrakuTI ke bhAkSepa se bolA mAvA hai. // 1-3 // 3 nAma viSaya + + A For Private and Personal Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 4.1 anupAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI sattasarA jIva NissiyA paNNattA taMjahA-( gAhA ) sajjaM ravaimauro, kukkuDorisabhaM saraM // haMso ravai gaMdhAraM, majhimaM ca gavelagA // 4 // aha kusuma saMbhave kAle, koilA paMcamaM saraM / / chadraMca sArasAkaMcA. nesAyaM sattamaMgau // 5 // sattasarA ajIva nissiyA paNNattA taMjahA-( gAhA ) sajjaravai muyaMgo, gomuhI risabhaM saraM // saMkho ravai gaMdhAraM, majjhamaM guNa jhallarI // 6 // caucaraNa patiDhANA, gohiyA paMcamasaraM // svara jIva nissRta pratipAdana kiye gaye haiM jina ke dvArA svara jJAna kI zIghra hI prApti hojAtI hai.. so nimna likhitAnusAra hai. 1mayUra SaDna svara kA uccAraNa karatA hai.2kukaDA (murgA) kA RSabha svara hotA hai. 3 haMsagAMdhAra svara meM bolatA hai, 4 gau elaka Adi pazu madhyama svara meM bolate haiM 5 va Rtu meM koyabha paMcama svara meM bolatI hai, 6 sArasa aura kroMca pakSI ghevana svara meM uccAraNa karate haiM. aura 7 saptaya svara niSAda meM istI uccAraNa karatA hai. yaha sAta hI svara jIva nidhAya se varNana kiye gaye. // 4-5 // aba ajIva nizrAya se jo hai so kahate haiM. 1 madaMga SaDna svara meM bajatA hai, 2a momukhI-rAmavAditra riSabha meM bolatA hai. 3 zaMkha gAMdhAra svara meM bolatA hai, madhyama svara jhAlarachaiNoM kA hotA hai, cAra mAMva vAlI bhUmi para pratiSThita godhikA me se paMcama svara nIkalatA hai. Dhola nAmaka vAdiMgha dhaivata svara meM uccAraNa karatA hai aura 7mahA bherI nAmaka vAdina saptama niSAda prakAzaka-rAjavahAdura chAlA mukhadessahAvajI jvAlAmasAdanI * For Private and Personal Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ADaMbaroyarevaiyaM, mahA bherIya sattamaM // 7 // ete siNaM sasahaM sarANaM, sattasara lakkhaNA paNattA taMjahA-(gAhA)sajeNa lahaivitaM, kayaMcaNa viNassahAgAvo puttAya mittAya // NArINaM hoi vallaho // 8 // risaheNao esajjaM seNAvaccaM dhaNANiya vatha gaMdha malaMkAraM, itthIo sayaNANiya // 9 // gaMdhAre gii juttinnA, vijavitti 348488 artha ekazicama-anuyogadvAra sUtra-caturva mUla 288+ uccAraNa karatA hai. yaha sarva eka aMza ko le kara ina ke udAharaNa diye gaye haiM. // 6-7 // inameM sAta svara ke sAta lakSaNa kahe haiM. jaise jisa vyakti kA SaDja svara hotA hai usa kI AjIvi kA ThIka hotI hai usake dvArA use dhana kI prApti hotI hai, usa kA kiyA huvA kArya saba ko mAnanIya honA hai, gau Adi putra vA mitra usa ke bahuta hote haiM. nArI janoM ko vaha bhI bahuta vAlama hotA hai, so ina ke dvArA prathama SaDja svara kI lakSyatA hotI hai. // 8 // riSabha svara ke mahAnya se aizvarva bhAva senApati aura dhana kA atIva saMgraha va mugaMdha alaMkAra striyeM paryakAdi sarva prakAra se prApta hotA haiM. aura ina lakSaNoM se nizcaya hotA hai ki isa vyakti kA riSabha svara hai. // 9 // gAMbhara svara vAlA gItoM ke jJAna kA gItajJa hotA hai aura jisa kI saMsAra meM pradhAna AjIvikA hotI hai, panaH kAmo meM pravINa hotA hai. isa svara ko jAnane vAle buddhivAna kavi hote hai aura anya dAdI zAstra ke nAma viSaya +8898 88 For Private and Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra brahmacArI muAna zrI amolaka RSijI + kalAdiyA / ti karaNApANA. se anne sattha pAragA // 10 // majhimassa ramaMtAo, hayaMti suha jIviNo khAyati piyati detI, majhimassara mssio|| 11 // paMcama saramasAo, havaMtI puhavIpatI // sUro saMgaha kaMtAro, aNega gaNaNAyago // 12 // dhevayassaramatAo, havaMti duhajIviNI // kuvelAya kuvittiya, corAcaMDAla muTThiyA // 13 // NesAhassara maMtAo, hoti hiMsagAvaza // jaMghAcArA jehavAhA, pAragAmI hone haiM. // 10 // madhyama svara bAle jIva mukha pUrvaka jIvana vyatIta karate haiM, uma ke khAna pAna karame meM vA dene meM kisI prakAra se vidhna upasthita nahIM hote haiM paraMtu padArtho ke vizeSa saMgrA karane meM ve asamartha hote haiM. isI se ve madhyama svara Azrita kahe jAte haiM. // 11 // paMcama svara pAle jIva bhUmi ke bhadhipati hote haiM, samara meM zUravIra bhI hote haiM, aneka prakAra ke padArtho ke bhI saMgraha karane vAle hote haiM, aura aneka tara ke nAma hote haiM. yaha paMcama svara ke lakSaNa kare haiM. // 12 // dhaivata svara vAle jIva duHkha pUrvaka jIvana vyatIta karane vAle hote haiM punaH jina ke kavastra va duSTa bhAjIvi kA hotI hai, isa svara ke dhArana karane vAle jIvI caurya karma, cAMDAlAdi karma, kASTikAdi prahAra karane vAle hote haiM isaliya yaha svara niSiddha hotA hai tathA isa svara vAlA jIva pApa karma vizeSa karatA hai. // 13 // niSAda svara vAle jIva hiMsaka va atIva bhramaNa karane vAle hote haiM tathA jayAbhoM ke dama *yazakarAjazahAdura lAlAmukhadevasajhavanI-jvAlAprasAdajI. . For Private and Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Be ekAtra ittam-anuyogadvAra mUtra-catuthA hiMDagA bhAra vAhagA // 14 // etesiMNa sattaNhasarANaM taogAmA pasA taMjahAsajagAme, majjhimagAbhe, gaMdhAragAme, // sajjagAmassaNaM satta mucchaNAo paNNattAo taMjaH-( gAhA ) maMgI, koravI, AhariyA, rayaNI, sArakatAya / chaTThI a sArasI nAma, suddhasajjAya sattamA // 15 // majhima gAmarasaNaM sattamucchaNAo paNNattAo taMjahA-( gAhA ) uttara maMdA, rayaNi, uttarA uttarAsamA, // sammokaMtAya sovIrA abhiruvA hoti satrAmA // 16 // gaMdhAra gAmassaNaM sattamucchaNAo paNNatAo karane vAle, lekha vAhaka aura bhAra vAhaka bhI hote haiM arthAt jo zUdra kriyA hai una ke kartA niSAda svara vAle hI hote haiM aba ina sAta svaroM ke tIna grAma va sAta mUrchanA ke viSaya meM kahate haiM. // 14 // ina sAta svara ke tIna grAma pratipAdana kiye haiM 1 SaDja grAma 3 madhyama grAma aura 3 gAMdhAra grAma.4 ina meM SaDja grAma kI sAta pUrDanAe kahI gaI hai. 1 bhAMgI, 2 koravI. 3 haritA, 4 ratnA, 5 sArakatA, sArasI aura 7 zuddha paDana nAmaka saptamI mUchanA hai. // 15 || madhyama grAma kI bhI sAta mUrchanA ye pratipAdana kI gaI hai jinake nAma-1 uttarAmaMdA, 2 ratnA, 3 uttarA, 4 uttara sabhA, 5 samakAMtA., 6 suvIrA, aura 7 abhirUpA. // 16 gAMdhAra grAma kI mI sAta mUchanA ye pratipAdana kI gaI hai se artha nAma viSaya 480438 For Private and Personal Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taMjahA-( gAhA )-naMdAya, kkhUDimA, parimAya cautthI suddha gaMdhArA // uttara gaMdhArAviya, sAyaMcamiyA hvimucch| // 17 // suTTattara mAyAmI, sA chaTThI savvao NAyadhvA / / ahauttarAyayA koDimAya sA sattamA havai mucchA // 18 // satsasarA kao bhavatI ? gIyarasa kA bhavaMti joNI? kati samayA osAsA, kaivA geyassa AgArA // 19 // sattasarA NAbhIo bhavaMtI, gIyaMcarunna joNi, pAda samA osAsA,tinni gIyarasa aagaaraa||20||aai miu AraMbhaMtA, samubahatAya mjjhyaarNmi|| avasANaM avavattA, tiSNi geyassa aagaaraa||21||chddose aTThaguNe, tiSNi a vistAi artha jamaghuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI + prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyanI dhvAlApaptAdajI * na ki naMdikA, 2 zudrikA, 3 purImA, 4 zuddha gAMdhAra, 5 uttara gAMdhAra, 6 suSTatara mAyAma aura . utarA koTipA. yA saptamI machanA hai. // 18 // aba sAta svaroM ke vizeSa praznottara karate haiM. sAboM svara kisa sthAna meM utpanna hote haiM ? gIta kI kaunasI yoni hotI haiM, kitane samaya pramANa svara meM ucchavAsa hotA hai, aura gItoM ke kitane AkAra haiM? // 19 // aba ina ke uttara dete haiM. sAtoM svara nAbhi se utpanna hote haiM. gItoM kI rudita yoni hai, gItoM ke pada pada meM ucchavAsa haiM. aura gItoM ke tIna AkAra kahe haiM. // 20 // gIna kI Adi meM AraMbha karate kaumaka svara cAhiye, phIra meM ca meM mahA dhvani cAhiye aura gIta aMta ke meM maMda svara hove. isaliya yaha tIna AkAra kahe haiM OM // 21 // no raMga bhUmi nATaya bhUmi meM muzikSita banakara gAtA hai vahI svara ke cha doSa, ATha guna * // 19 // aba" gAtoM kI sami ke tIna kA For Private and Personal Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 2010 ejotriza-pa-anayogadvAra mUtra caturtha mUla doNi bhaNitiu // jo jANAhI sogAhItti susikkhio raMga mamjhaMmi // 22 // bhIyaM, duyaM, mapicchaM, uttAlaM va kamaso muNeyadhvaM // kAgassaraM maNuNAsaM, chaddosA hoti gIyassa // 23 // puNarattaM ca alaMkiyaMca, vattaM ca taheva vidhuDhe / mahuraM samaM sulaliyaM, aTThaguNA hoti gIyassa // 24 // urakaMTha sira pasatyaM ca, gijaMto chaMdo ke tIna bheda aura do prakAra kI bhASA ko jAnatA hai. // 22 // gIta ke gAne meM SaT prakAra ke doSa hote haiM jaise ki 1 bhaya sahita gAnA, 2 zIghra 2 gAnA. 3 zvAsa hone para gAnA 4 tAla se viparIta gAnA, 5 kagavat svara ke hone para gAnA aura nAsikA meM gAnA / / 23 / gIta ke gAne meM aSTa prakAra ke guna nimna prakAra se pratipAdana kiye gaye haiM. jaise ki 1 svara kalA meM praviNatA, 2 rAga meM raktatA 3 alaMkAra sahita. 4 pragaTa vacana. 5 zuddha svara, 6 kokilAvat madhura svara, 7 tAlAdi vAdiMtra sama svara, aura 8 salalita svara ho. yahI gIta ke gAne ke ATha guna haiM. ina guNoM ke sAtha gIta gAne se gIta nirdoSa kahe jAte hai. // 24 // prakArAMtara se gIta zuddhi kA vivarNa kiyA jAtA hai. jaise ki ura, kaNTha, zira vizuddha hoce, mRdu gIta gAyA jAve. cAturyatA ke sAtha akSaroM kA saMcAraNa kiyA jAve, pada dharacanApa hove, phira istAdi kI vAla sama hove. nRtya karane vAle kA prakSepa ThIka hove, isa prakAra 484280 nAma viSaya 4 80 For Private and Personal Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha amavAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI mauma ribhima // padabaMdha samaMtAla paukhavaM, sattasarasI bharaNeyaM // 25 // akvarasamaM pathasama, tAlasamaM layasamaM // gahasamaM ca nisasiyaM ca usasiyaM, samma saMcArasamaM ca sattati // 26 // niho saMsArabaca heujutte malaMkiyaM / / ubaNIya sovayAraM ca, miyaM madhura mevaya // 27 // sammaM addha samaM ceba, savvatthaM visamaMsajaM, tiSNivittaM payArAI, cauttho no palabhai // 28 // sakkayA, pAgayA, vizuddhi ke sAtha jaba gAnA gAyA jAtA hai taba usa gIta ko sapta svara vizaddha kahate haiM // 25 // phira akSara sama hI, pada mama hoM, tAla sama ho, latA sama hoM, graha sama hoM, zvAsocchavAsa sama ho, au satAra bhAdi meM saMcAra bhI sama ho-yaha bhI sAta guNa svara ke prakArAMtara se kahe gaye haiM. // 26 // vRtta ke ATha guNa hote hai jaise ki 1 cheda nirdoSa 2 viziSTa artha kA sUtra kara hetu yukta. 3 alaMkRta, 4 nayoM se yukta, 5 zuddha alaMkAra pUrvaka 6 viruddhAdi doSoM sahita 7 mikSArI aura 8 madhura. // 27 // phira bhI tIna prakAra ke isa kahe gaye haiM jina ke cAra padoM ke paraspara samAna varNa hote haiM unhe cheda kahate haiM, jina ke prathama pAda va tRtIya pAda aura dvitIya pAda: caturtha pAda samAna hoghe une artha samarada kahate haiM paraMtu jisa chaMda ke cAroM pAda viSama hove use sarva viSama chaMda kahate hai yahI tInoM ke prakAra kahe gaye haiM paraMtu catartha prakAra kahIM bhI upalabdha nahIM hai. // 28 // aba bhASA prakA jamA-mAvahAdura lAlA mukhadevasahAya jI jvAlAmasAjI, For Private and Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-catarya pUSa 228 athe 2ceva, bhaNio hoti duNNio // saramaMDalaMmigijate, pasatthA isI bhAsiyA // 29 // kesI gAyai bhahuraM ? kesI gAyai kharaMca rukkhaca // kesI gAyati cauraM / * kesIya vilaMbitaM dutaM phesIyAe vissaraM puNa kerasI ( gAthA dhikamida ) // 30 // gorI gAyai mahuraM, kAlI gAyati kharaMca rukkhaMca // sAmA gAyati cauraM, kANI avilaMviyaM dutaM aMthA // 31 // bissaraMpuNa piMgalA ( gaathaadhikaamidmpi)| satta viSaya kahate haiM. tIrtha karoMnesaMskRta pAkRta ye donoM bhASA pratipAdana kI hai aura donoM bhASAo meM svara maMDaLa gAyana kiyA jAtA hai. aura yaha donoM bhASA suMdara hai aura RSi bhApita hai. ( yahAM para 4 RSi zabda kA artha bhagavAna se hai.) // 29 // aba phira prazna kahate haiM ki kaunasI strI madhura gIta gAtI hai,* kaunasI strI khAra aura rUkSIta gAtI hai. kaunasI zrI dakSatA pUrvaka gAnA gAtI hai, kaunasI strI vilaMba se gAtI hai, kaunasI strI zIghratA sa mAlA hai aura kaunalI strI visvara gAtI hai ? // 3 // 1 gaura varNa vAlI strI mabhara gIta gAtI hai, kAle varNa vAlI strI karkaza gIta gAtI hai, zyAma varNa vAlI strI dakSatA pUrvaka gAtI haiM. eka AMkha vAlI kho vilaMba se gAtI hai, netra hIna-aMdhI strI zIghara gAnA gAtI hai aura kapila strI visvara mAnI hai, // 31 // aba sapta svaroM kA upasaMhAra kahate haiM-isa svara maMDala meM sana 4882280 nAma viSaya-28-882 For Private and Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni zrI amolaka RSiA. sarA taugAmA, mucchaNA egavIsai tANA eguNA paNNAsaM // samma sara maMDalaM // 32 // sesaM satta nAme // 124 // se kiM taM aTTha nAme ? aTu nAme aTavihA vayaNavibhattI paNAlA taMjahA-(gAhA ) nidese paDhamAhoi. vittiyA uvaeseNaM // taiyA karaNanikayA ca utthI saMpadAvaNe // 1 // paMcamiya avAyANe, chaTThI sassAmi vAyaNa // saptamI sannAhANatthe, amImatagI bhave / / 2 // tattha paDhamAvibhattI niddeso so imoya hvNtii|| vittiyA puNa uvaese, bhaNakuNasui maMvayaMca svara, tIna grAma. 21 mUrchanA, aura 49 tAna varNana kI gai hai paraMtu tAna use kahate haiM ki jaise eka vINA meM 7 cheda haiM una meM eka svara sAta sAta vAra gAyA jAtA hai so isa prakAra sAtoM sAta 49 tAna hue. so yaha 49 tAna bhI svara maMDala ke bIca meM hai. isa prakAra svara maMDala kI samApti ko kahI hai apitu ise hI sapta nAma kahate haiM // 32 // yaha sAta nAma kA kathana huA. // 124 // aho bhagavan aSTa nAma kise kahate haiM ? aho zipya ! aSTa gAma meM aSTa vibhakti kahI haiM tadyathA-nirdeza meM prathama vibhakti hotI hai. 2 upadaza meM dvitIyA. karaNa meM tRtIyA, '4 saMpadAna meM caturthI, 5 apAdAma meM paMcamI, 5 saMbaMdha meM SaSTI, 7 AdhAra meM sakSmI aura 8 AmaMtraNa meM aSTamI vibhakti hotI hai. // 1-2 // 'aba ina AThoM vibhaktiyoM ke udAharana kahate haiM. isa meM prathama vibhakti nirdoSa rUpa isa prakAra hai. saH, hai| prakAzaka-rAnAbahAdura lAlA mukhadavasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaMti // 3 // tattiyA karaNaMmi kayA, bhaNiyaM ca kapaMca teNaM vA maevA // haMdiNamo sAhAe havai cautthIsaM payAmi // 4 // avaNaya giNhaetto, euttivA paMcamI apAyANe ||chttrii tassaimassa, vAgayassavAsAmi sNbNdhe|| 5||hvi puNasattamI taMimaMmi AhAra kAla bhAveya // AmaMtaNI bhave aTThamiu, jahAhe jubANeti // 6 // setaM abhI nAme // 125 // se kiMtaM nava nAme ? nava nAme ! nava kavvarasA - ekAtraMzattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 438 ayaM, para upadeza meM dvitIyA hotI haiM. jaise zAstraM paDha, kAryaM kuru arthAt zAstra kA abhyAsa kara aura kArya kara. // 3 // karaNa meM tRtIyA vibhakti hotI hai paDhitaM vA kRtaM tena mayA vA arthAt / athavA taine abhyAsa kiyA yA kArya kiyA. caturthI saMprAna namaH svAhA: anaye. arthAt agni devatA ko namaskAra pAMcavI vibhakti apAdAna meM hotI hai jaise etasmAd dUraM apanaya, arthAt isa se dUra karo, SaSTI svAmI saMbaMdha meM rAjJaHpuruSaH rAjA kA puruSa // 5 // saptamI vibhakti AdhAra meM hotI hai tathA kAla aura bhAva meM bhI hojAtI hai jaise pradho ramate arthAt vasaMta mAsa meM loga krIDA karate haiM yaha kAla meM saptamI hui athavA cAritre'vatiSThate-arthAt cAritra meM rahA hai yaha bhAva meM saptamI hui. AThavI vibhaktiM AmaMtraNa meM jaise he yuvAn ! yaha aSTamI vibhakti hui. yaha ATha nAma kA kathama duvA. // 125 / ' 487ags nAma viSaya 488488 For Private and Personal Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paNNatA taMjahA-( gAhA ) vIro, siMgAro, abbhuoya, ruddo ahoi bothayo / / velaNao vibhancho hAso, kaluNo pasaMtoya // 1 // tattha parivvAmiya, dANe tava caraNA sattujaNa viNAseya // aNaNusayadhitI, parakkamAliMgo vIraraso hoi ||2||viirorsojhaa so nAma mahAvIro jo rajjApayahiUNa pvyiu||kaamkoh mahAsattU pakkha nigghAyaNaM kuNai / / 3 // siMgAro nAmaraso, rati saMjegiAbhilAsa saMjaNaNo anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI aho bhagavAn ! naba nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! nava prakAra ke rasa kahe haiM jaise , 1. vIra rasa. 2 zrRMmAra rasa, 3 adbhuta rasa, 4 raudra rasa 5 vIDA rasa-lajjA rasa 6 vIbhatsa rasa, 17 hAsya rasa, 8 karuNA rasa aura 9 prazAMta rasa ina nava nAma meM se prathama dhIra rasa kA varNana karate haiM-dAna dene meM, tapazcaryA karane meM. cAritra pAlane meM zatru kA vijaya karane meM aura pApa kA pazcAtApa karane meM mana ko sthira kara sacce mana se parAkrama phoDe isa prakAra parAkrama kA cinha jahAM hone use vIrarasa ka hamA. udAharaNa jaise zrI mahAvIra kA svAmI parAna- saddhi kA tyAga kara pravaryA dIkSA dhArana kare phira kAmakrodhAdi mahA pravala zatraoM kA pakSa kI nicIta karane meM pravase yaha saJcAvIra rasa hai. // 2-3 // aba zrRMgAra rasa kA varNana karate haiM. strI ke sAtha saMbhoga ke abhilASI saMyogika *kAzaka rAjAvahAdura lAlA sukhadavasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir >< 48- ekatriMzatama-anuyogadvAra sUtra-caturthapUla / // maMDagA vilAsa vitvoya, hAsa lIlAramaNaliMgo // 4 // siMgAge rasojahA, mahara vilAsalArIyAhiupapamANa kara jana sabhAmA 5 sAnoDalA dAvihAyajANe apuco, aNubhUta pujo yA to kisI ko abhUtonAma // 6 // aba murauraso sahA, pahA : annaM asthi kArya yAMcyA utpanna karane ke liye aSaNAdi se zarIra kA maMDana kare. netrAdi aMgopAla mA kara aMga ko vikAra meM pravartIve, hAsya danakarIle kAmotpAdaka bhASA bole, paraspara krIDA kare, yA gAra jAnanA. isa udAharaNa paNakAra yukta madhura zabda vilApta lIlA va saTAkSa karane vAlI yavanI yA yuvAna kehadaya meM ramaNa kare aise kaMdavitAra rUpa zrRMgAra bhASaNa va striyoM neparAdi bhUSaNa dhaMkAra-dhamakAra karatI dAloM kI mekhalA ko darzAtI ratna jaDita kaTi mekhalAdi bhalAkAra karatI cAra puruSoM ko vimohita kare. yaha zRMgAra rasa hai. // 3.4 // atha adbhUta rasa ke lakSaNa kahate haiM-prathama anubhavaH nahIM ho vaisA vismaya kAraka banAva ko adabhUta rasa kahate haiM. kitaneka acche adakSata banAya hotpAdaka hote haiM aura kitaneka kheda karane vAle hote haiM. yaha usa ke lakSaNa kahe haiM aba usa kA udAharaNa karate hai. samyag dRSTihala kI jIvoM ko jinendra praNIta zAstroM kA gaDhA zravaNa manana karate AnaMda meM magna ho Azcaryacakita hote haiM. aura Arya meM vicAra karate haiM ki aisI vicitratA any| 8+dAdudAma dAvA-2008 / For Private and Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvalogammi jaM jiNavayaNe acchA, tikAla juttA muNijati // 7 // bhayajamaNa Na rUvamahaMdhagAra citA kahA samuppanno, samoha saMbhAvimAya, maraNaliMgI rasoruhA // 8 // rohorasA jahA bhiuDI viDaMbiya muho // dohaiyaruhirabho, ? kiNNA haNIsapamusaM asuraNibho, bhImarasiya airoi rohosira // 9 // viNauvayAra Annrnme 158 artha 1. anuvAdaka kabrahmacArI pani zrI amolaka RSijI kimI zAstroM meM dekhane meM nahIM Ai. isa prakAra ke jina vacana meM rakta pane jIva isa loka meM tatvArtha ke tathA trikAla ke svApa ke pahA jAtA hote haiM. // 5-7 !! aba cauthe gaidra rasa kA dRSTAMta kahate haiM yaMtarAla kI ceTA ke karoM ko rakhakara tathA aMdhakAra meM bhaya sthAna deva bhayAnaka z zraNa kara hRdaya meM roTaragaTa hotA haiM 1 me jIva mUDhatA, vyAkalatA va viSAda panA dhArana 4 karane haiM kitaneka mANa kA bhI tyAga karadete haiM. ise gaidra rasa kahanA. isakA udAraNa jaba gaidra rasa tpanna hotA hai taba lalATa meM tIna sAla utpanna hote haiM. ekha mudrA vikarAla banatI hai, dila meM AmaMtraNa karatA hai, anya ko pATina karatA hai, ghAta kara adhira se hasta yazAra bhare rahate haiM. vaha bhI rAkSasa samAna banatA hai, bhayaMkara zabdoM kara ke anya ko kahe ki tU bhayaMkara khAtA hai. yaha raudra rasa jAnanA. // 89 // vinaya upacAra azlIla vArtA, upAdhyAyAdi kI striyoM se maizuna kITA, maryAdAoM prakAzaka rAjAbahAdura lAmasukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. E For Private and Personal Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 887 48. 0 8 artha: gubbhagadAramerAvatikamuppano // valaNa unAmaraso lajjA saMkA jaNaliMgo // 1 // velaNoraso jahA ki loya karaNIAo // lajjaNataragaM tilijayAmokti, vArijami gurujaNo, parizraya bahuti // // asuI kuNimadu dasaNa, saMjogAbhAsa gaMdha nipphanno // ni apihitA lakkhaNo, rasAhAi vImaccho // 12 // vIbhancho atikrama karanA ityAdi kAna se lajjA isa utpanna hotA hai. isa rasa ke zaMkA vA lajA cinha hai. udAharaNa jaise nava apanI pyAlI se kahatI hai ki derI pyArI sakhI! jo mere bhAdi ke saMyoga se rudhira bhacina pa hai una logo ko dama di anekana nAriyoM ko dikhalAte haiN| yadyapi yaha mere pativrata dharmazaMga karate haiM pAMta to parama lajjita hotI hUM kyoM ki jaba maithuna kriyA nAnI lajjA utpanna apara yA to mere udAharaNa hI dera rahe haiM isaliye isa saMsAra meM isa se baha kara lajjA kA sthAna kyA hogA, apitu koI bhI nahIM. aMtaH vivAhAdi meM bhI mareM vastra dikhalAye jAte haiM isaliya parama lajjita hotI jAtI hUM.so isI kA nAma lajjA rasa hai. ||10.11||iibhts rasa use kahate haiM ki jo azaci mAMsapiMDa dardazana, ityAdi ke vAraMvAra devame se durgati ke nimitta se vairAgya aura dayA bhAva utpanna hotA hai vahI dhImatsa rasa hai. 1, apitu yaha vArtA mokSa gamana AtmA kI apekSA kI gaI hai. // 12 // bhAra ve dhanya ki minone 18+ ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra catutha mUla nAma viSaya 38052486 For Private and Personal Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir raso jahA, asUi malabhAraya // nijharasabhAva dugAMdhI, sabakAlaM pidhannAo sarIra kaliMbahu mala kalusaM vimuccaMti // 13 // rUva *ya vesa bhAsA, piyAriya ligAya samuppanno // hAso maNappabhAto panAmAliMgo rato hoi // 14 // hAmo ralo jahA pAsuttamaMsi maMDiya paDizuddha // dezapaloyatIhAjAhaNAzNa bhArapaNa, niya majhAhasatI sAmA // 15 // zyivippaDa gavaMdha bahavAhi viNi vArasaMbha samuppanno azaca va mala se bhare ve zrotrAdi vivaha jo svabhAva se durgama yaha zarIra hai usa ko choDadiyA hai. kyoM ki yaha zarIra mala se kalubhAtA hai. sadaiva kATa isake sAmAna ko prasravaNa ka rahe haiM. isaliye ve dhanyavAda kI yogya haiM jo imaramara zIra toDakara mokSa gamana gaye haiM. // 13 // aba hAsya rasa kA viparNa karate haiM. rUAlA parivata karatA athavA vRddhAdi kA rUpa dhAraNa karanA. bhASA vivazata bolI, jisake dvArA hAya kI utpati aura maga phula ho hajAra so yahI ukta cinha hAra" hA kSaNa 1 dAmpa pakSa kI pratIti hotI hai. F14 / isake udAharaNa kevamAvivarNa zikSAmAcI nila devara kA upahAsa karatI hai aura usake mukhAdi ko kAnaya ke liye bhI saca i.sa . usI ko hAsya rasa karate haiM. // 15 // aba karuNA rasa viSaya kahate hai. karuNA rasa use kahate haiM. mo viSaya ke lAvanArI muni zrI amolaka RSijI ? akAzaka-rAnAbahAdura lAlA sukhada vasahAyajA * For Private and Personal Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A8 ||soiavil viyapAhAya runnaliMgo raso kaluNI // 16 // kalazora so jahA, pabhAya kilAmiayaM // bAhAgaya papha andhIpa, yaso tassa viDo puttiya, dubalAyaMne muIjAgaM // 17 // nido samagarala mAhANA, saMnayo jo pasaMta bhAveNaM / / adhiH / sago, so raso pasaMto pApako // 18 // to raso ahA, labhAva nivigAra / / uvasaMta pasaMta somaSTiI, ahIjahaM muNio sohali muhara zathapa anuyogadvAra satra caturtha mUla artha diyo se akkA baMdha vadhaya vyAdhi se athahA putrAdi kI mRtyu se cirA ko ati utpanna hotI hai unI ke kAraNoM se binA kAralA, vilApa karanA. mULAvaza honA yaha saba lakSaNa karUNA rasa ke hote hai. # isameM samAharaNa yaha hai ki jaise kisI yuvatI kanyA ke pati viyoga se paha kanyA parama dAkhita atru, pUnameja, jisa ke zuva kI kRti malIna hai ityAdi sakSamoM se nizcaya karatI hai ki yaha karuNA rasa 6. se vyApta ho rahI hai. so isI ko karuNA rasa kahate haiM // 17 // aba prazAMta rasa viSaya kahata haiM. yana ke nirdoSa hone para va bhAdoM kI vizeSa zAMti hone para prazAMta rasa kI utpatti hotI hai. aura nirvikAra hai khya kA honA yahI prazAMta kA mukhya lakSaNa hai. ||18| isa rasa meM udAharaNa isa prakAra diyA gayA hai. ki jaise kAryoM ke upazama hone se aura saumya dRSTi hone se maMtaH parama zAMti hone para muni / For Private and Personal Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kamalaM pIvarasirIyaM // 19 // eenava kapvarassA, battIsA dAsa vihI samuppanno / / gAhAhiM muNeyavvA, havaMti suhA vamIsAvA // 20 // se taM navanAme // 126 // se kiM taM dasanAme ? dasanAme dasavihe paNate taMjahA-1 goNe. 2 nogoNe, 3 AyANa padeNaM, 4 paDivakkha padeNaM, pahANayAe, 6 aNAdi siiMteNaM, 7 nAmeNaM, 4.1 anuvAdaka dAlabrahmacArI muni zrI amolaka mApanI+ kA mukha rUpI kamala upazama rUpa zrI se AraMkRta hotI hai usI kA nAma prazAMta rasa hai. // paha nava kAvya rasa sUtra ke 32 doSoM kI vidhi kI racanA se utpanna hote haiM jaise ki aniSu da5 se rahita adbhUta rasa kI utpatti hotI hai aise hIronI cAhiye hama gAthA kAcca chaMdAdi ye jAnane cAhiye paraMta kA dhyAna meM rasa.mA hone jese ki para kAvya meM eka rasa ho zuda mana hai de eka kAvya meM do tIna rasa ho use mizrita rasa ko 32 donoM ke prayoga sena kI utpati tI? aura anya prakAra se bhI loNAlI. 13. alara caMda aura chaMdAdi prayo meM inakA sastA svarUpa mAnanA cAhiye yaha nA nAma : svarUpa pUrNa ho gayA. // 126 // aho bhagavan [zanApa kise kahate hai ? aho viSya ! daza nAna daza prakAra se vivaNaM kiye gaye haiM, jaise ki-1 guNa nippanna nAma. 2 nirguNa nAma, 2 bhadAnapada nAma, 4 prati pakSa nAma, 5 pradhAna pada nAma, 6 anAdi siddha nAma, 7 nAmakara nAma, 8 avayava nAma, 9 .27, mAvAdAsakSa.. sAdajI For Private and Personal Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 avayaveNaM, 9 saMjogeNaM 10 pamANeNaM // 127 // se kiM taM goNe ? goNe! khamatI ti khamaNo, tarana titANa jalamI ni alaNo, pavatI ti pavaNo, setaM goNe // se kiMtaM no gau ? ! aMkuto saMkuMto,amuggo, samuggo. alAlaM, palAlaM, akuliyA ra kuli , amaDo mamuddo, no palaM asatI ti palAsaM,amAti bAhae mAibAhara apIya vAvara, bImA vAvae, no iMdagAvatIca iMdagovau. setaM naI 83308ekattama-anuzAmadvAra sUtra caturtha mUla 28 yoga nAma aura 10 . bha. // do bhagavat / guNa niSpanA nAma kise kahate hai? ko ziSya ! gama lina usako jaivikSamA karane se kSaraNa, jalana hone se jvalana. tAe hone se tapana. pAMvara na. urva guNa niSpanna nAma hai. aho bhagavan ! aguNa niSpanna nAya kise kahate hai ? jase ki kunna na hone para zAnta, samudra na hone para samudra, bhadrA ke na hone para bhadra, lAla ke na hone para lAla, kulikA ke na hone para zakutikA, mAMsa ke na khAne para palAza, 1 amAnava haka ko mAnAhara sImA ko vIjavApaka indra ke na gopoM para indragopa ityAdi sarva prayoga TNa niSpanna naI he paraMTa guNa se virUddha nAva prasiddha hai=AdAna pada usI kA nAma haiM.ki jisa adhyAya kA 2 Ada sUtra se nAma masiddha ho nAya. aura usI mAma adhyAya se uccAraNa kiyA jAya.isa pada meM ca udAhara 28.5 nApa viSaya 103800 For Private and Personal Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni zrI amolaka RSijI 88 nogoNatti / se kiMtaM AyANapadeNa? AyANapadeNa ! dhammomaMgala, cAuraMgIja, asaMkhayaM, AvaMtI. ahAtatthinaM, adaijja, set AyANa pde|| se kiM taM paDivakha padeNaM ? paDivakkhapadeNaM ! nomu mAmAgara pAmara kheDa kavvA maMDala doSAguha paTTaNA sama sannivisesuya nivirasamAmu sivAlikA agalAdalA mira. ballAlabaresu AvilaMsAduyaM je chattae sejalacae, jelAue se alAu se supara se kusubhae, dAhAraNa dikhAye gaye haiM. me ki 5 mo maMga digApA kA ki azyAga 2 palugI adhyAra, 3 | asaMkhyAdhyAya, 4 avatI amAna puruSAyAyAya. 6 ekAdhyAya. 7 pAya, 2|9 mokSa mAlAya. 1. samoraNa yAna 1: kAya ra yamAyA Adi kulAbyApa asa pratisAdAna meM kisI ke kAzaka-rAjAbahAra lAlA mukhadevAramA vipa madhara, kAlAna ke ghara meM maMdina sATa, rakako arakA, lAluko bhalaghu, juma ko kama isa prakAra For Private and Personal Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 80 sa AlavatevibalIya bhAlae, setaM paDivarakhapadeNaM // se kiMtaM pahANayAe ? pahANayAe asogavaNe, sattiyaNe, gavaNe, curAno no pAre, ucchavaNe,dakkhavaNe. sAlavaNe, setaM pahananA ki mAri diya siddhataNaM ! dhammatthikAe, ayamA sthikAra, gAriyA, jayasthikAe, puggalasthikAe, addhAsamae. setaM agAdiya sihate se kitaM nANaM ? nAmeNaM ! piDapiyAma visama anuyogahAra sUtra-caturtha mUla ra pratipakSa vacana uccAraNa karatAnApAko gatipakSa dharma kahate haiM, jo bhagavan ! pradhAna nAma kise kahate haiM? azipyAbahuta padArthAne para jo adhika ho usa nAma se khelA jAveso pradhAna nAma jaise ki-azoka vRkSa hone se azyapake aisahI sAbita karana sAzrayana nAganApubhAgavana zunana,za lavana ityAdi pradhAna nAma jAlanA. aho bhagavan ! anAdi kA Dile hahate hai ! aho ziSya ? anAdi siddha nAma so dharmAsti kAyA, adharmArita kAyA. zazAsti kAyA, bArita kAyA pudgalAti kAyA. aura addhA samaya yaha anAdi siddha nAya hai aho yA ! nAma para kise kahate haiM ? ahaM viya ? jApita pitAmaha ke nAma se nAma nippanna hotA hai aura usI se prasiddhi ko bhI prApta ho jAtA hai jaise setalI ghutra, varuNa, mAgarnattuA, mayA putrA, thAyarcA putra ityAdi sarva nAma se niSpanna nAma pada hai. aho 388 nAma viSaya 28 For Private and Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahassa nAmeNaM unnAbhijjai, setaM NAmeNaM se kiM taM avayaveNaM ? avayaveNaM ! siMgI, sikhI, visANI, dADhI, pakhI, khurI, NahI, bAlI, duppaya, bauppayAya, bahuppayA naMgulI, kesarI, kauhI, pariyara baMdheNa bheDaM, jANijjA, mahilAyaM niyatthaNaM, sittheNaM doNavAya, kayaMca emAe gAhAe, te taM akyaveNaM // 28 // se kiM taM saMjogeNaM ? saMjogeNaM ! caubihe paNNave taMjahA-dabasaMjoge, 2 khettasaMjoge, 3 kAlasaMjoge 4anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI artha bhagavan ! avayava nAma kise kahate haiM ? hozipaya ! azyA kI samAnatA se jo nAma niSpanna ho use avayavI nAma karate haiM jaise ki zrRMA hone se mIzistrA hone se zinI aise hI vipANI, dADhI,pakSI, khurI, naravI. cAlI, dvipada catuSpada, bahupada. nAMgulI. kesarI, vaise hI sAnaka veSa se zUravIra, bane hue eka kaNase saba anAjapakA hudA eka gAthA se kAve, yaha saba avayava pradhAna pada kyoM ki jisa va kA jo avayava pradhAna IvA hai usI ke prayoga se usa ke nAma kA uccAraNa kiyA jAtA hai.. // 128 // aho bhagavana saMzega nAma kise kahate haiM? aho ziSya ! saMyoga nAma cAra prakAra se kahA hai jaise ki 1 dravya saMyoma, 2 kSetra saMyoga. 3 kAra maMyoga, aura 4 bhAva syoga aho bhagavan ? dravya saMyoga kise karatehai? aho ziSya ! dravya saMyoma tIna prakAra se kahA hai taghayA-sacina 2 macitta prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadavasahAyajI udhAlA sAda For Private and Personal Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 bhaavsNjoge| se kitaM davvasaMjoge ? davvasaMjoge tivihe paNatte taMjahA-sacitte, Acitte, mIsae pate kiMtaM sacine ? savitte ! gomiekohi pasUhi pasahie,mahisIe. I uraNIhi, uraNie, uThIhiM, udvitAle, setaM sacittaM // se kiMtaM acine ? acitte ! chatteNa chattI, daMDeNaM daMDI, paDeNaM paDI, ghaDeNaM ghaDI, se taM acitte // se kiM saM mIsae ? mIsae haleNaM hAlIe, sagaDeNaM sAgaDie, raheNa rahie, nAvAe. nAvIe, mI. obhagavana ! marita vya saMyoga kise kahate hai? bho ziNya ! isa ke uvAraNa haiM kahate " jisa ke pAsa gauai hai use gothAna kahate haiM, jisa ke pAsa UMTa hai use bhauSTiA kahate haiM, jisa ke pAsa pagu vaha pazu vAlA kahAlA hai, jisa ke pAsa anAdi bahuta hai vaha ajAdi vAlA kahAtA hai, yaha sacitta dravya saMyogaja nAya huA. aho bhagavan ! acitta dravya saMyogaja nAma kise kahate haiM ? aho / ziSya ! jaise chatra dhArane se chatrI daMDa dhArana karane se daMDI, vastra dhAna karane se vastrI (bajAja ghaTA pAgna karane se ghaTiyA kahate haiM. ityAda acina yamta ke prasaMga se jo nAma paDhe use acitta saMyoga nAma kamA. aho magavan ! mIzra saMyogaja nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! mIzra seyogaja nAma so hala calAne vAlA hAlI, sakaTa calAne vAlA sAkarI, ratha calAne vAlA sArathI, nAvA nuyogadvAra mutra-caturtha pUla 486 * nAma viSaya *** Bya * * For Private and Personal Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir setaM dabasaMjoge // 129 // se kiMtaM dettasaMjoge ? khattasaMjoga, bhagherakhae, hemavae hiraNavae. harivAle, rammagavAsae devaku, uttaraharue. pu. videhae. aravidehae ahavA mAgahae, mAlathae, saMs, mAha kurA bolae. khetaM tasaMjoge mara, dusana suma, dulama. duma duramA ! tA. pArasa, sAradara, bajA nAzika zaharAte haiM 3 bAra ke yoga se jo mAno kA mItra saMboja kA nAma se on, kahA jAtA hai. yaha drava : saMyoga la na mA. // 1 mA parena ko? aho ppiA morayA 9vatI degaa| eraNayI harivAsI. po . : ... modara komA garva mAlaya deza vAsI ko mAnanIya nAkAko zrIkA deza vAsI ko gAya kI nIti ke yoga se kAma ho / yahI kSetra saMyoga naHpa kA kathana huA. 130 // manana ! kAla saMyojaka nAna kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhuSamA bhumI Are meM utpanara ko tupamA sunI aise hI sagI mAlA suemI, sapamA dudhamI, dudhamI aura duSamA duyamI athavA mA Rtu ke janme ko pArasI, varSA Rtu ke janme " anuvAikavAlagrahmacArI mAnazrI abhaya manijI * prakAzaka-rAjAya tadura lA mubavarAha yagI jyAlAsAda, For Private and Personal Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488888 ekAtraMzattama anuyAgadvArasUtra -caturtha mUla 280 hemaMtae, vasaMtae gimhAe, se ta kAla saMjoga // 13 // saM kiM taM bhAva saMjoge? / bhAva saMjoge duvihe paNNatte taMjahA-pasattheya, apArasyeya // se ki taM pAsatthe ? NANeNaM NANI, saNeNaM dasaNI, caritteNaM carittI, settaM / tthaMle kiM taM apasatthe ? apasatthe koheNaM kohI, mANeNaM mANI, mAghAe mAI.lobha lobhI, se taM asatthe! se taM bhAva saMjoge / se taM saMjogeNaM / / 132 ||se ki taM pamANeNaM ? ppamANaNaM cauvvihA paNNattA taMjahA-1 nAmappamANa, 2 ThavaNappamANe, 3 davappamANe, 4 bhAvappamANe // se kiM taM nAma ppamANe ? nAmappamANe jarasaNaM jIvarasavA kI varSAtI. zarada Rta se janme ko zaradaja hemana Rtu ke janme ko hevaMtI, vasaMta Rtu ke janme ko hai vasaMtI grISama Rtu ke janme kA grISyA ru. kA ke soga se nAma sthApana kare so kAla nAmaH // 131 // aho bhagavan ? bhAva saMyogana nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva saMyogaja nAma ke do bheda kahe haiM. prazasta va aprazasta, isa meM prazasta bhAva saMyogana nAma so jJAna se jJAnI, darzana se darzavIya cAritra se cAritrIya utyAdi sadguNoM se jo nApa paDe so prazasta. aura durguNoM se jo nAma paDe so / apazasta jaise krodha se krodhI. mAna se mAnI. mAyA se mAyAvI, loSa se lobhI. yaha bhAva saMyogI huvA. yaha saMyoga nAma huvA. // 232 // ahoM bhagavan ! pramANa nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! pramANa nAma ke cAra bheda kahe haiM tadyathA-1 nAma pramANa, 2 sthApanA pramANa, 3 dravya pramANa aura 4 bhAva nAma viSaya 4-POct For Private and Personal Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ajIvastavA,jIvANaM yA,ajIvANaM vA tadubhayarasa vA tadubhayANaM vA pamANetti nAma / kajati,se taM NAmappamANa // 133 // se kiM taM ThatraNappamANe ? ThavaNappamANe saptAha paSNate taMjahA-1 khataM.2 devaya.: kale.4 pAsaMDa. 5 gaNe. 6 joviyAheu, 7 abhippAiya / / 134 ||se kiM taM Nakkhatte nAme ? padakhatta nAma 1 kattiyAhiM jAekattie 2 kattiyAdinne, 3 kattiyA dhamme, 1 kattiyA samme, 5 kAntiyAdave, 6 kattiyA dAse. 7 kattiyAseNe. 8 kattiyArakkhie, artha/ anAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI pramANa. aho bhagavan ! nAma pramANa kise kahate haiM ? aho zipya ! jisa eka jIva vA, athavA eka ajIva kA, bahuta jIva kA athavA bahata anIva kA, athavA eka jIva ajIva mIzra kA athavA bahuta jIva ajIva mIzra kA pramANa aisA nAma sthApana kare use pramANa nAma kahanA. // 13 // aho bhagavan ! sthApanA nAya kise kahate haiM ? aho ziSya ! sthApanA nAma sAta prakAra kA kA hai. tadyathA-1 nakSatra nAma, 2 deva nAma, 3 kula nAma, 4 pAkhaMDa nAma 5 gaNa nAma. 6 AjIvikA nAma, aura 7 abhimAya nAma. yaha sthapanA nAma sAta prakAra kA // 134 // aho bhagavan ! nakSatra nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! nakSatra nAma jaise kRttikA ke janme hue 1 kArtikI, 2 kArtikI dina, kArtika dharma, 4 kArnika zarma. 5 kArtika deva, 6 kArtika dAsa, 7 kArtika sena 8 kArtika rakSita. .prakAzaka-gajAba dura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI * * For Private and Personal Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 30 // rohiNI hiMjAe, 2 rohiNIe, 3 rohiNIdinne, 4 rohiNI dhamme, 5 rohiNI samme, 6 rohaNIdeve, 7 rohiNI seNa 8 rohiNI rakkhie. evaM sabbaNakhattesunAmA bhANiyavvA ||etthsNghnnii gAhAo-1 kattiyA, 2 rohaNI, 3 migasara. 4 addA 5 puNavvasuya 6 pusseya, 7 tattIya assilesA, 9mahA, 10 dophaguNIo // 1 // hattho 12 cinA, 13 sAti 14 ghisAhaH, 15 tahA hoi aNurAhA ||16 jeTTI 17 mUlA 18 puvAsADhA. 19 taha uttarAceva // 2 // 20 abhii, 21 savaNa, 22 dhANaTThA, 23 satabhisayA 25 do huMni bhaddavayA // 26 revai, 27assiNI, yaha ATha nAma kahe. aise hI dezArUDhI se kArtika nAma pIche pratyaya zabda lagAte haiM ve saba kArtikI nAma jAnanA. aise hI rohiNI nakSatra ke janme kI zohaNika. rohiNI dinA, rohiNI dharma, rohiNI zarma. rohiNI deva, rohiNI dAsa, rohiNI sena aura rohiNI rakSita. yA Age bhI saba nakSatroM ke anusAra nAma kahanA. aba saba nakSatroM ke nAma kahate haiM. 1 kRttikA, 2 rohiNI, 3 mRgazara, 4 ArdrA, 5 .6 puSya, 7 azleSA, 8 maghA, 9 pUrvA phAlagunI, 10 uttarA phAlagunI. 11 hasta, 12 citrA, 13 svAti, 14 vizAkhA, 15 anurAdhA, 16 jyeSTA, 17 mUla, 18 pUrvASADhA, 19 uttarASADhA, 20 abhinita, 21 zravaNa, 22 ghaniSTA, 23 zatabhiSA, 24 pUrvAbhadra pada, 25 uttarAbhadra, pada, 26 revatI, 488 nAma viSaya 486 188 For Private and Personal Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir masa00/ 28 bharaNI; emANakA ! .. Nakkhatta NAme // 135 // se kiMta deva na ? - - aggie 2 aggidinne, 3 aggilAme, 4 .... . aggisaNe. 8 ANi rakkhie, evaM sanmaNakAla iNigAhA-1 aggi 25 payAvai, 3soma.4rudda.5AMdatA, 64.rataI, sappa,8patI, 9 bhaga,18 ajjama 11 sadhiyA, 12taTThA, 13 vAuya, 14iMdAga, 15ttio , 16iMdo, 17nirati, 18 Au 27 azvinI aura 28 bharaNA. ina nakSatroM kI paripAsI se nAma kahA jAve so nakSatra nAmaH // 13 // aho bhagavan ! deva nApa kise ho? ho ziSya ! deva nAma so ukta aTThAisa nakSatroM ke adhiSThita devatA hote haiM remAse rakhe jase-agni danAdhiSita nakSatra meM janme hue kA 1 agni. 2 agni dina. 3 agni zarma. 4 abhibhaH 5 Ara deva 6 ani dAma, 7 agni sena, 8 agni rakSita. ityAdi yo saba nakSatroM ke devatA ke nAma banA ina sa rakSatra ke aThAisa devatA ke nAma khte| haiM. 1 agni deva, 2 prajApati deva, 3 soma deva 5 gaTa deva ra aditi deva, 6 bRhaspati deva, 7 . # deva. 8 prIti deva. 5 bhagadeva. 10 arjava deva , savitA deva, 12 tuSTA deva, 13 vAyu deva, 14 ! iMdrANa deta, 1 mitra dava, 16ndra de, 17 nirati deva, 18 Ayu deva, 51. vizva deva, 20 prahAdeva hai anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI prakAzaka rAjabahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + 19 visoya, 2 0 baMbha, 2 1 viSNu, 22 abasu, 23.varuNe, 24 aya, 2 :vivaddhA26 dusso 27 aso, 28 jame cev|| 1 // se taM devatAnAme !:126||se kita kula nAme? kulanAme !ugge 2 bhoge, 3 rAio.4kkhatima 5ikkhAga, 6NAte, 7 kokhe se taM kula nAme // 12 7||se kiM taM pAsaMDa nAme ? pAsaMDa nAme! samaNe, paMDuraMge, bhikkha, kAvilAuya, tAvasae, parivAyae. se taM pAsaMDa naame|| 128 ||se ki taM gaNa nAme? gaNe nAme ! 48.84883 nApa viSaya artha 485 ekatriza tama anuyogadvAra sUtracanartha mUla 21 viSNu deva. 12 vasadeva. 21 varuNa deva, 24 bhajA deva, 25 vivRddha deva. 26 puSya deva 27 Asoba deva, 28 mayadeva. ityAdi devatAoM ke nAma se nAma ra ce so deva nAma jAnanA. // 136 // aho meM bhagavan ! kula nAma kise kahate haiM? aho ziSya! jisa kula utpanna huvA ho usI kula ke nAma se prasiddhi hove so kula nAma. jaise ugrakala meM utpanna hue sA ? akutpanna, rAja kulotpA, bhoga / kulotpanna. kSatriya kala, ikSAga kura, jJAnakala, aura kaurava kula. ityAdi kulAnasAra nAma deva sola nAma. // 27 // aho bhagavan : pAkhaMDa nAma kise kahate ? aho ziSya ! pAkhaMDa nAma so 1 zramaNa, 2 paMDaraMga, 3 bhikSaka, 5 kapila, 5 kApasa aura 6 parinaka, yaha pa.baMDa nAma 4vA. // 16 // aho bhagavana : gaNa nAma kise kahate? aho ziSya gaNa nAma sA jaisa maTa hone pa For Private and Personal Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra yalle, maladinne, maladhamme, mallasamme, maladAse. mallaseNe, mallarakkhie. setaM gaNa nAme || 139 // se kiM taM jIvita heU nAme ? jIvita heU nAme ! abakkhavae, tutaruDie ujjhiyae, kajavae,sappae,se taM jIvita ta heU nAme // 14. || se kiMtaM AbhippAi nAme ? AbhippAinAme ! aMbae, niMbae, caMvRlae, kulae, palAsae silae, pIlue, karIrae, setaM AbhippAi nAme // se taM ThavaNANappamANe // 141 // se kiM taM davyappamANe ? davyappamANe ! chavvihA paNattA taMjahA-dhamma / 174 anuvAdaka bAla brahmacArI mAna zrI amolaka RSijI. artha malla, 2 malla dIna. 3 malla dharma. 4 malla zarma, 5 malla deva : mala dAsa. 7 malla sena, 8 malla rakSita ityAdi nAma rakhe so gaNa nAma jAnanA. // 131 // aho bhagavan ? jIvita hetu nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! vAlakoM kA kAla jIvita rakhane ke liye jo nAma diyA jAtA hai. so jaise 1 kacaga, 2 ukaraDA. 3 ujjhata.4 kAjo, SapaDiyo ana ityAdi ma ta nAma hetu jAnanA // 14 // aho bhagavana : abhiprAya nAma kise kahate haiM ? aho ziSya ! abhiyA nAma so guna kI apekSA sahita apane abhiprAya se pampa nAma ko sthApana kare. jaise Amba, nIya, camba, bakula, palAsa, silaka, pIlaka, karI. yaha abhiya nAma jAnanA yaha sthApanA nAma kA kazana huvA. // 141 / / aba aho bhagavan ! dravya pramANa nAma kise kahate haiM ? aho ziSya : dRThaya pramANa nAma ke cha bheda kahe hai| .prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA sukhadevasahAyanI jvAlAprasAdajI - For Private and Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * 4 sUtra artha 428 ekotriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla * thikApa jAva adhAsamae se taM davyapyamANe // 142 // se kiM taM bhAva rAmANe ? bhAvappamANe ! cauvihA paNNattA taMjahA-samAsie, tAhitae, dhAue, niruttIe // 243 // se kiM taM samAsae ? samAsae ! satta samAsA bhavaMti taMjahA. 1 heDeya, 2 bahuvahI, 3 kamma dhArae, 4 diya, 5 tappurise, 6 avvada bhAve, egasesausattame // // 144 // se kiM taM iMde ? iMva-detAzca oSTAca. daMtoSTam. ssanauca udaraMca-stanaudaraM vastraMca pAtraMca-vastrapAtrama azvAztha, mhissaashc| tadyathA- dharmAstikAyA. 2 adharmAstikAyA, 3 AkAzAstikAyA, 4 jIvAstikAyA. 5 pudgalAstikAyA , aura 6 addhAsamaya. yaha dravya pramANa havA. // 142 // aho bhagavana ! bhAva pramANa kise kahate haiM aho ziSya ! bhAva pramANa cAra prakAra se kahA gayA haiM. tadyathA-1 sAmAsika, 2 taddhita, 3 dhAtu au 14nirukta // 143 // aho bhagavana ! samAsa kise kahate hai ? aho ziSya ! samAsa sAta prakAra se kahA hai. tadyathA-1 dvaMdra, 2 bahuvrIhi, 3 karmadhAraya, 4 dvigu, 5 tatpuruSa, 6 avyayI bhAva aura 7 eka zeSa, // 1.44 // aho bhagavan ! dvaMdva sAmAsa kisa kahate haiM ? aho ziSya ! dvaMdva samAsa ke mukhyAtA se do bheda hote haiM. eka avayava pradhAna aura dusarA samAhAra pradhAna. ina meM se yahAM samAhAra pradhAna ke udAharaNa kahate haiM. naise daMtAzca oSTIca-daMtoSTama, stanauca udrNc| stanodaram, vastraMca pAtraMca-vastra 4OM namaviSaya 89480 For Private and Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azvamahiSaM, ahizca nakulaMca-ahinakulam. se taM baMde // se ki taM bahuvIhI ? bahuvIhI ! samAse ! phullAimami ghirimikuDayakalaMbA so imogirI-phuliya kuDaya kalaMbo se taM bahuvihI smaase|se kiM taM kamma dhArae ? kamma dhArae ! dhavalo vasaho-dhavalavasaho,kiNhomiggo, kiNhamigo setopaDo-se upaDo, ratto-paTo-rattapaDo, anurUpadakabAla brahmacArI mani zrI amolaka pijI *7.6.zaka sajAvahAdura lAlA svadevamahAyajI pAtram , azvAzca mahipAzca-azvamahiSam ahizca nakulaMca ahina kulaM. yaha dvaMdvasamAsa huvA aho magavana ! bAbIhi samAsa kise kahate haiM ? ahe ziSya ! bahuvrIhi samAsa tIna prakAra se kahA gayA hai jaise-uttara padArtha pradhAna, ubhaya padArtha pradhAna athavA anya padArtha dhAna. paraMtu yahAM udAharaNa meM yAtra thartha padArthamAna batAyA gayA hai. se isa parvata meM kuTaja kalaMbuke vRza praphullita bane haiM, isa yAphullatakuTaja kalaMga: aya miti: yaha anya pada pradhAna bahabrAhI samAsa huvA. aho bhagavan ! karma dhAraya samAsa kise kahate haiM? aho ziSya ! karmadhAraya do prakAra se pratipAdana kiyA gayA hai, jaise-uttara pada pavAna sarva pada prazana. matra meM mAtra uttara paDha pradhAna ke udAharaNa diye gaye haiM. jaise ghAlacAso pamaH pavanapabhaH. kRSNazcAsau mRgaH kRSNamagaH zvetazcAsA paTaH zvetapaTaH raktazcAso paTa: rUpaH, yaha bArava samAsa havA. aho bhagavan ? dviga samAsa kise kahate haiM ? aho ki.pya / ". For Private and Personal Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se taM kamma dhAraese kiM taM dvigu ?tiNi kaDugA ? dvigu tikiTugaM, tiNiAmahurANitimahuraM, tiNi guNA-tiguNaM, tiNipurANi-tipura, tiNisarANi-tisaraM, tiNi pukharANi-tipukkharaM, tithi viMduyA-tiNiviMduyaM,tiNipahA-tipaha, paMcanadIu- paMca naMda, sattagayA-sattagayaM, navaturaMgA-navaturaMgaM, dasagAmA-dasagAma, dasaxpurANi 147 artha 1989 ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-catuthama saMkhyA vAcI zabdoM se samAhAra kiyA jAye vaha dvigu samAsa hai. jaise ki trINi kuTakAni samAhRtAni / trikuTakam arthAt tIna kadaka vastuoM kA samAhAra kiyA taba trikaTuka huvA. vaise hI brINi madhurANi samAhRtAni tribhadhuram trayAnAma guNAnAMma samAhAraH triguNam tIna guNoM kA samAhAra so, tIna pugai ke samAhAra ko tripuram , tIna duroM ke ekatva karane para trisAma tIna kamaloM ke ekatra karane para tripuSkara , sIma vidaoM ke ekasva hone para nividkama, tIna patha ke ekatva hone para tripathama pAMca nadiyoM ke samAhAra hone se paMcamadikaM. sAta hastiyoM ekatrita hone para saplaga nam , nava azvoM ke ekatrita hone para nava suraMgam , daza grAma ke samuha ko dazagrAmam , daza pura ke samuha ko dazapurama. yaha dvigusamAsa kA kathana huvA. aho bhagavan ! tatpuruSa samAsa kise kahate haiM ? aho ziSya ! tatpuruSasapAsa ke ATha bheda hote hai. sAba vibhaktiyoM ke sAta aura AThavA nara tatpuruSa. paraMtu sUtra meM mAtra saptamI bhiAkti ke tatpuruSa For Private and Personal Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir la dasapuraM, se taM dvigu // // se kiM taM taHpurise ? tappurise-titthe kAgo-titthakAgo, vaNehatthI-vaNahatartha, caNevarAho-vagavarAho, vaNemahiso-vaNamAtthaso, vaNema urovaNamauro, se taM tatpurisa // se ki taM abbaI bhAve ? avvai bhAve-aNugAmaaNuNadiyaM aNupharihaM-aNucarihaM se taM avvai bhAve ||se kiM taM egasese ? anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI samAsa dikhalAye gaye haiM. jaise tIrtha meM kAka rahatA haiM vaha tIrtha kAkaH vana meM hastI hotA hai use vana hastI kahate haiM, vana meM carAha rahatA hai, use banA kahate haiM. vana meM mahipa rahatA haiM use vana mahiSI meM mayura rahatA, usa vaH gayara ite haiM. yaha tatpampa samApta havA, aho, bhagavan ! avyayI bhAva samAsa kise kahata haiM ? ahaH ziSya ! adhyayo bhAva sAmasa ke nimnokta udAharaNa haiM jaise-grAma ke samIpa so anugrAma nadi ke samIpa so ana dI, khAi ke samIpa sA anuphArahA, aura jo mArga ke samIpa hai so aracAriyam hai yaha adhyayIbhAva samAsa havA. aho bhagavan / eka zeSa samAsa kise kahate haiM ? aho ziSya ! bho sAmAnya jAti ke vAcaka zabda haiM una kA lopakara jaba eka pada zeSa rahanAya use eka zeSa samAsa kahate hai paraMtu vaha eka zeSa samAsa pUrva padoM kA bhI vAcaka rahegA puruvazva puruSa-puruSA. yahAM puruSa zabda ko drikacana meM rakhane se do cAra dikhane kI AvazyItta mahAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmatAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sata egasese ! jahA ego puriso tahA bahave purisA, jahA bahave purisA tahA ego puriso, jahA egA karisAvaNo taha bahave karisa baNA, jahA bahave karisAvaNA tahA ego karisAyo, jahA emAlAlI tA bahave sAlI, jahA bahave sAlI tahA egAsAlaM, se taM esepa // se ta salAsie // 14 // se kiM taM tAddhagIe? tahitIe ! arihe paNa sA taMjahA-1 ( mAha ) kamme, 2 mira, 3 siloe, 4 saMjoga, 5 samIrauya, 6 saMjuhe, // 7 irasariya, 8 avatyaNeya, taddhita nAmaMtu rahI nahIM. aba isa ke TAMta jaise eka purUpa hai vaise hI anya bahuta puruSa haiM aura jaise bahuta puruSa haiN| ' vaise hI eka hotA hai. jaise eka zAlI hai vaise hI anya zAlI hai aura jaise anya zAlI hai vaise hI eka zAlI hai. jaise eka guvarNa pudrA hai. vaise hI anya bahuta suvarNa mudrA hai aura jaise anya bahuta suvarNa mudrA hai vaise hI eka suvarNa mudrA hai. yaha eka zeSa samAsa huvA yaha samAsa kA kathana saMpUrNa huvA. // 14 // aho bhagavan ! taddhita kise kahate haiM ? aho kipya ! taddhita ke pratyaya lagane se jo nAma hotA hai| use taddhitaja kahate haiM. isa ke ATha bheda kahe hai tadyathA-5 karma nAma 2 zilpa nAma. 3 zloka nAma, 4 saMyoga nAma, 5 samIpa nAma, 6 saMyUtha nAma, aizvarya nAma aura 8 apatya nAma. prazna-karma nAma kise kahate haiM ? uttara-karma nAma ke udAharaNa nimna prakAra se haiM jaise-tRNa hAraka, kATahAraka. patrahAraka' 43800-380% nAma viSaya ekatriMzattama-anuyogadvAra 802280 * For Private and Personal Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa 48 anuvAdaka bArabrahmacArI muni zrI amolaka RpijI aTTavihaM // 1 // se kiM taM karama nAme ? kammanAme ! taNahArae,' kaTuhArae, pattAhArae. dosIe. mottie, kappAsie, bhaMDaye, Alie, kolAlie. se taM kamma nAme // se kiM taM simAnAse ? lippanAme ! basthie, taMtie tutrAe, taMtavAe kaDakAre, paTakAre, chasakAre, cittakare, datakAre, leppakAre. kohimakAra se taM sippanAme // se kiM taM siloyanAme ? siloenAme ! samaNe, mAhaNe, savAtihI, se taM siloganAme // se ki taM saMjoyanAme ? saMjoyanAme ! arthAt tRNa kASTa va patra lAne vAlA, dauhika-vastra becane vAlA. sautrika. sUtra becane vAlA, kAryAsikakapAsa vecane vAlA, kaulAlika- bhAjA. becane vAgA, bhAMDa vaicArika-kAMsyAdika kA vikraya karane vAlA yahI karma nAma hai. prazna-zilpa nAma kise kahate haiM? uttara-zilpa nAma isa prakAra se haiM. vastra ke zilpa kA jJAtA so vAstrika, isI prakAra taka luoM kA mAhAra karane vAlA, taMtuvAya, paivAya, taMTha uvai. vasaTa, bhuMja ke karma karane vAle muMjakarakASTakAra, chatrakAra, vastrakAra ! pustakAraka pustaka likhane vAlA, citrakAra, nakAra, zidhyakAra, lepakAra, bhUpi Adi sammAna karane vAlA kohimakAra, yaha saba zilpa nAma kA kathana huA.panalAghanIya taddhita nApa kise kahate haiM ? uttara| zlAghA pUrvaka taddhita nAma nimna prakAra se hai zramaNa, brAhmaNa sarva atithiye saba stavanIya nAma sAdhu prakAzaka-jAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra rannosasurae, ranno jAmAue.rannosAle, ranosADhue, raNo bhagiNIpatI, sataM saMjoyanAme // se kiM taM sAmivanAme ? samivanAme ! girisamavinAra-girinagara, vidilAe samIve nagaraM-vidisAnagaraM, venAe samIveNagaraM-veNa.e nagara, nagarassa samAMve nagara-nagarAyaDaM, se taM samIva nAme // se kiM taM saz2ahe nAme ? saMjahe nAme ! teraMgavatIkAre malayavatIkAre, attANusATTakAre, viMdukAre, se taM saMjUha nAme // se pada meM dekhe jAte haiM; paraMtu zlAghanIya artha kI utpatti hetubhUta ardha mAtra meM taddhita pratyaya hote haiM isaliye zramaNa bhabaM zrAmaNyaM. yaha taddhita rUpa huvA. yaha zloka mApa huvA. prazna---. saMyoga nAma kise kahate - haiM ? uttara-saMyoga nAma-use kahate haiM ki jisa se saMyoga pUrvaka uccAraNa kiyA jAya. jaise ki rAjazvasura-rAjA kA zvasura, rAjA kA jAmAtA, rAjA kA sAlA rAjA kA dUta., rAjA kI bhaginI ke pati, yaha saMyoga nAma hubA. prazna-samIpa nAma kise kahate haiM? uttara-isa ke udAharaNa nimna prakAra se haiM. jaise giri samIpa jo nagara hotA hai, vaha giri nagara hai, jo vidizA ke samIpa jagara hai vaha vidizA nagara hai, veNAnadI ke samIpa jo nagara hai vaha veNArA nagara, jo nagara ke samIpa nagara hotA hai 40 vaha nagarAya nagA hai. yahI samIpa nAma hai. prazna- saMyUtha nAma kise kahate haiM ? uttara-saMyUtha nAma | ke udAharaNa nimna prakAra se haiM, jaise taraMgapatikAraka malayapate kAraka. AtmAnapaSTi kAraka, anuyogadvAra sUtra-cartutha mUla 1880 1848 nAma viSaya 34.88 For Private and Personal Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI kiMtaM issariya nAme ? issariya nAme ! issare, talavare, mADabie, koDAe, ibha seTTI, satthavAha,seNAvai, se taM issariya nAme se ki ta avacca nAme ? abaccanAme arihaMta mAyA, cakkavaTTImAyA. baladevamAyA, vAsudevamAyA, rAyamAyA, muNimAyA, gaNaMmAyA, vAyAmAyA, se taM acanAme // se taM tAtie // 146 // se kiM dhAtue ? dhAtue ! bhU sattAyAm parasmai bhASA. edha vRddhau, spardha saMgharSe gAdhU biMdUkAraka. yaha saMyUga nAya huvA. prazna-aizvarya nAma kise karate haiM ? uttara-Izvara, salavara mAIvika, kauTumbika, seTha. senApati sArthavAha ityAdi aizvaryA nAma hai. prazna-apatya nAma kise kahate haiM ! uttaraapatya nAma use kahate haiM. ki jo patra ke nAma se mAtA kA nAma prasiddha ho jaise tIrthakara kI mAtA. cakravartI kI mAtA. baladeva kI mAtA, vAsadeva kI mAtA, rAjA kI mAtA, muni kI mAtA, gaNa kI mAtA bAcakAcArya kI mAtA. yaha apatya nAma kA kathana huvA. vaha taddhita nAma kA kathana huvA. 146 / / prazna-dhAtu kaunase 2 haiM uttara-bhU dhAtu vidyamAna artha meM haiM. usa ke parasmai bhASA meM bhavati. bhAtaH, bhavaMti; bhavAsa. bhAyaH, bhavatha; bhavAmi, bhavAvaH bhavAmaH ye rUpa hote haiM, edha dhAtu vRddhi artha meM * sarva dhAtu saMgharSa artha meM hotA hai, gAdhR dhAtu pratiSTA lipsA ( icchA ) va saMvaya artha meM hotA hai, aura + bAdhR dhAtu pilokana artha meM hotA hai, ina ke parasmai pada Atmane pada,seT, aniT. makarma kA, akarmaka aura * mAzaka-rAjAbarapura mAlA sukhadevasaha yajI vAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 924 ekattima-anuyogadvAra mUtra caturthamUla pratiSTa lisAgaMtheva vAdhuroTa ( loDane ) se taM dhAue // 147 // se kiMtaM niruttie ? mahyAM zetamahiSa, bhranI cazeliti bhramaraH maharSadurlasatIti musalaM kapirivakaMpate kapitthaM ciditi karoti khalaMca bhavati cikkhalaM uIkarNaH ulUkaH meSasyamAlA mekhalA senaM niruttae // setaM bhAvappamANe // setepyamANaM // se taM dasanAme // nAmetipayaM sammattaM // 148 // * * . bhAva karma meM bhinna 2 rUpa banAye jAte haiM. ina kA pUrNa vistAra vyAkaraNa se jAnanA. yahAM sUtra meM Eto mAtra sanA rUpa diyA hai. ||147||pt-nirukti kise kahate haiM ? uttara-jo varSoM ke anusAra artha kiyA jAve use nirUti kahate haiM. jaise mahyAM gati iti mahipaH. arthAt pRthvI meM jo zayana karatA hai vaha mahiSa bhaiMsA, bhramani raiti iti bhrAra: jo bhramaNa karatA huvA zabda karatA hai vaha bhramara, muhura lasati iti musalaM arthAta no pAraMvAra Uce nIce jAtA haiM. vaha musala, kapi jaise vRkSa kI zAkhA, meM laMgAyamAna hove aura ceSTA kare so kavitya. pAdoM ko zlepa karane vAlA va pAdoM ko sparza hokara kaThina karane vAlA vahI cikkhala hai, jisa ke karNa ardhva ho vaha ullU, mukha kI mAlA vahI mekhalA hai, yA, nirukti taddhita kA kathana huvA. yaha bhAva pramANa kA sapa hucA. yaha pramANa kA kathana huvA. OM yaha daza nAma kA vivarNa huvA. yaha nAma pada saMpUrNa hvaa.|| .48 // 4280 nApa viSaya +284884 488 For Private and Personal Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir se ki taM mAge mAge? ca ubihe paNate taM jahA-1 daccappamANe, 2 khettappamANe, kAlappamANe, 1 bhAvappamANe // 1 // se kiM taM davappamANe ? davappamANe duvihe paNNatte taMjahA-padesa nipphanneya, vibhAga niSphanneyAse kiM taM padesa nipphanne ? padesa nimphanne ! paramANu poggale, dupaelie jAva dasapaemie, saMkhejapaesie, asaMkhejja paesie, aNaMta paesie, se taM padesa nipphanne // se kiM taM vibhAga nipphanne ? vibhAga niSphanne ! paMcavihe paNNattA taMjahA-1 mANe, 2 ummANe, 3 AmANe ___ aho bhagavan ! pramANa kise kahate haiM ? he ziSya ! pramANa ke cAra prakAra kahe haiM tadyathA- 1 dravya pramANa, 2 kSetrapramANa, 3 kAla pamANa, aura 4 bhAvapramANa // 2 // aho bhagavan ! dravyamamANa kise 5 karate haiM ? aho ziSya ! dravyapramANa ke do bheda kahe haiM, tadyathA-1 pradeza niSpanna aura 2 vibhAga niSpanna // aho bhagavan ! pradeza nippanna dravya pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya ! pradeza niSpanna jidravya pramANaso-para pramANa pula, dvipadezikaskandha, yAvat dazapadezika skandha, saMkhyAta pradezI skandha, asaMkhyAta prahazika skandha, yaha pradeza niSpanna huvA / / aho bhagavan ! vibhAga niSpanna kise kahate hai? aho ziSya vibhAga niSpanna so-apane pradeza choDakara apada vividha athavA viziSTa jo bhAsavikalpa tathA prakAra usa kara jo niSpanna ho vaha vibhAga niSpanna, usa ke pAMca prakAra kahe haiM, tadyathA-1mAna, 2. 1.anuvAdaka vAla brahmacArI muni zrI amAlaka RSijI prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra artha zattama anuyAgadvAra sUtra caturtha mUla 4 gANime, 5 paDimANe // 2 // se kiM taM mANe ? mANe duvihe paNanA taMjahAdhannamANa pamANeya, rasamANa ppamANeya // se kiM taM dhannamANa ppamANe ? dhannamANa ppamANe do asapA upasatI, do pasiu sAtatI, cattArisei Aukula o, cattAri kula yA patyo, cattAri pattho ADhagaM,cattAri ADhagAi doNo, sadviADhayAi jahannae kuMbhe, asIti ADhayAI majjhama kuMbhe, ADhagasayaM ukkosae kuMbhe, aTThasaya ADhaya. unmAna, 3 omAna, 4 gANatamAna aura 5 pratimAna // 2 // aho bhagavan ! mAna kise kahate haiM ? ahe. ziSya ! mAna ke do prakAra kahe hai tadyathA-dhAnya ke mAna kA pramANa aura 2 rasa ke mAnakA pramANa // aho bhagavan ! dhAnya ke mAna kA pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya dhAnya ke mAnakA pramANa so donoM hAtha kI hathelIyoM milaneme eka pasalI ho. dopasalIkI ekasetI * cAra setI eka kubaDa, cAra kubaDa eka pAtyAcAra pAthA kA eka aDhaka,cAra aDhaka kA eka droNa,sATha aDhakakA jaghanya kuMbha,assI aDhaka kA madhyama kuMbha.so aDhaka kA utkRSTha kuMbha. ekaso ATha aDhaka kA eka vAho,aho bhagavana yaha dhAnya mAna pramANa se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! isa dhAnya mAna pramAnakara-1 muktolI-koTI, 2 mukha-baDI koThI, idara___* yaha magadha dezakA mAna kahate haiM. OPPREmANa ga viSaya 8 8 For Private and Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 4 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka pAnI + satI9 vahI, pannamANa mANaM kiM paoyaNaM ? etaNaM dhannamANa pamANeNaM-- muttolI, muhaba iDDara, aliMda, ayacAri, saMsittANaM, dhannamANappamANivatta lakkhaNaM bhavati, se taM dhannamANa pamANe // 3 // se ki taM rasamANa pamANe ?rasamANa ppamANe dhannamANa ppamANAo caubhAgavi baDDie abhaMtara sihAjutte rasamANa ppamANe vihijjati taMjahA-' causATTeyA 4, 2 bacIsasiyaM 8, 3 solasiyA 16,4 aTThabhAiyA 32, cara gADIpara rakhane kI koThI. 4 alindagaMdhIpara dhAso cinekI koThI, 5 apacArI kaDA dhAnya kA koThAra saba dhAnya bharane ke baratanAdi tathA dhAnya mApaneke bhAjana meM kA parijJAna isa se hotA hai. yaha dhAnya mAna pramAna havA // 3 // aho bhagavan ! rasamAna pramAna kise kahate haiM ? aho ziSya ! rasamAna meM pramAna so isa dhAnyapAna pramANa se cAra bhAga adhika aura AbhyaMntara zikhAmukta kyoM ki dhAnya ke jesI rasakI zikhA nahIM caratI hai. isa liye ise rasamAna kAnA. tadyathA-eka mANIkA causaThavA bhAga zarapala prayANa so cosaThI.yA, ekamANI ke battIsa vibhAga ATapala pramANa so battIsIyA, eka mANI kA solavA bhAga vaha solasiyA, ekamANI kA ATavAbha.ga aThabhaiyA, ekamANI kA / For Private and Personal Use Only prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadavasahAyanI ghAlAprasAdanI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir na 187 bhAiyA 64, 6 ahamANI 128, 7 mANI 256. do causaTriyAo. sa. mANAu bIsiyA // 1 // do battIsiyAu, solasiyAu, dololasiyAo. mAniyA, do aTrabhAgiyA, caubhAgiyA, do caubhAgIyAu, addhamANI do aDI , mANI || eeNaM rasamANa pramANaM kiM paauSaNaM ? eeNaM ramamANa mANegA-1 dhAraka 2 ghaDaka, 3 karaka, kalasa, 5 kakari, 6 daiya,7karoDiya 8RDiya;9sittANaM rasANaM. rasamANa pamANaM nivatti lavakhaNaM bhvti|setrsmaann 1 pramANe se taMmANe ||4||se kiM taM ummANe ! jaNaM umiNijai taMjahaH-1 484284887 pramANa viSaya 8-40+ artha -48ekAzapa-banayogadvAra -caturya cauthA bhAga pramANa vaha carabhAiyA. AdhImANI so adhapA, aura 256 palavI eka pImANI. cAra palapaNa causImA, vaise do causaThIyA. cAra patra pramANa patrIsIyA, do battIsIyA kA solasinA do lolasIyAkA aThabhAgIyA. do aThabhAgIyA kA cabhAgIyA, do caubhAgIyA kI AdhoyANI do zrAdhImANI, kI pUrImaNI. // aho bhagavan isa pramANa kA prayojana hai ? aho ziSya isa rasa pramANa se , pahA. ghaDA. 2 choThA kaMbha. 3 gAgara. 4 kalaza. 5 dIvaDI-vatthI. 6 kageDiya. 7 iMDI. 8 saMstika-palI. zAra camacA rasamAna pramAna se ina kA nivRti lakSaNa pramANa hotA hai. yaha rasa mAna pramANa duvA // aura yaha mAna bhI huvA // 4 // aho bhagavana ! unmAna kise kahate haiM? o For Private and Personal Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit 188 addha krise|. 2 kariso.3 ahapalaM, 4 palaM, 5 aha tulA, 6 tulA, 7 aha bhAro, 8 bhaaro,|| 1do addha kariso kariso 2 do kariso aDa. palaM, 3 do ahapalAi palaM, 4 paMca pala maiyA tulaM, 5 dasatulAo advabhAro, 6 bIsatulAo bhAro // eeNaM ummANa ppamANeNaM ke paoyaNaM ? teNaM eeNaM ummANappamANeNaM pattA guru taragacoya kuMkuma,khaMDa.gula,machaMDi AdINaM davyANaM umbhANappamANa nivatti lakkhaNa bhavati / / setaM ummANa // 5 // se kiMtaM omANe ? omANe ! jaNaM atha anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrIjamAlaka RSijI ziSya ! unmAna so jo unmAnakara ninasva rUpapane sthApana kare so tadyathA-1 palyakA AThavA bhAga ardha karSA. 2 palyakA cauthA bhAgakarSa, 3 AdhApalya, 4 palya, sAhI vAvana palakI ardha tulA, tulA, 11050 palakA AdhAbhAra, 2100 palya kA pUrNa bhAra, do ardhakI kA. eka karSa, do karSa ardha palA, doAdhe pala kA pala, 105 pala eka tulA, pAMva artha tulA so sADhI bAvana , pala, daza tulA AdhAbhAra 1850 pala, bIsatulA ekabhAra // aho bhagava ! isa unmAna se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! unmAna pramAna kara tamAla patrAdi patra, agara, tAra, cUvA. kuMkama, khAMDa ( sakkara ) macchaMDI (mizrI) Adi dravya kA unmAna pramAna kA nivRtti lakSaNa hotA hai| yaha unmAna pramAna huvA. // 5 // aho bhagavan ! unmAna kise kahate haiM ? aho zipya : jisa kA prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI cAlApavAdajI For Private and Personal Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 189 omiNijai taMjahA-hattheNavA, daMDeNavA, dhaNukeNaghA, jugevA, nAliyAevA, akhaNavA, musaleNavA, ( gAhA ) daMDa dhaNu juga nAliyAya, akhamusalaM c,|| cautthaM, dasa nAliyaMca, rajju biyANato mANasaNAe // 1 // vatthumi hatthamejaM, khi te daMDaM dhaNuM ca patthami // khIya ca nAliyAe, viyANato mANasaNAe / / 2 / / eeNaM omANappamANeNaM ki paoyaNaM ? eeNaM omANappamAgeNaM khAyAcaya karagacitta kaDa khAi pramukha bhUmI kA mApa kiyA tadyathA- hAthakara, cAra hAtha ke daMDakara, itanA hI dhanuSya kara, juga|dhUsare kara, nAlI kara, Akhe kara muzala kara yaha daMDa-dhanuSya juga nAlI akSa muzala cAra hAtha ke hoM aise daza nAlI kI rajju ( rassI) yaha mAnonmAna kI sampadA jAnanA- ghara kI bhUmIkA meM hAtha kAma mApa jAnanA. kheta kI bhUmikA meM daMDa kA mApa jAnanA. paMthakI bhUmikA meM dhanuSya kA mapAna jAnanA, kRpAdi meM nAlI kA mAna jAnanA. yoM yugAdi kA bhI jAnanA. aho bhagavan ! isa omAna pramAna se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! isa omAna pramAna kara kUpa khAi AvAsa meM kAtra ghara vAMsakaDA artha ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUsa 488.pramANa kA viSaya Page x yaha saba cAra hAtha pramAne jAnanA. paraMtu saba alaga 2 vastu ke mApana meM Ate hai isaliye ina ke yahAM alaga 2 nAma kahe haiM. For Private and Personal Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdakabAliyamacA muni zrI amolaka Rssimii| paDanAva parirasava saMsittANa davvAgaM omANappamANa nivattalakSaNaM bhavati // setaM AmANe // 6 // se kiMtaM gAName ? ! jaNaM gaNijai-ego, dasa, sayaM sahassa dasasahassAI, sayasahassA, dasamayasahassAI, koDI, // ete gaNima ppamANeNaM kiM paoyaNaM ?eeNaM gaNimappamANeNaM bhayaMga bhitti bhattabayaNa, AyanvayaM saMsiyANaM davANaM gaNima pamANa nivatta lakkhaNaM bhavati, se taM gnnime|| 7 // se kiM taM paDimANe ? paDimANe ! jaNNaM paDiyijati taMjahA-guMjA, kAMgaNI, nipphAvo, prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyanI jvAlApasAdamI vakha bhIta koTAdi kA pramANa kI nivRtti hotI hai yaha omAna pramANa huvA // 6 // aho magaran ! gaNita pramANa kise kahate haiM? aho ziSya ! gaNita pramANa so-jisa kI saMkhyA ginatI kImA yayA-eka daza, sau. hajAra. daza hajAra. lAkha. dazalAraba. kroDa, ityAdi / aho bhAvAna ! isa gaNita pramANa se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! isa gaNita prapANa kara kAma karane vAlA bhRtya naukara ko bhojana dekara rakhe tathA rUpayAdi deka rarakhe jinakI pagArakA pramANa tathA AzvyAya kA nivRti lakSaNa hotA hai / yaha gaNita dravya kA mANa huvA / / 7 // aho bhagavan / pratipAna pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya ? paDimAna pramANa somavaNAdi vastu kA usa ke pratirUpa vastuse usa kA pamAna kiyA jAve For Private and Personal Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - kammamAsao, maMDalao, suvaNNo, // paMcaguMjAo, kammamAsao, cattAri kAMgANAo kammamAsao, tigi niHphAvA kammamAsao, evaM cauko kambhamAsa o, vArasa kammamAsyA maMDalao, evaM aDayAlIsAo, kAgaNIo, maDalaA, solasa kamma mAsayA savaNNo, evaM causaTri kAgaNIu savaNNI, eeNaM paDimANa pamANeNaM kiM pauyaNaM ? eeNaM SaDimANa ppamANeNaM suvaNNa rajata maNi mottiya saMkha silappavAlA dINa davANaM DimANa pamANa nivatta lakkhaga bhavati, se taM paDimANe // se taM vibhAga niSphanna // se taM dabaSyamANe // 8 // se kiM taM khattappamANe? kheta. artha | so pratimAna pramANa kahiye tayathA-gaMjA (ciramI) savAguMjA kI kAMganI,niphAva, tIna niphAva kA eka mAsA, bAremAsA eka maMDalika. sole karbha mAsA, cAra kAMganI ekamAmA tIna niphAva, eka karma mAsA, cAra kAgunI se niSpanna cata karma mAsA, kA bAre karma mAsA eka maMDalaka, yoM aDatAlIsa kAgunI kA eka maMDalaka jAnanA, sole karma mAsA kA eka saunaiyA. causaTha kAMgunI kA eka sAnainA. aho. bhagavan ! isa pratimAna prapANa se kyA prayojana hai ? aho ziSya isa pratimAna prabhAkara suvarNa. cAndI, Sto mANa. motI zaMkha dakSiNAvarta) silla. pravAla, Adi dravya kA pramANa rUpa nivAti lakSaNa hotA hai. yaha pratimAna prAna huvA / / aura yaha vibhAga nibhAga bhIhavA / aura yaha dravya pramAna bhI huvA // 8 // T ekatriMzattaba-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla. 2008 pramANa kA viSaya 428420 For Private and Personal Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ppamANe ! duvihe paNNatte taMjahA-padesa nipphanneya vibhAga nipphanneya // 9 // se kiM taM padesa nipphanne ? padesa nipphanne ! egapadesogADhe, dupaesogATe, tipaesogADhe, saMkhijja paesogATe, asaMkhija eesogADhe, se taM padesa nipphanne // 10 // se kiM taM vibhAga nipphanne? vibhAga nipphanne ! (gAhA) aMgula vihatthI rayaNI kutthi, dhaNu gAuyaMca bodhavve // joyaNa seDhI payaraM loga maloge viya taheva // 11 // se kiM taM aMgule ? aMgule tivihe paNNatte taMjahA-AyaMgulaM, ussehaMgule, pmaannNgule|| aho bhagavan kSetra pramANa kise kahate haiM? aho ziSya kSetra pramANa do prakAra kahe haiM. tadyathA-1 pradeza nippanna aura 2 vibhAga niSpanna // 9 // aho bhagavan ! pradeza niSpanna kSetra pramANa kisa ko kahate haiM ? aho, ziSya ! pradeza nippanna kSetra pramAna so eka pradezAvagAhI do pradezAvagAhI tIna pradezAvagAhI yAvat OM saMkhyAta pradezAvagAhI asaMkhyAta pradezAvagAhI puDhaloM kA pradeza niSpanna kahanA. // 10 // aho bhagavan ! vibhAga niSpanna kSetra pramAna kise kahate haiM ? aho ziSya ! nibhAga vipanna kSetra pramAna, so-aMgula. * vihasti (veta ) hAtha, kucchI, dhanuSya, gAu, yojana, zreNi, pratara, loka, aloka. jAnanA. // 1 aho bhagavan ! aMgala kise kahate haiM ? aho ziSya ! aMgula tIna prakAra ke kahe haiM tadyathA 11 anuvAdaka bAlabrahmavAri muni zrI makha *prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI artha For Private and Personal Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekAtraMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla // 12 // se kiM taM AyaMgule ? AyaMgule ! jeNaM ayA mANussA bhavati tesiNaM tayA appaNo aMguleNaM duvAlasaMgulAI muhaM, navamuhAI purile 85mANaM jutte bhavati, do mANie purise mANajutte bhavati,addhabhA tulamANe purile umbhANajutte bhavatI (gAhA) mANummANa ppamANajusA lakSaNaM baMjaNa guNehiM uvaveyA // uttama kulapasuyA, uttama purisA muNeyavvA // 1 // holipuNa ahiyaM purisA aTThasayaM aMgula! okTThiA AtmAMgula, 2 utsedhAMgula, 3 pramANa aMgula // 12 // aho bhagavan ! AtmAMgula kise kahate haiM ? aho ziSya ! AtmAMzula so jo bharata kSetra ke manuSya jisa kAla jisa Are meM jitane vaDhe hoveM una " manuSyoM kA usa kAla meM apanA 2 jitanA aMgula hove usa aMgula se una kA mukha bArA aMgula kA hotA hai. aura nava mukha jitanA (108 aMgula ) puruSa zarIra kA pramANa hotA hai. aba puruSa kA droNamAna yuktapanA kahate haiM-puruSa pramANa kUDI pAnI se bharakara usa meM puruSa baiThe bAda usa meM droNa pramAne pAnI bAhira nikale use droNamAna dravya mAna kahanA. (4 ahaka kI eka droNa hotI hai ) aba. tolane kA kahate haiM-Adhe bhAra tola meM jo manuSya hoM use pramANupeta manuSya kahanA. isa prakAra mAma unmAnapramAga 4 0 yukta uttama puruSa svastikAdi lakSaNa maza tiTakAdivyaMjana kSamAdAnAdiguNa kara upapeta ugra bhogAdi rattama * kulotpanna ho use uttama puruSa jaannaa||||108 aMgula pramANa zarIra hove vaha uttama puruSa 86 aMgala pramAna zarIra / - pramANa viSaya 4860048 Re For Private and Personal Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra OM artha manakAdaka bAla brahmacArI pani zrI amaMlaka RSijI // chaNNaui ahama purisA, cauruttaraM mAjhamallAu // 3 // hINAvA ahiyAvA, je khalusara sattasAparihoNA te uttama puriNaM avasANa pesattaNa muvati // 3 // eSNaM aMgula pamANeNaM cha aMgalAIpAu. dopayA vihatthI, do vihasthIu rayaNI, do rayaNIu kutthI. do kutthIu daMDaM- dhaNu-juge-mAliyA-akkha-musale, do dhaNusahassAI gAuya, cattAri gAuyAI joyaNaM, eeNaM AyaMguleNaM kiM ho so adhama puruSa. 105 aMgula kA zarIra se so madhyama puruSa tathA 1.8 aMmula se tIna tathA adhika jo puruSa ho paraMtu Adeya vacanabaMta. satva dhairyavaMta rUpAdi sAra yukta manatA rahita ho use mI pakSama puruSa jAnanA. vaha svavaza nahIM rahatA anya kI bhAlA meM pAyAlA sevaka panA paracA hai. isa prakAra ke aMgula pramAna karake 6 caMgula kA / pA~va, 2 pA~ca kI polastI, do vihastI kAya, 2 hAtha kI huccho. 2 kucchI kA daMDa-dhanuSya-yuga-nAsikA-akSa muzala he tA hai. 20 * dhanuSya kA gATha, .. gAu kA yojana. aho bhagavan ! isa para kA kyA prayojana bai! do ziSya: ipa AtmAMgala: kA jisa vakta jo manuSya hote haiM usa vakta ura dhanayoM ke AtmAMgula kara ke kudA talAva, iDa, nadI, bAvarI. puSkaranI, nehara, gunAlI, talAva. tAba kI paMkti diloM kI pakti, japAna naMgala, bama, bIke banarAjI, devAlaya, sabhA, pAnI kIprapA, sthubha, khAi, nagara ke phirato khAi, koTa yahaka, rAstA nagara .2kA praka-rAjAbahAdura kAlAmukhadevamahAyajI mAlApasAdarI. ! - For Private and Personal Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 195 ekatriMzasama anuyAgadvArasUtra-caturtha mUla payoyaNaM ? eeNaM AyaMguleNaM jeNaM jayA mANussA havaMtI, tesigaM tayA AyaMguleNaM agaha talAga dahaNa bAvI pukkharaNI dIhiyA gujAliyA, sara, sarasaratIyAo, vilapatiyAo, ujANaM kANaNaM, baNavaNasaMDaM vaNarAtIo, sabhA kA thUbhA, khAiyA, pharihAo, pAgAra, ahalayaM, cariya, dAra, gopura,pAsAya, ghara toraNa, leNa, AvaNA, siMghADaga, tigacaukka, caccara, caupaha,mahAppaha,paha,sagaDa, raha jANa juga gilli thili, siviya saMdamANiyAo lor3I loha kaDAha kaDilaya bhaMDa manovagaraNa mAdINI aja kAliyAiMca jAyaNAI maviti // se samAsato dvAra, prasAda, ghara, toraNa, parvata kI lena, kAna, tripaMtha. caupaMtha, bahata paMtha. mahApaMca, gADI, ratha, maMtrI, , juga, UMTa kI gillI.hAmI kI aMbaDI, zivikA, pAlakhI, lohA. loha kI kaDAi, kaDAva. maMDopakaraNa ityAdi kA pramANa jisa kAla meM jo manuSya ho una ke aMgula se bhojana paryaMta kiyA jAtA hai. yaha E AtmA aMgula nIna prakAra kA kahA hai. tadyathA-1 sucI aMgaTha, . pratara gala aura 3 ghanAmula, asatya kalpanA se tIna aMgula lambI eka AkAza pradeza kI cauDI zreNi ko sUbI aMgula kAnA. munI aMgula ko sucI aMgula se gunA kare arthAt 3+3=32. aMgula kI zreNi so pratara aMgula. pratara +ko mUha se gunAkAra kare arthAt 1+1327 aMgula pramAna zreNi so ghanAMgula, yaha 349%D27 to| 48+ nAma pramANa 488428+ For Private and Personal Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RApajI. tivihe paNNacaM taMjahAM-sUI aMgulaM, 6paMgule / aMgulAya tIsaDhI, sUiaMgule, sUtI satIe gaNitA pataraMgala, 9 pattarasaIe gaNitaM ghaNaMgalaM 27. // eesiNaM saIaMgala pataraMgula vaNaagulANaM kayare 2 hiMtoM appAvA bahuAvA tulliAvA visesAhiyAvA ? savvathoye sUIyaaMgule payaraMgule asaMkhejvaguNe,setaM dhaNaMgule asaMkhijjaguNe AyaMgulaM // 13 se kiM taM ussedAnula taraseha aMgule aNegavihe paNNasta taMjahA ( gAha! ) paramamANu. sareNu, 3 rahaheNu, 4 aggayaM ca bAlassa, 5 likkhA , 6 juyA ya, 7 javo, aTTha. B'asatya kalpanA se phakta samajAne ke liye kahA hai paraMtu tInoM asaMkhyAta 2 pradeza kI zreNi jAnanA. aho bhagavan ! sucI aMgala pratara aMgala ghana aMgula meM kauna 2kisa se thoDA jyAdA tulya vizeSa haiM ? aho ziSya ! saba se thoDA sucI aMgula, usa se pratara aMgula asaMkhyAta gunA, usa se ghanaaMgula asaMkhyAta gunA, yaha Atma aMgala jAnanA. // 13 // aho bhagavan ! utsedha aMgula kise kahate haiM ? aho ziSya ! utsedha aMgala so paramANa 2 bRddhi karate jo niSpanna hove use kahate haiM. isa ke aneka prakAra kahe haiM. tabathA-paramANu, trasareNu, rathareNu, bAla, bhAga sIkha.yUkA,yava, ina saba ko anukrama se ATha 2 gune adhika karanA. isa kA khalAsA kahate haiM. aho bhagavan ! paramANu kise kahate haiM ? ho ziSya ! paramANa do prakAra ke kahe haiM. tadyathA-1 sUkSma paramANu aura 2 vyavahArika paramANu. prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyanI jvAlAprasAdajI * artha For Private and Personal Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-catuthala guNa vidhaDriyA knse| // 1 // se kiM taM paramANu? paramANu duvihe paNNatte taMjahA-- mahopa, vavahAriraya // tatthaNaM je se suhume se Tappe tatthaNaM je se vavahArie seNaM aNatAgaM sahama paramANu poggalANaM samudaya samiti samAgameNaM vavahArie paramANu pAgale ni phajati, seNaM bhaMte ! asidhAraMvA, khuradhAraMvA ugAhejA ? haMtA ugAhe jA, tIseNaM tattha chija javA ? no iNaTe samaDhe, no khalu tattha sattha kamati seNa bhaMte ! agaNikAyassa maJjhaMmajjheNaM bItIvaejA ? haMtA vItIvaejjA, seNaM tattha ujjhejA no iNaTe samaDhe, no khalu tattha sattha kamati, seNaM bhaMte ! pakkharavahassa mahAmehassa majjhaM majheNaM bItIvaejjA ? haMtA vItivaejjA hai isa se to sUkSma paramANa hai usa kA varNana to yahAM hI rahane denA. aura jo vyavahArika paramANu hai| aise anaMta sUkSma paramANu ke samAgama se eka vyavahAra paramANu hotA hai. aho bhagavan ! vara paramANu pudgala tagvAra kI dhAra se, ustare kI dhAra se bhI chadita hotA hai kyA ? aho gautama ! yaha artha yukta nIM arthAt usa ke do khaNDa nahIM hote haiM. usa para kisI bhI prakAra kA tIkSNa zastra vicina mAtra bhI asara nahIM kara sakatA hai. aho bhagavana! yaha vyavahAra paramANa agni kAya ke madhya madhya meM hokara calA jAnA haiM kyA? hAM ziSya ! calA jAtA. aho bhagavan ! vaha paramANu agni kAya meM se, jAtA huvA tahAM jalatA haiM kyA? aho ziSya ! yaha artha samartha nahIM arthAt agni use jalA nahIM sakatA hai. aho magarana ! vaha paramANa puSkagavartamahA megha ke madhya 2 meM hokara calA jAtA hai kyA ? 488% 48 pramANa viSaya 8 80 For Private and Personal Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 198 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI + artha seNaM tattha uhaoli liyA ? No iNaTe samaTe No khalu tattha sastha kamati, seNaM bhaMte ! gaMgAe mahANadI paDisoyaM havvamAgacchedA ? haMtA havyamAgacchejA seNaM tattha viNigha taMmAvajejjA ? no iNaTe samaTe No khalu tattha sattha kamati, seNaM bhaMte / udagAvataMvA udagaviMdavA ugAhejA ? haMtA ugAjA ? seNaM tattha kucchejavA, pariAvajejavA ? No iNaTe samaTe No khalu tattha sattha kamati // (gAhA ) sattheNa sutikkhaNavi, chettuM bhettuM ca jaM kIrai na sakA ||tN paramANu siddhAvayaMti,Adi / hA ziSya calA mAtA ho ziSya cA mAtA haiM. aho bhagavan ! vaha vahAM megha meM se jAtA huSA pAnI se bhIjatA hai kyA ? aho gautama ! yaha artha samartha nahIM hai. aho bhagavan ! vaha paramANU gaMgA nadI ke pratizrota meM (pravAha meM ) zIghratA se jAtA hai kyA ? hAM ziSya zighratA se jAtA hai. aho bhagavan ! vaha paramANu gaMgA nadI ke pravAha meM se jAtA huvA ghAva ko prApta hotA hai kyA? aho ziSya ! yaha artha samartha. nahIM. use pAno kA zastra mI parimamatA nahIM hai. aho bhagavan ! vaha vyavahAra paramANU bahuta pAnI bharA ho usa meM rahatA hai kyA? hAM gautama ! rahatA hai. aho bhagatan !! hai vaha paramANu pAnI meM rahatA hu saDatA hai galatA hai kyA ? aho ziSpa yaha artha sparya nahIM haiM. arthAta galatA saDatA nahIM haiM. matalaba kI kisI bhI prakAra kA zava usa kA chedana bhedana galana *yakAzaka-rAjAvahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38+ ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla ppamANeNaM ||1||annNt vavahAria paramANu poggalANaM samudaya samiti samAgameNaM sAegA usaNha sAhi mAikA saha sahAva uTTareNAti vA, tasoNuti vA. reheraNuti vA, aTTha usaNha saNhiyAo sA egA sahasaNhiyA, aTTha sahasANhayAu sA emA uDDareNu, aTTha uDreNuo sA egga tasareNu aTTha tasareNuu sA egA rahareNa aGka raharaNuo devakuru uttarakuruANaM maNuyANaM se egevAlagge, aTTha devakuru uttarakaruNaM maNuyANaM vAlagga harivAsa rammagavAsANaM maNuyANaM se ege vAlagge, aTu harivAsa rammaga vAsANaM maNussANaM bAlagga hemavaMta heraNavaMtANaM maNussANaM se egevAlagge, aTTha saData karane samartha nahIM hotA hai. use hI paramANu pudgala kevalI bhagavAna ne zAstra meM usedha aMgula kI pramANa kI Adi meM kahA hai, aise anaMta vyavahArika paramANu puhula kA samudAya sabhAgama hone se eka zIta zreNi (zaradI) kA pula otA haiM ATha zIta zreNika pudgala ke samAgamase eka naI reNu (taravale meM dekhAve so) hotI haiM, ATha urvaraNu tinI eka amrareNa [trasajIva calane se uDeso hotI hai. ATha prasareNa ke sabhAgamase eka stharaNu ( rathacalane uDeso) hotI haiM ATha sthANu ke * samAgamajitanA bar3A eka uttarakuru deva kuru kSetra ke anuppoM kA bAjAra hotA hai. 27 ATha deva kuru utara kuru ke kSetra ke manuSya ke bAgAna jitanA jADA eka harI bAsa rammaka vAsa kSetra ke manuSya kA bAlana hotA hai. ATha harIvAsa rampakabApta manuSya koza 48 +8+ nAma viSaya For Private and Personal Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hemavaMta heraNavatANaM maNussANaM vAleyA puvavideha avaravidehANaM maNussANaM seege vAlagge, aTTha putvavidaha avarabidehANaM maNussANaM vAlagga bharaheravayANaM maNussANaM se ege vAlage, aTu bharaheravayANaM maNussANaM vAlagga sA egA likkhA, aTTha likkhAo sA egAjayA, aTTha jUyAo sA ege javamajhe, aTTha javamajjhA se ege aMgule; eeNaM aMgula pamANeNaM cha aMgulAI pAdo, bAra aMgulAi vihatthI, ca uvIsa aMgulAi rapaNI, aDayAlIsa aMgulAi kucchI, chaNNa ui aMgulAi se ege daMDeivA-dhaNuiyA-jugeivA-nAliyAivA-akhetivA-musalativA, eeNaM dhaNu * anuvAdaka pAla brahmacArI mani zrI amolaka RSijI *manAzaka rAjAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdaje artha kA vAlAgrajitanA jADA eka hemavaya eraNyavaya manuSyakA vAlAgra hotA hai. pATha hemavaya heraNaHya manuSya ke cAlAna jitanA jADAeka pUrva mahAvideha pazcima mahAvideza kSetrake manuSyakA vAlAgra hotA hai. pUrva mahAvideha pazcima mahA (videha kSetra ke manuSya ke ATha vAlAgra jitanA jADA eka bharata airAvata kSetra kA manuSya ke bAlagra hotA hai. bharatairAvata kSetra ke manuSya ke bAlAgra jitanI mADI ekalIkha, ATha lIkha jitanI jADI eka yUMkA, ATha yUkA jitanA jADA eka yava madhya. ATha yavamadhya jitanA baDA eka utsedha aMgula hotA hai. isa utsadhe aMgala ke pramANe se cha aMgula kA pAda. 12 aMgula kI vihatthI,24 aMgala hAtha,48 aMgula kI OM kucchI, 96 aMgula kA daMDa-dhanuSna-yuga-nAlA-AkhA-mUzala hotA hai. isa dhanuSya se 2000 dhanuSya kA For Private and Personal Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 201 artha ekatriMzatama-anuyogadvAra mantra caturtha mUla 8484881 mANa viSaya ppamANaM do dhaNu sahassAI gAuyaM ca tAri gAuyAiM joyaNaM // eeNaM ussehaMgule kiM payoNaM ? eeNaM ussehaMguleNaM neraiya tirikkhajoNiya maNussa devANaM sarI rogAhaNAmavinaMti // 14 // NeraiyANaM bhaMte! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-bhavadhAraNijjAya, uttaraveubviyAya tasthaNaM jAmA bhavadhAraNijjA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejatibhAgaM, ukkoseNaM paMcadhaNu sayAiM, tatthaNaM jAmA uttara veuviyA sA jahannaNaM aMgalassa saMkhajati bhAgaM ukkoseNaM thaNusahassaM,rayaNappabhA puDhavI neraiyANaM bhaMte! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNatA?goyamA! duvihAM paNNattA taMjahA-bhavadhAraNijjA uttara veumviyA, tattha jA sA bhavadhArANijjA sA mAU (kosa ) cAra kosa kA yojana. aho bhagavan ! isa utsedha aMgula kA kyA prayojana hai.? aho ziSya ! isa utsedha aMgala se naraka tiryaMca manuSya devatA kI zarIra kI avagAhanA kA mApa kiyA jAtA hai // 14 // aho bhagavan ! nAra kI ke nerIye ke zarIra kI kitanI baDI avagAhanA hai ? aho gautama ! nerIye ke zarIra do prakAra ke hote haiM, tadyathA-janmase ho vaha bhavadhAraNiya zarIra aura vaikraya bhUla banAve baha cakreya zarIra. isa meM jo bhavadhAraNiya zarIra hai usa kI avagAhanA jaghanya * aMgula ke | asaM tyAtave bhAga kI utpanna ho te samaya, utkRSTa pAMca so dhanuSya kI sAtavI karaka kI apekSA. gog For Private and Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir brahmacArI muni zrI amolaka apilI jahannaNa aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkosaNaM sattadhaNuiM tiNirayaNI chaJca aMgulAI, tasthaNaM jAsA uttaraveunviyA sA jahanneNaM aMgulassa saMkhejai bhAga ukkosaNaM paNNarasa. dhaNui, aDhagijjAurayaNIu, sakarappabhAe puDhavIe nerakyANaM bhaMte! ke mahAliyA sarIro gAhaNA paNNattA ?goyamA vihe paNNattA taMjahA-bhavadhAraNijAya uttara veuviyAya, tatthaNaM jAsA bhabadhAraNijA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhajati mA ukkosaNaM paNara seNaM ghaNuyAI aDhAijAurayaNIu, tatthaNaM jA sA uttara deubdhigA sA jahanneNaM aMgulassa saMkhejati mAgaM ukkoseNaM ekatIsaMdhaNuiM egarayaNIya / vAluppabhAe puDhavIe neraiyANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNatA ? goyamA ! duvihA aura jo uttara vaikraya zarIra banAte haiM usa kI avagAhanA-jaghanya aMgula ke saMkhyAtave bhAga ( kRtri itanA hI hotA hai) utkRSTa eka hajAra dhanuSya kI. aho bhagavan ! rala prabhA naraka rIye ke zarIra kI kitanI baDI avagAhanA hai ? aho ziSya !do prakAra kI acamAhanA kahI hai tadyathA-maSAraNiya zarIra kI aura uttara vaikeya zarIra kI. isa meM mavadhAraNiya zarIra kI. naghanya aMgulake asaMkhyAta bhAga kI. utkRSTa sAta dhanuSya tInahAya chaaMgula kI, tahAM ko uttara vaikraya kI jaghanya aMgulake asaMkhyAtaye bhAga kI utkRSTa paMdarA dhanuSya adAi rAya kI prakAzaka-rAjArArAlA sukhadevasAhatyamI jvAlApasAvI. artha anuvAdaka For Private and Personal Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paNNattA taMjahA-bhava dhAraNijAya, uttara veuviyAya tattharNa A sA bhavadhAraNiyA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM, ukkosaNaM ekatIsaM dhaiM. egArayaNAya, tatthaNaM jA sA uttara vaMubviyA sA jahannagaM jagalasta saMkhejati bhAgaM, ukkoseNaM vAsavidhaNuyAiM. do rayaNIuya // evaM savvAsi puDha pucchA bhANiyabvA paMkappabhAe bhavadhAraNijjA jahammeNaM aMgulassa asaMkhejatibhAga, ukkoseNaM vAsATudhaNuiM, dogyaNAMupa. uttara veubviyA jahameNaM aMgularasa saMkhejahabhAgaM umoseNaM paNavIsa dhagupaya; dhUmappabhAe bhavadhArabhijA jahanne aMgulasma asaMkhajati mAgaM, ukkosaNaM pAvIsa dhaNusayaM, uttara veuvviyA jahaleNaM sakhejaha bhAgaM ukkosaNaM aTTAhabAi motriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturya aise hI praznAttara Age bhI jAnanA. zarkaramamA naraka kI bhavadhAraNiya zarIra kI apAya gulake asaMkhyAta bhAga. utkRSTa pradaraNa dhanuSya aDhAihAtha kI, uttara vaikraya zarIra kI apanya aMguka ke saMkhyAta ve bhAga utkRSTa e tIsa dhanuSya eka hAtha kI, ludhamA pRthvI meM bhava dhAraNiya zarIra kI jaghanya aMgula ke akhyAvace bhAga utkRSTa sabI ekatIsa dhanuSya kI. uttara vaikraya zarIra kI jaghanya aMgula saMkhyAta bhAga utkRSTa sAhI vosaTha dhanuSya kI, pakamamA bharaka ke narI ke bhava dhAraSipa zarIra kI aSamya aMgula ke asaMkhyAtace mAga, utkRSTa sADI bAMsaTa panuSya kI, uccara vaikraya zarIra ko acanya aMgula ke saMkhyAta For Private and Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra | 4. anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RApa dhaNusayAI, tamAe bhavadhAraNijjA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati. bhAgaM, ukkoseNaM aDDAijAi dhaNusayAI // tamAe bhavadhAraNijjA ahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhArga ukkosaNa aDhAijAra dhaNulayAI, uttara veuviyA-jahannaNaM aMgulassa asaMkhajai bhAgaM,ukkosaNaM paMcadhaNu sayAI / / tamatamAppabhA puDhabIe neraiyANaM bhaMte! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNasA taMjahA-bhavadhAraNijAya uttara veubviyAya, tatthaNaM jA sA bhaSadhAraNijjA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejai bhAgaM, ukkoseNaM paMcadhaNusayAI, tatthaNaM jA sA uttara beubdhiyA sA jahanneNaM aMgulasssa. prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sakhadevasahAyajI-jvAlApalAdajI* artha ve bhAga utkRSTa savAso dhanuSya kI. dhUmraprabhA naraka ke nerIye kI bhava dhAraNiya zarIra kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga, utkRSTa savAso dhanuSya kI, uttara vaikraya zarIra kI jaghanya aMgula ke saMkhyAta bhAga utkuSTa aDhAso dhanuSya kI. tamaprabhA naraka ke nerI ke bhava dhAraNiya zarIra kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa aDhAiso dhanuSya kI, uttara vaikraya zarIra kI jaghanya aMgUla ke saMkhyAtave bhAga utkRSTa pAMcaso dhanuSya kI. matamA prabhA naraka ke nerIye kI avadhAraNiya sarIra kI * jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave, bhAga uskRSTa pAMca so dhanuSya kI, uttara vaikraya zarIra kI jaghanya aMgula For Private and Personal Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 889 206 983 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-cartutha mUla saMkhejaibhAgaM ukkAsaNaM dhaNusahassaM // 15 // asura kumArANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! davihA paNNattA taMjahA-bhavadhArANijjAya uttara veuvviyAya tatthaNaM jAsA bhavadhAraNijA sA jahanneNaM aMgulassa asaMkhejaibhAgaM ukkoseNaM sattarayaNIu, tatthaNaM jAsA uttaraveuvviyA sA jahanneNaM aMgula. rasa saMkhejati bhAgaM, ukkosaNaM joyaNa saya sahassaM evaM asurakumAragameNaM thAya kumArANaM tAva bhANiyavvaM // 16 // puDhavi kAiyANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIro gAhaNA pattA ? goyamA ! jahanneNavi ukkosaNavi aMgulamsa asaMkhejatibhAgaM evaM suhumANaM ohiyANaM apajatagANaM pajjatagANaM evaM jAva bAdaravAukAiyANaM 28 pramANakA viSaya 48862 ke saMkhyAtave bhAga utkRSTa hajAra dhanaSya kI // 15 // asara kamAra jAti ke devatA ke bhavadhAraNaya zarIrakI jayanya avagAhanA aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa sAta hAthakI,uttara vaikraya zarIrakI jaghanya 40 aMgula ke saMrupAta bhAga utkRSTa eka lAkha yojana kI. isa prakAra kI ya.bat rAnIta kumAra paryaMta doM hai| jAti ke bhuvanapati devatA ke zarIra kI avagAhanA jAnanA. // 16 // pRthvAkAyA apkAya 00 tejaptakAyA aura vAyu kAyA. ina cAra ke sakSama ke paryApta aparyApta kI aura bAdara ke paryApta apaya For Private and Personal Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aamanand anuvAdaka bAlabrahmacAri muni zrI amolakha RSijI pajattagANaM apajjattagANaM bhANiyavyaM 5 vaNassai kAiyANaM bhaMte ! ke mahIlayA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhenatibhAgaM ukkoseNaM satiregaM joyaNa sahassANaM suhuma vaNassai kAiyANaM uhiyANaM apajjattagANaM pajjattagANaM tiNhaMpi jahannaNaM aMgulassa asaMkhejatibhAgaM,ukosaNaM vi aMgulassaasaMkhejati bhAgaM vAyara vaNassai kAiyANaM jahanneNaM aMgulassa asaMkhajati bhAgaMukkosaNaM sAtiregaM joyaNa shrsN||17|| evaM beiMdiyANaM pucchaa?goymaa| jahanneNaM aMgulassa asaMkhejatibhAga ukkosaNaMvivArasajoyaNAiM,apajattagANaM jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhajatibhAgaM ukkoseNaMvi aMgulassa asaMkhejjatibhAgaM, pajattagANaM jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkoseNaM bArasa joyaNAI // teiMdiyANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejatizarAra kI avagAhanA jaghanya utkRSTa aMgala ke asaMkhyAtace bhAga kI. vanaspati kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtabe bhAga utkRSTa eka hajAra yojana kI, mUkSma vanaspAte kI aparyApta paryApta kI jaghanya uskRSTa / avagAhanA aMgula ke asaMkhyAtave bhAga kI, bAdara vanaspati kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAta bhAga utkRSTa eka hajAra yojana kI // 17 // bendriya kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa prakAzaka rAjAvahAdura lAmA mukhadevasahAyajI jvAlApasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 408 48 ekatriMzattama-anuyogadAra mUtra-caturtha pUla. 480 bhAgaM ukkosegaM tiNNigAuyAI, apajatagANaM jahanneNaMvi ukkoseNaMvi aMgulassa asaMkhajati bhAgaM pajjattagANa jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkoseNaM tiNNigAuyAi // cariMdiyANaM pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhajatibhAgaM, ukkoseNaM cattAri gAuyAI, apajjattagANaM jahanneNavi ukkoseNavi amulassa asaMkhajjati bhAgaM, pajjattagANaM jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkosaNaM cattAri gAuyAiM // 18 // paMciMdiya tirikkha joNiyANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNatA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM, ukkoseNaM joyaNa sahassaM, jalayara paMciMdiya tirikkha joNiyANaM pucchA ? moyamA ! evaM ceva, samucchima jalayara paMciMdiya tirikkha joNiyANaM pucchA ? pArA yonana kI. tendriya kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtaH bhAga utkRSTa tIna gAu kI, caurindriya kI 4 bhayanya aMgula ke asaMkhthAtave bhAga utkRSTa cAra gAU kI. ina tInoM viklendriya ke aparyApta jaghanya utkRSTa aMgula kI asaMkhyAve bhAga kI avagAhanA jAnanA. aura paryApta kI samuccaya jaise jAnanA. // 18 // Asamubaya tiryaMca paMcendriya kI avagAhanA jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa hajAra yojana kI 0 itanI hI samUcaya jalacara tiryaMca paMcendriya kI avagAhanA jAnanA. samUcchima jalacara paMcendriya tiryaca yoni kI mI itanI avagAhanA bhAnamA. aparyAsa samucchima jalacara paMcendriya tiryaMca yonI kI jaghanya [1 artha pramANa kA viSaya 4882-486 For Private and Personal Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI + goyamA ! evaM ceva, apajacaga samucchima jalayara paMcidiya tirikkha jANiyANaM pucchA ? goyamA ! jahanneNaMvi ukAraNavi aMgularasa asaMkhejai bhAga, pajattaga samucchima jalayara paMciMdiyasma pucchA ? goyamA / jahaNaNeNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkoseNaM joyaNa sahassaM gambhavatiya jalayara paMcidiyANaM pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhejatibhAgaM ukkoseNaM joyaNa sahassaM apajjattaga gabbhavatiya jalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgularasa asaMkhejatibhAgaM ukkoseNaMvi aMgu. lassa asaMkhejatibhAgaM pajattaga gabbhavatiya jalayara pucchA ? goyamA, jahanneNaM aMgulassa asaMkhejjati bhAga, ukkoseNaM joyaNa sahassaM // ca uppaya thalayara paMciMdiya meM utkRSTa aMgala ke asaMkhyAtave bhAga. paryApta samUcchima jalacara tiryaMca paMcendriya kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAnave bhAga utkRSTa hajAra yojana kI. garbhaja janmavara paMcendriya tiryaMca kI jayanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa hajAra yojana kI, aparyApta garbhaja jalacara tiryaMca paMcendriya kI jaghanya utkRSTa aMgula ke asaMkhyAtave bhAga. paryApta garbhaja jalacara kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa eka 1 hajAra yo nana kI. catuSpada thalacara paMcendriya kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa cha gAU * | prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAda nA* artha For Private and Personal Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsun Gyanmandir zattama-anuyogadvAra mutra-caturthamUla - pucchA ! goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukosaNaM chagAuyAi samucchima ca uppaya thalayara pucchA ? goyamA ! jahannaNaM aMgulassa asaMjjii bhAgaM udAsaNaM gAuya puhattaM, apajjatta samucchima ca uppaya thalayara pucch| ? goyamA ! jahaNegaMvi ukkolaNaMvi aMgulassa asaMkhejati bhAgaM pajatta samucchima cauppaya thalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgalassa asaMkhejati mAgaM ukkoseNaM gAuya pahataM gabbhavatiya cauppaya thalayara pacchA ? goyamA! jahanneNaM aMgalassa asaMkhejati bhAgaM ukkokhaNaM chagAuyAI apajattagagambhavakrAMtiya cauppaya thalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNavi ukkosaNaMvi aMgulassa asaMkhejati bhAgaM pajatta kI. samUcchiya catuSpada sthalacara kI jaghanya aMgala ke asaMkhyAto bhAga. utkRSTa gAU pRthakva kI(do kosa se nava kosata) apayApta sa macatuSpada sthaTacara kI jaghanya utkRSTa aMgala ke asaMkhyAtave bhAgakI. paryApta saMkima sthalacara kI jayanya aMgula ke asaMkhyAtaye bhAga utkRSTa pratyeka gAu kI, garbhaja sthalacaratiyaMca kI jaghanya ke saMkhyAlaye bhAga utkRSTa cha gAu kI aparyApta garbhaja catapada stharacara kI jaghanya utkRSTa aMgala ke asaMkhyAtave bhAga kI. paryApta garbhaja cataSpada sthalacara kI jayanya aMgula ke asaMkhyAta bhAga, utkRSTa cha gAUka., uraphAresarpa sthala para kI jayanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa hajAra 44843 pramANa kA viSaya pa artha eka ra M P For Private and Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrIamolaka RSinI gambhavatiya cauppaya thalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgularasa asaMkhajati bhAgaM ukkoseNaM cha gAuyAI // uraparisappa thalayara paMciMdiya pucchA ? goyamA ! jahanneNaM agulassa asaMkhenjani bhAgaM ukkoseNaM joyaNa saharasaM, samucchima uraparisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulasta asaMkhejati bhAgaM ukkoseNaM joyaNa puhutaM, apajjataga samucchima uraparisappa thalayara pucchA? goyamA ! jahanneNaM vi ukkoseNaMvi aMgulassa asaMkhejatibhAgaM pajattaga samucchima uraparisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahaNeNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkoseNaM joSaNa puhuttaM, gabbhavatiya uraparisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahoNaM aMgulasa asaMkhe. yojana kI. sacima uraparisarpa kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa pRthakspa yojana kI. aparyApta samUcchima urapari sarpa kI jaghanya utkRSTa paMgula ke asaMkhyAtabe bhAga, paryApta samUcima uraparisarpa kI jaghanya aMgula ke prakhyAta bhAga utkRSTa pRthavasva yojana, garbheja uraparIsarpa kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa hajAra yojana kI. aparyApta garbhaja uraparisarpa kI jaghanya utkRSTa aMgula ke asaMkhyAtave bhAga, paryApta garbhaja uraparisarpa kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa hajAra yojana prakAzaka-rAjAvAsAdura lALA mukhadevasamjhayajI jvAlAmasAdarja For Private and Personal Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 p ekAryazatama-anuyogadvAra mUtra caturya mUla jatibhAgaM. unosaNaM joyaNa sahassaM. appajata gambhavatiya uraparisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM, ukkosaNaMvi aMgulassa asaMkhejati bhAga, pajattaga ganbhavatiya uraparisappa thalayara paMciMdiya pucchA ? goyamA / jahanneNaM aMgularasa asaMkhejatibhAgaM ukkoseNaM joyaNasahassaM // bhuya parisappa thalayara paMciMdiya pucchA ? goyamA ! jahanna aMgulassa asaMkhajAta bhAga, ukkoseNaM gAupahuttaM, samucchima bhuyaparisappa thalayara pucchA? goyamA ! ___ jahannaM aMgulassa asaMkhajati bhAgaM, ukkoseNaM, dhaNu puhattaM; apajattaga samucchima bhuyaparisapSa thalayara pucchA ? goyamA ! jahaneNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM ukkoseNaMvi aMgulassa asaMkhejati bhAgaM, samucchima bhayaparisappa thalayara kI. bhajaparisarpa thalacara kI jaghanya aMgala ke asaMkhyAtaghe bhAga utkRSTa pRthaktva gAU kI, saMmUcchima bhujaparisarpa kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa dhanuSya pRthaktva kI, aparyApta samUchima bhujapara sarpa kI jaghanya utkRSTha aMgula kA asaMkhyAtavA bhAga, paryApta samUcima bhujapara sarpa kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa pRthaktva dhanuSya kI. garbhaja bhujapara sarpa kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave. bhAga utkRSTa gAU pRthaktva kI, aparyApta garbhaja bhujapara sarpa kI jaghanya utkRSTa aMgula ke asaMkhyAta bhAga, paryApta garmaja bhujaparisarpa sthalacara kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave mAga utkRSTa pRthakta gAU artha/ pramANa kA viSaya 4848 488 For Private and Personal Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulassa asaMgvejati bhAgaM, ukkoseNaM dhaNu puhutaM, gambhavakRtiya bhayaparisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMgulasma asaMkhajati bhAgaM ukkosaNa gAu puhuttaM, apajattaga gabbhavatiya bhudha parisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahaNaNaMvi ukoseNaMvi aMgulassa asaMkhejati bhAgaM, pajattaga gambhavakkaMtiya bhuya parisappa thalayara pucchA ? goyamA ! jahanna aMgulassa asaMkhejati bhAga, ukkoseNaM gAupaDalaM, khahapara paMcidiya pucchA ? goyamA! jahanneNaM aMgulassaasaMkhejati bhAgaM, ukkosepha dhaNupuhuttaM / / samucchima khahayarANaM jahA bhuya parisappANaM 1 samucchipANaM tisuvi gamesa,tahA mAjiyavvA. gabbhavakAMnatha khahayara pucchA? goyamA! jahanneNaM aMgulassa asaMkhijaiAna ubosaNaM dhaNupuhuttaM apajattaga gabbhavatiya khayara pucchA?goyamA! jahanneNaMvi ukAsegadhi aMgulasta 193khajati bhAgaM kI. khecara paMcendriya tiryaMca kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtaye bhAga ulaTa pariva dhanaSya kI, sacchima | khecara ke tInoM AlApaka jaise bhajapara ke kahe taise hI kahanA. garbhaja khecara 5cendriya tiryaMca kI jaghanya hai aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa dhanuSya pRthaktva kI. aparyApta garbhaja khecara kI jayanya utkRSTa aMgula ke asaMkhyAtave bhAga, paryApta garbhana khecara kI jaghanya aMgala ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa pRthaktva dhanuSya 0 kI. aba tiryaMca paMcendriya kI utkRSTa avagAhanA saMkSepa meM do gAthA kara kahate haiM-samUcchima-jalacara kI hajAra prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* artha For Private and Personal Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4882486 Har ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUsa 8883 pajacaga gabbhavatiya khahayara pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asakhejatibhAgaM ukkoseNaM dhaNu pahuttaM // ettha saMgahANi gAhAu bhavaMti taMjahA ( gAhA ) saharasa gAuya puhuttaM, tatoya joyaNa puhu taM // doNhaM tu dhaNupuhuttaM samucchime hoi uccattaM // 1 // joyaNa sahassa gAuyAI, tattoya joyaNa sahassaM || gAuya puhuttaM bhuyage, pakhIsaMbhavedhaNupuhutaM // 2 // 19 // maNussANa bhaMte ! ke mahAliyA sarIro gAhaNA paNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhajati bhAgaM ukosaNaM tiNNi gAuyAI, samucchima maNussANaM pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMgulamsa asaMkhejati bhAgaM.ukkoseNaMvi aMgulassavi asaMkhejjati bhAgaM gabhavakaMtiya maNussANaM pucchA ? goyamA! jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhajjai bhAgo, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI yojana kI, catuSpada kI pRthaktva gAU kI, urapara kI pRthaktva yojana kI, bhujapara kI aura khecara kI pRthaktva dhanuSya kI. aba garbhaja kI avagAhanA kahate haiM. jalacara kI hajAra yojana kI. stha racara kI cha gAu kI, urapara kI hajAra yojana kI, bhunapara kI pRthaktva gAu kI aura khecara kI pRthaktva dhanuSya kI. // 19 // aba manuSya kI avagAhanA kahate haiM. samucaya manuSya kI jaghanya aMgula 4 ke asaMkhyAtave bhAga utkRS tIna gAu kI. samUcchima manuSya kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAta bhAga utSTa bhI aMgula ke asaMkhyAtave bhAga, garbhaja manuSya kI jaghanya aMgulake asaMkhyAta artha pramANa kA viSaya 380046 For Private and Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlapramacArI muni zrI amolaka RSijI apattajaga gambhavakkaMtiya maNussANaM pucchA ? goyamA!jahannevi ukkoseNaMvi aMgulassa asaMkhajati bhAgaM, pajattaga gambhavakvaMtiya maNassANaM pacchA goyamA !jaNDaNeNaM aMgalassa asaMkhajati bhAgaM ukkoseNaM tinnnnigaauyaaii||2||vaannmNtraannN bhavadhAraNijAya uttaraveubbiyAya jahA asurakamAsaNaM tahA bhANiyavvA jahA vANamaMtarANaM tahAjo isiyANaM / sohamme kappe devANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-bhavadhAraNijjAya uttaraveubbiyAya, tatthaNaM jAsA bhavadhAraNijjA sA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhajati bhAgaM ukkoseNaM sattarayaNIo, tatthaNaM jA sA uttara veubbiyA sA jahanna aMgulassa asaMkhejai bhAgaM ukkoseNaM joyaNa sayasahassaM // evaM IsANa kappevi bhANiyavvaM jahA sohamme kappe devANaM mAga utkRSTa tIna gAu kI, aparyApta garbhaja manuSya kI jaghanya utkRSTa aMgula ke asaMkhyAtave bhAga, paryApta garbhaja manaSya kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa tIna gAu kI. // 20 // aba devatA kI avagAhanA kahate haiM, vANavyaMtara jyotiSI kI jaisI asurakumAra devatA kI kahI taise hI kahanA, saudharma devaloka ke devatA ke bhavadhAraNiya zarIra kI jaghanya aMgala ke asaMkhyAtave bhAga utkRSTa sAta hAtha kI, uttara vaikraya kare usa kI jaghanya aMgula ke saMkhyAtave bhAga utkRSTa eka lAkha yojana kI. aise hI IzAna devaloka kI bhI kahanA. sanatkumAra devaloka ke deva ke bhavadhAraNiya zarIra kI jaghanya prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 215 gidvAra mana-caturya mUla HR pucchA tahA sesa kappe devANaMvi pucchA ? bhANiyavvA jAva acuakappo-saNaMkumAra * bhavadhAraNijjA jahannaNaM aMgulassa asaMkhajati bhAgaM ukkosaNaM cha rayaNIo, uttaraveubbiyA jahA sohamme tahA saNaMkumAre, tahA mAhiMdevi, baMmaloga laMtaesu bhavadhAraNijjA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjati bhAgaM ukkosaNaM paMcarayaNIo, uttara veuvviyA jahA sohamne, mahAsukka sahassAramu, bhavadhAraNijjA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejati bhAgaM, ukkoseNaM cattAri rayIo, utsara beuvviyA jahA sohamme, ANata pANata arANaacyuesubhava dhArANajjA jahaNNeNaM aMgularasa asaMkhejati bhAgaM, ukkosezaM aMgula se asaMkhyAtave bhAga, utkRSTa cha hAtha kI. uttara vaikraya ko saudharma devaloka jaisI. mAhendra devaloka kI bhI sanatkumAra jaisI jAnanA. brahma aura lAMtaka devaloka ke deva ke bhakdhAraNiya zarIra kI jaghanya aMgala ke asaMkhyAtabe bhAga utkRSTa pAMca hAtha kI.uttara vaikraya kI saudharmA devaloka jaisI kahanA." mahAbhukra aura sahasrAra devaloka kI jaghanya aMgula ke asaMkhyAnave bhAga utkRSTa cAra hAya kI, AraNa 17 acyuta devaloka kI bhI itanI hI kahanA. uttara vaikraya saudharma devaloka jaisI. kahanA. aveyaveka ke devatA ke 3 eka bhavadhAraNI hI zarIra hai. yaha uttara vaikraya rUpa nahIM banAte haiM isaliye grIveka ke devatA kI bhavadhAraNIya 48*4280payANakAviSaya 488B artha 8.88zattama For Private and Personal Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tiSNirayaNIo uttara beubviyA jahA sohamme / / gevejagA deveNaM bhaMte! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ege bhava dhArANija sarIro paNNattA sejahaNaNaM aMgulassa asaMkhajAti bhAgaM, ukkoseNaM do rynnio|| aNuttarovavAiyA devANaM bhaMte ! ke mahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA ? goyamA ! ege bhava dhAriNijje sarIre paNNatte se jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhajati bhAge ukkoseNaM emArayaNI // 21 // se samAsao tivihA paNNattA taMjahA-sUIaMgule, pataraMgule, ghaNaMgule // ega aMgulAyayA 21 // anuvAdaka vAla brahmacArI muni zrI amAlaka RSijI - * prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadavasaha artha zarIra kI jaghanya aMgala ke asaMkhyAtaH bhAga utkRSTa do hAtha kI. anuttara vimAnavAsI devatA ke bhI eka bhava dhAraNiya zarIra hai usa kI jaghanya avagAhanA aMgula ke asaMkhyAtave bhAga utpatti kAla Azriya aura utkRSTa eka hAtha kI yo cauvIsa daMDaka ke. jIvoM kI avagAhanA utsedha aMgula se kahIM // 21 // utsegha aMgula ke tIna prakAra kahe haiM. tadyathA-2 sUcI aMgula, 2 pratara aMgula aura 3yanAMgula isa meM eka aMgula pramANa kSetra kI eka pradezika zreNI so sUcI aMgula, sUcI aMgula ko sUcI gunA kare vaha pratara aMgUla aura pratara aMgula ko sUcI se gunA kare vaha ghanAMmula, aho bhagavan ! ina sUcI aMgula pratara aMgula aura ghanAgula meM kauna 2kisa 2 se jyAdA kI tulya varAvara jvAlAprasAdajI . For Private and Personal Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra 488 257 vizattam-anuyogadvAra sUtra-catutha prala *80 ega padesIya seDhI sUI aMgule, sUIsUie guNiA pattara aMgule, payara sUIeNite / dhaNaMgule // eesiNaM sUI aMgule payara aMgule ghaNaMguloNaM kayare 2 hiMto appevA bahuevA tulevA visesAhievA ? sabbatthove sUI aMgule, pataraMgule asaMkhajaguNe, / ghaNaMgule asaMkhajaguNe, setaM urasehaaMgule // 22 // se kiM taM ppamANaMgule ? pamANaM guse ! egamegassaNaM raNNo cAuraMta cakavaTissa aTThasovaNNae kAMgaNI rayaNe chattale hai ? aho ziSya ? saba se thoDA sUcI aMgula, usa se pratara aMgula asaMkhyAtagunA aura usa se ghanAMgula asaMkhyAtagunA. yaha utsedha aMgula pramAna kA kathana huA // 22 // aho bhagavan ! pramANu aMgula kise kahate haiM ? aho ziSya ! utsedha aMgula se hajAra gunA adhika vaha pramANa aMgula tathA prakarSa rUpa jisa kA pramANa saba se baDA ho use pramANa aMgula kahIye. vaha isa prakAra hotA hai tAdi kSetra meM jaba ekeka cakravartI mahArAna hote haiM unako una yaha kAMganI ratna hotA kA vajana bAra sauneye bhADonA hai. isa kAMgarna jA rapha ke cAra, Upara, nIce pramANa viSaya dogge+ 1 1 ratI, (gujA) 8 rAti / OM noTa 4 madhura taNa phala kA ekamAe, 16 samarSa 6 kA 1 mAmA 16 mAsA, kA sInA For Private and Personal Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RpijIka duvAlasaMsie aTTa kaNie ahigaraNa saMgANaM saMnie paNNatte, tassaNa egamegaHkoDI ussehaMgulavikkhaMbhA taM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aiMgulaM taM saharasaguNa ppamANaMgulaM bhavati // eteNaM aMgulappamANeNaM // cha aMgulAI pAu, duvAlasaM gulAI vihatthI, do vihatthIu rayaNI, dorayaNIu kutthI do kutthio dhaNu, dodhaNu sahassAI gAuyaM; cattArigAuya joynnN||eennN ppamANaMguleNaM kiM payoyaNaM? eeNaM ppamANaguleNaM donoM yoMchetale hote haiM, Upara nIce ke cAroM tarapha ke ATha, aura bIca meM ke cAroM tarapha ke cAra bArahAMsa (pela ) hote haiM, cAra Upara ke cAra nIce ke yoM ATha kaNikA ( kaune ) hote haiM adhikaraka nAma ( sonAra kI airaNa) ke. saMsthAna ( AkAra ) se saMsthita kahA hai. usa kAMganI ratna kI ekeka koDI (tale ) eka utsedha aMgula ke pramANa se cauDI kahI hai. aura vaha zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIjI kA AdhA aMgula+ use eka hajAra gunA karane se pramANa aMgula kA pramANa hotA hai. isa aMgula pramANa arthakAra kahate haiM ki- zrI mahAvIra svAmIjI kA zarIra svata: ke AtmAMgula se 84 aMgula ( sADhe tIna hAtha ) UMcA hai, utsedha aMgula se 168 aMgula kA UMcA zarIra hotA hai. aura jo uttama puruSa kA 108 aMgula tathA 120 aMgula zarIra UMcA kahA hai yaha 84 aMgala to sahaja hI UMcI aura donoM hAtha Uce kareM taba 24 aMgula Upara hote / 108 aMgula hote haiM *kAzaka rAjAAbahAdura kAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 888ods puDhavIkaMDANaM, pAtAlANaM, bhAvaNANaM, bhavaNapatthaDANaM, nirayANaM, nirayAvalINaM, niraya / patthaDANaM, kappANaM, vimANANaM, vimANavalINaM, bimANa patthaDANaM, TaMkANa, kUDANaM, selANaM, siharINaM, pabhArANaM, vijayANaM, vakkhAreNaM, vAsANaM, vAsaharANaM, veiyANaM, dArAgaM, toraNANaM, dIvANaM, samudANaM,AyAmavikkhaMbhocattovehaparikkhevA mavijaMti // se samAsao tivihA paNNattA taMjahA-seDhI aMgule, pataraMgule,ghaNaMgule, asaMkhejjAo artha 82 pramANa viSaya g se cha aMgula ke do pAva, bArA aMgula kI vihatthI, do vihatthI kA eka hAtha, do hAtha kI eka kucchI, do kucchI kA eka dhanuSya, 2000 dhanuSya kA gAU (kosa)4 gAU kA yojana. aho bhagavan ! isa pramANa aMgula se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! isa pramANa aMgula se ratna prabhA ke 16 pRthvI kA kAMDa, 4 pAtAla kalaza, 7 kroDa 72 lAkha bhuvanapati ke bhuvana, bhuvana ke pAthaDe, narakAvAse, devatAoM ke vimAna, vimAna kI paMkti, vimAna kA pAthaDA, DhaMka-parvato kA vibhAga, gaMgA Adi kuMDa, cUla hemavaMtAdi parvata, meru Adi parvata parvata kI khAi, mahA videha kSetra kI vijaya, bakSkAra parvatoM, hemavayAdi vAsa kSetra, padmavara vedikAdi vedIkA, vijayAdi dvAra, dvAroM para ke toraNa,jambU Adi dvIpa, lavaNAdi samudra, ityAdi kA lambA panA, cauDApanA kA pramANa kiyA jAtA hai. isa payANa aMgala ke bhI tIna bheda kahe haiM. a8 388 For Private and Personal Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni zrI amolaka RSijIanuvAdaka bAlabrahmacArI joyaNa koDAkoDIgaDhI seDhIya guNitA payaraM, payara seDhIyaguNiyA loga, saMkhejeNaM logogANi: sakhajAlAgA, alakhajeNa logo guNiu asaMkhejA logA, aNateNaM logo gANa: aMta logA // eepiNaM seDhI aMgula payaraMgula ghaNaMgulANaM kayare 2 hiMto appAbA bahuyAvA tullAvA visesAhiyAvA ? savvatthovA seDhI aMgulai, payaraMgale asaMkhajjaguNe, ghagule asaMkhejaguNe // se taM ppamANaM gule // se taM vi tadyathA-1 sUcI aMgula, 2 pratara aMgula, aura 3 ghanAMgula isa meM se asaMkhyAta koDAkoDI yojana zreNi kahe usa zreNi se yojana gunAkArakare, use pratara kI zreNi se gunAkAra kare taba loka hove, use saMkhyAta loka se gune taba aloka meM aMkhyAta loka kI kalpanA hove, use asaMkhyAta loka se ganAkAra kare, tava asaMkhyAta loka kI kalpanA hove. use anaMta loka se gunAkAra kare naba aloka meM anaMta loka kI kalpanA hove.x aho bhagavan ! isa seDI aMgula. pratara aMgala, ghanAMgala meM kauna 2 thoDA jyAdA tulA vizeSa hai ? aTo ziSya ! saba se thoDA seMhI aMgula, usa se pratara aMgula asaMkhyAta gunA, usa se ghana aMgula asaMkhyAta gunA. yaha ma.Na aMgula kahA. aura yaha vibhAga prakAzaka-rAjAvahAdura lAlA mukhadavasahAyajA jvAlAmasAdajIka x anaMta loka ke AkAza pradeza jitane nigoda ke eka zarIra meM jIna hai, For Private and Personal Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra-catartha mUla -- bhAganippanne, se taM khettppmaanne||23||se kiMtaM kAlappamANe? kAlappamANe duvihe paNNatte / taMjahA-padesa niSphanne, vibhAga nipphannAse kiM taM padesanipphanne ? padesa nipphanne ega samaya TiIe, dusamayaTTiIe, ti samayaDhiIe, jAva dasa samayadvitIe, saMkheja samayadvitIe, asaMkhejasamae ThibIe se taM padesa nipphanne // 24 // se kiM taM vi bhAgAnapphanne ? vibhAga nipphanne ! 1 samayA, 2 Avaliya 3 muhuttA, 4 divasa, 5 ahoratta, 6 pakkha, 7 mAsAya, 8 saMvaccharaM, 9 juga, 10 paliyA, 11sAgara niSpanna kSetra pramANa huaa| aura yaha kSetra pramANa bhI huA // 23 // aho bhagavan ! kAla kise kahata haiM ? aho ziSya kAla prapANa do prakAra ke kahe haiM. tadyathA-1 pradeza niSpanna aura 2 vibhAga nippanna / / aho bhagavan ! pradeza niSyana kise kahate haiM ? ahe ziSya ! pradeza niSpanna kAla pramAna se-ekasamaya sthiti vAlA. do samaya sthiti vAlA, tIna samaya sthiti vAlA, yAvat daza samaya kI sthiti sakhyAta, kAla samaya kI sthiti vAlA, aura asaMkhyAta samaya kI sthiti bAlA, yaha pradeza aansspnnhaa|| 24 // aho bhagavana ! vibhAga niSpanna vi.se kahate haiN| aho ziSya ! vibhAga niSpanna sA-1samaya 2 AMvalikA, 3 muhUrta, 4 dina, 5 aho rAtri, 6 pakSa 7 mAhene 8 sAmaH 111 84880mamANa viSaya 8-800 | For Private and Personal Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI 52 usAppaNI, 13 pariyaTTA // 25 // se kiM taM samae ? samae! samayassaNaM parUvaNA karissAmi se jahA nAmae-tunnAgadArae siyA taruNe, balavaM, jugavaM,javANe, appAyaMke thiraggahatthe, daDDapANipAya, pAsapiTuMtarAuru pariNate tala jamala parihANi bhavAhu cameTuga duhaNa muTThiya samAhata niviya gatakAe, ussabala samannAgae laMghaNa pabaNa javiNa vAyAma samatthe chee dakkhepattaTe kusale mehAvI niuNe niuvaNa sippo vagae, emaM mahaM tItI paDisADiyaMvA paTTasADiyaMvAgAhAya saMyarAhaM hatthamettaM usArejjA juga, 10 palyopama, 11 sAgaropama, 12 utsarpanI, 13 avasapanI, 14 pudgala parAvarta // 35 // aho bhagavana ! samaya kise kahane haiM ? aho ziSya ! aba meM samaya kI prarUpanA karatA hUM tathA dRSTAntadarajI kA putra taruNa avasthA vAlA, zarIra kara balavAn, sukha yukta kA jAnA, yovanavaMta, roga rahita. sthira saMghayana kA dhAraka, hAtha paaN| jisake draDha-majabUta ho. aise hI pRSTa pRSTAntara-hRdaya urusapala parNa ho tala vRkSa ke yugala samAna vartulAkAra skandha ho. nagara kI bhAMgala samAna bhujA ho. loha ke mudula muSTIkara phirA kara majabuta nivaDa zarIra kiyA ho, hRdaya ke balakara pratipUrNa ho kisI meM pa kA ullaMghana prallaMghana karane meM samartha ho, chedajJa-prayoga kA jAna. prativRkSa kuzala ho medhAvI paMDita ho, nipuNa ho silpopagrAhI ho, isa prakAra kA darajI kA putra eka baDI vastra kI sADI sUkSma mRta * prakAzaka-rAjAbaidurabAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* / For Private and Personal Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra *8 Tags ekatriMzattama anuyAgadvAramUtra -caturtha mUla 2883 tattha coara paNNavayaM evaM vayAsI-jeNaM kAleNaM teNaM tunnAgadAraeNaM tIsepaDi sADiyAe vA paTTasADiyAe vA sayarAha hatthamete usArite se samae bhavatI ? noiNaTe samaThe, kamhA ? jamhA saMkhejANaM taMtRNaM samudaya samiti samAgameNaM ega paDisADiyA nipphajai, uvarimitaMtumI achinne heTThile taMmu nachijjai, annaMmikAle uvarille taMtu chijjai annaMmi kAle hedile taMtu chijjai,tamhA se samae na bhavatI, evaM vayaMtaM paMNNavayaM coayae evaM bayAsI-jeNaM kAleNaM teNaM tunnAga dAraeNaM tIse kI banAi huI use grahaNa kara ke zIghratA se hAtha kara phADe taba ziSya guru se yoM kahane lagA ki-aho bhagavan ! jisa vakta vaha darajI kA putra usa sADI ke paTa ko sUkSma-vArIka sUta se banAye hu ko eka hI vakta hAtha meM grahaNa kara phADane lagA use samaya kahanA kyA ? aho ziSya ! yaha artha yogya nahIM. ahe. bhagavan ! kisa kArana yaha artha yogya nahIM hai ? aho ziSya ! jisa liye saMkhyAte taMtU (tArA) ke samudAya ke samAgamakara eka paTa sADikA vasra niSpanna huA hai usa meM kA upara kA prathama kA eka tUMtU [ tAra ] kA chedana hu vine anya nIce ke tAra kA chedana nahIM hove, isa liye Upara 07 kA saMtU TUTA vaha kAla alaga aura nIce kA dUsarA taMtU TUTA vaha kAla alaga. isa liye use samaya nahIM kahanA.aisA sunakara phira ziSya bolA-jisa vakta vaha darajI kA putra usa paTasATI kA kA Upara kA 88- pramANa viSaya 498 For Private and Personal Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir anunAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI paDi sADie evA paTTa sADiyA evA jvArale taM tuchinne se samae bhavati?no iNaTe samaTe __kamha ? jamhA saMkhejjANaM pamANaM samudAya samiti samAgameNaM ege pamhechinnati uvarille pamhearinne hedille pamhena chijjati annaMmikAle pamhechijjati, annaMmikAle he hilepamhe. chijati tamhA se samae na bhavati,ethaM vayaMta taM paNNavagaM coyae vayAcI jeNe kAleNaM te tumnAga dAraeNaM tasma taMtussa uvarille pamhechinne se samae bhavati! na bhavati, kamhA? jamhA agaMtANaM saMghAyANaM samudaya samitI samAgameNaM ege pamhe nipphajati uvarille saMghAte avisaMghAte haTille saMghAte navi saMghAtijati, annaMmi kAle uvarille saMghAte tAra toDe unane meM eka samaya ho jAtA hai kyA: aho ziSya ! yaha artha bhI samartha nahIM. aho bhagavana ! kisa kArana yaha artha samartha nahIM ? aho ziSya ! jisa live saMkhyAte hai ke taMtU ke ka samUha ke samAgama se vaha eka tAra banA hai, usa meM kA Upara kA haI kA saMtU tUTe vinA nIce kA taMtU TUTatA nahIM haiM. isaliye Upara kA taMtU toDA vaha kAla alaga aura nIce kA taMtU toDA vaha kAla alaga isaliye vaha samaya nahIM hotA hai. aisA muna ziSya ne prazna kiyA aho bhagavan ! jisa vakta usa darajI ke putra meM usa sUtra-tAra kA upara kA rui kA taMtU toDA use samaya kahanA kyA ? aho ziSya ! yaha artha samartha nahIM. aho bhagavan ! sisaliye yaha artha samartha nahIM ? aho ziSya ! vaha rUi kA taMtU anaMta pudgala pramANuoM kesa samudAya ke mAgama kara niSpanna huvA hai usa meM *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlApralAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekotriMzattama-anuyomadvAra va caturtha mUla +8+ visaMghAti, annami kAle hoTille saMghAte visaMghAtijati, tamhA se samae na bhavati / etoviannaM suhumatarAe samae samaNAuso ! asaMkhajANaM samayANa samudaya samiti samAgameNaM AyAla Attipavuccati, . saMkhejjAu AvaliyAu UsAso saMkhejAu avaliyAu nIsAso, ( gAhA )-havassa aNavalagassa, niruvakiTThassa jaMtuNo // ege UsAsanisAse ega pANutti pavuccai // 1 // sattapANuNisethove, sattathovANise lave // lavANaM sattahattarie, esa muhuttetti Ahite // 2 // tiNi va sahassA, kA upara kA paramANu alaga hube vinA nIce kA paramANa alaga nahIM hotA hai, isaliye Upara kA paramANu alaga huvA vaha kAla alaga aura nIce kA paramANu alaga huvA va: kAla alaga. isaliye hai use samaya nahIM kahanAM. aho ziSya ! isa kAla se bhI atyanta sUkSma samaya hai arthAt eka tAra tUTe utane kAla meM asaMkhyAta samaya vyAtIta ho jAte hai. aho zramaNa AyuSyamaMto! isa prakAra ke asaM-18 - khyAta samaya ke samudAya ke samAgama se eka AvalikA kAla kahA hai. saMkhyAta ( 3737 )Avaliko * kA eka uzvAsa hotA hai aura saMkhyAta AvalikA kA hI eka nizvAsa hotA hai. yaha zvAzozvApta usa hI manuSya kA grahaNa karanA ki jisa manuSya kA zarIra hRSTapuSTa ho glAnani va jarA kara rahita ho, kisI prakAra ke upadrava kara rahita aise manuSya ke zvAsozvAsa ko ANapANa kahate haiM. aise 7 ANapANa *8898g- pramANa viSaya 48488 artha ** For Private and Personal Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ma 223 sattayasayAI tehattari ca ussAsA // esa muhutto bhANio, savvehi aNaMta nANIhiM // 3 // eeNaM muhutta pamANeNaM, tIsaM muhuttA ahorattaM // paNNarasa ahorattA pakkho, do pakkhAmAso domAsA uU tiANa uU ayaNaM, do ayaNAI saMvacchare, paMca saMvaccharAI juge vIsajugAI vAsasayaM, dasavAsa sayAI vAsa sahassaM sayaM vAsa sahassANaM vAsa saya sahassaM. caurAsI vAsa sayasahassAI se aige puvvaMge, caurA sII puvbaMga saya sahassAiM se ege puvve, caurAsIiM puvvasata se egetu DiaMge, caurasiti kA eka stoka kAla hotA hai. 7 stoka kAla kA ? lava. 77 lava kA eka muhUrta tIna hajAra sAta so tIhAtara ( 3773 ) zvAsozvAsa kA eka muhUrta anaMta tIrthaMkarone kahA hai. isa muhUrta ke pramANa kara 30 muhUrta kI aho rAtri, 15 aho rAtri kA pakSa, 2 pakSa kA mahinA, 2 mahine kI Rtu, 3 Rtu kI ayana, 2 ayana kA 1 saMvatsara (varSa ) pAMca varSa kA yuga, 20 yuga ke so varSa. daza so varSa ke. 1 hajAra varSa, 100 hajAra varSa ke 1 lAkha barSa, 85 lAkha varSa kA eka pUrvAMga, 85 lAkha pUrvAMga kA eka pUrva. 84 // lAkha pUrva kA 1 tuTiAMga, 84 lAkha tuTiaMga kA 1 tuTita. 84 lAkha tuTita nakA 1 aDaDAMga, 84 lAkha aDaDAMga kA ? aDaDa, 84 lAkha aDaDa kA 1 avadhAma, 84 lAkha 10 avadhAMga kA eka avaya, 84 lAkha ava kA eka huiAMga, 84 lAkha huhu AMga kA ' huhU 84 lAkhahuhU anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RApanI+ *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI vvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 227 taDiagaM sata saharasAI se egetuDie, caurAsIti tuDiya sata sahassAI se ege aDaDaMge, caurAsIti aDaDaMge sata sahassAiM se ege aDaDe, evaM avavaMge, avave, duhuaMge huhue, uppalaMge, uppale, paumaMge, paume, naliNaMge, naliNe, atthinipuraMge, Atthinipure, auyaMge, aue, pauaMge, paue, NauaMge, Naue, cUliaMge, cUliNA; caurAsIti sIsapaheli aMge sata saharasAiM sA egAsIsa paheliyA // etAvatA ceva gaNie, etAvatA ceva gANayassavisae, etopara uvamie pavattatti // 26 // se kiM 49803><28808 pramANa viSaya artha ekamizattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla kA 1 utpalAMga, 84 lAkha utpalAMga kA 1 utpala, 84 lAkha utpala kA eka pAMga, 84 lAkha padmAMga 'F kA eka pana. 84 lAkha padma kA 1 nalinAMga, 84 lAkha nalInAMga kA 1 nalIna, 84 lAkha nalIna kA 1 adhInepurAMga, 84 lAkha atthinepurAMga kA 1 asthinepura, 84 lAkha athInepura kA 1 au aMgA 84 lAkha auaMga kA 1 au, 84 lAkha au kA eka paumAMga, 84 lAkha paumAMga kA pauma,84 lAkha pauma kA 1 nauaMga, 84 lAkha nauaMga kA 1 nau, 84 lAkha nau kA 1 li AMga, 84 lAkha cUliAMga kA 1 calita, 84 lAkha cUlita kA 1 zirSapahelikAMga, 84 lAkha zirSapahelIkAkaMga kA 11 zirSapahelI, yahAM taka saba 194 aMka hua yahAM taka gaNita saMkhyA kA pramANa hai. isa ke uparAMta 1 asaMkhya hone se usa kA svarUpa opamA pramANa dvArA kahate haiM // 26 // aho bhagavan ! upamika 38 0 0 43 For Private and Personal Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka piAjI taM ubamie? uvamie duvihe paNNatte taMjahA-paliovameya,sAgagevamaya ||se kiM taM palio me? pAleovane tivihe paNatte taMjahA-uddhAra paliovame addhA paliovame khetta paliovame // se kiM taM uddhAra paliAvame?uddhAra galiovame ! duvihepaNNatte taMjahA suhumeya,vavahAriNya // tatthaNaM je se suhume te Thappe // tatthaNaM je se vavahArie se jahA nAmae palesiyA joyaNa AyAmavikkhaMbheNaM,joyaNaM uvveheNaM taMtiguNaM savisesaM pramANa kise kahate haiM ! aho ziSya ! opamika pramANa ke do bheda kahe haiM tadyathA-1palyopapa aura 2 sAgaropama // aho bhagavan ! palyopama kise kahate haiM ? aho ziSya ! palyopama tIna prakAra ke kahe haiM. tadyathA-1 uddhAra palyopama, 2 addhA palyopama aura 3 kSetra palyopama / / aho bhagavan ! uddhAra palyopama kise kahate hai ? aho ziSya ! uddhAra palyopama do prakAra ke kahe haiM, tadyathA-1 sakSama uddhAra palyopama aura 2 vyavahAra palyopama * isa meM jo sUkSma palyopama hai use yahAM sthira rakhanA * yahAM anudvAra sUtra meM prathama utsedha aMgula kA mAna bharatairAvata kSetra ke manuSya ke bAlAna se kalpA hai yaha / yojana to phakta 24 daMDaka ke jIvoM ke zarIra kI avagAhanA kI mapatI karane kalpA hai isa liye isa yojana ko yahAM kUpa ke pramANa meM grahaNa nahIM karanA parantu jo bhagavatI sUtra ke 6 zataka 7 uddeze meM mahAvideha kSetra ke manuSya ke bAlana kI eka lIkha ginI hai usa yojana ke mAna se eka yojana kA kupa jAnanA. yaha yojana ukta yojana se kucha kama hotA hai. yahI yojana uddhArAdi palyApama ke mAna meM grahaNa kiyA gayA hai. *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parikkheveNaM, seNaM palle enAhiya beAhiya teAhiya, ukkosaNaM sattaratta parUDhANaM saMsaTe sannivitte bharate bAlagge koDINaM teNAyalaggA no aggI DahejA,no vAuharejjA, no kuhejA, no palividdhaMsejA no pUittAe habvamAgacchejA taoNaM samae 2 egamegaM bAlaggaM avahAya jAva ieNaM kAleNaM sepalle khINe nIraie mille ke niTThite bhavai, se taM vavahArie uhAra paliovame // (gAhA) eesi pallANANaM, ekAtraMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturyamUla Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 anu , bAyamacArI muni zrI amolaka RSijI - koDAkoDihaveja dasaguNiyA // taMvava vavahAriyassa uddArasAgarovamassa egassa bhave parimANaM // 1 // 2 // etehi, cevava vahAriyA paliovana sAgarokmehiM kiM payoyaNaM etehiM vavahAriya pali ovamahiM sAgarovamaihiM patthi kiMcivi pauyaNaM kevalaM paNavaNA paNavinaMti sa taM vavahArie uddhAra paliovame // 28 // se kiM taM suhume uhAra paliovame ? suhume uddhAra paliovame se jahA NAmae palle siyA joyaNaM AyAmavikkhaMbheNaM joyaNaM uvveheNaM, taMtiguNasavisesaM parikkheveNaM seNaM palle egAhiyA jAye eka bhI bAlAna usa meM rahe nahIM utane kAla ke samuha ko eka vyavahAra palyopama karanA. aura sa uddhAra palyopama ke kAla ko dasa RoDAkroDa gunA kare, utane kAla ke samuhaka uddhAra sAgaropama kA pramANa hotA hai. // 27 // aho bhagavan ! isa vyavahAra palyopama sa se kyA #prayojana hai ? aho ziSya ! isa vyavahAra palyopama sAgaropama se kucha bhI prayojana . yaha bhI kAma meM AtA nahIM hai, phakta vastutaH bheda batAne ke liye hI yahAM isa kI rUpanA kI gaI hai.. vyavahAra udAra palyopapa huA. // 28 // bhaho bhagavan ! yUkSma udArApama kise kahate haiM aho ziSya ! sUkSma uddhAra palyopama bhI yathA dRSTAMva pAlA (yA kuvA ).. jana kA lambA cauDA aura eka yojana kA phaMDA trigunI kucha adhika parapI vAlA usa pAle se eka dina ke do dina ke prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdabI. For Private and Personal Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43803 ekArSazatama-anuyogadvAra sUtra-caturya mUla 288 beAhiyA teAhiyA ukkoseNaM sattaratta parUDhANaM saMsaTTe sanivavite bharate vAlaggakoDINaM tatthaNaM egamage bAlagge akhi lAI kheDAIkajai teNaM vAlaggA didiugAhaNAu asaMkhejati bhAgame nA suhumassa paNagajIvarasa sarIrogAhaNAu asaMkhejaguNa.. teNaM vAlaggA, no aggIDahejA no vAuharejA, no paliviDaMsejjA, no pUittAe .. cchejjA, tauNaM samae 2 egamege vAlagga avahAya jAvaieNaM kAleNaM se ...'nIrae nileve NiTThie bhavati se taM suhume uddhAra paliovame // eesiM pallANaM tIna dina ke utkRSTa sAta dina me janme bacce ke bAlAgra usa ekeka bAlAgra ke asaMkhyAta 2khaNDa (ttukre)| E, itane bArIka hoM jAveM kI jo dRSTI ke grAhya meM nahIM AveM. kyoM ki unakI avagAnA aMgula | ke asaMkhyAtave bhAga hone se dekhA nahIM. vaha bAlagra sUkSma phUlana meM rahe jo jIpoM haiM unake zarIra kI avagAhanA se asaMkhyAta gunA adhika baDA jAnanA. aise vAlAgra kara usa pAle ko aisA Thosa 2 / kara bhare ki use agni jalA sake nahIM vAyu uDAsake nahIM, pAnI saDA sake nahIM niAza pA sake mahI kadApi dudha ko prApta hove nahIM.phira una bAlAba meM se ekeka bAlAgra samaya 2 meM haraNa kara nikAlele 24 jitane kAla meM vaha pAlA khAlI hove raja rahita lepa rahita hove arthAt saba bAlAgra suTa jAve usa meM | eka bhI vAlAgra rahe nahIM utane kAla ke samuha ko eka sUkSma uddhAra palyopama kahanA. aura aise dazA praNA viSaya " 488 For Private and Personal Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrInamolaka RSajI koDAkoDI haveja dasaguNitA taM suhamarasa uddhAra sAgarovamassa bhaveparimANaM // ___ etehiM suhuma uddhAra paliovama sAgarIvamehi kiM payAyaNaM ? etehiM suhuma uddhAra paliuvama sAgarovamehiM dIvasamuddANaM uddhArogheppai // 29 // kevaiyANaM bhaMte ! dIva samuddA uddhAreNaM paNNattA ? goyamA ! jAvaiyANaM aDDAijANaM uddhAra sAgaro. vamANaM uddhArasamayA evaiyANaM dIva samuddA uddhAreNaM paNNattA, se ta suhume uddhAra paliovame / / se taM uddhAra paliovame // 30 // se kiM taM aDApaliovame ? adyApaliovame duvihe paNNatte taMjahA-suhumeya, vavahArieya // 31 // tatthaNaM je koDAkoDa pAle khAlI hove yaha sUkSma uddhAra sAgaropama kA pramANa jAnanA. aho bhagavan ! isa sUkSma , uddhAra palyopama sAgaropama se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! isa sUkSma uddhAra palyopama sAgaropama kara dvIpa samudroM kA uddhAra [ saMkhyA ] kA pramANa kiyA jAtA hai // 29 // aho bhagavan ! ve dvIpa samudroM kitane haiM ? aho ziSya ! jinane aDhAi (2 // ) uddhAra sAgaropama ( arthAt 25 phoDAkoDa uddhAra palyopama ) jisa ke samaya hote haiM. itane saba dvIpa samudroM kahe haiM. yaha sUkSma uddhAra dilyopama kahA haiM. // 30 // aho bhagavan : addhA palyopama kise kahate haiM ? aho ziSya ! addhAna pilyopama ke do bheda kahe hai. tadyathA-mUkSma addhA palyopama aura vyavahAra addhA palyopama // 31 // prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdarja artha For Private and Personal Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir R / je se suhame seTuppe, tatthaNaM je se vavahArie se jahA nAmae palesiyA joyaNaM 'ma khibheNaM, joyaNaM uvveheNaM, taM tiguNaM saviseseNaM parivakhevaNaM. saNe palA pAhiyA teyAhiya jAva bharie bAlagga koDINaM teNaM lagA meM AgIDahejA, no vAuhare jjA, no kuhejA, no palibiddhaMsejjA, no ittAha bhAgacchejA, taNaM vAsasae 2 egamegaM vAlaggaM avahAya jAvaieNaM * kAleNaM se pallekhINe nirae nilleve, niTThie bhavati-setaM vavahArie addhApaliuvame / / - esiM pallANaM koDAkoDI bhavija dasaguNiyA taM vavahAriyassa ahAsAgarovamarasa isa meM sakSa palyopama to yahAM hI rahA, aura jo vyavahAra addhA palyopama hai so yathA dRSTAMta-ukta artha | prakAra koI pAlA eka yojana kA lambA cauDA aura eka yojana kA UMDA trigunI Adhika paradhI vAlA usa pAle ko eka dina do dina tIna dina yAvat sAta dina ke bacce ke vAlAgra kI kroDAkoDI kara. usa pAle ko Thosa 2 bhare isa prakAra bhare kI use agni jalA sake nI, vAya uDA saMke nahIM, pAnI galAsake nahIM. kisI bhI prakAra vizvAsa pAsake nahIM phira usa pAle meM se so so varSa ke antara se ekeka vAlAgra nikAlate 2 jitane kAla meM vaha pAlA khAlI hove raja rahita lepa rahita sApha khAlI ho eka bhI bAlAgra usa meM rahe nahIM utane varSoM ke samuha ko eka addhA palpopama kahanA. aura aise daza kroDAkoDe / gadvAra sUtra catya > pramANakA viSaya 880888 For Private and Personal Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 234 1.anuvAdaka vA brahmacArI muni zrI amAlaka RSijI - egAsa bhave primaann|eehiN vavahAri ehiM addha paliuvama sAgarovamehiM kiM pyoynn|eehiN vavahAriehi aDA paliuvamehiM sAgarovamehiM natthi kiMci payoyaNaM, kevala paNa ghaNA paNavijaMti, se taM vavahArie adyA paliovame // 3: n se ki ta suhume ahA paliovame-se jahA nAmae palle siyA joyaNaM AyAma vikkhaMbhe, joyaNaM uvveheNaM. taM tiguNaM savisesaM parikkheveNaM, seNaM pallee maDiyA pyAhiyA teyAhiyA jAva sasaratta pasUDhANaM, saMsaTTe sannivie, bharihe vAlamANa koDINa, tatthaNaM egamege vAlegge asaMkhajjAi khaMDAi kajjAi, teNaM bAlaggA diTThINaM uggahaNAo asaMkhajaime pAle khAlI hove itane varSoM ke samUha ko eka vyahArika addhA sAgaropama kahanA. aho bhagavan ! isa F vyavahAra adA palyopama sAgaroSama se kyA prayojana hai ! aho ziSya ! isa vyavahAra addhA palyopama sAgaropama se kucha bhI prayojana nahIM hai, phakta pramANa mAtra batAyA hai. yaha vyavahAra addhA palyopama kahA. // 32 // aho bhagavan ! sUkSma addhA palyopama kise kahate haiM ? aho ziSya ! ma addhA palyopama so yathA dRSTAMta-ukta prakAra kA hI pAlA eka yojama kA lambA cauDA yAvat trigunI paradhI bAlA usa * pAle ko eka dina ke dodina ke tIna dina ke yAvat sAtadina ke janme bacce ke bAlAgra grahaNa kara unameM se ekeka vAlagraha ke asaMkhyAta khaNDa kare, ve aise sUkSma hojAve kI ve dRSTIse dekhasake na *prakAzaka-rAjAbahAdura lAmA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAgamettA, suhumassa paNaga jIvassa sarArogAhaNAu asaMkhajaguNA, teNaM vAlaggaNoaggIDa hejA no vAu harejjA. no kuhejA, paliviDasejAnA ittAe havvamagacchejA,tateNaM vAsasae 2 egamenaM vAlaggaM avahAya jAvaieNaM kAleNaM se palle khINe nirae nilleve nirAviyA bhavati se taM suhume ahA paliuvame // eesiM pallANaM koDAkoDI bhaveja dasa guNiyA taM suhumassa addhA sAgarovamassa, egassa bhave parimANaM // etehiM suhumehiM addhA paliovama sAgarovamehi kiM payoyaNaM, etehiM suhumehiM addhA pali gvama sAgarovamehiM neraiya tirikkhajoNiya maNussa devANaM AuyaMmavikaM // 498 488+prazasama anuyogadvArasUtra-caturtha mUla artha kyoMki una kI avagAhanA aMgalake asaMkhyAtave bhAga kI hotI hai, una bAlAgra kara usa pAleko ThasoThasa esA bhare kI jise agni jalAsake nahIM, vAyu uDAsa ke nahIM, pAnI gAlA nahIM kisI bhii| prakAra vidhvaMsa pAsake nahIM, ina bAlAgra meMkeM so so varSa meM eka bAlAna nikalate * jitane kAla meM vaha pAlA khAlI hojAve rajararita lepa rahita sApha hojAye utane varSa ke samUha ko eka mUkSma "payopama *kahanA aura aise daza koDA kroDI pAle khAlI hojAve itane varSa ke samUha ko eka sUkSma addhA sAgaropamI kahanA // aho bhagavan ! isa mUkSma addhA palyopama se kyA prayojana haiM ? aho ziSya ! isa sUkSma adA palyopama sAgaropama se naraka tiryaMca manuSya devatA kA AyuSya kA pramANa kiyA jAtA hai||33||' prayANa kA viSaya 488248gp For Private and Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bAlabrahmacAri muni zrI amolakha RpijI neraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM Thii paNatA ?goyamA! ainneNaM dasavAsa sahassAI ukoseNaM tetIsaM sAgarobamAI, rayaNappabhAe puDhavIe neraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAla Thii paNNattA ? goyamA ! jahanneNaM dasa vAsa sahassAI ukkoseNaM ega sAragAvama, apajattagarayaNapabbhA puDhavI neraiyANaM bhane ! kevazyaM kAlaM ThiI paNNatA?goyamA ! jahanneNaMvi aMttomuhuttaM ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM, pajjatagarayaNa ppabhA puDhavI neraiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaMThitI paNNattA ? goyamA ! jahanneNaM dasa vAsa sahassAI aMtomuhuttUNAI, ukkoseNaM ega sAgavimaM aMtomuhuttaM / / sakkarappabhA puDhavI neraiyA aho bhagavAn ? samucaya naraka ke jIvoM kI kitane kAlakI sthiti kahI hai ? aho ziSya ! jaghanya daza hajAra varSa kI utkRSTha teMtIsa sAgaropama kI / / aho bhagavAn ! ratnaprabhA naraka ke nerIya kI kitanI sthiti kahI hai ? aho ziSya ! jaghanya daza hajAra barSa kI utkRSTa eka sAgaropama kI. aho bhagavAn ! 'aparyA naraka ke nerIekI kinane kAla kI sthiti kahI hai ! aho ziSya ! jaghanya utkRSTa antara muhurta ese hI praznottara Age bhI sarva sthAna jananA. paryApta ratnaprabhAnaraka ke negaye jaghanya Saza hajAra varSa antara garma karva (yaha aparyApta avasthA kA antara muhurta kabhI jAnanA aise hI sarva sthAna prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI aza For Private and Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sU 80% ekatriMzattama-anuyogadvAra puSa caturtha mUsa-8890 NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNatA? goyamA ! jahaneNaM ega sAgarovamaM, ukkoseNaM tiSNi sAgarovamAI, evaM sesaM paDhavIsu pucchA?bhANiyabvAiM-jahaNaM egaM sAgarovamaM, ukkoseNaM tiSNi; vAluppabhA puDhavI neraiyANaM jahaNNaM tiANa sAgarovamAI, ukkoseNaM sattasAgarovamAiM, paMkappabhA puDhavI neraiyANaM jahanna satta sAgarovamAI, ukkosaNaM dasasAgarovamAiM, dhUmappabhApuDhavI neraiyANaM jahaNNaM dasa sAgarovamAiM, ukkoseNaM sattarassasAgarovamAI, tamappabhAe puDhavI neraiyANaM jahaNNaM sattarasa samArovamAiM ukkoseNaM bAvIsaM sAgarovamAI, tamatamA puDhavI neraiyANaM bhaMte ! kevatiyaM kAlaMThiti paNNattA ? goyamA ! jahaNNa vAvIsvaMsAgarovamAiM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAI jAnanA) utkRSTa eka sAgagemapa antara muhurta kama. zarkaraprabhA naraka ke nerIye kI jaghanya eka sAgaropama kI utkRSTa tIna sAgaropama kI vAluprabhA naraka ke nerIye kI, jaghanya tIna sAgaropama utkRSTa sAta sAgaroSama, paMkaprabhA naraka ke nerIye jaghanya sAta sAgaropama utkRSTa daza sAgaropama dhUmrapamA naraka ke nerIye kI jaghanya daza sAgaropama utkRSTa satarA sAgaropama. tama prabhA naraka ke nerIye. kI jaghanya satarA sAgaropama utkRSTa rAvIsa sAgaropama kI, tamatama prabhA naraka ke nerIye kI jaghanya 4+8874+8+ pramANa kA viSaya -238048 For Private and Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI // 34 // asurakumArANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaMThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNaM dasavAsa sahassAI ukkoseNaM sAtiregaM sAgarovamaM, asurakumArINaM bhaMte ? kevatiyaM kAlaM Thiti SaNNattA ? goyamA ! jahaNNa dasavAmasahassAI, ukkoseNaM aDapaMcamAI paliovamAi // nAgakumAraNaM bhaMte! kevatiyaM kAlaMThiti paNNattA ? goyamA! jahaNNa dasavAsahassAi, ukkose demUNAI duNipaliovamAI, nAgakumArINaM bhaMte ! kevaiya kAlaM Thiti paNNattA? govamA ! jahaNNa dasavAsasahassAiM, ukkosaM desUNaM paliobama, evaM jahA nAgakumArANaM devANaM devINaya sahA jAva thaNiyakumArANaM devANaya devINaya bhANiyadhvaM // 35 // puDhavIkAiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaMThii paNNattA ? vAvIsa sAgaropamakI utkRSTa tIsa sAgaropama kii,||34||asur kumAra devatAkI jaghanya daza hajAra varSakI uskRSTa kucha adhika eka sAgarApama kI. asura kumAra kI devI kI jayanya daza hajAra varSa utkRSTa sAdI cAra palyopama kI, nAgakusa' devatA kI jaghanya daza hajAra varSa kI utkRSTa kucha kama do palyopama kI, nAmapAra kI devI kI 71 hamAsvapa utkRSTa kucha kama eka. palyo ma. yoM jisa prakAra nAgakumAra, devatA kI aura devI ka sthAta - DI usa hA prakAra yAvat stanita kumAra paryanta devatA kI devI sthiti kahanA. // 35 // pRthvIkAyA kI jaghanya antarmuhUrta kI utkRSTha bAvIsa hajAra varSa kI sUkSma pRthvI prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAsAdanI* artha For Private and Personal Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org 48 ekatriMzcattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla. 4 goyamA ! jahaNNaM aMtomuhurta ukkosaM bAvIsaM vAsasahassAI, sahamapuDhavIkAiyANa ohiyANaM appajattagANaM pajattagANaM tivhapiM pucchA ? goyamA : jahaNeNavi aMtomuhattaM ukkoseNati aMtomuhuttaM // bAda paDhavI kAiyANaM pucchA ? goyamA ! - jahaNaM atomuhuttaM ukkosaNe vAbIsaM vApasahassAI, apajattaga bAdara puDhavI kAiyANaM " pucchA ? goyamA ! jahaNNa aMtomuhuttaM roma vAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhUtuNAI, evaM sesa kAiyANavi pucchA viyaNaM bhANiya-vaM, AukAiyANaM jahaNNaM aMtomuhuttaM ukkosaM mattavAsasahassAiM, suhumaAukAIyA ohiyANaM apajjattagANaM pajattagANaM tihivi jahaNeNaMvi aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM pajjatagA bAdara AukAiyANaM hai audhika kI aparyApta kI aura paryApta kI jaghanya Arai jankRSTa aMtarmuhUrta kI sthiti jAnanA. dAdara 4 pRthvIkAya kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa va vIsa hajAra naga kI aparyApta vAdara pRthvIkAya kI jaghanya bhI utkRSTa bhI aMtarmuhUrta kI. paryApta sAdara pRthvIkAyA kI aghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa vAvIsa hajAra varSa meM aMtarmuhUrta kama. hIaise samucaya apkAya pI jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa sAta hajAra varSa kI, sUkSma 28 apkAya sUkSma apkAya ke aparyApta aura paryApta kI jaghanya satkRSTa aMtarmuhUrta kI vAdara apAyakI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa sAta hajAra varSa kI. bAdara apkAya ke aparyApta kI jaghanya utkRSTa 488088 pramANa kA viSaya 428488 For Private and Personal Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sava 240 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI.. jahaNNagaM aMtImuhuttaM ukkosaM sattabAsasahassAI aMto muttUNAI, teukAiyANaM ahaNaM aMtomanaM ujhoseNaM tiSNirAiMdiyAI suhuna te ukAiyANaM AhiyANaM apajattANaM pajjattANaM tiNNivi jahaNeNavi ukkoseNavi aMtomuhutaM, bAdara teukAiyANaM jahaNaM atomuhuttaM, ukoseNaM tipiNarAiMdiyAI,amajatagavAdarateukAiyANaM jahannaNaMvi aMtomuhuttaM ukkoseNaM yibhaMtomahatvaM,pajattagacAdara te ukAjhyANaM jahaNNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tiNNirAiMdiyANaM aMtomuhattaNAI, bAukAiyANaM jahaNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tiNivAsa sahassAI suhumavAgukAiyANaM uhiyANaM apajattagANaM pajatagANaya tiNhavi jahaNaNIva aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM bAdaravAukAiyAgaM jahaNyaM aMtomuhuttaM ukkosaM artamuhUna kI bAdara apkAma ke paryApta kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa mAta hajAra varSa anAhUrda kama kI. samucaya tejaskAya kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa tIna ahorAtri,kIsUkSma tejaskAya mUkSma ke aparyApta aura paryApta tInoM kI jaghanya utkRSTa aMtarmuhUrta kI bAdara tejaskAra kI jayanya hai utkRSTa tIna aho rAtri kI, bAdara tejaskAya ke aparyApta kI jaghanya utkRSTa aMtarmuharta kI bAdara hai tejaskAya ke paryApta kA jaghanya antara muhUrta kI utkRSTa tIna ahorAtri kI ana muhUrta kAma samucaya * vAyukAya kI jaghanya antara mahata kI utkRSTa tIna hajAra varSa kI sUkSmavAyukAyA sUkSmavAyukAya ke prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasa hAyajI jvAlAprasAdajI * 891 For Private and Personal Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 098 ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-catutha mala 4880 tiSNivAsa sahassAiM, apajjattaga bAdara vAukAiyANaM jahannejavi aMtomuhusaM ukkoseNaMvi aMtomuhuttaM. pajjattA bAdara vAukAiyANaM jahannaM aMogaTataM ko seNaM tiNNivAsa sahassAiM aMtomuttuNAI, vaNassai kaiyANaM jamata dasavAsasahassAI, muhumavaNassai kAiyANaM ohiyANaM apajjatagANaM pajasa gANaya tiNhaMvi jahanneNavi aMtomuhutaM ukkoseNavi aMtomuhutaM, vAdagvaNassai kAiyANaM jahannaM aMtomuhattaM ukkosaM dasavAsasahassAiM, apajattaga cAdaravaNassai kAiyANaM jahanneNavi aMtomuhuttaM ukkoseNavi aMtomuhuttaM, pajattaga yAdaravaNasara, kAiyANaM aparyApta paryApta kI jaghanya utkRSTha antara muhUrta kI. bAdara vAyukAya kI jaghanya antara muhUrta kI utkRSTa tIna hajAra varSa kI. bAdara vAyu kAya ke aparyApta kI janya utkaSTa antara muhUrta kI bAdara vAyukAya ke paryApta kI jaghanya antara muhurta kI utkRSTa tIna hajAra varSa antara muhUrta kama kI samucaya vanaspati kAya kI jaghanya antara muhUrta kI utkRSTa daza hajAra varSa kI. sUkSma vanaspati kAya kI, mUkSmavanaspati ke aparyAta kI aura paryApta kI javanya utkRSTa antara muhUrta kI, bAdara banaspati kAya kI jaghanya antara 0 muhUrta kI utkRSTa daza hajAra varSa kI. bAdara vanaspati kAya ke aparyApta kI jaghanya utkRSTa antara puhUrta kI cAdara vanaspani kAya ke paryApta kI jaghanya antara muhUrta utkRSTa daza hajAra varSa meM antara puhUrta / / pramANa kA viSaya artha 800 498 For Private and Personal Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 242 navAcArI puni zrI amolaka piyAjI jahannaM aMtomuhuttaM ukosaM dasavAsasahassAI attomuhattaNAi // 36 / bediyANaM bhaMte ! levaiyaM kAlaM Thiti SaNNa ? goyanA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukomeNaM bArasa saMvaccharANi, ana taga diyANaM pucchA ? goyamA ! jahannaMvi ukoseNaMvi atomuhattaM pajattaga baudayANaM pucchA ? goSamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukosaM bArasa saMbaccharAI aMyamaharAmAI // teiMdiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI pattA ? goyakSA ! jahanna saMta gAta,kosaM guNapaNNAsaM rAiMdiyAI, apajaktA leMdigaM puchA ! goyanA ! jAI. to unko gAvi tomuhattaM, pajattaga tediyANaM kucchA nayA ! jahaleNaM muhurA, bolaNaM ema emAle rAiMTiyAiM aMta mulagAi !! cariMdiyANaM bhaMta ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyagI jvAlApasAdajI* kii||3||hndraa bhImamanA makI kAyAmAna kI. indriya ke aparyApta kI samaya ke antara mahata kI utkRSTa kAra meM AtA mulakI utkRSTa gunapacAsa dina kI. teindriya ke aparyApta kI jAnakAndriya ke pAsa kI jaghanya antara muhurta kI utkRSTa zunapacAsa dina meM antara muhIko caurindriya kImapanya aMtara mahata kI utkRSTa cha mahine kI, For Private and Personal Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 808 243 + ekamizattama anuyomadvAra sUtra caturtha mUla <3 jahannaM aMtomuhattaM ukkosaM chamAsA, apajattaga caDaridiyANaM pucchA ? goyamA ! / jahannaNavi aMtomahattaM ughoSaNatri alomahalaM, pajarA cAradiyANaM pacchA ? goyamA ! jAnneNaM aMtehA jora vAsA taaii| 37 // paMciMdiya tirikkhajoNiyANaM bhaMte ! vAiyaM kAlaM ThiA jAlA ? goyamA ! jahannaM aMtomuhattaM, ukkosaM tiNi paliovabhAI, jalayara paMcidiya tirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM ThiI paNatA ? goyanA ! jahannaM aMtomuhuttaM ukkosa puvvakoDI, samucchima jalayara paMbiMdiya puchA ? govamA ! jahannaM aMtomuhuttaM, ukkosaM puvyakoDI, apajjattAga samucchina jalayara paMcidiya pucchA ? goyamA ! caurinTrica ke aparyApta kI jAya utkRSTa tara mudu kI, cauridriya ke paryApta kI jaghanya antara muhurta kI utkRSTa cha mahIne meM antara muhurta rasa ko 37 // samucca tirthava paMthandriya kI jaghanya antara muhurta kI utkRSTa tIna palvopama kI, jalacara paMcindriya tinaca yonika kI jaghanya antara muhurta kI utkRSTa koDa pUrvakI. samUcchima jalacara paMndriyatiyaca kI japamA bhantara hUta utkRSTa moDa pUrvakI. aparyApta samucchima jalacara 23 kI jaghanya. antara muhurta kI patkRSTa bhI antara murta kI, paryAza samucchipa jalacara kI jaghanya antara muhUrta kI utkRSTa kroDa pUrva antara muhUrta kama kI. garbhana jalacarakI antara muhurta kI utkRTa kroDa pUrva kI, pramANa viSaya <3g>Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandit cArI muni zrI amoLaka RSijI + jahannegaMvi ukkosaNIva aMtomuhu taM, pajattama samucchima jalayara pacidiya pucchA ? goyamA / jahaNaM aMtomuhuttaM ukkosaM pundhakoDI aMtomuhuttUNAi, gabbhavakkaMtiya jalayara paMcidiya pucchA ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM pubdhakoDI, apajjattaga gambhavakvaMtiya jalayara paMciMdiya pucchA ? goyamA ! jahanneNavi aMtomuhut ukkoseNavi aMtomuhuttaM, pajattaya gambhavatiya jalayara paMciMdiya pucchA ? goyamA ! jahannaM aMtomahattaM ukkoseNaM puvakoDI aMtomuhuttUNAi // cauppaya thalayara paMcidiya pacchA? goyamA / jahannaM aMtomahattaM ukkoseNaM timilimo bamAI, samucchima cauppaya thalayara paMciMdiya pucchA ? goyamA / jahameNa aMtomuhuttaM garbhana aparyApta jalacara kI jaghanya utkRSTa kroDa pUrva kI. paryApta garbhaja jalacara kI aghanya aMtarmuhUrta | utkRSTa kroDa pUrva aMtarmuhUrta kama kI. catuSpada sthalacara paMcendriya kI jaghanya aMtarmuhUrta bhI utkRSTa tIna palyopama kI. samUcchima catuSpada sthalacara kI jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa caurAtI hajAra varSa | 1. aparyApta samAJchama catuSpada sthalavara kI jaghanya utkRra aMtarmuha pti samUcima catuSpada sthalacara kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa caurAsI hajAra varSa * aMtarmuhUrta kama kI. garbhaja catuSpad sthalacara kI jaghanya aMtarmuhUrva utkRSTa tIna palpopama kI. paryApta hai| prakAzaka rAjAbahAdura lAmA mukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI. artha For Private and Personal Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amaramanawaranan----- 498 ekotriMzattama anuyogadvAra tra-caturtha mULa ukoseNaM caugasItivAsa sahassAI, apajjattaya samucchima cauppaya thAyara paMciMdiya pucchA ! goyamA ! jahanneNaMvi ukAseNaMvi aMtomuhuttaM pajatrAya samucchima cauppaya thalayara paMcidiya ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkosaNaM caurAsitIvAsa sahassAiM aMtomuhuttaNAiM gabbhavatiya cauppaya thalayara paMciMdiya ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tiNipaliovamAiM, apajjattama gambhavakkaMtiya cauppaya thalayara paMciMdiya ? goyamA ! jahannaNaMvi ukkoseNIva aMtomuhuttaM, pajatrAga gabbhavatiya cauppaya thalayara paMciMdiya ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukoseNaM tiNipaliovamAiM aMtomuhuttUNAI // uraparisappa thalayara paMcidiya ? goyamA ! garbhaja catuSpada sthalacarakI jaghanya utkRSTa aMtarmuhUrta kI aura paryApta garbhana catuSpada stha carakI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa tIna palyopA aMtarmuharta kama kI uraparisarpa sthalacara kI jaghanya aMtarmuharta kI utkRSTa kroDa pUrva kI. samucchima uraparisarpa sthaLacara kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa vetana hajAra / kI. aparyApta samUchima uraparisarpa sthala cara kI naghanya utkRSTa aMsamuhUrta kI, paryApta samUcima uraparisarpa kI napanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa apama hajAra varSa meM aMtarmuhUrta kama kI. garbhaja paraparisarpa svalacara kI jaghanya aMbaIhUrta kI utkRSTa kroDa pUrva kI. aparyApta garbhaja gharapari sarga thalacara kI anya aMtarmuhartaH wwaamaan w and For Private and Personal Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sana anuvAdaka bAjabrahmacAsatrI amolaka RpijI loNa aMtomuduna ukomeNaM pubakoDI samucchima uraparisappa thatTayara paMciMdiya saha muhurA ukasaNaM tanavAsa sahassAiM, apajanta samucchimaya uraparisappa thalayara ciyi ? moyamA ! ravi ukAseNaMvi aMtomuhattaM,pajattaya samucchima uraparisappa paMcAdaya ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhurA ukkovaNaM tevanavAsa sahassAI aMno muhatyA / galbhavatiya ura parisappa thalayara paMcidivya ? goyamA ! jahanneNaM aMta muhattaM uboleNaM punakoDI apajata gabbhavatiya uraparisappa thalayara paMcidiya goyamA ! hovi uke javi aMtoDa pajanya gabbhavatiya uraparisappa thalayara pabidiya ? goSamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM utkRSTa bhI aMtarmana hI. paryApta garbhaga sarpa stha mandara kI jaghanya aMtarbhAta utkRSTa kroDa pUrva aMtarmaca kama kI. bhajaparivAra para penTiya lIda aMtarta kI utkRSTa pUrva phoDI kI. samUchima bhujaparisarpa sthala paMcoya bhImanya DUta kI utkRSTa vayAlIsa hajAra varSa kI, paryApta samucchipa bhugaparisara sthala para kI jaghanya aMtargata kI unaSTa bhI aMtarmuhUrta kI. paryApta amuchima bhujaparisarpa spalacara kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa bAyAlIsa hajAra varSa aMtamuhUrta kama kI, garbhaja bhujaparisarpa sthaucara pacandriya kIjayanya aMtarmata kI utkRSTha koDa pUrva kI kyAlIsa aparyApta garbhana bhujaparisarpa * prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadavasa hAyajI uvAlAmasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir puvakoDI aMtomahattaNAi // bhaya parisappa thalayara paciMdiya ? goyamA ! jahanneNaM aMtojaha yajyotI. saslima bhayaNIlA thalagara paMciMdiya? goyamA ! jahaNaM aMtonAtaM useNaM bayAlAsaMvAmalahassAI, apajattama samucchima bhuSaparisappa thalathara pAcar3iya ? goyamA ! jahannevi ukoseNaMdhi aMtomuhuttaM. pajattaya samucchibha bhuyArisappa thalayara pajidiya ? moyamA ! jahanneNaM aMtomuhuntaM umaNaM lAyAlIsa vAsa sahassAi atomuhalaNAi, gabbhavaktAMtiya bhuyaparisappa thalapara paMciMdiya ? goyamA ! jahanneNaM aMtImuhusaM rakkoseNaM puyakoDI. apajjattaya gambhavatiya bhuyaparisappa thalayara paMciMdiya ? goyanA ! jahanneNavi ukomaNavi aMtomuhusaM, pajadaya gambhavakrAMtiya bhuyaparisappa thalayara paMciMdiya ? artha " sthalanA kI jAya na . paryApta garbhaja bhuJjaparisarpa sthalacara kI jaghanya aMtarmuhUrta kI koDa pUrNa ka kI ko. kheghara kondriya tiryaMca kI jaghanya aMtamurta kI utkRSTha palyopama ke asaMkhyAtI bhAgakI, makhecara paMcendriya kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa bahutara hajAra varSa kI, aparyApta samacchima khecara tiryaMca kI jaghanya utkRSTa aMtarmahata kI. paryApta salima khecara kI * ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra cartha mUla - -e0pramANa kA viSaya 828 For Private and Personal Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RApanI goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM punakoDI aMtomuhattapAi // khahayaraM paMciMdiya jAva ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM paliovamassa asaM. khejati bhAge, samucchima khahayara paMciMdiya ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM bAvarivAsasahassAI, apajattaga samucchima khahayara paMcidiya ? goyamA ! jahanneNaM zi ukosaNIva aMtomuhattaM, pajattaga samucchima khahayara paMciMdiya ? goyamA ! aneNaM aMtomuhu ukkoseNaM vAvattarivAsa sahassAiM aMtomuhuttaNaM // gabbhavatiya sahayara pAcadiya ? goyamA ! jahanneNaM aMtomahusaM ukkoseNaM paliovamarasa asaMkhajati nAgo, apajantaga gabbhavatikhahayara paMciMdiya ? goyamA ! jahaneNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaMvi aMtomuhuttaM, pajata gambhavatiya khahayara paMciMdiya ? goyamA jaghanya aMtarmuhUrta kI utkRSTa bahatara hajAra varSa aMtarmuharta kama kI. garbhaja khecara kI jaghanya aMtarmuharta kI utkRSTa elyopama ke asaMkhyAta bhAga kI. aparyApta garbhaja necara tiryaca kI napanya utkRSTa ne kI aura paryAta garmaja svecara paMcendriya tiryaMca kI jaghanya aMtarmuhUrta kI uskRSTa pasyopama ke asaMkhyAtave bhAga aMtarmuhUrta kama kI. yaha tiryaMca paMcendriya kI utkRSTa sthitI gAthA kara kahate haiMsamUchima kI, jalaghara kI kroDa pUrva kI, svalacara kI caurAsI hajAra varSakI, daraparisarpa kI panajAra prakAdhaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadeksahAyanI-jyAThAkAdamI* artha For Private and Personal Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 438-486 jahameNaM aMtomuttaM ukkose palIovamassa asaMkhajati bhAgo aMtomuhattaNAI // sana etthaNaM eesi saMgahaNIgAhA bhavaMtI taMjahA (gAhA) samucchime puvakoDI,caurAsII bhave sahassAI // tevannAbAyAlA dhAvattarime pakkhINaM // 1 // gabhami puvakoDI, tiNNiya paliovamAI paramAu // uragabhuyaga puncakoDI, paliuvamAsaMkha bhAgoya // 2 // 38 // maNussANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaThitI paNNattA ? goyamA ! __ jahaNeNaM aMtomuhattaM ukkosaM tiNNipaliuvamAiM // samucchima maNussA ? goyamA ! jahanneNaMvi ukkoseNaMvi aMtomuhuttaM, gambhavakkaMtiya maNussANaM ? goyamA ! jahannaM aMtomuttaM ukkosaNaM tiNNipaliovamAi, apajjattama gambhavakkaMtiya maNussANaM ? varSa kI bhujapara kI bayAlIsa hajAra varSa kI. khecara kI bahutara imAra varSa kI. aura garbhaja kI artha 15jalacara kI kroDa pUrva kI, sthalacara kI tIna palyopama kI, uspara kI jhoDa pUrva kI bhujapara kI kroDa pUrva kI. khecara kI palyopama ke asaMkhyAtave bhAga kI // 38 // samucaya manuSya kI jaghanya aMtarmuhUrta kI jatakRSTa tIna palpoSama kI, samULima manuSya kI jaghanya tathA utkRSTa aMtarmuhUrta kI ( yaha aparyApta parate haiM) garmaja manuSya kI jaghanya aMtarmuhUrta kI utkae sIna palyopana kI. aparyApta garbhaja manuSya kI ekatriMzattama-banuyogadvAra mUtra-caturya mUla 48 pramANa viSaya 40020486 For Private and Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI? - goyamA ! ahaneNaMvi ukoseNaMvi aMtomuTuttaM, pajjata gambhavakrAMtiya maNussANaM ? goyamA ! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM tiNNipaliovalAI aMtomuhuttUNAi // 39 // bANamaMtarANaM bhaMte ! devANaM ke niyaM kAlaMTitI paNNatA ? goyamA ! jahannaM dasavAsa sahassAI ukosaM paliocamAI vANAmataraNi bhaMte devINa keyaliya ThitIkAlaM?gIyamA! jahanneNaM dasavAsa sahassA. konaM addha paliocamAi // 10 // jotisiyANaM bhaMte! devANaM kevaiyaMkAlaM ThitI goyanA!jahaleNa aTabhAgapa liovama ukkosa paliovamaM vAsa matasahassa mabhahiyaM,caMdavimANANaM bhaMte! devANaM? goymaa| jahaneNaM ca ubhAga paliovarma ukoseNaM pali ovamaM vAsasayasahassaM mamahiyaM, caMdabimANANaM bhaMte ! devINaM ? jayanya utkRSTa aMtarmuhUrta kI. garbhaja manuSya kI jayanya aMnayuhUrta kI utkRSTa tIna palyopama aMtarmuhUrta kama kii||39|| vANavyandara devatA kI jaghanya daza hajAra varSa kI utkRSTa eka elyopA kI. vAgavyantara devI sI jaghanya daza hamAra varSa kI utkRSTa AdhI palpopA kI. || 50 !! jyotitI devatA kI aghanya kucha adhika palyApama ke AThave bhAga kA utkRSTa eka patyopapa eka bAra varSako yotiSI kI devI kI, jaghanya palyApama ke AThave bhAga kI ukRSTa prAdhA pasyopama ravAna hara varSa kI. candra vimAnavAsI devatA kI jayanya palyApama ke cauthe bhAga kI utkRSTa eka palyopama eka lAkha varSa kI, candra vimAnavAsI * *kAzaka-rAjAbahAdura lALA sukhadevasahAyanI dAlAgasAdajI* artha For Private and Personal Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra 251 -mogadArasUtra -caturtha kAma goyamA ! jahanneNaM caubhAga palionamaM, ucolaNaM apali ovamaM paNNAsAe kAraharahiM mahiyaM, sUrabigANA bhaMte ! devANaM ? golA / jahaNaM ghamAga pani uhako pAla AvamaM vAsalahA mora sUcanANANaM bhaMte ! devINaM ? goyabhA ! jahannaM ca ubhAga paliovamaM, ukkosaM addhapaliovamaM paMcahivAsasarahiM mabhahiyaM. gahavimANANaM bhaMte ! devAgaM ? goyamA ! jahaNaM caubhAga palioramaM, ukkosaM paliotramaM, gahavimANANaM bhaMte ! devINaM ? goyamA ! jalyogaM caDa sAga paziorama, ukosaM ahapaliovamaM, NakvattavibhANANaM bhaMte ! devI kI jaghanya palpopaya ke cauthe bhAgabhI uttaSTha AdhA palyopama pacAsa hajAra varSa kI. sUrya vimAna deva kI jaghanya palpopapa ke coregA kI unkara eka palyopama eka hajAra varSa kI, sUrya vimAna dalI jayanya pAra palmogA ka pa lya kA yo kI yaha vipAnavAsI devatA kii| pApA kAkI utkRSTa eka patalIpara kA vidhAnavAsI devI kI jaghanya pAtra palyopama kI utkRSTa ArI palyApama kI nakSatra vimAnavAlI devatA kI jaghanya pAya pasyopama kI utkRSTa Adhe pala kI, nakSatra vimAnavAsI devI kI jaghanya pAra palyApama kI utkRSTa kucha adhika pAva palyApama kI. Ra><283> pramANa viSaya 48888 For Private and Personal Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 252 * anuvAdaka bAla amacArI muni zrI amolaka RSijI devANa ? goyamA / jahaNNeNaM caubhAga paliovama ukkosaM addhapaliovama, Nakkhatta vimANANaM bhaMte ! devINaM ? goyamA ! jahaNNeNaM caubhAga paliovarma, ukAseNaM sAtiregaM ca ubhAga paliovamaM, tArAvimANANaM bhaMte ! devANaM ? goyamA ! ahaNNeNaM sAtiregaM aTThabhAga paliovamaM ukkoseNaM caubhAga paliovama, tArAvimANANaM bhaMte ! devINaM kevatiyaM kAlaMThitI paNNatA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTThabhAga paliovamaM ukkoseNaM sAtiregaM aTThabhAga paliovamaM // 42 // vimANiyANaM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaMThii paNNattA ? goyamA ! jahanneNaM paliovamaM ukko seNaM tettIsaM sAgarovamAiM, vemANiNINaM bhaMte ! devINaM kevatiyaM kAlaMThitI paNNatA? tArA vimAnavAsI devatA kI jaghanya palyopama ke ATave kI utkRSTa pAva palyopama kI. tA {vimAnavAsI devI kI jaghanya palya ke AThave bhAga kI utkRSTa kucha adhika palya ke AThave bhAga kI / / 41 // samuccaya vaimAnika devatA kI jaghanya eka palyopama kI. utkRSTa teMtIsa sAgaropama kI. samuccaya vaimAnika devI kI jaghanya eka palya kI utkRSTa paJcAvana palya kI. saudharma devakoka ke devatA kI maghanya eka palyopama kI utkRSTa do sAgaropama kI. saudharma devalokavAsI parigraha devIkI jaghanya eka palyo prakAza rAjAbahadura zalA sukhadevasahAyajI jvAlAMmasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4848808 ekAzacama-anuyogadvAra mUtra-caturyamUla 4882 goyamA ! jahaNjeNaM paliovamaM ukkoseNaM paNapaNNa paliauvamAiM // sohameNaM bhaMte ! kappe devANaM ? goyamA ! jahaNNaM paliovamaM ukkoseNaM do sAgarovamAI, sohammeNaM bhaMte ! kappe parigAhiyANaM devINaM ahannaM paliovamaM ukoseNaM sattapaliovabhAI, sohamme kappe apariggahiyANaM devI jahannaM paliovamaM ukkoseNaM paNNAsa paliobamAiM // IsANeNaM bhaMte ! kappe devANaM ? goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovama, ukkoseNaM sAiregAI do sAgarovamAI, IlANeNaM bho ? kappe parigahiyANaM devINaM ? goyamA ! jahanneNaM sAiregaM paliovamaM ukkoseNaM nava paliovamAI, IsANeNaM kAye apariggahiyANaM devINaM aNNaM sAIregaM paliovamaM, ukkoseNaM paNANapaliovamaM, pama kI utkRSTa sAta palyopama kI, saudharma devalokabAsI aparigrahI devIyoM kI jaghanya eka phlya kI utkRSTa pacAsa palya kI. IzAna devaloka ke devatA kI jaghanya kucha adhika eka pasyopama kI utkRSTa kuch| adhika do sAgaropama kI, IzAna deSalAkevAsI parigraha devI kI jaghanya kucha adhika eka palyopama kI utkRSTa nava sAgaropama kI. IzAna devalokavAsI aparigrahI devI kI aghanya kucha adhika eka palyopaya kI utkRSTa paJcAyama palyopama kI. sanatkumAravAsI devatA kI jaghanya kucha adhika do sAgaropama kI eka sAta sAgaropapa kI, mAhena devaloka ke deva kI jaghanya kucha adhika do sAgara kI utkRSTa kucha adhika pramANa kA viSaya 4884 0 4 For Private and Personal Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI saNaM kumAraNaM bhaMte / devANaM ? goyamA ! jahAneNaM do sAgarovamAI ukkosaNaM satta sAgarovamAI, mahiMdeNaM bhaMte ! devArNa ? goyamA ! jahoNaM sAiregAI do sAgarovamAiM, ukkoseNaM sAiregAiM satta sAgarovAI. ramaloraNaM bhaMte ! kappe devANaM ? jahaNzeNaM sapta sAgarotamAI ralomato dara sAgarohamAI, lAMtara kappe ? jahanna dasa sAgarobamAI ukkAreNa caudasa sAgarobamAI, mahAsake kappe ? jahanneNaM caudasa sAgarovamAI. ukkoseNaM satarassa sAgarovamAI, sahassAre kappe ? jahanneNaM satarassa sAmarovamAI ukkosaNaM aTTArasa sAgarovamAI, aNNae kappe devANaM ? jahanneNaM mahArasa sAgarobamAI, ukkosaNaM sAta sAgaropama kI, brahma dedoka deva kI jaghanya sAta sAgaropama kI utkRSTa daza sAgaropama kI, laMtaka devaloka ke devatA kI jaghanya daza sAgaropama kI utkRSTa caudA sAgaropama kI, mahasukra devaloka ke deva kI jaghanya ghaudA sAgaropama kI utkRSTa satarA sAgaropama kI, sahastrAra devaloka ke devatA kI jadhanya satarA sAgaropama kI utkRSTa aThAga sAgaropama kI. ANata devaloka ke dezoM kI jaghanya aThArA sAgaropama kI utkRSTa unnIsa sAgaropama kI, prANata devaloka ke devoM kI jaghanya anIsa sAgaropama kI utkRSTa bIsa sAgaropama kI. araNa devaloka ke devoM kI adhanya bIsa sAgaropama kI utkRSTa ikkIsA prakAzaka rAjAmahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir %2 - ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla. eguNavIsaM sAgarovamAiM, paNae kappe ? jahaNNeNaM eguNavIsaM sAgarovamAI; ukkosaM vIsaM sAgarovamAI, AraNe ? jahaNaNaM vIMsaM sAgarovamAiM ukkosa igavIsaM sAgarovamAI.accae ? jahaNaNa ekavIsaM sAgarovamAI ukkosaM vAvI sAgarovamAI: heTiya heTrimageveja vimANesuNaM bhaMte ! devANaM kevatiya kAlaM ThitI pattA ? goyamaH ! jahaNaM cAvIsaM sAgarobamAiM, ukkoseNaM tIvIsaM sAgarovamAI. iMTima mAjhimage bejjavimANesuNaM ? goyamA! jahannatevIsaM sAgarovabhAI ukkosaM cauvIsa sAgaroSabhAI, heTThima uvarima gevija devANaM ? jahaNNeNaM cauvIsa sAragovamAi ukkoseNaM paNavIsa sAgarovamAi,majhima haTThima gebijaga devAgaM? jahaNNeNaM paNabIsa sAgarovamAi, ukkoseNaM sAgaropama kI. acyuta devaloka ke devoM kI jaghanya ikkI ta sAgaropama kI utkRSTa bAvIsa sAgaropama kI. nIce ke nIce ke graibethaka devatA kI jaghanya vAcIsa sAgaropama kI utkRSTa tevIsa sAgaropama kI, nIce ke madhya ke veyaka ke devoM kI jaghanya tevIsa sAgagepama kI utkRSTa cauvIsa sAgaropama kI. nIce ke Upara ke graidheyaka ke devatA kI jaghanya caubIsa sAgaropama kI utkRSTa paccIsa sAgaropama kI. madhya ke nIce ke greveyaka ke devatA kI jaghanya paccIsa sAgaropama kI utkRSTa chavIsa sAgaropama kI. madhya ke rupadhya kI veyaka ke devatA kI jaghanya chabIsa sAmaropama kI utkRSTa sattAvIsa sAgaropama kI, madhya artha pramANa kA viSaya 138*488 For Private and Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 256 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSinI chabbIsaM sAgarovamAI, majjhima majjhipa gevejaga devANaM jahappaNaM chabbIsa sAgarovamAI ukkosraNaM sattAvIsaM sAgarovamAI, majhima uvarima gevijaga devANaM jahaNNeNaM sattAvIsaM sAgarovamAiM ukkoseNaM aTThAvIsaM sAgarovamAI, ubarimaheTThima gaivejaga. devANaM jahaNaNaM ADhavIsaM sAgarovamAiM ukkoseNaM eguNatIsa sAgarodhamAI, uvarima majjhiya gevejaga devANaM jahaNaNaM gaNatIsaM sAgarovamAiM, ukkoseNaM tIsaM sAgarovamAI, uvarima uvarima gevejjaga devANaM jahaNNeNaM tIsaM sAgarovamAI ukkoseNaM egatIsaM sAgarobamAI, vijaya vejayaMta jayaMta aparijita vimANesuNaM bhaMte ! devANaM kevatiyaM kAlaM dvitI paNNatA ? goyamA ! jahannaM egatIsaM sAgarovamAI ukkoseNaM prakAzaka-rAnAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI Upara kI greveyaka ke devatA kI jaghanya sattAvIsa sAgaropama kI utkRSTa aThAvIsa sAgaropama kI. Upara ke nIce ke greveyaka ke devatA kI jaghanya aThAvIsa sAgaropama kI utkRSTa gunatIsa sAgaropama kI, Upara ke madhya ke graiveyaka ke devatA kI jaghanya gunatIsa sAgaropama kI utkRSTa tIsa sAgaropama kI. apara ke Upara kI praiveyaka ke devatA kI jaghanya tIsa sAgaropama kI, utkRSTa ikatIsa sAgazepama kI. vijaya vaijayaMta jayaMta aparAjita ina cAra anuttara vimAnavAsI devatA kI jaghanya ikatIsa sAgaropama kI utkRSTatetIsa sAgaropama kI. aho bhagavana ! sarvArtha siddha mahA vimAnavAsI devatA kI kitane kAla kI sthiti kahI hai ? aho For Private and Personal Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 257 ekatriMzacama-anuyogadvAra sUtra cartudha / tetIsaM sAgarocamAiM, savva? siDeNaM bhaMte ! mahAvimANe devANaM kevatiyaM kAlaMThitI paNNattA ? goyamA ! jahannannamaNukkosaM tetIsaM sAgarovamAiM / se taM suhume aDA paliovame / setaM addhA paliovamaM // 42 // se kiM taM khettaM paliovame ? khettaM paliovame duvihe paNNatte taMjahA-suhameya vavahArieya. tatthaNaM ___ je suhume se Tappe, tatthaNaM je se vavahArie se jahA nAmae pallesiyA joyaNaM Ayama vikkhabheNaM, joyaNaM udhveheNaM, taMtiguNaM savisesaM parikkheveNaM, se NaM palla egA hiyA beAhiya teAhiya jAva bharite vAlagga koDINaM, teNaM vAlaggA No agnI DaziSya ! jaghanya autkRSTa teMtIsa sAgaropama kI. yaha sUkSma AdhA pasyopama huSA aura AdhA palyopama bhI huvA // 42 // aho magavan ! kSetra palyopama kise kahate haiM? aho ziSya ! kSetra palyopaya ke do prakAra kahe haiM tadyathA-sUkSma kSetra palyopama aura vyavahAra kSetra palyopama. isa meM se sUkSma kSetra palyopama ko to yahAM sthira rakhanA. aura vyavahArika kSetra palyApama so yathA dRSTAMta-utta prakAra kA yojana kA lambA cauDA eka yojana kA UMDA trigunI paradhIvAlA usa pALe ko eka dina ke do dina ke * tIna dina ke yAvat sAta dina ke janme bacce ke vAlAgra kI kroDAkoDI ke samuha kara ThasoThasa bhare aisA bhare kI vaha agni se jale nahIM vAyu meM uDe nahIM pAnI meM gale nahIM yAkta kisI bhI prakAra vinAza pAne 48488 pramANakA viSaya 4 artha 498 402 For Private and Personal Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ne * avaya daka zalabrahmacAri muni zrI aNelakha RSinI + hejA jAva No pUittAe havvamA gacchebbA, je NaM tassa pallarasa AgAsa paesA tehi vAlaggehi apphunnA taoNaM samae 2 egamegaM AgAsapaesaM abahAya jAvaIeNaM kAleNaM se palle khINe jAva nidie bhavatI se taM vahArie khetta paliovage // esi pallANaM koDAkoDI bhaveja dasa guNiyAte bavahAriyarasa khetta sAgarovamAna. egassa bhaveparimANaM // eehiM dhavahAriehiM khetta paliovama sAgarovamehi kiM paoyaNaM ? eehiM vavahAri natthi kiMcivI paoyaNaM, kevalaM paNavaNAvijaMti, settaM vavahArie khetta paliovame // 43 // se kiM taM suhuma khetta paliovame ? suhuma khette nahIM. una bAlAgra ko jitane AkAza pradeza sparza rahe haiM ( ekeka vAlAgra ko asaMkhyAta 2 AkAza ramparza rahe haiM) utane samaya 2 meM nikAle. arthAta usa pAle meM samaya 2 meM ekeka AkAza pradeza nika le. yoM nikAlate 2 yaha saba pAlA vAlI hojAve raja rahita yAvan sApha khAlI hojAve saba vAlAgra rahita hoye, use vyavahAra kSetra palyo yasa kahanA. aura aise daza kroDAkoDa pAle khAlI hove utane kAla ke samuha eka aura mA. aI bhagavan ! ma pavahAra kSetra palyopama sAgaropama kara kyA prayojana meM hai? ahA zidhya! isa se kucha vI prayojana nahIM hai phakta pradyapanA rUpa pramANa batAyA hai. yaha hAra kSetra palyopama havA // 43 // aho bhagavan ! sukSma vyavahAra palyopama kise kahate haiM ? aho. prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * artha 4880 ekatriMzattama-anuyogadvAra gupa-caturdha mUsa-887 paliovame se jahA jAmae pallesiyA joyaNa Ayama vikkhaMbheNaM jAva parikhe veNaM seNaM palle egAhiya beyAhiya teyAhiya jAva arite vAlagga koDINaM. tatthaNaM egamega vAlagA asaMvejjAi khaMDAI kajati teNaM baraga diTThINaM ugAhaNAo asaMkheti bhAgamatA suhama paNagajIvarasa saMrIrogahaNAA asaMkhejaguNA, teNaM vAlagga NoaggiDa. hejA jAva no pUittAe havva mAgacchejjA, te NaM tassa palarasa AgAsa desA tehiM vAlaggehiM apannAvA agapunAvA tattoNaM samae 2 egamegaM AgAsapaesaM abahAtha,jAya IeNaM kAleNaM se palle vINe jAva Niti bhavatI, se taM suhume khatta paligovametatthaNaM cAyae paNNavahAM evaM ziSya ! sUkSma vyavahAra palyopama so yathA dRSTAMta-ukta prakAra se hI pAlA eka yojana kA lambA eka yojana kA cauDA golAkAra aura eka yojana kA jhaMDA usa pAle ko eka dina ke do dina ke tIna dina ke yAvat sAta dina janme bacce ke bAlAgra una eka cAlAna ke asaMkhyAta. khaNDa kara ve eme sakSma khaNDa kare ki dRSTI se dekhAve nahIM. kyoM di. una ke asaMkhyAta bhAga huve haiM vaha eka khaNDa sUkSma phUlana ke jIvoM kI zarIra kI avagAnA se mahArAja ne Areka baDe AnanA, aise bAlAgra kara usa pAle ko ThasAThasa bhare aisA pare kI ve Apase jale nahI vAyu se nahIM pAnI se gale nahIM una bAlAgra ko sparza huve athavA nahIM bhI sparza hube arthAt usa pAlA meM ke saba AkAza pradeza kSetra palya ke dRSTIvAda ke dravya vAlAgra ko sparza jo pradeza taise hI kitaneka dravya bAlAgra vinA spii| pramANa kA viSaya 80- 800 For Private and Personal Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrIamolaka zIpanA+ vayAsI-atthiNaM tassa palussa AgAsa padesA jeNaM tehiM vAlaggehi bhaNapunnA ? haMtA asthi, ahA ko diTThato ? se jahA NAmae maMcaesiyA kohaDANaM bharite tatthaNaM mAuliMgA pakkhittA tevimAyA, tatthaNaM villApakkhittA tevi mAyA, tatthaNaM AmalagA khittA tevimAyA, tatthaNaM vayarA pakhittA tevi mAyA, tatthaNa caNagApakhittA tevi mAyA, tatthaNaM muggA pakhitta te vimAyA, tatthaNaM sarIsavA pakhittA te vi mAyA, tatthaNaM gaMgAvAluyA pakhittA sAvi mAyA, evameva eteNaM diTuMteNaM AtthaNaM mI AkAza pradeza rahe haiM. jaba AkAza pradezoM meM se ekeka samaya meM ekeka AkAza pradeza nikAle, yo nikAlate 2 jitane kAla meM vaha pAla, khAlI ho yAvat sApha hove eka bhI AkAza pradeza pasa meM na rahe use sUkSma kSetra palyopama kahanA. taba ziSya zaMkA kA prerA huvA guru se prazna kiyA ki-aho bhagavan ! usa pAle meM aise bhI AkAza pradeza rahe haiM ki jina ko bAlAgra kA sparze nahIM huvA ? guru bole-hAM ziSya ! eka bAlAtra se dUsare bAlAna ke bIca meM asaMkhyAta AkAza pradeza aise haiM ki jo cAlAna ko sparza nahIM haiM. aho bhagavan ! yaha kathana kisa dRSTAMta kara mAnA jAve ? aho ziSya ! yathA dRSTAMta kisI koThAra meM kuSmANu (kolA) phala bhare hoM usa meM mAtaliMga (vijorA) kA prakSepa kare to una kA usa meM samAveza hojAve. usa meM billa phala kA prakSepa kare to ve bhI usa meM samAjAve prakAzaka-rAjAbAhAdura lAkA mukhadevasa hAyajI jvAlAmasAdaja For Private and Personal Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tarasa pallarasa AgAsa paesA je NaM tehiM vAlaggehiM aNaSumnA, ee siNaM palANaM koDA / koDI bhaveja dasa guNiyA taM suhuma khatta sAgarovamassa egassa bhavaparimANaM // eehiM suhumahiM khettapaliovama sAgarovamehiM kiM payoyaNaM ? etehiM suhuma kheta paliovama sAgarovamehiM diTTivAde davAmavijjati // 44 // kati vihANaM bhaMte ! prazattama anuyAmadvArasUtra-caturya mUla 48 488048 pramANa kA viSaya usa meM Amale phala kA prakSepa kare to ve bhI usa meM samAjAve. usa meM bora kA prakSepa kare to ve Fusa meM samAjAve. usa meM cine kA prakSepa kare to ve bhI usa meM samAjAce, usa meM mUMga kA prakSepa kare to ve bhI usa meM samAjAme, usa meM sarisA kA prakSepa kare to ve bhI usa meM samAjAve, usa meM gaMgA nadI kI bAlukA prakSepAsI samAjAne. isI dRSTAnta kara arthAta baDe padArtha ThasoThasa bhare hoM to bhI usa meM usa se choTe padArthoM kA samAveza homAtA pAlAna kara bhare rakhe pAle meM bhI asaMkhyAta AkAra pradeza una vAlAgra ko vinA sparza rahe jAnanA. aise daza kroDAkoDa pAle 10 khAlI hove use mUkSma kSetra samora kA pariNAma jAnanA. aho bhagavan ! isa sUkSma kSetra plpopm| sAgaropama se kyA prayojana hai ? aho ziSya ! isa sUkSma kSetra palyopama sAgaropama se dRSTIbAda ke dranya kImapatI kI mAtI hai / / 44 // aho bhagavan ! dRSTIrAda meM dravya kitane prakAra ke kahe haiM ! aho 486 For Private and Personal Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI + davyA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-jIva davvAya ajIva davvAya // 45 // ajIva davANaM bhaMte ! kativihA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMahA-rUvI ajIva davyAya, arUvI ajIva davvAya // 46 // arUvI davANaM bhaMte ! kati vahA paNNatA ? goyamA ! dasa viha paNNate taMjahA-dhammatthikAe, dhammAtthakAyassa desA, dhammatthi kAyasa padesA; adhammatthikAya, adhammatthi kAyassa desA,adhammatthi kAyassa padesA,AgasatthikAe.AgAsatthikAyassa desA,AgAsAtthakA yassa paesA, addhA samae // 4 // rUvI ajIva davvANaM bhaMte! kativihA paNNattA goyamA! ziSya ! dRSTIvAda meM dravya do prakAra ke kahe haiM tadyathA-1 jIva dravya aura 2 ajIva dravya // 45 // aho bhagavan ! ajIva dravya kitane prakAra ke kahe haiM. aho ziSya ! ajIva dravya do prakAra ke kahe haiM tadyathA-rUpI anIva dravya aura arUpI ajIva dravya // 4 // aho bhagavan ! parUpI ajIva dravya kitane prakAra ke kahe haiM? aho ziSya ! arUpI ajIva dravya daza prakAra ke kahe haiM. tadyathA1 dharmAsti kAyA,2dharmAsti kAyA ke deza, 3ghasti kAyA ke pradeza 4 adharyAsti kAyA,5adharmAsti krApa ke deza, 6adharmAsti kAyA ke pradeza, 7 AkAsti kAyA, 8 AkAsti kAyA ke deza, 9 AkAsti kAthA ke pradeza. aura 10 addhAsamayakAla // 47 / / aho bhagavan ! rUpI ajIva dravya ke kitane prakAra kahe haiN| prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA ekhadevasahAyajI pavAlAprasAdanI* ma For Private and Personal Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir patra 28 N ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla caubihA paNNattA taMjahA-khaMdhA, khaMdhadesA,khaMdhappaesA, paramANu poggalateNaM bhaMte! 14 kiM saMskhajA asaMkhajA aNatA ? goyamA ! no asakhajA, no asaMkhejA aNaMtA se keNaTreNa bhaMte ! evaM vuccai no saMkhajjA no asaMkhajA aNatA ? goyamA ! paramANa poggalA aNaMtA, dupaesiyAkhaMdhA aNaMtA, jAva aNaMta paesiyA khaMdhA aNaMtA se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccati no saMkhejA no asaMkhajja aNaMtA // aho gautama ! rUpI ajIva dravya cAra prakAra ke kahe haiM. tadyathA-1 pudgaloM kA skandha, 2 pugaloM kA deza, 3 pudgaloM ke pradeza aura 4 paramANu pudgala. aho bhagavan ! yaha skaMdha deza pradeza paramANu rUpa padaloM haiM so saMkhyAta haiM ki saMkhyAta haiM ki ananta haiM ? bho ziSya ! saMkhyAta asaMkhyAta nahIM hai paraMtu anante haiM. aho bhagavan ! kisa kArana se aisA kahA ki saMkhyAta asaMkhyAta nahIM hai paraMta anaMta haiM? aho ziSya ! pagmANu pudgala bhI ananta haiM, dvipradezika skandha jo do paramANa pagala ke saMyoga se banA vaha ] bhI ananta haiM. yAvat saMkhyAta pradezI skandha bhI ananta haiM, asaMkhyAta pradezI skandha bhI ananta hai aura ananta pradezIka skandha bhI ananta haiM. aho ziSya ! isa liye aisA kahA hai ki pudgaloM / saMkhyAta asaMkhyAta mahIM hai paraMtu ananta haiM, aho bhagavan ! jIva dravya kitane haiM dayA saM ki asaMkhyAta baiMki-anaMta haiM? aho ziSya ! saMkhyAta asaMkhyAta nahIM haiM paraMtu ananta haiM. ame bhagavan / +8 For Private and Personal Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - anuvAdaka vA brahmacArI muni zrI amAlaka RSijI jIva davANa bhaMte! kiM saMkheja asaMkhajA aNaMtA ? goyamA ! no saMkhajA,no asaMkhejA, aNaMtA,se keNaTreNaM bhaMte! evaM buccai no saMkhejA No asaramA arNatA ? goyamA ! akhijA neraiyA, asaMkhejA asurakumArA, jAva asaMkhejA thaNiya kumArA, asaMkhejA puDhavI kAiyA jAva asaMkhenA vAukADyA, aNaMtA vaNasai kAiyA,asaMkhejjA beiMdiyA jAva asaMkhejA cauriMdiyA, asaMkhejA paMciMdiyA tirikkhajoNiyA, asaMkhejjA maNusA, asaMkhejjA vANamaMtarA, asaMkhejA jotasiyA, asaMkhejA mANiyA, aNaMtAsihA, se teNadveNaM goyamA! evaM buccatI jIva davvA no saMkhajAno asaMkhejA annNtaa||48||ktinnN kisa kArana aisA kahA ki jIva dravya ananta haiM ? aho ziSya ! asaMkhyAta naraka ke meroye haiM, asaMkhyAta amara kumAra deva haiM yAvat asaMkhyAta sthanita kumAra deva hai. asaMkhyAta pRthvI kAyA yAvat asaM. khyAta vAyakAyA ke jIva haiM. anaMta vanaspati kAyA ke jIva hai, asaMkhyAta bendriya thAvat asaMkhyAta caurindriya jIva haiM. thasaMkhyAta tiryaMca paMcendriya, asaMkhyAta manuSya [saMcchima Abhiya] asaMkhyAta vANabhyantara, asaMkhyAta jyotiSI deva, asaMkhyAta vaimAnika deva aura ananta siddha bhagavaMta ke jIva haiN| * aho ziSya ! isaliye aisA kahA ki jIva dravya saMkhyAta asaMkhyAta nahIM haiM. paraMtu ananta haiM // 48 // aho * prakAzaka-rAjAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra JOD ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 04 bhaMta! sarIrA paNatA? moyamA!paMcasarIrA paNNattA-urAlae,veuvvae,AhArae, te aekammae neraiyANaM bhaMte ! kati sarIrA eNNatA? moyamAtao sarIrA paNNatA taMjahA-veutrie teyae kammae, asarakamArANaM bhaMte! kati sarIra paNNagomAyanA to sarIrA pattA taMjahA-viuvvae teyae kammara, evaM tiSNi taM mIrA jAma thapiyakumArApuDhavi kAiyANaM bhaMte kati sarIrA pacA?goyamAnio sarIrA pA svatsAjanA osalie teyae kammae evaM Au. teuvaNasai kAimANavi,ete cava liNi sarIrA bhANiyabA, vAukAiyANaM? goyamA ! cattAra sarIrA paNattA taMjahAlie ve udhinethae, NRS AgmANa viSaya 20 bhagavan ! zarIra kitane kahe? ahoziya ! zarIra pAMca prakAra ke ko hai. tAyA-1 audArika #2 vaikreya. 3 AhAraka, 4 tejasa, aura 5 kArmANa. aho bhagavan ! neroye ke kitane zarIra haiM ? aho / hai mautama ! tIna zarIra dahe haiM tadyathA-1 cakreya. 2 tejama. aura 3 kAma se hI prazrottara Age bhI. au sthAna jAnanA) asura kumArAdi danoM hI bhuvAti deva ke 3 arIra-1 baikreya,2 tejasa. 3 kAryAga. pRthvI pAnI teu aura panaspati ina cAroM sthAra ke tIna 3 -1 aura vika, 2 tejasa aura 3 kArmANa. vAyukAyA ke cAra bharIra--5 AdArika, : vaina.pa, 3 tejasa, * kArmANa. beindriya, indriyaH caurindriya ke tIna zarIra-5 audArika, 2 tejasa, 3 kArmANa. tiryaMca paMcandriya ke vaayukaayaa| For Private and Personal Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org artha 2 anugara ka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI22 kammae beiMdiya teiMdiya cA diyANaM jahA puDhavikAiyANaM paMciMdiya tirikkha joNiyANaM jahA vAukAiyANaM, maNussANaM jAva goyamA ! paMca sarIrA paNNattA taMjahA-urAlie veuvie, AhArae, teyae, kammae,vANamaMtarA jotisiyA vemANiyANaM jahA neraiyANaM, // 49 // kevaiyANaM bhaMte ! oraliya sarIrA pattA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-baMdhelagAya, mukkelagAya. tatthaNaM je te baMdhelagA te asaMkhejAhi usappiNI usIppaNIhiM avahIratI, kAlao, khettao asaMkhajjA logA. jaise cAra zarIra. manuSya ke pAMcoM zarIra. vANavyannara, jyotiSI aura vaimAnika ke nerIye ke jaise hI tIna zarIra pAte haiM // 49 // aho bhagavan ! audArika zarIra kitane prakAra ke kahe haiM ? aho ziSya ! ra AdIraka zarIra do prakAra ke kahe haiM tadyathA-jo zarIra bandhana kara jIva baiThA hai vaha bandhalaka zarIra meM aura jo zarIra gaye janma meM kara 2 choDa AyA hai vaha mukelaka. isa meM baMdhelaka audArika zarIra , haiM gAta haiM. 4 ekeka samaya meM ekeka audArika zarIrakAne ho asaMlA uttaapnnii| S ..... gAva. yaha kAla se kahA, aura kSetra se ekeka zarIra ke sAtha ekeka AkAza | meM pradeza sthApana pate asaMkhyAta loka ke AkAza pradeza sthApana hojAve. aura mukelaka (choDe huve) xnagoda meM jIva a paraMtu zarIra to asaMkhyAta hI hai. ekeka zarIra meM ananta2 javi rahe haiM. * pakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - sUtra 267 manuyogadvAra sUtra caturtha mUla tatthaNaM jete mukkelagA teNaM aNatA aNaMtAhiM usApiNI osAriNIhi avahIraMti kAlao khettao aNaMtA logA abhavAsiddhiehiM aNaMtagaNA siddhANaM aNaMta bhAgo // 50 // kevaiyANaM bhaMte ! veubbiya sarIrA paNNatA? goyamA ! dAvahA paNNatA taMjahA--baMdhelagAya mukkelagAya tatthaNaM jete baddhalagA teNaM asaMkhajA asaMkhijAi ulappiNI osApiNIhiM avahIraMti kAlao khattao akhejjA seDhIo payarassa asaMkhejjatibhAge tatthaNaM jete mukkelagA teNaM aNatA aNaMtAhiM / ussAriNI osappiNIhiM avahIraMti kAlao sesaM jahA urAliyA mukkelagA zarIra ananta haiM, ekeka samaya meM ekeka zarIra kA haraNa karate anaMta sarpiNI utsarpimI vyatikrAnta ho jAve ra se kahA aura kSetra se ekeka AkAza pradeza se ekeka zarIra sthApana karane anaMta loka ke akAza pradeza bharA jAve. kyoM ki isa saMsAra meM paribhramaNa karate isa jIva ko anantAnta kAla vyatikrAnta hogayA haiM. abhavya jIvoM se anantagunA adhika aura siddha bhagavaMta ke ananto bhAga kamI haiM // 50 // aho bhagavan ! vaikreya zarIra kitane haiM ? aho ziSya ! vaikreya zarIra do prakAra ke kahe haiM. tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mUkelaka. isa meM jo baghelaka haiM ve asaMkhyAta haiM. samaya 2 meM ekeka 'haraNa karate asaMkhyAta sarpiNI utsarpiNI kAla vyatIta hojAve yaha kAla se aura kSetra se asaMkhyAta 80898808 pramANa viSaya 4880 48+ ekatri For Private and Personal Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8+ anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI tahA etevi bhANiyavvA // 55 // kevatiyANaM bhaMte ! AhAraga sarIrA eNNatA ? goyamA ! AhAraka sarIrA dubihA paNNattA taMjahA baddhalagAya mukkelagAya tatthaNaM je te bahelagA teNaM sia atthi, lia natthi jai atthi jahanneNaM egovA, dovA tiNNivA,ukkoseNaM sahassaM puhuttaM,mulagA jahA orAliyA sarIrA tahA bhANiyavvA // 52 // kevatiyANaM bhaMte ! teyaga sarIrA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNattA zreNi pratara ke asaMkhyAtave bhAga meM Ave usa ke jiname AkAza pradeza hote haiM utane haiM. aura jo mkelaka haiM ve anante haiM. samaya 2 meM ekeka kA haraNa karate ananta sarpiNI utsarpiNI kAla vyatIta hojAve aura saba audArika mukelaka kA kahA taisA kahanA // 1 // aho bhagavan ! AhAraka zarIra kitane haiM ! aho ziSya ! AhAraka zarIra do prakAra ke kahe haiM tadyathA-badhelaka aura mUkelaka. isa meM jo baMdhelaka hai vaha kisI vakta milatA hai kisI vakta nahIM bhI milatA hai kyoM ki jo pUrva ke pAThI AhAraka labdhi ke dhAraka pRcchA ke samaya hI yaha banAte haiM jo kabhI mile to jaghanya eka do tIna utkRSTa / pRthaktva 2 se 1 hajAra. aura prakalaka zarIra anaMta hai jaisA audArika mUkelaka kA kahA tasA AhAraka kA bhI kahanA. kyoM ki caudaha pUrva ke pATI paTavAra hokara AdhA paTala parAvartana saMsAra paribhramaNa karate haiM // 20 // aho bhagavana ! tejasa zarIra kitane haiM? aho ziSya ! tejasa zarIra do *kAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyanI cAlApasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pra 269 ekatriMzattam-anuyogadvAra mUtra-catutha mUla -*88%> I taMjahA-baMghelagAya mukkelagAya. tatthaNa je te baMdhelagA teNaM aNaMtA, aNaMtAhiM usappiNI usappiNIhiM avahIraMtI kAlao khettao aNaMtA logA. he hiM aNaMtaguNA, savva jIvANaM aNaMtabhAgUNaM, tatthaNaM je te mukkalagA teNaM aNatA aNaM tAhiM usIppaNIhiM usappiNIhiM avahIraMti kAlao, khe to agatAlogA sabba jIvahiM aNataguNA, jIva vaggarasa aNaMtabhAgo // 53 // kevatiyANaM bho ! kammaga sarIrA pattA ? prakAra ke kahe haiM. tadyathA-baMdhaka aura makelA (temasa zarIra haTe bAMda AtmA kA sAtha hI honA hai| isa meM baMdhelaka haiM ve anante haiM (kyoM ki nigoda ke ananta jIvoM ke tejasa zarIra alaga 2 hai ) samayameM ekeka hA jayaMtI dimAgale akama adhika kyoM ki siddha se anaMta gana adhika nigoda ke jIvoM saba tejasa zIra ke dhAraka hai. aura saba jIvoM ke anaMtave bhAga hIna. kyoM ki saba jIvoM meM siddha ke jIva bhI samAgaye. isa liye jitane siddha huve utane tejapsa zarIra kamI hogaye. aura jo sukelaka tejasa zarIra haiM ve anaMta haiM. samaya 2 meM ekeka haraNa karate anaMta utsarpiNI vasarpiNI vyatikrAnta hojAye. yaha kAla se aura kSetra se ananta lokAkAza pradeza nitane, saba jIvoM se anaMtamune adhika, aura jIva varga ke asaMlo bhAga, arthAt jitane saba jIvoM una ko utane kA karanA. usameM kA eka bhAga kamI karanA .siddha kA] itane 48418 pramANa kAyaya 888 | Age For Private and Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir goyamA duvihA paNNattA taMjahA-bahelagAya mukkelagAya, jahA teyaga sarIrA tahA kammaga sarIrAvi bhANiyavvA // 54 ||nneriyaannN bhaMte ! kevatiyA orAliyA sarIrA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-baMddhelagAya mukkelagAya tatthaNaM je baMDelagA deNaM gatthI tatthaNaM je te mukkelagA teNaM jahA ohiyA orAliyA sarIrA tahA bhANiyavvA // meraiyANaM bhaMte ! kevatiyA veuvviyA sarIrA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-baMDelagAya makkelagAya tatthaNaM haiM // 53 // ahA mana kAryANa zarIra kitane kahe haiM? aho ziSya ! kArmANa zarIra do prakAra ke kahe haiM. ceka aura 2 kelaka. jaisA tejasa zarIra kA kahA taisA hI kArmANa zarIra kA kahanA // 14 // a. bhagavana ! :., ke audArika zarIra kitane prakAra ke haiM ? aho ziSya ! do prakAra ke haiM. : baMdhelaka aura 2 sakelaka. isa meM jo baMdhelaka haiM vaha to vartamAna kAla meM nahIM haiM kyoM ki nerIye vaikreya zarIra dhArI haiM. aura mUlaka to audhika audArika zarIra kA kahA taisA / kahanA.aho bhagavan nerIye ke vaikeya zarIra kitane prakAra kA kahA hai?aho ziSya do prakAra ke haiM tadyathA baMdhelaka aura mUke laka. isa meM se baMdhelaka to yAta haiM ekeka samaya meM ekeka karane se asaMkhyAta avasarpiNI 10 utsarpiNI bIsa jAya yaha kAla se aura kSetra se asaMkhyAta zreNika pratara ke asaMkhyAta bhAga meM vaha anuvAdaka bAla brahmacArI ni zrI amolaka RSirja prakAzaka-rAnAvahAdura lA sukhadevasahAya jI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 04 ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra -caturtha mUla -88.83:. artha je te baMdhalagA teNaM asaMkhajjA asaMkhejAhiM usappiNI osappiNIhi avahIratI kAlao, khatrAo asaMkhejAo seTIo payarassa asaMkhejati bhAgo tAmiNaM seDhINaM vikkhabha sUI aMgula paDhama vagamalabitiya vaggamUla paDupanna ahavaNaM aMgulaM vitIya vaggamUla ghaNappamANa mettAo seDhIo,tatthaNaM jete mukkelayA taMjahA ohiyA orAlaya sarIrA tahA bhANiyabvA AhAraga baMdhelagA natthi,mukkalagA jahA orAliyA teyagakamma sarIrA taMjahA-etesiM ceva viuvviya sarIrA tahA bhANiyavvA // 55 // asura kumArANaM bhaMte kevAtiyA ogaliyA sarIrA paNNattA? goyamA ! taMjahA-neraiyANaM zreNi jitana asaMkhyAta Ave pUrva se pazcima taka lAMbI eka aMgala pramANa cauDI itane meM jitane asaMkhyAta Aye utane naraka ke vaikeya zarIra haiM, asatakalpanA se 256 zreNi. usa kA prathama varga mUla sole, kyoM ki 16416-256, isaliye sole zreNi AI. jasa ko dUsarA vargamUla 4 kyoM ki 444%D16, 164464 zreNi asatakalpanA se Ara. paraMtu paramArtha se to asaM-100 khyAta zreNi jAnanA. usa ke jitane AkAza pradeza utane naraka ke utkRSTa zarIra jAnanA. aura jo mUlaka zarIra hai ve jaise audhika audArika zarIra kA kahA tasA kahanA. naraka meM AhAraka zarIra baMdhelaka to nahIM haiM aura naraka ke jIvoM ne prathama choDe huve AhAraka zarIra audArika zarIra ke jaise OM asaMkhyAta kahanA. naraka ke tejasa aura kArmANa zarIra kA jaise vaikraya zarIra kA kahA taisA hI kahanA For Private and Personal Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 272 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka piAjI urAliya sarIrA tahA bhANiyavvA / asurakumArANaM bhaMte ! kevatiyA baubviyA sarIrA pattA ? goyamA ! duvihA paNNatA taMjahAvaMDe lagAya mukkelagAya, tatthaNaM je te baMddhalagA teNaM asaMkhajA,asaMkhejAhi usappiNI osappiNIhi avahIrati kAlao khattao, asaMkhejAo seDhIo payarasa asaMkhejai bhAge, tAsiNaM seDhINaM vizvaMbhasUIaMgula paDhama baggama sma asaMkhejati bhaago|mukkelgaajhaa ohiyA orAliya sarIrA tahA mANiyavA, asurakumArANaM bhaMte ! kevatiyA AhAraga sarIrA paNattA? // 55 // aho bhagavan ! amara kumAra deva ke audArika zarIra kitane prakAra kA kahA hai ? aho ziSya : jaisA naraka ke audAreka zarIra kA kahA taisA hI kahanA aho bhagavan ! asarakumAra devatA ke caikraya zarIra kitane haiM ? aho gautama ! vaikeya zarIra do prakAra ke haiM. tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mUkelaka. isa meM baMdhelaka haiM ve asaMkhyAta haiM ve samaya para haraNa karate asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI haraNa karate vIta jAve yaha kAla se. aura kSetra se asaMkhyAta zreNi pratara ke asaMkhyAtave bhAga meM Ave usa zreNi kI lambI sUcI aMgula pramANa kSetra kI prathama zreNi usa kA prathama varga mUla 16 kA, asaMkhyAta zreNi ke asaMkhyAta AkAza pradeza jitane itane amurakumAra deva ke vaikreya zarIra jAnanA. naraka se asaMkhyAta bhAga kamI hotI hai. aura mukelaka zIra to jaisA audhika audArika zarIra kA kahA taisA kahanA. o. bhagavan ! asura kumAra deva ke Adharika zarIra kitane prakAra kahA hai ? aho ziSya ! do prakAra *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org goyamA! duvihA paNa sA taMjahA-baMDelagAya mukkelagAya, jahA etesiM ceva ArAliya sarIrAtahA bhANiyavyA, teyaga kammarasa sarIrA jahA etesiM ceva veubdhiya sarIrA tahA bhANiyavvA, jahA asurakumArANaM tahA . jAva thaNiyakumArANaM tAva bhANiyavyA // 56 // puDhavI kAiyANaM bhaMte ! kevatiyA orAliya sarIrA paNNatA ? gAyamA ! duvihA paNNatA taMjahA-caMDalagAya mukkelagAya, evaM jahA ohiyA orAliyA sarIrA tahA bhANiyavvA, puDhavIkAiyANaM bhaMte ! kevatiyA veuvviyA sarIrA paNNattA goyamA ! davihA paNattA taMjahA-baDelagAya mukkelagAya, tatthaNa je te baMDelagA *28. ekotriMzattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla train *98980- mamANa viSaya +8 kA kahA hai. tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mukelaka. jisa prakAra asura kumAra ke audArika zarIra kA kA kahA taise hI AhAraka zarIra kA bhI kahanA. aura tejasa kArmAna zarIra kA ina ke vaikeya zarIra jaisA kahanA, yaha pAMcoM zarIra kA jisa prakAra asura kupAra deva kA kathana kahA taisA hI yAvat stanita kumAra paryaMta kahanA. // 56 // aho bhagavan ! pRthvIkAyA ke audArika zarIra kitane prakAra kA kahA hai ? aho ziSya ! pRthvI kAya ke audArika zarIra do prakAra kA kahA hai. tadyathA* baMdhelaka aura mu.laka. isa meM jaisA audhika audArika zarIra kA kahA vaisA hI pRthvI kAya ke audArika zarIra kA kahanA. aho bhagavana ! pRthvIkAya ke vaikraya zarIra kitane prakAra kA kahA hai ? aho ziSya + For Private and Personal Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra 274 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RApanI leNaM nasthi, mukkelayA jahA uhiyA orAliyA sarIga tahA bhANiyavvA, AhAraga spIrAvi evaM ceva bhANiyavyA,teyA kamma sarIrA jahA etesiM cet orAliya kAlIrA tahA bhANiyanyA jahA puDhavI kAiyANaM, evaM AukAiyANaM, teukAiyANayasavva sarIrA bhANiyanyA, vAukAiyANaM bhaMte! kevatiyA orAliyA sarIrA paNNatA? govamA ! duvihA paNNattA taMjahA-baMDelagAya mukkelagAya, jahA puDhavi kAiyANaM orAliya srii| tahA bhANiyavvA, vAukAiyANaM bhaMte ! kevatIyA veuvviya sarIrA paNatA? do prakAra kA kahA hai. tadyathA-baMdhelaka aura yUkelaka. isa meM baMdhelA to nahIM hai. aura mUkelaka so jaisA audhika audArika zarIra kA kahA naisA kahanA. AhArika zarIra kA bhI aisA hI kahanA tejasa aura kArmAna zarIra kA jaisA isa ke audArika zarIra kA kahA taisA sahanA. yaha jisa prakAra pRthvIkAyA meM pAMcoM zarIra kA kathana kiyA, laisA hI apkAya aura tejaskAya kA kahanA. aho meM bhagavan ! vAyu kAyA ke audArika zarIra kitane prakAra kA hai? aho ziSya'do prakAra kA kahA hai tadyathA 1 baMdhalaka aura yUkelaka. vAyu kA bhI pRthvI kAyA ke audArika zarIra jaisA kahanA aho bhagavan! vAya kAyA ke vaikeya zarIra kitane prakAra ke kahe haiM ? aho ziSya ! do prakAra ke kahe haiM tadyathA prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 88% 275 ekatriMzattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla * goyamA ! duvihA paNNatA taMjahA-baMddhelagAya, mukelagAya, tatthaNaM je te baMDelagA deNaM asaMkhejA samae 2 avahIramANA 2 khatta paliovamassa asaMkhijai bhAgametteNaM kAleNaM abahI mmi No cevaNaM avahiriyAsiyA, mukkelayA ubviya sarIrAya Ahaka sarAiya jahA puDhavIkAiyANaM tahA bhANiyavvA,teyaga kamma sarIrAya puDhavI kAiyANa tahA bhANiyabvA vaNassai kAiyANaM orAliyave ubviya AhAraga sarIrA jahA puDhI kAiyANaM tahA bhANiyabvA, vaNassai kAiyANaM bhaMte! kevaiyA teyaga kamma sarIrA paNNatA?goyamA duvihA paNNattA taMjahA-baMDelagAya mukkelagAya.jahA ohiyA teyag2a kamma sarIrA tahA vaNassati kAiyANavi, teyaga kamma sarIrA bhANiyavvA // 57 // baMdhelaka aura makelaka. usa meM jo baMdhelaka haiM ve asaMkhyAta haiM ekeka samaya meM ekeka haraNa karate palyopama ke asaMkhyAtave bhAga meM jitane AkAza pradeza Ave itane kAla meM haraNa kare to bhI hove nahIM. aura mUkelaka vaikeya zarIra AhAraka zarIra jaise pRthvI kAyA kA kahA taisA kahanA. saise hI tejasa kArmANa zarIra kA bhI pRthvI kAyA ke jaisA hI kahanA. vanaspati kAyA meM audArika zarIra vaikreya zarIra AhAraka zarIra jaisA pRthvIkAyA kA kahA taisA kahanA. aura taijasa kArmANa zarIra do prakAra ke haiM baMdhelaka aura mUkelaka. isa kA kathana jaisA audhika tejasa kArmANa kA kahA taisA hI kahanA // 57 // ' 88% pramANa kA viSaya 48488 < For Private and Personal Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / anuvAdaka bAla brahmacArA muni zrI apolaka RpinI * beiMdiyANaM bhaMte / kevatiyA orAliyA sarIrA paNNattAmA davidhA esa. taMjahA-baMDelagAya mubAlagAya, tatthaNaM baMDelagA apaNI usappiNI I avahariMti kAlau saM .o asa.. jati bhAgo, tAsiNaM seDhINaM vikkhabhamaI asaMkhejAo joyaNa koDAkoDAo asaMkhejAi seDhIvaggamUlAI beiMdiyANaM orAliyA baMDela ehi payaraM avahIrai asaMaho bhagavan ! beindriya ke audArika zarIra kitane prakAra kA kahA hai ? aho ziSya ! do prakAra ke hai tadyathA----1 velaka aura 2 kelaka. isa bolA. yAta haiM samaya 2 meM ekeka haraNa karate asaMgata pariNI avapiNI bIta jAve yaha sAla asaMkhyAta zreNi pratara asaMkhyAta bhAga meM hai. asatyalpanA se 64536 usake varga sUTa kare. tahAM prathama varga mUla 256, dumA ra zala 6, tIsarA varga mUla 4. zI ... - ------ se eka kAra paraspara gunAkAra kara taba 278 Aye paraMtu paramArtha se acAta ke aMdhAve. una ke bhIla kara jitane jitanI zreNi Aye usake jitane AkAza pradeza hoveM utane beinTriya ke audArika zIra meM jAnanA. aura bhI prakArAntara se kahate haiM-vaha zreNi aramAnoDA jana cauDI usa aMka cauDApanA aprakhyAta vilamba sUcI yojana kI kroDAmora jAnanA. sa asara yAta zreNi ke varga mUla meM prabana... jAvAdura lAlA mukhadevasahAyaNI jvAlApramAdajI / For Private and Personal Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 khejAi ussaNiNAMu osappiNio kAlao khettao aMgulapayarassa AvaliyAeya asaMkhejai, bhAga palibhAgeNa,mukkelayA jahA ohiyA orAliyA sarIrAtahA bhANiyavvA, beunviya AhAraga sarorA baMDelagA natthI, mukkelayA jahA orAliyA sarIrA tahA bhANiyavvA, teyaga kammaga sarIrA jahA etosa ceva orAliya sarIrA tahA ekatriMzatama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 488-887 pramANa kA viSaya 8 jitanI zreNi ke AkAza pradeza hoM. aba dUsarA pakSa kahate haiM-beindriya ke baMdhelaka audArika zarIra kahanA. saMpUrNa pratara meM aMgula ke asaMkhyAtave bhAga meM jitane pradeza Ave utane khaMDa Upara AvAlikAke se asaMkhyAtave bhAga jitane pAve utane samaya 2 pUrvokta khaMDa ke Upara ekeka beindriya jIva rakhate jitane pratara pUrNa hove utane khaMDa AvalikA ke asaMkhyAta samaya meM rakhate 2 asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI 4 vyatIta hojAve itane beindriya jIva haiM. yaha kAla se, aura kSetra se aMgula pratara rUpa kSetra kA asaMkhyAtavA bhAga usa para AvalikA rUpa jo kAla-una kA asaMkhyAtavA bhAga (aMga) usa para ekeka beindriya pUrvokta khaMDa para rakhate jAve to asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI bIta jAve itane beindriya haiM.. mUkelaka jaisA audhika audArika kA kahA taisA kahanA. beindriya vaikreya aura AhAraka zarIra baMdhelaka nahIM hai, aura mUkelaka audArika zarIra jaisA kahanA. tejasa kArmANa zarIra kA jaisA ina ke audArika air 388 888 For Private and Personal Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa * anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI bhANiyavyA, jahA beidiyANaM tahA teiMdiyANaM va uriMdiyAgavi bhANiyadhvA // 58 / / paMciMdiya tirikkha joNiyANavi oliya sarIrA evaM ceva bhANiyavvA // ciMdiya tirikkhajoNiyANaM bhaMte ! kevatiyA veuvviya sarIrA paNNattA ? goyamA paNNattA taMjahA-baMdhelagAya mukkelagAya. tatthaNaM je baMdhelayA teNaM asaMkhimAhiM usappiNI osappiNIhiM avahIraMtI kAlato khettao asaMkhejjAhalo seDhIo payararasa asaMkhejai bhAge, tAsiNaM seDhINaM vikkhaMbhasUI aMgula paDhama vagga lassa asaMkhejati bhAgo, mukkolayA jahA ohiyA, orAliyA AhAraya sarIrA jahA beiMdiyANaM, zarIra kA kahA taisA kahanA. jaisA yaha beDandriya kA kathana kahA taisA hI teiniya kA aura caurindriya kA bhI kahanA // 58 // paMcendriya tiryaMca ke audArika zarIra bhI pUrvAta kAyA kI prakAra kahanA. tiryaMca paMcendriya ke vaikreya zarIra do prakAra kA hai-1 baMdhelaka aura mUkelaka. isa meM baMdhelaka zarIra so ekeka samaya meM ekeka kA haraNa karate asaMkhyAta sarpiNI utsarpiNIta hojAve kAla se. aura kSetra se asaMkhyAta zreNi pratara ke asaMkhyAta bhAga usa zreNi kI vikabha sUcI aMgula prathama varga mUla kSetra ke asaMkhyAto bhAga jitanI zreNi ke AkAza pradeza utane vaikreya zarIra haiM asurakumAra se asaMkhyAtagane * adhika jAnanA. aura makelaka kA jaisA audhika audArika kA kahA taisA kahanA. AhAraka zarIraM kA azaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI * artha For Private and Personal Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir in teyagakamma sarIrA jahA oraaliyaa|| 59 // maNussANaM bhaMte / kevatiyA orAliya sarIrA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNatA taMjahA-baMDelagAya mukkelagAya, tatthaNaM je te baMDelayA teNaM siya saMkhejA siya asaMkhajA, jahanna pade saMkhenA koDAkoDIo tijamalapayassa uvari caujamala payassa heTThA egUNatIsaM ThANAi *38** ekatriMzattama anuyogadvArasUtra-cakSurya mUla jaisA beindriya kA kahA taisA kahanA. tejasa kArmANa zarIra kA audArika zarIra jaisA kahanA // 59 // aho bhagavan ! manuSya ke kitane audArika zarIra kahe haiM ? aho gautama ! do prakAra ke audArika zarIra kahe haiM. tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mUkelaka. isa meM baMdhelaka zarIra syAt asaMkhyAta haiM (saMmUcchima manuSya Azriya) aura syAt saMkhyAta haiM, (garbhaja manuSya Azriya) manuSya jaghanya pada meM saMkhyAta kroDAkoDa lone, ne tIna jamala pada ke Upara ATha aMka jitane jAnanA. aura cauthe jamala pada se 39 aMka kama sunanIsa aMka meM kroDAkroDa Adhe utane haiM. athavA char3e varga mUla ko pAMcave varga mUla sAtha gunAkAra kare utane haiM. ve isa prakAra-eka se ginatI nahIM calane se do se lete haiM. 242-4 yaha prathama varga mUla, 444-16 yaha dasarA varga mUla, 16416=156 yaha tIsarA varga mUla, 5. 2564256%65536 vaha cauthA varga mUla, 65530465536-4294967296 yaha pAMcavA varga 488488.pramANa kA viSaya 2880 For Private and Personal Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahavaNaM chaTThAvaggo paMcamavagga paDapanna ahavaNaM chaNauiche aNagahAyarAsI ukkosapade asaMkhejjA asaMkhejAhiM usappiNI osAppaNIhi avahariMti kAlato, khettao ukkoseNaM rUvaM pakkhittehiM maNusseNaM seDhI avahIrai tIse seDhIe kAlakhettehiM avahIromamagijjai kAlato asaMkhijAhi usappiNI osappiNIhiM khettao aMgula / 4 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI mUla. 429496729644294967296=18446762514264337593543980336 yaha hai chaThA varga mUla.ukta pAMcave varga:mUlase chaThe varga mUlakA gunAkAra kare taba 29 aMka Ane haiM, aba 96 vakta usakA cheda hotA hai vaha kahate haiM-prathama 4 ke varga meM do chedAMka, dUsare 16 varga meM 4 cher3AMka, tIsare varga meM, 8 chedAMka, cauthe varga meM 16 chedAMka, pAMcave varma meM 32 chedAMka, chaThe varga meM 4 chedAMka, pAMcane varga ko chaThe varga ke sAtha gune isa riye pAMcave varga meM chaThe varga ke chedAMka samA gaye. taba 96 chedAMka hove. (rAzI ke aMka kA chedana karate anta meM pratipUrNa aMka Ave use chedAMka kahane haiM, yaha 20 aMka hote , yaha 29 aMka mitane jaghanya pada meM manuSya haiM.) utkRSTa pada meM asaMkhyAta manuSya haiM. unhe ekeka samaya meM ekeka haraNa karate asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI vIta jAve yaha kAla se, aura kSetra se utkRSTa rUpa prakSipta una manuSya karake eka AkAza zreNi kA apaharaNa kare kAla se asaMkhyAta utsarpirNa *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 281 sUtra-caturtha mUla. 1 paDhama vaggamUla taiyavaggamUla paDupanne, mukkelayA jahA ohiyA orAliyA // maNussANaM bhaMta ! kevaiyA veuvviya sarIrA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-baMdhelaya mujhelAya, tatthaNaM je te baMdhelayA teNaM saMkhijjA samae 2 abahIramANA 2 saMkhejeNaM. kALeNaM avahIrati no cevaNaM abahilA siA.mukelayAya jahA ohiyA // maNurasANa bhaMte! kevatiyA AhAraya sarIrA paNNattA goyamA duvihA paNNattA taMjahA-barelayAya mukkala pAya tattheNaM je te baddhe layA teNaM siya asthi siya Natthi,jai asthi jahanneNaM ekovA aMka apaharAve. arthAta zreNi ke aMgula pramANa kSetra meM jo pradeza rAzI hove use prathama varga mUla tIsarA varga mUla ke pradeza rAzI ke sAtha gane taba jo pradeza rAzI hove utane pramANa kA kSetra khaMDa jo ekeka meM manaSya kA zarIra anukrama se apaharate asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kara saba zreNi apaharAve. taba ma marchama garbhe para ke zarIra hove. aura mUkelaka manuSya ke zarIra jainA auSeka meM audArika zarIra kA kahA taisA kahanA. aho bhagavan ! manuSya ke cakreya zarIra kisa prakAra kA kahA hai ? aho gautama ! do prakAra kA kahA hai tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mukelaka. isa meM jo baMdhelaka vaikreya zarIra hai ve saMkhyAta haiM ( kyoM ki yaha labdhi pratyaya garbhaja manuSya ke hI hotA hai ) vaha ekeka samaya meM harana / karate saMkhyAta kAla meM khuTajAve. paraMtu kisIne apaharana kiyA nahIM aura na koi apaharana kregaa| * aura mUkelaka kA jaisA audhika kA kahA taisA kahanA. aho bhagavan ! manuSya ke AhAraka zarIrA For Private and Personal Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 282 dovA tiNNivA, koseNaM sahassa puhattaM, mukkelayA jahA ohiyaa|oraaliyaannN tayaga kammaga sarIrA jana etesiM ceva ohiyA orAliyo tahA bhANiyavvA // 60 // vANamaMtarANaM orAliyA sarirA jahA neraiyANaM, vANamaMtarANaM bhaMte ! kevatiyA veunviA sarIrA paNNatA ? goyamA ! duvihA paNNattA taMjahA-baMddhelAgAya mukkelagAya, tatthaNaM je te baMDelayA teNaM asaMkhejA, asaMkhejAhi usappiNI osa ppiNIhiM avahIraMtI kAlato, khettao asaMkhenAmo seDhIo payarassa asaMkhejjati artha kitane prakAra kA kahA hai ? aho gautama ! do prakAra kA kahA hai tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mukelaka. isa meM baMdhelaka zarIra kisI vakta hove kisI vakta nahIM bhI hove. jaba hove taba jaghanya eka do tIna utkRSTa hajAra pRthaktva aura mUlaka kA jaisA audhika audArika kA kahA tasA kahanA. // 6 // vANavyantara audArika zarIra kA kathana jaisA nerIyA ke audArika zarIra kA kahA taisA kahanA. aho bhagavan!vANavyantara ke vaikraya zarIra kibane prakAra hai? aho gautamadopakAra kahe hai| tadyathA-baMdhelaka aura mUkelaka. isameM se jo baMdhelaka hai ve asaMkhyAta hai. ekeka samaya meM ekeka harana karane asaMkhyAta utsarpanI avasarpanI hai kAla vyatIta hojAve yaha kAla se kahA aura kSetra se pratara ke asaMkhyAcave bhAga jitane AkAza pradeza meM * kI zreNi Ave vilambapane saMkhyAta sahasra yojana usa kA varga karanA usa ke eka bhAga meM ekeka 2.anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAda For Private and Personal Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org -484883 sUtra 4 bhAgo, tAsiNaM seDhINaM vikkhaMbhasUi sakheja joyaNa sayavagga, palibhAgo payarala, mukkela yA jahA uhiyA orAliyA AhAraga sarIrA duvihAvi jahA asurakumArANaM, vANamaMtarANaM bhaMte ! kevatiyA teaga kammaga sarIrA paNNatA ? goyamA ! jahA eesiM ceva veunbiyA sarIrA tahA teyaga kammaga sarIrAvi bhANiyavvA, // 6 // joisiyANaM bhaMte ! kevaiyA orAliya sarIrA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA vyantara kA zarIra sthApana kare to vaha saba pratara bharA jAve itane asaMkhyAta vANavyantara ke baikreya laka zarIra haiM. tithaMca paMcendriya se asaMkhyAtagune haiM, aura makelaka kA jaisA auSika audArika kahA taisA kahanA. vANavyantara ke AhAraka zarIra kA jaisA asarakumAra kA kahA taisA kahanA. aho bhagavan ! vANabyantara ke tejasa aura kArmAna zarIra kitane prakAra ke kahe haiM? aho gautama jaisA vANavyantarake vaikeya zarIra kA kahA taisA kahanA // 11 // aho bhagavan ! jyotiSI ke audArika zarIra kitane prakAra ke kahe haiM ? aho ziSya ! do prakAra ke kahate haiM. tadyathA-1 baMdhalaka aura 2 mUkelaka, ina 8 donoM kA jaisA jerIye kA kahA taisA kahanA. aho bhagavan ! jyotiSI ke vaikeya zarIra kitane kahe haiM? OM aho gautama ! do prakAra ke kahe haiM. tadyathA-- baMdhelaka aura 2 mUkelaka, isa meM jo baMdhelaka kahe haiM be ekeka samaya meM ekeka haraNa karate asaMkhyAta utsapiNI avasarpiNI bIta jAve yaha kAla se, aura ekatrizattama-anuyogadvAra mUtra-caturthamUla 60 pramANa kA viSaya 480 + 498 For Private and Personal Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI amolpha RSijI. taMjahA-baMDelayAya mukkalagAya, tatthaNaM je te baMDelayA, jAva tAsiNaM seDhINaM vikkhaMbhasUi chechappannaMgulaMsaya vagAlibhAgo, payarassa, mukkelayA jahA ohiyANaM, orAliyANaM AhAraya sarIrA jahA neraiyANaM tahA bhANiyavvA, teyaga kamma sarIrA jahA eesiM ceva veThabiyA tahA bhANiyavvA // 62 // vemANiyANaM bhaMte ! kevaiyA orAliya sarIrA paNattA ? goyamA ! jahA neraiyANaM tahA bhANi kSetra se asaMkhyAta zreNi pratA kA bhAga Aye vaha aNi cauDA pAne sUcI kI utanI 256 aMgula varga usa rUpa jo prathama bhAga ve pratara ke paryAya meM mUkelaka ityAdi jaisA audhika audArika zarIra kA kahA taisA kahanA. jyantara sejyotiSI asaMkhyAta gune adhika jAnanA. AhAraka zarIra kA jaisA nerIye kA kahA taisA jyotipI kA bhI kahanA aura tejasa kArmANa zarIra kA jaisA ina ke vaikreya zarIra kA kahA taisA kahanA // 12 // aho bhagavara ! vaimAnika ke audArika zarIra kitane prakAra ke kahe haiM? aho ziSya : do prakAra ke kahe haiM tadyathA-1 baMdhelaka aura 2 mukelaka.. ina donoM kA nezaye jaisA kahanA. hai aho bhagavana ' vaimAnika ke vaikeya zarIra kitane prakAra kA kahA haiM ? aho gautama ! do prakAra se * kahA haiM zeraka aura mukelaka isa meM se jo baMdhelaka hai ve asaMkhyAta haiM. ekeka haraNa karate *mAkAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI pa0anuvAdaka vAla brahmacArI For Private and Personal Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 980 yavvA, vemApiyANaM bhaMte ! kevatiyA veubviya sarIrA paNNattA ? goyamA ! duvihA * paNNattA taMjahA-baMDelayAya mukkelayAya, tattheNaM je te baMDelayA teNaM asaMkhejA, asaMkhenAhiM usappiNI osappiNIhi avahIraMtI kAlato, khettato asaMkhejAo seDhIo payararasa asaMkhejati bhAgo, tAsiNaM seDhINaM vikkhabhasUI aMgulavitIya vaggamUlaM tattiya vaggamUlaM paDupanna ahavaNaM aMgula tatIya vaggamUla ghaNappamANamettAo seDhIo, mUkelayA jahA ohiyA AhAraga sarIrA jahA neraiyANaM, teyaga kammaga sarIrA asaMkhyAta avasarpiNI utsarpiNI bIta jAve yaha kAlase. kSetrase pratarake asaMkhyAtave bhAga jitane Ave vaha viSamapane aMgulapame dUsarI vargamUla tIsare vargamUla sAtha ginane se jitane AkAza pradeza Ave utane huve. 256 kA varga mUla ko cAra 2 do sAtha gine 8 hove. usa ke khaMDa meM vaimAnika kA eka zarIra sthApana kare to vaha bharA jAve. arthAt asaMkhyAta zreNi pratara ke asaMkhyAta bhAga. usa zreNi kI viSkambha zreNi ke sUcI aMgUla pramANa kSetra kI viSkambha asaMkhyAta hai paraMtu asatkalpanA se 256 kA dUsarA varga mUla 4 kA tIsarA varga mUla 8 hove. athavA aMgula pramANa kSetra tIsarA varga mUra duusraa| 7 rUpa kA jo ghana pramANa vaha 8 rUpa kA hove, usa zreNi kI viSkambha sUcI kahanA. aura mukerakakA jaisA OM audhika kA kahA taisA kahanA. AhAraka zarIra kA jaisA nerIye kA kahA taisA kahanA. aura tejasa* ekatriMzacama-anuyogadvAra sUtra-catutha mala artha 2380 pramANakA viSaya 8888 For Private and Personal Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 281 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrIamolaka RSaja jahA etosa ceva, veunviya sarIrA tahA bhANiyavvA, se taM muhuma khetta pliovme| settaM pliovme|se taM vibhAga nissphnne||settN kaalppmaanne||63||sekiNtN bhAvappamANe ? bhAvappamANe tivihA paNNattA taMjahA-guNappamANe, nayappamANe, saMkhappamANe // 6 // se kiM taM guNappamANe ? guNappamANe duvihe paNatte taMjahA-jIva guNappamANe ajIvaguNappamANe / se kiMtaM ajaviguNappamANe ? ajIvaguNappamANe paMcavihe paNNatte taMjahA-vaNNaguNappamANe,gaMdhaguNappamANe,rasaguNappamANe,phAsaguNappamANe,saMTThANa guNappa mANaM sekiMtaM vaNNa guNappamANe?vaNNaguNappamANe paMcavihA pattA taMjahA kAlaguNappamANe kArmANa zarIrakA jaisA ina kA vaikreya zarIrakA kahA taisA karanA. yaha mUkSma kSetra palyopama kA kathana huvA, yaha kSetra palpopama aura palyopama kA kathana pUrNa havA. taise hI vibhAga niSpanna kA aura kAla pramANa kA bho kathana huvA // 63 // aho bhagavan ! bhAva pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva pramANa ke tIna prakAra kahe haiM tadyathA-1 guna pramANa,2 naya pramANa,aura 3 saMkhyA prmaann||34||aho bhagavan !gunamamANa kise kahate haiM? aho gautama! guna pramANa ke do bheda kahe haiM tadyathA-jIvaguna pramAna aura ajIva gunapamANa. aho bhagavan ! ajIva guna pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya ! ajIva guna pramANa ke pAMca prakAra kahe haiM. 'taprathA-1 varNa guna pramANa, 2 gaMdha guna pramANa, 3 rasa guna pramANa, 4 sparza guna pramANa, aura prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajI mAlAvatAda / For Private and Personal Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 0 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUsa 838 jAva sukilla guNappamANe,setaM vnnnngunnppmaanne||se kiM taM gaMdhaguNappamANe? dhaguNappamANe duvihe paNNatte jahA-surabhigaMdha guNappamANe, durabhigaMdhaguNappanANe, seta gaMdhaguNa NappamANe |se kiM taM rasagugappamANe? rasaguNappamANe paMcavihe paNNatte taMjahA-tittarasaguNappamANe jAva mahura rasaguNappamAge, se taM rasaguNappamANe // se kiM taM phAsaguNappamANe ? phAsaguNappamANe aTTavihe paNatte taMjahA-kakkhaDa phAsagu ppamANe, jAva lukkhaphAsaguNappamANe, se taM phAsaguNappamANe // se kiM taM saMhANa guNappamANe ? saMTThANa guNappamANe paMcavihe paNNatte taMjahA-parimaMDala 5 saMsthAna guna pramANa. aho bhagavan ! varNa guna pramANa kitane prakAra kahe haiM ? aho ziSya : varNa guna pramANa ke pAMca prakAra kahe haiM. tadyathA-1 kRSNa varNa guna pramANa, yAvat zakla varNa guna pramANa. aha) bhagavan ! gaMdha guna pramANa ke kitane prakAra kahe haiM! aho ziSya ! do prakAra kahe haiM. surabhigandhaguNa-pramANa 2 durmigaMdha pramAna. aho bhagavan ! rama guna pramAna kitane prakAra kahe haiM? aho ziSya ! pAMca prakAra ke. I. tathA-1 tikta rasa guna pramAna yAvat madhura rasa guna pramAna. aho bhagavan ! sparza guna mAna ke kitane prakAra kahe haiM ? aho ziSya ! sparza guna pramAna ke ATha prakAra kahe haiM. tadyathA , karkaza sparza guna pramAna. yAvat RkSa sparza guna pramAna. aho bhagavan ! saMsthAna guna pramAna kitane %80380 pramANa kA viSaya 1980 For Private and Personal Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sana 288 saMTrANa guNappamANe, jAva Ayama saMTANa guNappabhANe se taM saMTrANa guNappamANe // se taM ajIva guNappamANe // 65 ||se kiM taM jIvaguNappamANe ? jIvaguNappamANe tivihe paNate taMjahA-NANagaNappamANe, dasaNa gaNappamANe, carittagaNappamANe // se ki ta NANaguNappamANe NANaguNappamANe caravihe paNNattA taMjahA-pacakkhe aNumANe,uvame,Agame // se kiM taM paccakkhe ? paccakkhe duvihe paNNatte taMjahA-iMdiya paccakkheya, NoiMdiya paccakkheya // se kiM taM iMdiya paccakkhe ? iMdiya paJcakkhe prakAra kahe haiM ? aho ziSya ! saMsthAna guna pramAna ke pAMca prakAra kahe haiM. parimaMDala saMsthAna yAvat artha Ayatana saMsthAna yaha saMsthAna guna pramAna huvA aura yaha ajIva guna pragAna bhI ivA. // 65 // aho bhagavan ! jIva guna pramAna kise kahate haiM ? aho ziSya ! jIva guna pramAna tIna prakAra kA kahA hai. tadyathA-1 jJAna guna pramAna 2 darzana guna pramAna, aura 3 cAritra guna pramAna, aho bhagavan ! jJAna guna meM pramAna kitane prakAra kA kar3A haiM ? aho ziSya ! cAra prakAra kA kahA hai. tadyathA-1 pratyakSa pramAnI 2 anumAna pramAna, 3 upamA pramAna, aura 4 Agama pramAna. aho bhagavan ! pratyakSa pramAna kise kahate haiM hai| haiM ? aho ziSya ! pratyakSa pramAna ke do bheda kahe haiM tadyathA-1 indriya pratyakSa mAna aura 2 no indriya pratyakSa pramAna. ahA~ bhagavan ! indriya pratyakSa pramAna kise kahate haiM ? aho ziSya ! indriya hai| anuvAdaka bAlabrahmacAri muni zrI agorakha RSijI 6 prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 289 ekAtraMzattam-anuyogadvAra sUtra-catutha mUla 48800 athe paMcavihe paNNatte taMjahA-soiMdiya pacakkhe cakkhU iMdiya paJcakkhe, ghANidiya paJcakkha jibhidiya paJcakkhe, phArsidiya paJcakkhe, se taM iMdiya paJcakkhe // se ki taM no iMdiya paJcakkhe ? no iMdiya paJcakkhetivihe paNNatte taMjahA-ohiNANa paccakkhe maNapajjava NANa paccakkhe, kevalaNANa paJcakkhe, se taM no iMdiya paJcakkhe seta pnyckkhe||66||se ki taM aNumANe ?aNumANe tivihe paNNate taMjahA-putvavaM,sesavaM,didvisAhammavaM // 67 // se kiM taM puvvavaM ? puvvavaM!mAtA puttaM jahA navae juvANaM puNarAgataM kAi paJcabhijANejjA pratyakSa pramAna ke pAMca prakAra kahe haiM. tadyathA-1 zrotrendriya pratyakSa, 2 cakSurendriya pratyakSa, 3 ghANendriya 2 pratyakSa, 4 rasendriya pratyakSa aura 5 sparzendriya pratyakSa, yaha indriya pratyakSa pramAna huvA. aho ziSya no indriya pratyakSa pramAna kise kahate haiM? aho ziSya ! mo indriya pratyakSa pramANa ke tIna prakAra kahe haiM. tadyathA-1 avadhijJAna pratyakSa, 2 manaH paryana jJAna pratyakSa, aura 3 kevala jJAna pratyakSa. yaha no indriya pratyakSa pramAna huvA aura yaha pratyakSa pramAna bhI huvA // 66 // aho bhagavan ! anumAna pramAna kise kahate haiM ? aho ziSya ! anumAna pramAna ke tIna prakAra kahe haiM tadyathA-1 pUrvavat, 2 zeSavat aura 3 dRSTisAdharmikavat // 67 // aho bhagavan ! pUrvavat kise kahate haiM ? aho ziSya : kisI mAtA kA putra bacapane meM paradeza gayA aura yuvAna hokara pIlA AyA to phira mAtA apane putra ko kisa prakArakA 48948 pramANa kA viSaya 48488 For Private and Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI mAni zrI amolaka piAjI puvaliMga keNai ta khatteNavA vaNavA lacchaNeNavA, maseNavA, tilaraNavA, settaM putvavaM / / 68 // se kiM taM sesavaM ? sesavaM-paMcavihaM paNNattaM taMjahA-kajjeNaM,kAraNeNaM guNeNaM, avayaveNaM, AlaeNaM // se kiM taM kajeNaM ? kajeNa-moraM kiMkA. IeNaM, hayaM hesieNaM, gayaM gulagulAieNaM. rahaM ghaNadhaNAieNaM, se taM kajeNaM // se kiM taM kAraNegaM ? kAraNeNaM-taMtabo paDassa kAraNaM, Na paDottaMtukAraNaM, vAraNA kaDassa pahacAne to ki-prathama ke dekhe huve cinha kara pahacAne. tadyathA-1 khata karake-zarIra ke lambe Thigane se AkAra kara, varNakAra--aura kRSNAdivarNa kara. vANa kara svastikAdi lakSaNa kara massakara tilakara ityAdi ke anusAra kara pahicAne use pUrvavat kA // 68 // aho bhAvan ! zeevat kise kahate hai ? aho ziSya ! zayara se pAMca prakAra kahe hai. tadyathA-1 kAryakara, 2 kAraNa kara, 3/ avaghava kara, aura 4 mAzakara // aho bhagan ? kAryakara anumAna kisa prakAra hotA hai ? aho ziSya ! 1 mayUra ko kokArana hada kara pAyAne. 2 ghoDe ko ukAra zabda kAra pahacAne, 3 hasti ko gurugulATa zabda kara par3anAne, 4 ratha ko ghaNaghaNATa zabda kara pahacAne. ityAdi kArya kara hai pahacAne vaha kAryavat kahanA. yaha kAryavat zuvA. aze bhava ! kAraNa kise kahate haiM ? aho ziSya ! mRta hai vaha basa rUpa kArya sAdhane kA kAraNa hai. paraMtu vastra taMtu kA kAraNa nahIM hai. zarakaTa [ tulAi ] 2 *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 8- ekatriMzattama-anuyogadvArasUtra -caturtha mUla kAraNaM, NakaDo vIraNAkAraNaM piMDo ghaDassa kAraNaM naghaDopiMDasa kAraNa se taM kaarnne|| se kiM taM guNeNaM ? guNa-gujjati kareNaM, pupphagaMdheNaM, lavaNaM raseNaM, madiraM AsAdaeNa. batthaM phAseNaM, se taM guNezaM // se kiM taM avayaveta ? ajayo-hisaM / siMgeNaM, kukuDasihAe. hAsthavisANeNaM, barAhadAdara, piNaM, AtakhureNa. varghanaheNaM, camarI vAlagaNaM, duppaya maNasya vAdI, cauppaya gAvAti, bahutayaM momiyA vaha kaDA tathA kA kAraNa hai paraMtu kATA zarakaTa kA kAraNa nahIM ktikA kA DipakA kAraNa hai| paraMtu ghaDA mRttikA ke piMDa kA kAraNa nahIM hai. ityAdi kAraNa kara jo kArya nipaje usa kArya ko kAra kara pahacAna vaha kAraNeNaM. yaha kAraNavat hayA, ao bhagavana ! guNavat vi.se kahate haiM ? aho ziSya ! ! suvarNa kA guna kasoTI kara jAnA jAve. pappa kA guna gaMdha kara jAnA jAve, nimaka kA guna rasa kara jAnA jAye, madirA kA guna AsvAda kara jAnA jAve, vastra kA guna sparza kara jAnA nAve ityAdi guna kara jAnA jAve so gugevala. aho bhAvan ! agyAta kise kahate haiM ? aho ziSya ! avayava so. zarIra ke kisI eka avayava (upAMga kara) jAnA jAya jaisa-zRMga se mahiSa zikhA kara karkaTa (o) ko jAne, dAMtoM kara hasti ko jAne, dADha kara zUkara [vara ko jAne, pAMkhoM kara mayUra ko jAne, sura kara ghoDe ko jAne, nakhoM kara vAgha ko jAne, camara rUpa bAloM kara camarI gAya ko jAne, dviyAMba kara manuSya ko|' *S8 pramANa viSA 4880 For Private and Personal Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 mAdi. sIha kesareNaM, vasha kakuheNaM mahilaMvalayabAhAe pariarabaMdhaNa bhaDaM jANijjA, 1 mahiliya nivasaNeNaM, mizeNa doNa vigaM, kaviMca egAe gAhAe se taM avyvennN|| se tiM AsaraNaM ? Asae-agnidhUmaNaM. salilaM balAgeNaM, vuTTi abhavigAreNaM, kulaputtasIlasamAyAreNaM, se taM AsaeNaM se taM vaM // 69 // se ki taM dihirAimma ? diTTisAhammavaM duvihaM paNNattaM taMjahA-sAmannadiTuMca, visesadiTuMca jo catuSpada kara catuSpada [ pazU ] ko jAne, bahuta pAMva kara omaja [ kAna khajUre ] ko bhAne, kesarA artha kara siMha ko jAne, skandha kara vRSabha ko jAne, baliye ghaDIyoM ] kara strI ko jAne, hathiyAroM ke bandhana kara sUbhaDa ko jAne. kaMcUMkI kara vivAhita strI ko jAne, eka sIje huve dhAnya ke kana kara saba dhAna ko jAna, kAvya kara kavi ko jAne, ityAdi avayava kara jAne use avayaba kahanA. yaha avayava huvA. aho bhagavan ! Azrayavat kise kahate haiM ? aho ziSya ! eka ke Azraya kara anya ko jAne so Azrayavan jaise-dhUmra ke Azraya kara agni ko jAne, megha (baddala ) kara varSAda ko jAne. bagala kara sarovara ko jAne, kuladana kara zIlavaMta jAne, yaha Azraya jAnanA. yaha sesavaM ke bhedAnubheda huve // 65 // aho bhagavan ! dRSTI sAdharmikavat kise kahate haiM ? aho ziSya ! dRSTI sA(makavat kara do prakAra kahe haiM, tadyathA- sAmAnya aura 2 vizeSa // 70 // aho bhagavana sAmAnya dRSTI sArmika 1 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI prakAzaka-rAjAbahAdarAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 223 // 70 // se kiM taM sAmannadiTuM ? sAmannadiTuM jahA ego puriso tahA. bahave purisA, jahA bahave purisA tahA ego puriso, jahA ego kArisAvaNo, tahA bahave RrisAvaNA, jahA bahave karisAvaNA, tahA ego karisAvaNo, se taM sAmannadiTuM / 71 // se kiM taM visesadiTuM ? visesa diTuM se jahA nAmae kei purise. kaMci purisaM bahuNaM purisANamajhe puvva diTuM paccAbhajANejjA ayaM se purise bahu ka :sAvaNANaM majhe puva diTuM karisAvaNaM paJcabhijjANijjA. ayaM se karisAvaNe kise rahate haiM ? aho ziSya ! jo eka jaisA anya aneka ko dekhakara jAne soSTI sAmAnya jaise-1 kisI eka deza ke puruSa ko dekhakara usa jaise aneka puruSoM ko jAne,taise hI aneka puruSoM ko dekhakara eka puruSoM hai ko jAne, eka saunaye ko dekhakara aneka saunaye ko jAne aneka saunaye se eka sonaye ko jAne, ityAdi kAra se aneka ko aura aneka se eka ko jAne so sAmanya dRSTI sAdharmika kahanA // 71 // aho bhagavan ! vizeSa dRSTI sAdharmika kise kahate haiM ? aho ziSya ! vizeSa dRSTi sAdharmika yathA dRSTAnta koI anumAna kA karane vAlA puruSa kisI eka puruSa ko bahuta puruSoM kI pariSada meM baiThA huvA dekha kara of jAne ki maiMne isa puruSa ko pahile kahIM dekhA hai aise hI bahuta se sonaye ke andara kisI eka sonaye OM ko dekhakara jAne kI yaha sonayA pahile dekhA hai. yaha sAmAna vizeSa donoM kA bheda kahA aise anumAna 48b48 pramANa viSaya <28828 For Private and Personal Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. anuvAdaka bAlabrahmacArA muni zrI amolaka RApanI taM samAsao livihaM gahaNaM bhavati taMjahA--atIta kAla gahaNaM, paDupannakAla gahaNaM, aNAgayakAla gahaNaM // 72 // se kiM taM atIta kAla gahaNaM ? atIta kAla gahaNaM utta-NANi vaNANi, nipphanna savva sarasaMvA mediNI puNNANi, kuMDa saraNadAhiyA. talAgANi pAsittA teNaM sAhijai jahA subuTThI AsI se taM atIta kAla gahaNaM // se kiM taM paDupanna kAla gahaNaM ? paDupanna kAla gahaNaM sAhu goyaraggagayaM vichaMDiya paura bhattapANa pAsittA te sAhijai jahA subhikkhaM vai, pramAna kara tInoM kAla kI bAta ko jAnane kA kahate haiM // vaha anumAna pramAna se nirNaya tIna prakAra se hotA haiM. tabathA-1 atIta (bhU. ) kAlakA grahaNa, 2 pratyupAna (vartamAna ) kAla kA praNa aura 31 anAgata ( bhavivya) kAla kA hae // 72 // aho bhagavan ! atIta kAla kA grahaNa kisa prakAra hAtA hai ? aho ziSya ! jaise koi vicaraNa manupya rAste meM gamana karatA bahuta harita tRNokara acchAdita pRthvI ko dekhe phalaphUla patroM ke bhAra se bhare vRkSo ko dekhe, zAmyakAra pharita kheMgo ko dekha. nadI talAbAdi jalAzayo pAnI se pUrNa bhare dekhe taba ukta anumAna se pramAna kare ki atIta kAla meM jala vRTI acchI huI. yaha atIta kAlakA grahaNa kahA // aho bhagavan / pratyutpanna kAla kA grahaNa kise * kahate haiM ? aho ziSya ! jaise koI vicakSaNa sAdhu govarI ko gaye unoMne grahastha ke gharoM meM bahuta pracUrA *prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAya jI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra se taM paDupanna kAla gahaNaM. se kiM taM aNAgata kAla gahaNaM ? aNAgata kAla / gahaNaM-abbhasla nimmalataM, kAraNAya nirisAvijayA mehA, thANiyAu bhAmo, sabbhArattA paNiddhAya. vAruNaM vA mahiMda kA annayara vA pasatthaM upyAyaM pAsittA teNaM sAhijai jahA subuTThI bhavislatI. se te aNAgata kAla gahaNaM, ehasiM ceva vivaccA se tivihaM gahaNaM bhavati taMjahA-atIta kAla mahaNaM, paDuppanna kAla gahaNaM, aNAgaya kAla gahaNaM, se kiM taM atIta kAla gahaNaM ? atIta kAla ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha 489363- pramANa kA viSaya 9822280 nipajatA huvA anya udAra bhAva se divyAlA havA AhAra pAnI ko dekhakara jAne kI yA vartamAna kAla meM subhikSa vartatA dekhAtA hai. yaha pratyutpanna kAla hucA. aho bhAyana ! anAgata kAla grANa kise kahate haiM ? aho ziSya ! kRSNa varNa acchAdita vijalI sahita megha ko dekhe, pAnI se nahuvA UMDA garjArava karatA huvA medha dekhe, rakta varNa saMdhyA phulI huI dekhe. ArdrA mUlAdi nakSatroM ke yoga ke jo vAyu kA utpAta utpanna huvA aura bhI isa prakAra ke prazasta lakSaNoM ko dekha kara use anumAna 10 kare ki Agamika kAla meM yahAM vRSTI hogI. yaha anAgata kAla kahA. aba isa ke viparIta cinha ? kahate haiM, vaha bhI tIna prakAra se grahaNa kiye jAte haiM. tadyathA-1 atIta kAla grahaNa, 2 pratyutpanna 4 For Private and Personal Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 296 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI upolaka RSijI gahaNa nittaNAi nipphasarasa ca maMdaNI sukkANiya kuDa sara NadA daha talAgAi pAsittA teNaM sAdijai jahA kubuTThI AsI. se taM atIta kAla gahaNaM // se kiM taM paDupanna kAla gahaNaM ? paDupanna kAla gahaNaM-sAhu goyaraggagayaM bhikkhaM alabhamANaM pAsittA teNaM sAhijjar3a jahA dubhikkhaM vaTTai, se taM paDupanna kAla gahaNaM // sa ki taM aNAgaya kAla gahaNaM ? aNAgaya kAla gahaNaM-dhumAyaMti disAu / saMjhAvimeiNI, apaDibuddhA vAyA, neraiyA khala kubuDhAmeyaniveyaMtI // aggeyaM vA kAla grahaNa, 3 aura anAgata kAla grahaNa. aho bhagavan! atIta kAla grahaNa kise kahate haiM ? aho ziSya !' koI vicakSaNa puruSa rAste meM gamana karatA tRNa rahita pRthvI ko dekhe, muke huve kuMDa nadI talAvAdi jalA zaya ko dekhe, ityAdi dekha anumAna kare ki yahA~ gata kAla meM vRSTi acchI nahIM huI hai. yaha atIta kAla kA grahaNa kahA. aho bhagavan ! pratyutpanna kAla kA grahaNa kise kahate haiM ? aho ziSya ! pratyutpanna / kAla kA grahaNa so-koI vicakSaNa sAdhu gocarI gaye bahuta paribhramaNa karate hI bhIkSA kI pratipUrNa prApti nahIM huI, usa se anumAna kare ki vartamAna meM yahAM durbhikSa hotA dekhAtA hai. aho bhagavan! anAgata kAla kA grahaNa kisa ko kahate haiM ? aho ziSya ! dizAoM meM dhUMdhalatA dekhe. sandhyA teja rahita dekhe, apramANa hai| prakAzaka rAjAbahAdura kAlA sukhadavasahAyajI-jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 297 48. ekotriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mULa 4 vAyavvaM vA annayaraM appasatthaM uppAyaM pAsittA teNaM sAhijai jahA kubuTThI bhAvissati, se taM aNAgayakAla gahaNaM, se taM visesa dittuN| setaM diTThi sAhammavaM // se taM aNumANe // 73 // se kiM taM uvamme ? uvamme duvihe paNNatte taMjahA--sAhammovaNI, eya, vehammovaNIeya // 74 // se ki taM sAhammovaNIe ? sAhammovaNIe tivihA paNNattA taMjahA-kiMci sAhammovaNIe, pAyasAhammovaNIe, savvasAhammovaNIe / / 75 // se kiM taM kiMci sAhamme ? kiMci sAhamme jahA maMdaro tahA sarisavo, bAyu cale, naiRtyakUNa kA vAyu ho jisa se kuvaSTI jAne adheya maMDala vAya maMDala aura bhI isa prakAra kA aprazasta utpAtAdi dekha kara jAne ki Agamika kAla meM yahAM kuvRSTI hogA. yaha anAgata kAla kA F grahaNa kiyA yaha vizeSa dRSTI sarmikapanA kahA. aura yaha anumAna pramAna kahA // 73 // aho bhaga-2 van ! upamA parimANa kise kahate haiM ? aho ziSya ! upamA pramANa ke do prakAra kahe haiM tadyathA-300 11 sAdharmopanita aura 2 vaidharmo panita // 74 // aho bhagavan ! sAdharmopanita kise kahate haiM ? aho 6 ziSya ! sAdharmopanita tIna prakAra kahA hai, tadyathA-1 kiMcita sAdharmopanita,2 prAya sAdharmopanita, aura " 3 sarva sAdharmopanita / / 75 // aho bhagavan ! kiMcita sAdharmopanita kise kahate haiM ? aho ziSya 11488 pramANa viSaya +888 For Private and Personal Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir www.kobatirth.org A 4. ajuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI jahA sarisavo tahA maMdaro, jahA samuddo tahA goppaya jahA gAppeyaM tahA samuddo. jahA Aicco tahA khajjoto, jahA khajAto tahA Aico, jahA caMdo tahA kumudo, jahA kumudo tahA caMdo, se taM kiMAMce sAhammo // 76 / / se kiM taM pAya- 218 sAhammo ? pAyasAhammo jahAgo tahAgavao, jahA gavao lahAno, se taM pAyatAhamme // 77 // se kiM taM savva sAhamme ! savva lAhamme ubane natthi tahAvi teNeva tastra uvamaM kIrati, jahA arihaMtehi arihaMta sarisa kayaM, cakkavadhiNA cAvaTi sarisaM kiMcita sAdharmopanita so jaisA meru parvata taimA sarisava, aura jaisA sarisaba taisA meru. jaisA samudra taisA gopaya-gAya ke khura sthAna rahA pAnI barasA gaupadalelA samudra. jaisA sUrya taisA khayota-AgIyA.jaisA khadyota taisA sUrya, jaisA candra taisI kumudanI jaisI budanI tasA candra. yaha kiMcita sAdharmikapanaH kahA / / 76 // aho bhaga-2 vana : vizeSa sAdharmikapanA kise kahate hai! aho ginA jaisA baika taisA rojha. jaisA rojha taisA vaica,yaha vizeSa sAdharmika panA kahA // 7 // ahogavana ! savA pAline ? bhopa ! jahAM aupamA nahIM usa kA usa kI aupamA kahanA. jaise ve arihaMtane una arihe| sarikhe haiM. arihaMta ke samAna 4. * nIrtha sthApanna atizayAdi kArya anya ke nahIM hotA hai. isaliye sarva sAdhabhikapanA jAnanA. taise hI hai| *kAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir : kayaM, baladeveNa baladeva sarisaMkayaM, vAsudeveNaM vAsudeva sarisakayaM sAhuNA sAhu sarisakayaM se taM savva sAhamme / seta sAhanAtraNIte / / 78 // se kiM taM dehAmAyaNIte vehammovaNIte-tivihA paNNattA taMjahA-kiMcivahamme, pAyavehamme, savvavehamme // 79 // se kiM taM kiMci vehamme? kiMci vehamme jahA sAbaleyo na tahA bAhaleyo,jahA bAhuleyo natahA sAbale u settaM kiMci vehamme // 80 // se kiM taM pAyavehamme ? pAyavahamme ekatrizattama anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 803-pramANa visya < cakravartI cakravartI samAna. baladeva baladeva rUpAna, vAsadeva vAsudeva samAna, sAdhu sAdhu samAna, ityaadi| sarva sAbhika panA jAnanA. yaha sarva mArmika upabita huA. // 78 // aho bhagavan ! vaidhA~pamita kile " kahate haiM ? aho ziSya ! peya panita tIna prakAra ko hai. tabadhA-1 kiMcita vaidharmopanita. * prAyaH vaidhopanita, 3 aura sa vaissmaapnit|| 7 // aho bhAvan ! kicit vaidhamonita ki kahate haiM ? aho ziSya ! kiMcita paidAnita sosAyagAya kA bacchA sA zveta gAya kA bacchA nahIM. aura jaisA zveta gAya kA bacchA saisA vAma gAya kA nahIM. yaha kiMcita vaidharmopAnata hu. // 80 // aho bhagavan ! prAyaH ( bahuta ) vaidharmopanita kise kahate haiM ? aho ziSya ! jaisA vAyasa ( kAga ) hotA hai taisA pAyasa ( gADI kA cakra ) nahIM. vaha sajIva paribhramaNa karatA hai aura vaha >BR0 498 For Private and Personal Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra zrI amolaka RArSajI + jahAvAyaso na tahA pAyaso, jahApAyaso natahA vAyaso se taM paayvehmmo||81||se kiMtaM savva vehamme ? savva vehammeubame natthI tahAvi teNe tassa uvamaM karatI jahANIeNaNIya sarisaMkathaM dAsaNa dAsa sarisaMkayaM,kAgeNa kAga sarisaM kayaM, sANeNasANa sarisaMkayaM, pANega pANa sarisaMkayaM, se taM savva vehamme // se taM vehammovaNIte // se taM uvame // 82 // se kiM taM Agame ? Agame-duvihe paNNatte taMjahA loieya, loguttarieya // 83 // se kiM taM loIe ? loIe jaNaM imaM aNNANiehiM nirjIva paribhramaNa karatA hai. aise hI jaise pAyasa taisA vAyasa nahIM. yaha prAyaH vaidharmopanita , huvA. // 81 // aho bhagavan ! sarva vai dharmopanitapanA kise kahate haiM ? aho ziSya ! sarva viparIta auSamA nahIM hai tathApi usa kara usa kI aupamA kahate haiM. jaise nIca manuSya ko nIca jaisA kahA. dAsa ko dAsa jaisA kahA. kAga ko kAga jaisA, kutte ko kutte jaisA. jIva ko jIva jaisA kahA yaha sarva vaidharma upanita aura aupamA pramANa huvA // 82 // aho bhagavan ! Agama pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya jo guruoM kI paramparA se calA AtA huvA tathA jIvAdi padArthoM kA gamya karAnevAlA ho use Agama pramANa kahanA. jisa ke do prakAra kahe haiM. tadyathA lokika aura 2 lokocara // 83 // aho bhagavana ! lokika Agama kise kahate haiM ? aho ziSya prakAzaka-rAjAbahAdura rAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI * artha For Private and Personal Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRta 488 micchAdiTThIhi, sacchaMda buddhimati vigappiyaM taMjahA-rAmAyaNaM jAva cattAriveyA, saMgovaMgA se taM loie // 84 // se kiM taM logunarie ; loguttarie jaNNaM imaarihaMte bhagavaMtehiM utpanna nANa dasaNa dharehiM tIta paccapanna gaNAgata jANaehiM telukkabahiya mahiya pUIehiM savvahiM sambadarisIhiM paNiya duvAlasaMgaM gaNipiDagaM taMjahA-AyAro jAva diTThivAu // 85 // ahayA Agame tivihe paNNatte taMjahA-suttAgame, atthAgame, tadubhayAgame // ahavA mAgame artha jo yaha ajJAnI mithyAtva dRSTI svacchanda buddhivAle jina ke batAye zAstra tathathA- rAmAyana pAvatra jA cAroM vedoM aMgopAMga sahita una ki lokika Agama kahanA // 84 // aho bhagakna ! lokottara Agama kise kahanA ? aho ziSya ! lokottara Agama so jo yaha arihaMta bhagavaMta kevala jJAna kevala darzana ke dhAraka atIta vartamAna anAgata tInoM kAla kI bAta ke jAnane tInoM loka ke jIvoM ke hitakara vaMdanIka pUjyanIka sarvajJa saba dI una ke banAye dvAdazAMga AcArya kI peTI samAna tadyathA-AcArAMga yAvat dRSTIvAda // 84 / / athakA Agama tIna prakAra ke kahe haiM tadyathA-- sUbhAgama, 2 arthAgama, aura 3 ubha-0% 17'yAgama. athavA Agama tIta prakAra ke kahe : tadyathA-1 mattAgama-svayaM ke banAye, 2 anantarAgama 48 ekAzittama-anuyogadvAra mUtra-caturya mUla. 48 pramANa kA viSaya 1.11 For Private and Personal Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 302 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI: tivihe paNatte saMjahA-attAgame, aNaMtarAgage, paraMparAgame // titthagarANa atthassa attAgame, gaNaharANaM suttassa attAgame attharasa aNaMtarAgame, gaNahara sIsANaM suttarasa aNaMtarAgame, atthassa paraMparAgame. teNaM paraM suttarasavi atthassavi no attAgame No aNaMtarAg2ame paraMparAgame, se taM loguttarie // se taM Agame. se te NANaguNappamANe // 86 // kiM taM dasaNaguNa pamANe ? dasaNaguNa ppamANe-cauvihe paNNatte taMjahA-cakkhUdaMsaNa guNappamANe, acakkhU dasaNa guNappamANe, ohi saNa guNappamANe, kevala saNa guNappamANe, // cakkhU saNa guru Adi ke banAye, 3 paramparAgama-paramparA se cale Ate so, jaise-tIrthakarane artha kahA yaha atAgama, gaNadhara ne use sUtra rUpa kahA vaha mUttAgama se attAgama, artha se antarAgama, gaNadharoM ke ziSyo ko mUtra se anantarAgama, artha se paramparAgama, usa ke uparAMta mUtra se bhI aura artha se bhI attAgama bhI nahIM, anantagagama bhI nahIM. kevala paramparAgama jAnanA. yaha lokottara aura AgamakA kathana huvA. aura paha jJAna guna kA pramANa huvA // 86 / / aho bhagavan ! darzana guna pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya ! darzana guna pramANa ke cAra bheda kahe haiM tadyathA-1 cakSu darzana guna pramANa, 2 acakSu darzana guna pramANa, avadhi darzana guna pramANa, aura 4 kevala darzana gana pramANa, yaha jaise-cakSa darzanI cakSa se ghaTa para artha kAzaka-rAjAbahAdura bAlA sukhadevasahAyanI-jvAlAprasAdajI. | For Private and Personal Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 dhakhadasaNassa ghaDa paDa kaDa rahAdiemu davvemu acakkhU dasaNissa Aya bhAve, ohi dasaNissa savvarUvI davvehiM, na puNa savvapajavehi, kevala damaNa kevala saNassa savvadavvehiya sabapajjavehiya, se taM desaNaguNappamANaM // 87 // se kiM taM caritta guNappamANe? carittaguNappamANe paMcavihA paNNattA tejahA--gAiya caritta guNappamANe, chedovaDhAvaNa caritta guNappamANe, parihAra visuddhiya carita guNappamANe, muhuma saMparAya caritta guNappamANe, ahakkhAya caritta guNappamANe // sAmAiya caritta artha / kara Adi dravya ko dekhatA hai. acakSu darzanI acakSu darzana se zabda gaMdha rasa sparza ko dekhatA hai. "ha avadhi darzanI avadhi darzana se rUpI dravya ko deza se dekhatA hai paraMtu sarva se nahIM, kevala darzanI kevala darzana se sarva dravya sarva paryAya ko dekhatA hai yaha dravya guNa pramANa kahA aura yaha darzana guna pramANa kahA . 5 // 87 // aho bhagavan ! cAritra guNa pramANa kise kahate haiM ! aho ziSya ! cAritra guNa pramANa pAMca prakAra kahA hai. tadyathA-1 sAmAyika cAritra guNa pramANa, 2 chedopasthApanIya cAritra guNa pramANa, 11 parihAra vizuddha cAritra guNa pramANa, 4 sUkSma samparAya cAritra guNa pramANa. aura 5 yathAkhyAta pAriza guNa pramANa. isa meM sAmAyika cAritra guNa pramANa do prakAra kA kahA hai tadyathA-1 itvarayoDe kAla kA so prathama antima tIrthaMkaroM ke bAre meM sAmAyika cAritra kA parivartana kara chadoSasthApanI 48+ ekAzittama-anuyogadvAra sUtra caturva mUla 88.pramANakA viSaya 4848862 For Private and Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 anuvAdaka bAlabrahmacAri muni zrI amolakha RpijI guNapyamANe duvihA paganA taMja hA itarieya, Apakahara. chesovaTThAvaNa carita guNappamANe duvihe paNNatte taMjahA sAiyAreya, niraiyAreya. parihAra visuddhiya carita guNappamANaM duvihe paNNatte taMjahA-NivisamaNAra aNiviTukAIeya // suhuma saMparAya caritta guNappamANe duvihe paNNate taMjahA-paDivAiya, apaDivAiya. ahakkhAya caritta guNappamANe duvihe paNNatte taMjahA-chaumatthaeya, kevalieya, se taM carita diyA jAve mo aura AvakAhika dhIca ke bAIsa tIrthaMkara ke bAre tathA mahA videha kSetra meM saba ummara sAmAyika cAritra hI rahe. 2 chedopasthApanIya cAritra guNa pramANa do prakAra kA kahA. taNyAsAticAra so kisI prakAra kara bahA doSa sevana kiye diyA jAve so. aura nirAticAra so-sAmAyika cAritra grahaNa kiye pAda sAtave dina. cAra mahine, tathA cha mahine meM chedopasthApanIya diyA jAve tathA tevIsave tIrthaMkara ke sAdhu cauvIsabe tIrthaMkara ke zAsana meM Ate chedopasthApanIya cAritra prahaNa kare.. 3 parihAra vizuddha cAritra guNa pramANa do prakAra kahA hai tadyathA-nirvizrAma-jo tapazcaryA kare so. aura vizrAma-vaiyAvacca kare so, 4 sUkSma samparAya cAritra guNa pramANa ke do bheda-pratipAtI-upazama zreNipAlA aura apatipAtI-kSapaka zreNivAlA. 5 yathAkhyAsa cAritra guNa pramANa do prakAra kA + kahA hai. tapathA-1 asta, aura 2 kevala jJAnI. yaha cAritra guNa pramANa huvA. aura yaha jIva guNa / kAzaka-rAjAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sA guNappamANe // se taM jIva guNappamANe // se taM gugappamANe // 88 // se kiM te nayappamANe?nayappamANe tivihe paNNatte taMjahA-patthaga diTuMteNaM visahe diTuMteNaM, padesa diTuMteNaM // 89 // se kiM taM patthaga diTuMteNaM patthaga diTuMteNaM se jahA nAmae keipurise parasuMgahAya aDavihuto gacchejA taM pAsittA kei vadejA kahiM bhavaM gacchasi? avisuddho Negamo bhaNati-patthayagarasa gacchAmi,taMca keichiMdamANa pAsittA badejA kiM bhavaMchiMdasi? ekatriMzattama-anuyogadAra ba-caturthamula .14 4884882 pramANa kA viSaya 4.28 pramANa huvA. aura guNa pramANa bhI huvA // 88 // aho bhagavan ! naya pramANa kise kahate haiM ! aho ziSya ! ananta svarUpa vastu ko eka aMza kara jAne use naya kahate haiM. usa kA svarUpa tInoM dRSTAMtoM kara samajhAte haiM. 1 pAyA ke dRSTAnta se, 2 vasati ke dRSTAnta se. aura 3 pradeza ke dRSTAnta se // 89 // aho bhagavana ! pAthe kA dRSTAnta kise kahate haiM ? aho ziSya ! pAthe kA dRSTAnta so-yathA dRSTAnta koI + puruSa pharasI hAtha meM grahaNa karake aTavI meM jAtA hai. use dekha kara koI kahe tU kahA jAtA hai ? taba azuddha naigama naya vAlA bolA ki maiM pAthA ke liye jAtA hUM. baha jAtA to hai kASTa grahaNa karane paraMtu / usa kASTa kA pAthA banAvegA isa liye yahAM kAraNa meM kArya kA upacAra kiyA hai. upta kASTa ko koI 561 chedatA huvA dekha phUchA tU kyA chedatA hai ? ! vizuddha nai napa yAlA bolA- pAthA cheranA / 438 For Private and Personal Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vesuddho gamo bhaNai patthaya chiMdAmi. taMca kei tatthasaNaM pAsittA vadejA kiM bhavaM tacchasi ? visuddhatarAgo Negamo bhaNati, patthayaM tacchemi,taMca kei ukIramANaM pAsitA badejjA-kiM bhavaM kIrasi ? visuddhatarAgo Negamo bhaNati, patthayaokArAmi. saMca keI lIhamANaM pAsittA vaejA-kiM bhavaM lihasi ? visuddhatarAgo Negamo bhaNati. patthayalihAmi. evaM visuddhatara Negamassa nAmAutiya upatthau, evameva vavahArassavi. 408 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrIamolaka mApana - usa lakaDa ko chIlatA huvA dekha koI pUche kyA chIlatA hai ? saba vizuddhatara naigama naya vAlA bolA pAthA chIlatA hUM. upta kakaDa ko koratA huvA dekha kara pUchA tU kyA koratA hai? taba mizudatarAgama naigama naya cAlA bolA-pAyA koratA hUM, use likhatA huA dekha kisIne pUchA-tU kyA likhatA hai ? saba vizuddhatarAgama naigama naya vAlA bolA-pAyA likhatA hUM, isa prakAra vizuddhatarAgama naigama naya kI| apekSA se pAyA huvA. jaisA yaha naigama naya kA kahA taisA vyavahAra naya kA bhI kahanA. 3 saMgraha nava ke mata se sarva prakAra kA dhAna kA saMgraha kiyA pAthA meM bhara mapati karane ke liye rakkhA, dhAna se bharA pAyA mAne, 4 Rju mUtra nayake matase dhAnya mApateko pAyA mAne, kyoMki yaha vartamAna kALakA hI mAnane vAlA hai,aura UparakI tInoM zabda naya samabhIruDhanaya aura evaMbhUta naya yaha tInoM pAthAke jAnane vAle ko hI haiN| +prakAzaka-rAjabahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tra bhaya * ekatriMzattama-anuyAgadvAra sUtra-caturtha mUsa saMgahassavi ubhiya neyasamArUDhA patthara, ujjusuya patthauvi, patthau mijatipatthara, tiNhaM sadanayANaM patthayassa atthAhigAra jANau patthau, jassabA vaseNaM patthara nippajjai se taM patthayadiTuMteNaM // 9 // se kiM taM vasahidiTuMteNaM ? vasahi diTuMteNaM se jahA nAmae kei purise kiMci purisaM vadejA kahiM bhavaM vasati ? avisuddho Negamo bhaNai-logevasAmi, loge tivihe paNNatte taMjahA-uDneloe, ahe. loe, tiriyaloya tesu samvesu bhavaM vasasi? visuddha Negamo bhaNai-tiriyaloe vasAmi, pAyA mAne kyoM ki ina nayoMvAle ke upayoga hI pramAna hai, vaha pAyA meM nahIM hai| isa liye pAye ke jAna meM ko pAthA mAnate haiM, jaise " namo baMbhIe libIe" isa meM lipI ke jJAyaka RSabha devajI ko namaskAra kiyA hai paraMtu lipI ko nahIM, kyoM ki lipI meM upayoga nahIM hotA hai. yaha prathama pAthA kA dRSTAnta / huvA // 90 // aho bhagavan ! vasati kA dRSTAnta kisa prakAra hai ? aho ziSya ! yathA dRSTAnta koI puruSa kisI puruSa se kahe ki tU kahAM rahatA hai ? use azuddha naigama nayavAle ne ucara diyA. maiM loka meM * rahatA hUM. prazna-loka to tIna haiM urdhva adho trika. tU una tInoM meM rahatA hai kyA ? uttara-vizuddha * naigama nayavAlA volA-maiM tircha loka meM rahatA hUM. prazna-ticche loka meM naMbUdvIpa se svayaMbhUramaNa samudra paryaMta asaMkhyAta dvIpa samudra haiM una saba meM tU rahatA hai kyA? uttara-vizuddhatara naigama nayavAlA bolA 980288000 pramANa kA viSaya 48848817 For Private and Personal Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kA anuvAdaka vAlabrahmacArI muni zrI ayolaka praSijI. tiriyaloe jaMbUhIvAdiyA mayaMbharamaNa pajjavasANA asaMkhijjA dIva samuddA paNNattA tesu savvesu bhavaM valati ? visuddhatarAu gamo bhaNai-jaMbUddIve vasAmi, jaMbU ddIve dasakhettA paNNattA bharahe, eravate, hemavate, heraNavate, harivAse, rammagavAse, devakurA, uttarakurA puvvavideha, avaravideha tesu savvesu bhavaM vasasi ?visuddha tarAgo Negamo bhaNati-bharahevAse vasAmi, bharahevAse duvihe paNNatte taMjahA-dAhiNaDDa bharaheya, uttaraDDa bharaheya, tesu savvesu bhavaM vasasi ? visuddha tarAgo Negamo bhaNai-dAhiNaDDa maiM jaMbUdvIpa meM rahatA hUM. prazna-jaMbUdvIpa meM daza kSetra haiM. tadyathA-1 bharata, 2 airAvata, 3 hemavaya, 4 heraNyavaya, harIvAsa, 6 ramyakavAsa, 7 devakuru, 8 utsarakuru, 9 pUrva videha aura 10 avara videha. ina saba meM tU rahatA hai kyA ? uttara-vizuddhatara naisama nayavAlA bolA-maiM bharata kSetra meM rahatA hUM. prazna-bharata kSetra ke so do vibhAga haiM tadyathA- dakSiNArdha aura 2 uttarArdha. una donoM meM rahatA hai| kyA ? uttara-vizaddhatara naigama nayavAlA bolA-maiM dakSiNA bharata meM rahatA hai. prazna-dakSiNArdha bharata meM to aneka grAma Agara nagara kheDa kabaDa maDaMba droNamakha pATaNa Azrama saMzAha saMnivesa haiM una saba meM rahatA hai kyA? uttara-vizuddhatarAga naigama nayavAlA bolA-maiM pATalI putra nagara meM rahatA hUM prazna-pATalIpura nagara meM to aneka ghara haiM to una saba tU meM rahatA hai kyA ? uttara-vizuddhatarAga naigama nayavAlA bolA makAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyanI jyAlAsAdajI ** For Private and Personal Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bharahebasAmi, dAhiNaDDa bharahe aNegAi gAmAgaraNagara kheDa kavvaDa maMDaba doNamuha paTTaNA sama saMbaha sannivesAI tesu savvesu bhavaM vasAsa ? visuddha tarAgo Negamo bhaNati-pADaliputte vasAmi, pADaliputte aNegAiM gihAI tesu savve bhavaM vasasi ? visuddha tarAgo Negamo bhaNati devadattassaghare vasAmi, devadattassaghare aNegA koTagA tesu savvesu bhavaM vasasi ? visuddha tarAgo Negamo bhaNati-gabbhaghare vasAmi, evaM visuddha' Negamassa vasamANovasaievameva vavahArassavi, saMgahassa saMthAra samArUDho vasati, devadatta ke ghara meM rahatA hUM. mana--devadatta ke ghara meM to koThe bahuta haiM una saba meM tU rahatA hai kyA? uttara vizuddha tarAga naigama nayAlA bolA-madhya ke ghara meM rahatA hUM. isa prakAra vizuddha naigama naya ke hamata se vasati hai.sA yaha naigama naya kA kahA taisA hI vyavarAra naya kA bhI kahanA. saMgraha nayavAlA bolatA hai ki maiM saMthAraka meM jahA baiThatA hUM zayana karatA hUM tahAM rahatA hU~. Rju sUtra nayavAlA kahatA hai - jitane bhAkAza pradeza maiMne avagAhe haiM usameM rahatA hUM. aura tInoM zabda nayavAle kahate haiM ki maiM Atma bhAva meM rahatA hUM yaha vasati kA dRSTAnta huvA // 91 // aho bhagavam ! pradezakA dRSTAnta kisa prakAra hai ? aho / ziSya ! pradeza ke dRSTAnta meM naigama naya ke mata se cha ke pradeza vaha deza kA pradeza alaga gaveSanA. yaha vizeSArtha batAyA, dUsarA saMgraha naya pAMca kA pradeza skandha meM gaveSe. yA bhI satya naigama 'jhUThA aisA 8+ eka nAtraMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturthamUla tast 42443 pramANa kA viSaya + For Private and Personal Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4.anuvAdaka pALavamacArI muni zrI amolaka kAjI ujjusupassa AgAsapaese ugADho tesu vasati, tiNhaM sahanayANaM AyabhAve vasemi, se taM vasahi diTuMteNaM // 11 // se kiM taM paesadiTuMteNaM ? padesa diTuMte-Negamo bhaNati chaNhaMpaeso taMjahA-dhammapaeso, adhammapaeso, AgAsapaeso,jIvapaeso,khaMdha paeso,desapaeso, evaM vayaM garbha saMgaho bhaNai-jaM bhaNasi chaNDaMpaeso taM na bhavati, kamhA ? amhA desapaeso so tasseva davvasta jahA ko diTuMto ? dAsaNa mekharokIo so yadAsovi me kharovime temAbhaNAhi, chaNhaM paeso bhaNAhi pacaNhaM paraso samajhAyA, bhaura saMgraha naya kA yA abhiprAya; thoDe bola meM bahuta kA samAveza huvA isa liye 7 kA paramArya pAMca meM AyA. 3 vyavahAra naya ke mata cha kA pAMca kA yoM kahate SaSThI vibhakti kA bahu vacana usa kara eka pradeza saMghAta ko eka pAMca kA sambandha samajhanA, isa liye pIche kI naya SaSTI tatpuruSa samAsa se vaha yahAM nahIM. 4 Rju sUtra kahatA hai tuma pAMca bheda kahate ho vaha satya haiM paraMtu kisI ko saMdeha ho ki ekeka pradeza vaha pAMca 2 prakAra kA yoM 25 bheda hove. isa sandeha kI nivRtti ke liye aisA kahA syAt dharmAsti kA pradeza, yoM Rju sUtra naya ke mata se aisA bole. pAMcavA zabda nayavAlA bolA-tumArA mata satya paraMtu syAt dharmAsti kA pradeza, syAt adharmAsti kA pradeza, yoM karate dharma kA jo pradeza para dharma kA pradeza aura adharma kA pradeza vaha dharma kA pradeza. yoM paraspara eka bhAva kA prakAzaka-rAjAvahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAda For Private and Personal Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 ekatriMzasama-anuyogadvArasUtra -caturtha mUla 138* taMjahA-dhammapaeso adhammapaeso AgAsapaeso jIvapaeso khaMdhapaeso, evaM vayaMta saMgahasma vavahAro bhaNai-jaM bhaNasi paMcahaM paeso taM na bhavati, kamhA! jamhA jaipaMcaNhaM goTThiyANaM purisANaM kei davvajAi sAmanne bhavati tNjhaa| hiraNNevA, suvaNNevA dhaNevA dhannevA tahA paMcaNhaM paeso taM mA bhaNahi paMcaNhaM paeso bhaNAhi, paMcaviho paeso taMjahA-dhammapaeso, adhammapaeso, AgAsa paeso, jIvapaeso, khaMdhapaeso. evaM vadaMte vavahArarasa ujjusuto bhaNai,jaM bhaNasi paMcaviho paeso taM Na sandeha eka 2ko utpanna hove use TAlane ke liye hamAre mata meM dharma pradeza vaha pradeza dharma ityAdi kahA. samabhirUDha maya tumane tamArA abhiprAya kahA yaha satya paraMtu yahAM samAsa hone Ave yaha saMdeha nivRttiko karma dhAraya se samAsa sahita aisA kahA dharma hI vaha pradeza vaha pradeza dharma ityAdi pAMcoM bola-1 evaMbhUta naya-dharmAsti kAyAdi pAMcoM akhaMDa kahe khaMDa nAma kahate deza pradeza saba khaMDa vastu meM Aye, yA sAtoM naya ke alaga 2 mata kahe. paramArtha se saba eka hI jAnanA. isa hI adhikAra ko Age mUtra dvArA kahate haiM-naigama naya kahatA hai ki che kA pradeza-1 dharmAsti kA pradeza, 2 adharmAsti kA pradeza, 3 AkAzA sti kA pradeza, 4 jIvAsti kA pradeza, 5 pudgala skandha kA pradeza, aura 6 deza kA pradeza. yoM bolate ko naigama se saMgraha kahane lagA ki jo tuma kahate ho cha kA pradeza taisA nahIM hotA hai. kyoM ki no deza pramANa kA viSaya ! CR>< 498 > / For Private and Personal Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ni zrI amolaka RpijI Na bhavati. kamhA ? jaite paMcaviho paeso. evaM te ekeko paeso pNcviho| evaM teNa paNavIsativiho padeso bhavaMti, taMmAbhaNAhiM paMcavihI padeso bhagAhiM, bhaiyavyo padeso, siya dhammapaeso, siya adhammapaeso, siya AgArUpaeso, siya jIva paeso, siya khaMdhapaeso, evaM vadaMtaM ujjusuttaM saMpatisaddanau bhaNai jaM bhaNasi bhaiyavyo padeso taM Na bhavaMti, kamhA ? jai bhaiyavbopaeso evate. dhammapaesovi pAzaka-rAjAvAdAdura lALA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI. anuvAdaka bAunnAcA jo deza kA pradeza kahate haiM vaha usa hI dravya kA pradeza hai. isa liye chaThA bheda nahIM huvA. yathA dRSTAnta kara-kisI dAsane mAlaka ke vAste khara mo liyA. taba mAlaka bolA-yaha dAsa bhI merA aura khara bhI merA, yaha donoM pAlaka kI vastu hove, taise khandha pradeza aura deza pradeza kahanA. cha kA pradeza tumane kahA yaha. pAMca pradeza sadyathA-dharmAsti kAyA kA pradeza,adharmAsti kA ga kA pardeza, AkAzAsti kAyA kA pradeza,jIva kA pradeza, aura skandha kA / pradeza. aisA bolate huve saMgraha naka se vyavahAra nayavAlA bolA jo tU kahatA hai ki pAca pradeza. yaha nahIM hotaa| he kyoM ki jisa liye jaise pAMca goSTile ( mitra ) puruSa kA kisI ke dravya kI jAti sAmAnya ho. sadyA-cAMdI, 2 muvarNa, 3 dhana, 4 dhAnya, taise pAMca ke pradeza, samAve ekatra hove isa liye nA ko pAMca deza kahA. pAMca prakAra ke pradeza ko pAMcoM kA pradeza aisA kahate tadyathA-dharmAsti kA pradeza, For Private and Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kallassagarsuri Gyanmandir 418 ekAvizatama anuyogadvAra sUtra-catupa mUla 438 siya dhammapaeso, siya adhammapaeso, siya AgAsapaeso, siya jIvapaeso, siya khaMdhapaeso, adhammapaesovi, siya dhammapaeso siya adhammapaeso jAva siya khaMdhapaeso / AgAsapaesovi siya dhammapaesovi jAva siya khaMdharaemovi. jIva paesovi, siya adhammapaeso jAva siya khaMdhapaeso, khaMdhapaesovi, siya dhammapaeso hai AkAzAsti kI pradeza, jIva kA padeza aura skandha kA pradeza. yA vyavahAra naya bolate huve Rju sUtra nayavAlA bolA jo tU kahanA hai pAMca prakAra pradeza taisA nahIM hotA hai kyoM ki yadyapi ve pAMca prakAra ke pradeza meM se ekeka prade: 1.6 prakAra hove to yo 25 prakAra hojAve. isa liye pAMca prakAra pradeza kaho. pradezoM ko alaga 2 kaThora vikalpanIya vijAtIya pAMca bhAga se yoM syAt hai dharmAsti pradeza, ve pradeza apane 2 haiM yaha sambandha kI Asti nahIM, kyoM ki ve apane kAma nahIM Ave isa liye ve isa ke mana meM nahIM, isa ke mata se vikAla aura para sambandhI vastu sarvathA nahIM hai. yaha RjU sUtra ke bhAva kahe. isa prakAra RjU sUtra naravAle kolate huve ko zabda nayavAlA kahane lagA. jo tUne kahA pradeza kA bheda kahanA taisA nahIM hotA hai. kyoM ki yadi pradeza ke bheda jo tumAre mata se hote dharmasti kAyA ke pradeza bhI kadAcina dharmAsti kAyA ke pradeza ho syAt adharmAsti ke pradeza. syAt AkAzArita ke pradeza. syA anIva ke pradeza. syAt skandha ke pradeza, 5. adharmAsti kAyA ke madeza bhI syAt dharmAsti kA pradeza Mom pramANa viSaya 488A8+ / For Private and Personal Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSinI : Ava siya khaMthapaemA evaM te aNavatthA bhavissati tamA bhagAi, bhaiyavvo padeso bhaNAhi, dhamme padese se padese dhamme. ahamme paMdane se padese ahamme,agAme paese se paese AgAse, jIva padase se padese nA jIve, khaMdhe padese se padese no khadhe, evaM vayaM taM sadda nayaM, samabhirUDho bhaNati, jaM bhagAse dhammepadese se padesa dhamme jAva jIba. . yAvat syAt skandha pradeza AkAzAmta kAyA ke pradeza nI-myAt dharmAsti kAyA pradeza bhI jAna syAt skandha pradeza. jIva pae vi-syAt adharmAsti kAyA ke pradeza bhI, yAvat syAt skandha pradeza bhI. skandha pradeza bhI-syAt dharmAsti pradeza yAvat syAt skandha pradeza. yoM yaha maryAda ke abhAva se anavastha doSo- - tpanna hote haiM una ko nahIM kahanA. paraMtu pradeza ke bheda kahanA aisA kahanA. dharmAsti ke pradeza ko dharma kA pradeza kahanA. adharmAsti ke pradeza ko adharma kA pradeza kahanA AkAzAsti ke pradeza ko AkAzakA E pradeza kahanA, jIvAsti ke pradeza ko jIva kA padeza kahanA. aura pahala ke skandha ke pradeza ko pudgala ke skandha kA pradeza kahanA. paraMtu jIva ke pradeza ko sampUrNa jIva aura skandha ke pradeza ko skandha nahIM kahanA. isa prakAra jo pradeza jisa se sambandha kara rahA ho jisa kArya karma rUpa pravarta rahA ho hai usa hai| kA pradeza kahanA. yoM tA dharmAsti Adi ke pradeza para ananta jIva ke lathA pudgala ke skandha hai meM ve apane 2 bhAva meM pravartate haiM isa liye una ko isa meM sAmila nahIM karanA. yoM bolate huve zabda naya kAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAda jI * For Private and Personal Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 880 Hot ekatriMzattam-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla paese se padese no jIve khaMdhe padese se padese no khaMdhe taM Na bhavati, kamhA ? | ittha khalu do samAsA bhavaMti taMjahA-tapparina / kammadhAraeya taM Na jati. katareNaM samAseNa bhaNati kiM tappariseNa kamma dhAraNaM jar3a , purine bhaNasi ko samabhirUdI naya bolA tUne jo kahA ki dharmAsti kA pradeza vaha dharmAsa kA pradeza hai yAvata jI kA pradeza hai vaha jIva kA pradeza kAnA aura skandha ke pradeza ko skandha pradeza kahanA paraMtu pradeza ko Ara * skandha nahIM kahanA. paraMtu yaha vAta milatI nahIM hai. kyoM ki yahA nizcaya se do samAsa hote haiM. tadyathAtatpuruSa samAsa, karma pAraya samAsa. dhammA yaha sapta dharmI meM pradeza huba jaise bane isti isa meM vana alaga aura hasti alaga, yahAM no nahIM bana meM hAthI aise tatparuSa samAsa hai. tathA karmadhAraya dharma prathamAdharma jo vaha pradeza huvA, taba to haMso aise karma dhAraya meM dhamme saptamI tatparupa prathamAto karmadhAraya meM sandeza hothe isa liye nahIM mAluma kisa samAsI dharma pradeza aisA karate haiM. kiM tatparUpa athavA karma dhAraya samajha paDatI nahIM hai dhamma zabda meM 2 vibhakti 17-11 jAnAtI saptamI nahIM kI isa liye vaha tatpuruSa kahatA hai vaha aise yahAM sa-puruSa nahIM. aura jo karma dhAraya se samAsa kaha to vaha bhI vizeSa se ke he dharma jo pradeza yahAM jo vizeSa kahanA cAhiye te dharma pradeza dharma zvAso pradezasya iti samAnAdhikaraNa karma dhAraya yoM karate samamI kI zaMzA ke abhAva se tatpuruSa kA saMbhava na hove yaha bhAva. adharma jo daza For Private and Personal Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tomA evaM bhaNAhi adakammabhAraNaM bhaNAsa to visaiseu bhaNAhi dhammaiase padeseya se padene dhamme, ahammeya se 'padeseya, se paese ar3amme, AgAme a sepademeva me padese AgAse, jIvea sepadaseya. se parase no jIve, khaMdhea se paeseya, se paese vaha adharma padeza. AkAza jo pradeza te pradeza AkAza, nIra jo pradeza ve pradeza no jIva. skandha meM pradeza pe pradeza no skandha esA kahA. isa prakAra bolate huye samadhirUDha ko evaMbhUta naya isa prakAra bolA ki tU jo 2 dharmAsti kAyAdi vastu kahatA hai vo 2 saba deza pradeza kalpamA rahita Atma samarUpI saMyukta usa ke eka.pane se avayava rahita eka nAma bolAtI vastu paraMtu aneka nAma bolatI huI nahIM, isa liye kare stikAyAdika vastu kaho paraMtu pradezAdika rUpapanA mata kaho, kyoM ki deza pradeza merI avastu Epa hai. akhaMDa hI vastu ke astikatA mAname se vaha kisa prakAra hai so karate haiM-'paeso viyavastha pradeza aura pradeza kA bheda hai yahAM jo prathama pakSa grahaNa kare to bhI maya alaga 2 bheTa rUpa dekhanA hove vaha bheda rUpa to dekhAtA nahIM hai. aura dUsarA abheda rUpa pakSa grahaNa kare to dharma zabda aura pradeza zabda ke paryAya zabdapanA prApta havA isa liye donoM zabda kara paryAya 16 donoM kA to bolanA sama kAla meM mile nahIM kyoM ki ekahI artha ke hone se dasara zabda kA nirarthApanA hove isa liye eka nAma se bolAtI vastu eka hI yuktI se mile. vaha pradeza kA dRSTAnta saMkSepa meM--paesadihUM. naigamatthaNaM paese anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka piAjI *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488+4 + RO artha no khaMdhe, evaM vayaMta samabhirUDhaM, saMpati evaMbhUta bhaNani jaM jaM bhaNasi, taM taM savvaM kasiNaM paDipunnaM niravasesaM egaM gahaNaM gahitaM desevise avatthU paeseviseya vatthU. se taM paesadiTuMteNaM // se taM nayappamANe // 92 // se kiM taM saMkhappamANe ? saMkhapamANe adravihe paNNattA taMjahA-nAmasaMkhA, ThavasaMkhA, davvasaMkhA uvamasaMkhA, pariNAmasaMkhA, jANaNasaMsvA, gaNaNAsaMkhA, bhAvasaMkhA, // NAma ThavaNAu puvva. bhaNiyAo, jAvasetaM bhaviyasarIra davvasaMkhA // 93 // se kiM taM jANayasarIra 18 dhammapaeso, yo cha hI atra SaSThI tatpuruSa saMgraha paMcaNDaM paese-dhammapaese evaM paMca, satta paSThI tatpuruSa, babahAra paMcaviho dhammapaeso evaM 5 prathama Rz2a sUtra bhAyavyo paeso siya dhammaparaso evaM 5 paMca kadA cit saMdeha, zabda naya dhammapaese se paesa dhamme. sayAMbharUDha dhammeya se eeseya paesa dhampre, evaMbhUta dhammatyIzayA akhaMDa nAma. yaha sAtoM naya kA saMkSepa meM paramArtha jAnanA. iti pradeza dRzanta. aura yaha tInoM dRSTAnta se sAtoM naya kA prayANa huvA // 12 // aho bhagavan ! saMkhyA pramANa kise kahate haiM ? E/aho ziSya !' saMkhyA pramANa ke ATha bheda kahe haiM. tadyathA-1 nAma saMkhyA, 2 sthApana saMnya 3 dravya saMkhyA, 4 auSamA saMru I, 5 pramANa sakhyA, 6 jAnane kI saMkhyA 7 ginane kI aura ra 8 bhAva saMkhyA, isa meM se nAma aura sthApanA to prathama Avazyaka meM kahI taise hai| kahanA : mAtra mAnake bhaviya parIra aura bhaviya zarIra kI uttara pacchA tahAM taka kahanA // 13 // aho bhagavan mANa viSaya 48. etrizatama anuyomA For Private and Personal Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 anuvAdakAla brahmacArA muni zrI amolaka prApijI bhaviyasarIra vatiritta davyasaMkhA ? jANayasarIra bhaviyasarIra yatiritta dabasaMkhA ! tivihA paNNacA taMjahA-egabhavie, baddha ue, abhimuha nAmagotteya // 14 // ega bhavaraNa bhaMteegabhavietti kAlao kevaciraM hoi, ?goyamA! jahannaNaM aMtomuhutta ukkosaNaM puvkoddii|vhaauennN bhaMte!vahAuetti kAlao ke vaciraMhoi ? goyamA! jahanneNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM puSakoDI tibhAgaM abhimuha nAmagotteNaM bhaMte ! abhimuhanAmagottetti beya zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya saMkhyA kise kahate haiM ? aho ziSya ! jJeya aura bhavya vyati- a rikta saMkhyA tIna prakAra kahI hai tadyathA- eka bhava zaMkha kA pUrNa kara paravA meM utpanna hove vaha eka bhavika, 2 zaMkha ke AyaSya kA vadha kiyA vaha bandha Ayu saMkhyA. jAra 3 zaMkha kA bhava prApta karane sanmukha huvA samudghAta vakta abhimukha nAma gotra saMkhyA // 94 // aho bhagavan ! eka avikA eka bhaSika kI bAra sthiti kitanI hotI hai ? aho ziSya ! jaghanya antarmuhUrta utkRSTa kara 13. niyaMcavat tathA manuSya meM se Ave so. aho bhagavan ! bandha AyuSya kI bandha AyuSya meM kAla sthiti kitanI kahI ? aho ziSya ! jaghanya antarpata utkRSTa goTI pUrva kA tIsarA bhAga. aho bhAvan ! abhimukha nAma gautra kI abhimukha nAma gopane kAla sthiti kitanI kahI ? aho ziSya ! jaghanya eka samaya so bhava kA antima samaya jAnanA aura utkRSTa antarmuhUrta vaha mAraNAntika samudAta kA pIche * prakAzaka-rAjAbahAdura kAlA sukhadevasahAya jI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sRta mala kAlao kevaciraM hoi, jahanneNaM eka samayaM ukkoseNaM aMtImuhattaM // 95 // iyANi koNA uki saMkhaM icchati, tattha NegamaM saMgaha, vavahArA, tivihaM saMkhaM icchaMti,taM egabhavayaM ddhA yaM. abhimuhanAma gottaMca ujjasuu duvihaM saMkhaM icchati taMjahA-baDhAuyaMca,abhimuha nAma gataMtra, tiNi sadanayA abhimaha nAmagoca saMkha icchati se taM jANaya sarIra bhaviya sargara, vairitta dvysNkhaa| setaM no Agamau davasaMkhA, se taMdabasaMkhA // 96 // se kiM taM uvamasaMkhA? uvamasaMkhA / caubihA paNNatA taMjahA-atthi. saMtayaM saMtaeNa E 488483 pramANa viSaya 4880882 3. zahara meM sIva ke pradeza Ane phira dUsarI vakta mAraNAntika samuddhAta kare usa Azriya antarmuhUrta jAnanA // 18 // ava yahAM kauna naya zaMva kI mAne so kahate haiM-tahAM 1 naigama, 2 saMgraha, aura 13 vyahAra sInoM zaMkha ko mAnatI hai. tadyathA-1 eka bhaSika. 2 baMdhAyu, aura 3 nAma gotra abhimukha 4 aAja sU naya do prakAra zaMkha kA mAne-. bandhAya aura 2 abhimukha nAda gotra. aura Upara kI zabdAdi tInoM naya eka abhimukha nAma gotra ko hI mAnatI hai, parantu yahAM dravya saMkha koI mAnatI haiM, jaghanya eka samaya ato najIka rahA isaliye yaha jJeya zarIra bhavya zagera vyatirikta dravyasaMkhyA kahI. aura vaha to Agama se dravya saMkhyA huI. taise hI dravya saMkhyA bhI pUrI huI // 9 // 20 aho bhagavan ! aupamA saMkhyA kise kahate haiM ? he ziSya ! aupamA saMkhyA cAra prakAra kI kahI hai. hai tadyatha / hote padArtha ko hote padArtha kI aupayA de, 2 hote padArtha ko ana hote padArtha kI aupamA ekatriMzattama-anayo | For Private and Personal Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra artha anuvAdakapAla pramacArI muni zrI amolaka RSijI : umijai, asthisaMtayaM asaMtaeNa uvamijai ? asthi asaMtayaM saMtaeNa uvamijai, atthiasaMtayaM asaMtae uvamiti / tattha saMtayaM saMnaeNaM uvamiti, ahA saMtA. arihaMtA saMtaehi puravarohi, sataraha kavADehiM saMtaehiM vatthehiM uvamijai taMjahApurayarakabADa vatthA, phaliyabhUyA duMdubhi thaNiya ghosA sirivacchaM kiavasthA, samveSi jiNA cauvIsaM // 11 // saMtayaM asaMtaeNa uvamijai, jahA saMtAi neraiya de. 3 ana hote padArtha ko hote padArtha kI aupamA de. aura 4 ana hote padArtha ko ana hote padArtha kI aupamA de, ina meM hote ko hotI aupamA so jaise mahAvIra svAmI jaise hI padyanAma tIrthakara hoveMge. nagara kI bhAgala samAna tIrthaMkara kI vAhAM hotI hai, nagara ke vuvADa samAna tIrthaMkara kA kadaya. isa prakAra aupamA kI gAthArtha-nagara kamAi samAna vistIrNa hRdaya, bhAgala samAna bhujA. duMdabhI samAna yA gArava samAna gaMbhIra nirghoSa, zrIvatsa svastika se aMkita idaya, saba cauvIsa hI tIrthakaroM kA hotA hai yaha saba hotI vastu ko hotI vastu kI aupamA jAnanA. 2 aba hotI vastu ko ana hotI Evastu kI aupamA kahate haiM. jaise naraka kA. tiryaca kA, manuSya kA, devatA kA palyopama sAgaropama- kA jo AyuSya hai yaha satya parantu jo cAra koza kUtra meM bAlana bharane kI opamA dI hai ghara asatpaM hai| kyoM ki aisA kUbA kisIne bhI cAlAna kara bharA nahIM koi bharegA bhI nahIM isaliye yaha bopamA prakAzaka rAjAvahAdura chAlA sukhdvshaaymii-jvaalaaprsaadjii| / - For Private and Personal Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha + ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla 64 tirikkha joNiyamaNussa devANaM AuyAiM asaMtaehiM paliuvama sAgarovamehiM uvamijai asaMtayaM saMtaeNaM uvamijjai taM parijuriya paraMtaMcalaMta veDhaM paDaMta nitthiraM pattaMvasaNapattaM kAla. pataM bhaNai gAhaM-jaha tubhetaha amhe, tubbhevi ahohiA jahA // amhe appAhei, paDataM paMDupattaM kislaayaannN||2||nnviasthi Navi ya hohI,ullAhokisalaya paMDupattANaM uvamA khalu esakayA,bhaviyajaNavivohaNaThAe // 3 // asaMtayaM asaMtaehiM, uvamijjai jahA kharavisANaM ana hotI hai, 3 aba ana hotI vastu ko hotI vastu kI opamA kahate hai piMpalAdi vRkSa kA pattA / atyanta jIrNa avasthA ko prApta huA anta avasthA Akara rahA halatA huA vITa se khirane ko AyA halatA huA asvirabanA svasthAna tyAgane lagA mRtyu ke avasara ko pAyA naivIna AI huI kuMpaloM ko khilatI huI haMsatI huI dekha kara kahane lagA ki jaisI tuma navI ho aise hama bhI nave the. aura jaise hama jyUne huo vaise tuma bhI hogI, hamAre jaise hI TUTa kara nIce paDogI, isa prakAra paMDarapattane kisaliye kupalako kahA. paraMtu aisA kabhI havA nahIM aura hovegAbhI nahIM jo patra kuMpala se bole. isaliye yaha os aupamA anahotI hai. aura vAtasaccI hai ki saMsAra kI pudgala paryAya navIna utpanna jIrNa avasthAko prApta hotI hai. yaha dRSTAMta phakta bhavya jIvoM ko prati bodhane ke liye hI kahA jAtA haiM 3 aba ana hotI bastu, 48848 pramANa kA viSaya 48488 For Private and Personal Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 322 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI tahA ssvisaannN||4|| taM uvmsNkhaa||97|| se kiM taM paramANasaMkhA ? paramANasaMkhA! duvihA paNNatA taM nahA kAliya suya sArimANa saMkhaHI,diTTivAya suya primaannsNsvaay|| se ki taM kAliyalaya parimANasaMkha? kAliyasayaparimANa saMkhA aNegavihA paNNattA taMjahA-pajjavasaMkhaH, akkha khA, saMghAya khA, padasaMkhA, pAdasaMkhA gAhAsaMkhA, silogasaMkhA, veDhasaMkhA, nijatisaMkhA, aNuugadArasaMkhA, uddesagasakhA, ajjhayaNa saMkhA, suyakhaMdhasaMkhA, aMgasaMkhA, setaM kaliyasuta parimANasaMkhA // 98 // se kiM taM ko ana hotI opamA kahate haiM,-gaddhe ke zRMga samAna zRMgAla ke zRMga, ityAdi pada opamA saMkhyA pramANa huA / / 97 // aho bhagavan ! pramANa saMkhyA kise kahate hai? haiM ziSya ! pramANa saMkhyA do prakAra kI kahI hai. tadyathA-kAlIka sUtra pramANa saMkhyA aura draSTI vAda sUtra pramANa saMkhyA // kAlika sUtra pramANa saMkhyA kise kahate hai ? kArika sUtra pramANa saMkhyA aneka prakAra se kahI hai tadyathA-1 akSara paryAya kI saMkhyA. 2 akSara kI saMkhyA, 3 akSara ke milApase saMghAta ho usakI saMkhyA 4 padakI saMkhyA, 5 gAthA kI saMkhyA, 6 zloka kI saMkhyA, beTA-chanda kI saMkhyA. 8 nikSe upoddhAta niyukti kI saMkhyA, 1 cAroM anuyoga dvAra kI saMkhyA. 10 uddeze kI saMkhyA, 11 adhyayanoM kI saMkhyA, 12 zrutaskandha kI saMkhyA, 15 aMga kI saMkhyA. yaha kAlika matra pramANa huvA // 28 // aho *pakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyanI jvAlAmasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 488 ekAyazattama-anAma: tama-anuyogadvAra satra catu-va mUla divivAya muta parimANa saMkhA ? diTTivAya suta parimANa maMkhA aNegavihA paNNatA taMjahA---javasaMkhA jAva aNaupadArasaMkhA pahuDa rakhA, pAhuDisaMkhA, pAhui pAhuDiyAkhA vatyuvA. se dina yama paritA saMkhA se taM pIramANasaMkhA // 99 // saMki jApAkhA ? jANaNa rakhA jo jaNai taMjahA-sadasahiu gaNitaMgANiu. nirmittaM nemittiu kAlaMkAlaNANI vejayaMvajo se taM jANa mikhA // 1.. | // se kiM taM gaNaNAkhA ? gaNa gaNasaMkhA ! ekoga. __NaNaM Na uvei duppamitirUkhA taMjaha!-khajAe rUkhekAra apatae // 10 // bhagavan ! dRSTivAda parimANa saMkhyA kise kahate hai ? aho ziSya ! dRSTIvAda parimANa saMkhyA bhI aneka prakAra kahI hai. tadyathA-1-10 paryava saMkhyA yavat anuyogadvAra saMkhyA, 11 pAhuDa saMkhyA, 1. pAhaDIyA saMkhyA. 13 pAiDa pAhaDIyA saMkhyA 14 5sta saMkhyA yaha dRSTInAda matra parimANa huvaa| aura parimANa saMkhyA haI // 99 // aho bhAvan ! jANaNA |khyaa kise kahate haiM? aho ziSya ! ko yathArtha jAne tadyathA-zabda ko zabda veDI jAne gaNita ko gaNita vedI nAne. nipatta jJAna ko nimaMtika jAne. kAra ka lazana .. ko vaidha janaka khyA / / 100 // aho haiM bhagavan ! gaNaNA saMkhyA pramANa kise kahate haiM ? aho ziSya : eka do yAvat saMkhyAte *saMkhyAte artha pramANa viSaya 428428 / For Private and Personal Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI 1 se kiM taM sakhajo ? saMkhejjA tivihA paNatA jahA-jahannae ukkosae ajahannamaNukkosae // se kiM taM asaMkhajA? asaMkhejA tivihe paNNate taMjahA-paritA saMkhejjA, juttAsaMkhajAa asaMkhajjAsaMkhejjAe // se kiM taM parittA saMkhejAti? parittAsaMkhejati tivihA paNNattA taMjahA-jahannae, ukkomae, ajahannamaNukosae // se kiM taM juttAsaMkhajjae ? juttAsakhejjae tivihe paNNatte taMjahA-jahannae ukkosae anante // 50 // aho bhagavan ! saMkhyAta kisa ko kahate haiM ! aho ziSya ! saMkhyAte tIna prakAra hai ke hote haiM tadyathA-1 jaghanya saMkhyAte, 2 utkRSTa saMkhyAte aura 3 anaghanya autkRSTa (madhyama) saMkhyAte aho bhagavan ! asaMkhyAte kisa ko kahate haiM ? aho ziSya ! asaMkhyAta ke tIna prakAra kahe haiM. tadyathA-1 paritA asaMkhyAte. 2 juktA asaMkhyAte. 3 asaMkhyAta asNkhyaat||aho bhagavana! paritA asaMkhyAna kise kahate hai? aho ziSya paritA asaMkhyAta ke tIna prakAra kahe hai tadyathA-1 jaghanya, 2 utkRSTa aura 3 ajaghanyotkRSTa // aho bhagavan ! juktA asaMkhyAta kise kahate ? aho ziSya! jaktA asaMkhyAta tIna prakAra ke kahe haiM. tadyathA-1 jaghanya, 2 utkRSTa ajaghanyAtkRSTa juktA asaMkhyAta. asaMkhyAta kise kahate hai ? asaMkhyAta ke tIna prakAra 1 jaghanya 2 utkRSTa, 3 jaghanyotkRSTa. aho bhagavan ! anaMta kise karate ? aho zipya ananta ke tIna prakAra kahe haiM, *prakAzaka-rAjAbAhAdura la.lA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 484880% ajahannamaNukosae // se ki taM asaMkhejjae 2 tivihe paNNatte taMjahA-jahannae, ukkosae, ajahannamaNukosae // se kiM taM aNaMtae ? aNaMtae tivihe paNNatte taMjahA-paritANaMtae, juttANatae, aNaMtANatae // se kiM taM parittANatae ? paritAgaMtae, tivihe paNNatte taMjahA-jahannae ukkosae ajahannamaNukkosae // se kiM taM juttANatae ? juttANaMtae tivihe paNNatte taMjahA-jahannae ukkosae ajahannamaNukosae // se kiM taM aNaMtAaNaMtae ? aNaMtAaNaMtae duvihA paNNattA taMjahA-- jahannaeya' ajahannamaNukosae // 102 // jahannayaM saMkhejai kittiyaM hoi, do rUvayaM 488 ekonatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturthamUla pramANa kA viSaya artha tadyathA-1 paritA anaMtA, 2 yuktA anaMtA, 3 anantA anantA. aho bhagavan ! paritA anantA kime kahate haiM ? paritA anaMtA tIna prakAra ke kahate haiM tadyathA-1 jaghanya paritA anaMtA, 2 madhyama paritA . anaMtA, 3 utkRSTa paritA anaMtA. aho bhagavan ! yaktA anaMtA kise kahate haiM? aho ziSya / / yuktA anaMtA tIna prakAra ke kahe haiM ? tadyathA-jaghanya yuktA anaMtA 2 utkRSTa yuktA anaMtA, 3 ajaghanyo / skRSTa yuktA anaMtA. aho bhaagbn| anaMtAnanta kise kahate haiM ? aho ziSya ! anaMtA anaMA do prakAra ke kahe haiM, tadyathA-jaghanya anaMtAnaMta, aura ajayanyotkRSTa anaMtAnaMta / / 102 // jaghanya saMkhyAte kitane hote 4.8 + For Private and Personal Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir +anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI teNaM paraM ajahannamaNakkAsayAI ThANAI jAva ukkosayaM saMkhejai, no pAvai, ukkosayaM saMkhejai kittiyaM hoi, ukkosayassa saMkhajayassa parUvaNaM karismAmi-se jahAnAmae pallesiyA, egaM jAyaNa sayasahasmaM AyAmavikkhabheNaM, tiNNiya jAyaNa sayasahassAI solamaya sahassAI doNNiya sattAvIsaM joyaNasate tijiyakose aTThAvIsaM ca dhaNuyasaya terasaya aMgulAI addhaaMgulaMca kiMci visesAhiyA parikkhevaNaM paNNattA jaMbuddIvaHpamA seNaMpalle siddhatthayANaM bharati, tattaNaM tehiM siddhatyaehiM dIvasamuddANaM uddhAro dheSyati. egedIve egesamudde evaM pakkhippamANeNaM jAvaiANaM dIvasamuddA tehiM siddhatyaehiM E? aho ziSya! jaghanya sakhyAta ke do rUpa hote haiM usa ke uparAnta ajayanmotkRSTa sthAnaka yAvat utkRSTa saMkhyAta taka hote haiM. aho bhagavan ! utkRSTa saMkhyAta kitane hote haiM? aho ziSya ! utkRSTa saMdhyAta kA meM prarUpanA karatA hUM -yathA dRSTAnta eka lAkha yojana kA lambA cauDA, tIna lAkha saMga hajAra do so sattAvIsa yojana. tInazesa eka so aThAvIsa dhanuSya aura sAdI tere agula kiMcita vizeSa paradhIpAlA, jaMbuddhIpa ke barAvara ATha yojana kA UMDe, pAle se sarasaba kara bhare. una sarasava kara dvIpa samudra kA uddhAra kare athAt usa pAle meM kA sarasaba kA dAnA eka dvIpa meM DAle. eka 'samudra meM bAle, yo DAlatA 2 yAvat jitane dvIpa samudra meM vaha sarasaca saba khAlI hove itanA prakAzaka rAjAbahAdura lAmukhadevamahAyajI 1/5 dajI For Private and Personal Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sa 327 aphunnA esaNaM evaie khettepalle AiThe paDhamAsalAgA evaiyANaM salAgANaM asaMlappAlogA bharittA tahAviukosayaM saMkhajayaM na pAvati, jahA ko didato ? se jahA nAmA maMcamiyA, AmalagANaM bharie tattha ege Amalae pakkhitte sevi mAte annebi pakSise sevi mAte, evaM parikha pamANeNaM / dAhisevi Amalae abhi khitte se maMcae bharijai.tattha Amalae namAihiMi evameva ukolae saMkhejae rUvepakhitte, jahannayaM parittA saMkheja hoi, teNaMparaM ajahannamaNukosayAittANAI jAva ukkosayaM parittA saMkhejayaM Na pAvati 2 ukkosayaM parittA saMkhejayaM kittiya hoi jahannayaM parittA ekatriMzattama-anuyAgedvArasUtra-caturtha musa bar3A usa dvIpa tathA samudra ke pramANa meM usa pAle ko banAve yaha prathama salAkA. ina salAkoM ko binA ginati ke dAne se bhare to bhI utkRSTa saMsAna hove nahIM. prazna kisa dRSTAnta se? so ki-yathA dRSTAnta kara maMca pAlA hove, use Azle kara pUrA bhare usa para eka AmalA rakhe to vaha bhI girajAya dUsarA prakSepA vaha bhI samA gayA. yoM prakSepI * jo AmaLe prakSepe usa kara mAcA bharAve phira usa meM AmalA nahIM pAye. isa prakAra saba silAke ke pAle meM sarasadha mare phira saba pALe ke sarasava ke dAne gine vaha utkRSTa saMkhyAte ho. usa meM se eka yA do dAne kA kare bAkI dAne rahe sosava madhyama saMkhyAte, aura usa utkRSTa saMkhyAte ke Upara eka dAnA patrepa kare vaha jaghanya paritA asaMkhyAtA hove. - For Private and Personal Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 328 saMdejaI jahannayaM parittA saMkhejamettANaM rAsINaM annamannabbhAso rUvuNo, ukkosaM paritA saMkhajayaM hoi. ahavA-jahavaya jutANa saMkhejairUvaNaM ukkosayaM parittA saMkhejayaM hoi, jahannayaM juttA saMkhejayaM kittiyaM hoi, jaha parittA saMkhejjai mittANaM rAsINaM annanannabhAso paDipunno, jahannayaM juttA saMkhejaI hoi, ahavA ukosa parisA saMkhejai rUvaM pakhittA, jahannayaM jattA saMkhejayaM hoi, AvaliyA vitittiyA ceva teNaMparaM ajahannamaNakosayAI ThANAI jAva ukkosayaM jattA, saMkhejai na pAvai / ukkosayaM juttA saMkhejjayaM kittiyaM hoi, jahannaeNaM juttA usa ke Age ajaghanyo utkaSTa paritA asaMkhyAta yAvat utkRSTa paritA nahIM pAve. aho bhagavan ! utkRSTha paritA asaMkhyAta kitane hote haiM ? aho ziSya ! jaghanya paritA saMkhyAte kI rAsI se paraspara gunAkAra kare se pAMca pAMca paccIsa, pacIsa pAMca savAso, savAso pAMca savAchaso,* savAchamo pAMca sabAikIsaso. isa prakAra paraspara gunAkara kare usa meM se do rUpa kamI kare. ve madhyama paritA asaMkhyAta hoye aura eka rUpa ora usa meM DAla deye utkRSTa paritA asaMkhyAte hove.aho bhagavan ! jaghanya yuktA asaMkhyAta kitane hote haiM ? aho ziSya ! jaghanya paritA kI rAzI kahI usa rAzI ko rAzI mune kare vaha jaghanya yuktA asaMkhyAtA hove. athavA utkRSTa paritA asaMkhyA tAmeM eka prakSepa kare ve jaghanya yuktA asaMkhyAte For Private and Personal Use Only 82 anava daka bAlabrahmacAri muni zrI amolakha RSijI bhakAsaka-rAjAbahAra lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* artha
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488-% saMkhecaNaM AvaliyA guNiyA, annamannabhAsorUvaNo, ukkosayaM juttA saMkhajayaM hAi, azyA jahannayaM asaMkhejA saMkhejaiMrUvRNo, ukkosayaM juttA saMkhejaiyaM hoi / / jahannayaM mekhe jA asaMkhejaI kittiyaM hoi, jahamaraNaM junA saMkhejaeNaM, AvaliyAguNiyA anna mannabhAso paDipunno jahannayaM asaMsbejA saMkhejaya hoi, ahavA ukosae juttA asaMkhe jaerUvaM pakhittaM jahannayaM asaMkhejA saMkhejayaM hoi, teNaparaM ajahannamaNukosayAI ThAgAiM jAva ukkomayaM asaMkhejjA saMkhejaI Na pAvati // ukosayaM asanve jA saMkhejayaM kittiyaM hor3a jahannayaM asaMkhejA saMkhejaI mettANaM rAsINaM hove. itane eka AvAlikA ke samaya hoye. isa ke uparAnta ajaghanyotkRSTa sthAnaka yAvat jahAM taka utkRSTa ya kA asaMkhyAta nIMpAvetahAMtaka. utkRSTa yuktA asaMkhyAte kitane hote haiM ? jaghanya yaktA asaMkhyAta kI rAzIkopa spara ganAkAra kara eka kama rAzi utkRSTa asaMkhyAte ho jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAte kitane he te haiM? a dhya! jaghanya yuktA asaMkhyAtekI rAzIko paraspara ganAkAra karane se jitane rUpa hove ve jaghanya asaMA khya.te asaM jyAte hove.athavA utkRSTa yuktA asaMkhyAte meM eka prakSepa kare vaha jaghanya asaMkhyAta asaMkhyAtA hove. 16 usake Upara ajayanyotkRSTa sthAnaka yAvat rASTa asaMkhyAta asaMkhyAte isa meM nahIM pAye. aho bhagavan! kRSTa asaMkhyAta 2 kitane hote haiM ? aho ziSya ! jayanya asaMkhpAta saMrUpAta rAzI ko paraspara eka zacama-anayogadAra mRtra caturtha mUla hai artha 86% pramANa kA viSaya 43800-488 / For Private and Personal Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka zASajI apamannabhAso rUvo ukkosayaM asaMkhejA asaMkhejjayaM hoi, ahavA jahannayaM parita gaMtayaM svarNa ukkosa asaMkhijA asaMkhejayaM hoi, jahannayaM parittANatayaM kittiyaM hei, jahannayaM asaMkhejA asaMkhejayaM mettANaM rAsINaM annamannabhAmo paDipunno jahanyaM parittANatayaM hoi, ahavA ukkosae asaMkhejA asaMkhejae rUvaM pakhittaM jahannayaM paricANaMtayaM hoi, teNaM paraM ajahannamaNukosayAI ThANAI jAva ukkosayaM parittANatayaM Na pAvati, ukkosayaM parittANatayaM kittiyaM hoi, jahannayaM parittANaM tayaM mettANaM rAsINaM annamannambhAso rUvuNo, ukkosaM parittANatayaM hor3a ahA jahannayaMjuttANatayaM rUvUNaM unkosayaM parittANataya hoi, // jahanmayaM juttA gunAkAra karake eka kama karevA kara apaMkhyAta asaMkhyA athaka jayanya pAritA zatrakA kabhI kare vaha utkRSTa akhyAta rahAve. aho magara! jAnya bAtA anaMta kitana hote ? jaghanya asaMkhyAla bhagakhyAta kI rAzI ko pAra ganAkAra karanapUrNa jitanA rUpa hAne se japandha paritA anaMna hoye. athavA utkRSTa prasaMkhyAmA dhyAna meM eka rUpa pakSapa kara ve jaghanya pAratA anaMta hove.. usa ke u.para ajaghanyotkRSTa sthAna yAvan jahAM taka tIsarA utkRSTa paritA anaMna ma hove tahAM taka dUsarA anaMtA utkRSTa paritA anaMta kitane hote haiM ? aho ziSya jaghanya paritA anaMta kI rAzI ko. zaka rAjAbahAdura lAlA madana mahArAjA jvAlAmasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla. + kittiya hoi, jahannayaM paritANatayaM mettANaM rAsINaM annamannabhAmo paDipunno jahannaM juttANataya ahavA ukkosae parittANatayaMrUvaM pakhitta jahamnayaM juttAgatayaM hoi. abhavasiddhiyANaM tAttiyA hoi // leAMparaM ajahannamaNakosayAi ThANAI jAva ukkosayaM juttANatayaM Na pAvatI // udosayaM juttAlayaM kevar3ayaM hoi, jahannaeNaM juttANataNaM viddhaya guNiyA, annamannAso rUvuNo, ukkosayaM juttANaM tathaM hoi, ahavaH jahannayaM azaMtANatayaM rUMbUNa, ukkosaM juttANatayaM hoi, // jahannayaM aNaMtAtAI kittiyaM hoi, jahannaeNaM juttANataeNaM abhavasiddhiyA parassara gunAkAra ko usa meM se eka kapa kamI kare tA utkRSTa paritA anaMta jaghanya paritA anaMta kA nAza ko paraspara gukAra kare, tava jayanya yuktA anaMta hove athavA utkRSTa parelA anaMta meM eka ropa kare, tAnya yakA anaMta hone [cothe anaMtarine ananyajIva haiM, ] usa upAMta pApa mAnyotvasa ra nahIM paHce adho bhavan ! utkRSTa yukta anaMta kitanA hotA hai . ma.pyAjadhanya yuktA anaMta ko abhavya (cAye) anaMta se gunAkAra kara vaha utkRSTa yukta anaMta chaThA hove. athavA jaghanya anaMtAnaMta meM se eka rUpa kabhI kare taba utkRSTa yuktA anaMta hoveM. aho bhagavan ! jaghanya anaMtAnaMta kitane hote haiM ? aho ziSya ! jaghanya yuktA anaMta ko abhavyajIva 222880 'mANa kA viya 22 4. For Private and Personal Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir T guNayA annamannabbhAso paDipunno jahannayaM aNatANatayaM hoi, ahavA ukkosae jattAgaMtae rUvaMpakhittaM jahannayaM aNaMtA agaMtayaM hoi, teNaM paraM ajahannamaNu kosayAI ThANAI // se taM gaNaNAsaMkhA // 1.3 // se kiM taM bhAvasaMkhA ? bhAvasakhA anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrInamolaka aupaja . kI rAzI se gunA kare paraspara gunA karane se pratipUrNa hA hove vaha sAtavA jaghanya anantAnanta hove, athavA utkRSTa yuktA anaMta meM eka rUpa prakSepe daha bhI jaghanya anantAnanna hove, usa uparAMta saba AThavA (madhyapa) anaMtAnaMta kA sthAnaka jAnanA. yaha jitanI saMkhyA kahI. isa saMkhyA mAna se graMthAtara isa prakAra kathana hai-1 bhanavasthita, 2 zalAkA, 3 pratizalA kA, aura4 mahAM zalAkA ina cAroM nAma ke cAra Topale jaMbadvIpa pramAne eka lakSa yonana ke lambe cauDe (gola) aura ATha yojana ke hai. ina cAroM Topale meM se pahile amavAsthita Topale meM sarasoM ke dAne zikhAuna bhare. phira koI devatA eka to dAne se bharA huvA aura jIna Topale vinA bhare jaThAve. usa bhare Topale meM se ekadAnA jambUdvIpa meM eka dAnA lavaNa samudra yoM anukrama se rakhatA huvA jAve jaba usa anavasthita TaM pale meM eka hI dAnA rajAve taba use dUsare zalAkA nAmaka Topale meM rakha jisa dvIpa . sapA meM yaha TopalA khAlI hudAthA. usa dIpa va samada pramAne usa anavasthita Topa ko banAye phira use daanoN| zidhArabhare. phira usa meM se eka zvAnA dvIpasamudra meM DAlateM jo eka dAnA rahA jAve jaba yaha dAnA bhI zalA prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyaja mAlAmAdajA * - For Private and Personal Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 3 3 28 * ekatriMzatnama-anuyogadvAra sUtra-caturthamula nAmaka dUsare Topala meM rakha de aura jisa dvIpa va samudrAjasa meM vahATapa zakhalA huvA utanA hA vanA phira usa anava-14 sthita Topale ko banA sara saba kekAne se bhara eka donoM dvIpa samudroM meM rakhate jAve. eka dAnA ra hajAve taba phira use zalAkA meM rakhe yoM anavasthita ke bAre huve ekeka dAne kara zalAkA ko pratipUrNa bhare. zalAkA bharAjAdhe taba zalAkA ko uThA kara eka dAnA dvIpa meM eka samudra meM yoM rakhate eka dAnA raha nAve vaha prati zalAkA 7 tIsare TopaLe meM rakhe, Topala hI anavasthita ke bace huve ekeka dAne kara zalAkA ko bhare aurake bace huve ekeka dAne kara prati zalAkA ko bhare aura nati zalAkA ke ekeka dAne kara mahA zalAkA ko bhare.. yaha zalAkA cauthA Topalo bharAjAve taba use ekAMta meM rakha phira anavAsthita kara zalAkA ko aura zalAkA kara prati zalAkA yoM bhare vaha bhI ekAnta meM rakhe phira anavasthita kara zalAkA ko bhare. bharA jAve taba use bhI ekAnta meM rakha aura jisa sthAna vaha anAsthata kiyA huvA isa dvIpa samudra # jitanA baDA anavAsthita Topale ko banA kara usa mazikhAu sarAva ke ne bhare. cAroM TopaloM ko uThAkara ekAnta lAkara usa meM ke dAne kA Dhaga lagAve. phira usa Dhagasa eka dAnA nikAla leve taba bedAne utkRSTa saMkhyAta pramANa hote haiM. jisa rUpa upanidhika kAlAnapakI pUrvAnapUrvI meM diyA utanA jAnamA yaha tIsare saMkhyAta kathana huvA. eka to saMkhyA vAcaka hAna se ginA nahIM jAte haiM isa liye V, do ko jaghanya saMkhyAte kahanA. do ke Upara bat utkRSTa saMkhyAta taka ke aMka meM se eka aMka kamI ko madhyama saMkhyA kahanA a.ge ko utkRSTa saMkhyAta kahanA. aba asaMkhyAte ke 9bheda kahate haiM-Upara kahe cAroM pramANa kA viSaya 484880 For Private and Personal Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mI vA brahmacArA muni zrI amolaka RSijI * Topale meM ke saba dAnoM kA Dhaga kara usa meM se eka dAnA nikAlA thA vaha pIchA DAlade vaha 1 napanya paritA asaMkhyAta,2aura isa jaghanya paritA asaMkhyAte ko rAmana ko ma dAnA nikAle vaha (3) utkRSTa paritA asaMkhyAtA aura jaghanya pAritA se adhika ritA ra syAtA se paka kama madhyama paritA asaMkhyAtA kahanA. phi. paritA asaMtayAta kI rAzI meM se nikAlA huA dAnA pIchA usa rAzI meM DAla de yaha (4) japanya samasyAta. itane eka valIkA ke samaya hote haiM phira isa jayanya yuktA DIsI ko mana sa dAnA kama kare vaha (6) utkRSTa yuktA asaMkhyAtA, aura jaghanya yuktA asaMkhyAta se eka adhika utkRSTa yuktA asaMkhyAta se eka kama vaha (5) madhyama yuktA asaMkhyAtA. (7) phira utkRSTa yuktA kI rAzI me se nikAlA huA dAnA usa meM DAla de so jaghanya aparAta asaMkhyAtA. aura isa jaghanya asaMkhyAta 2 rAzI ko ra rAsa gunA kara eka dAnA kama kare vara (9) ulaSTa asakhyAta asaMkhyAtA itane dharmAsti adharmAsti jIva sti aura lokAlAzAlike madeza, samaya akhyAta saMsthAha se eka jyAdA utkRSTa asaMkhyAta asakhyAta meM eka kI mambara ta aspAtA yaha 9 bheda asaMkhyAta ke huA. aba anaMta ke 8 bheda kahate - asaMkhyAta 2 bIzI meM se nikAlA huA dAnA pIchA usa meM DAla de vaha (1) jaghanya paritA anantA, isa jaghanya paritApI rAzI ko rAza: gun| kare usa meM se eka dAnA nikAla le vaha (3) utkRSTa paritA amantA, jaghanya paritA anantA se eka prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAsAdI. For Private and Personal Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatriMzattama-anuyogadvArasUtra -caturya mUla <2882 je ime jIvA saMkhAgainAmagottAI kammAI vedaMti, se taM bhAvasaMkhA // setaM saMkhapa. mANe // setaMpramANe pamANettigya sammattaM // 1.1 // * // se kiM taM vattadhvayA? vattabdhayA tivihApaNNataH taMjahA-sasamaya vattavyayA,parasamaya va tavayA.sasamaya parasamaya vattavyayA 1 se kiM taM sasamayavattavyayA? sasamaya vattavayA jatthaNaM sasamaya adhika utkRSTa paritA anaMtA se 1 kama so (2) madhyama paritA anaMtA utkRSTa paritA anatA meM kA nikAlA huvA dAnA pIchA usa meM DAla de vaha (4) jaghanya yuktA anaMtA, jaghanya yuktA kI rAzI ko rAza gunAkara usa meM se eka dAnA nikAla leve so (6) utkRSTa yuktA anaMtA. jaghanya yuktA anaMtA se eka adhika utkRSTa yuktA anaMtA se eka kama vaha (5)madhyama yuktA anaMtA usa meM vaha dAnA DAla de| hai vaha (7) jaghanya anaMtAnaMta. jaghanya yuktA anaMtAanaMta kI rAzI ko rAza gunA karane se jo rAzI hove vaha (8) madhyama analAnata hai yaha gaNanA saMkhyA kA kathana havA / / 103 // aho agavan ! bhAva saMkhyA pramANa kise kahate haiM? aho ziSya ! jo pratyakSa zaMkha nAma kA jIva gheindriya gati nAma karmake udaya kara karma ko vedatA hai vaha bhava saMkhyA pramANa. yaha zaMkha pramANa aura pramANa havA, yaha pramANa pada saMrNa huvA // 104 * // aho bhAvan ! baktavyatA kise kahate haiM ? aho ziSya ! vaktavyatA ke tIna bheda kahe haiM. tadyathA-sva samaya kI vaktavyatA, 2 para samaya kI vaktavyatA, 3. sva samaya para samaya donoM kI vaktavyatA // // isa meM se svasamaya kI vaktavyatA use kahate haiM jo sva mata jina praNita, 13.48 prayANa kA viSaya 11 2. For Private and Personal Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adhabijati paNNavijati parUvijaMti, daMsai nidaMsijai, udAsavai, sa ta sasamaya vattavyayA te ki ta parasamaya vattabdhayA? paramsamaya vattavyayA jatthaNaM parasamaya Aghavijati jAva uvadasijati se taM parasamaya vasavayA // se kiM taM sasamaya parasamaya vattavvayA ? sasamaya parasamaya vattavbayA-jatthaNaM sasamaya parasamae AghavijAta jAva uvadAMsajati. setaM sasamaya parasamaya vattavvayA // 2 // iyANikonau kaM vatta anuvAdaka bAla brahmacArI mAna zrI amolaka RSijI - sUtroM kA saMkSepa meM kahe. prajJape vistAra se prarUpanA kare, dRSTAntAdi kara darzAve. vizeSa kara darzave. pariSada meM upadaze. jaise dharmArita kAthA aisA vahanA so ApavijAta. gati lakSaNa kahanA prajJaptA, asaMkhyAta pradeza kahanA vaha prarUpanA. jala maccha kA dRSTAnta vaha darzanA, taisIM dharmAsti kAyA esA upanaya milAnA vaha nidarzanA. yathArtha vistAra vyAkhyA vaha upadarzanA. yaha svataHke samaya kI vaktavyatA kahIM. // aho bhagavan ! para samaya vaktavyatA kise kahate haiM ? o ziSya ! jo anyamata ke zAna ukta prakAra sAmAnya prakAra kahe prajJape, vistAra se kahe, dRSTAnta se siddha kare, vizeSa darzAne aura upadeze. vaha para samaya vaktavyatA // aho bhagavan ! sva samaya para lamaya vaktavyatA kise kahate meM haiM ? aho ziSya ! jahAM svataH ke mata kA aura para ke mata kA donoM ke mata kA sAmila kathana kara * pajJape vistAra se kahe dRSTAnta se darzAne, upanaya milAve. upadeza de vaha sva samaya para samaya vaktavyatA. * AkAzaka-rAjAvahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdanI For Private and Personal Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488+ ekotripakSama-anuyogadvAra mUtra caturva pUla dhvayaMhagchati tattha-Negama saMgaha vavahAro tivihaM vattavvayaM icchIta taMjahA-sasamaya vattasvayaM, parasamaya vattavvayaM, sasamaya para samaya vattavvayaM ujjusuu duvihaM vattavayaM icchada saMjahA sasamaya vattabvayaM,parasamayavattabvayaM,tasthaNaM jAsA sasamaya vattadhvayA sAsamayaMpariTThA jA sApAsamaya battavvayA sA parasamaya pariThA, tamhA duvihAvattavvayA, masthitivihA vattavvayA, tiNisahANayA egasamamaya vattavvayaM icchaMti,natthi parasamayavattavyayA. kamhA! jamhA parasamae aNaTe aheu asambhAve akirie umaggo aguvaese minchAsaNa // 2 // aba Age naya kA kathana kahate haiM yahAM kaunasI naya kaunasI vaktavyatA ko mAnatI hai so kahate haiM-1 tahA~ negama naya, 2 saMgrahanaya, 3 vyavahAra naya, yaha tInoM vastu vaktavyatA mAne vathA- sasamaya vaktavyatA, 2 para samaya vaktavyatA. 3 sasamaya para samaya vaktavyatA, RjumUtra naya do prakAra kI vaktavyatA mAne sasamaya aura para samaya parantu donoM kI mizra dhaktamyatA nahIM mAne. isa meM jo sasamaya kI vaktavyatA hai vaha sva samaya meM sthApana kare* aura para samaya kI vaktavyatA vaha para samaya meM samAve. isa liye do prakAra kI baktavyatA hI hai paraMtu tIna prakAra kI nahIM hai. Upara kI tInoM zabda nayavAle eka svataHke samaya kI vaktavyatA ko iSTate haiN| paraMtu para samaya kI baktavyatA icchate nahIM hai. kyoM ki jo para samaya hai vaha anartha hai ahetu hai, asa 14+484 mANa viSaya 48488 - For Private and Personal Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 338 anuvAdaka bAla brahmacArI mAne zrI amokaka RSijI mitikaTu, tamhAsavva sasamaya vattavvayA, Natthi parasamaya vattavyayA se taM batabbayA // 3 // se kiM taM atthAhigAre ? atyAhigAre jo jassa ajjhayaNassa asthAhigAre jahA-sAvajajoga virahagAhA se taM atyaahigaare||4||se kiM taM samoAre ? samoAra chabihe paNNatte taMjahA-nAmasamoAre, ThavaNAsamoAre, dabasamoAre, khettasamoAre kAlasamoAre, bhAvasamoAre, // nAmaThavaNAo putvavaNiyAo jAva se taM bhaviya. dAva prarUpaka hai, akSudra vartamAnavAlA hai, unmArga hai, kU upadezaka hai, mithyAtva darzana hai, isa liye sasamaya kI vaktabyatA ko mAne para samaya kI vaktavyatA ko nahIM mAne. yaha baktavyatA huI // 3 // upakrama ke pAMcave bheda kI byaktavyatA kahate haiM-aho bhagavan! arthAdhikAra kise kahate haiM? aho ziSya adhikAra so jo jisa prakAra sAmAyikAdi adhyayanoM kA mAnA artha hotA hai vaha artha rUpa kartavya ko arthAdhikAra kahanA, tadyathA-sAmAyika so sAvadha yoga kI viti rUpa vRta kA grahaNa karanA, yaha arthAdhikAra havA // 4 // aba upakrama kA chaThA bheda samavatAra kI pRcchA- aho bhagavan ! samavatAra kise kahate haiM ? . aho ziSya ! svataH ke yA para ke antara bhAva kA jo vicAra karanA usa samavatAra ke cha prakAra kahe haiM tadyathA-1 nAma samavatAra, 2 sthApanA samavatAra, 3 dravya samavatAra, 4 kSetra samavatAra, 5 kAla samaOM banAra aura 6 bhAva samavatAra. ina cha meM se nAma kA aura sthApanA kA to jaisA Avazyaka meM kahA taisA pakAzaka rAjAbahAdura kAlA sukhadavasahAyajI-jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra caturtha mUla 8885 sarIra dabbasamoyAre // 5 // se kiM taM jANagasarIra bhaviyasarIra vairitta davvasamoAre ? jANagasarIra bhaviyasarIra vairitta vvasamoAre tivihe paNNatte taMjahAAyasamoAre, parasamoAre, tadubhayasamoAre // savvadavyAviNaM AyasamoAreNaM AyabhAvelamoaraMti, parasabhoAreNaM jahA kuMDe badarANi, tadubhayasamoAreNaM jahA ghare thaMbho AyabhAveya, jahA ghaDe gIvA AyabhAvetha // ahavA jANagasarIra bhaviya sarIra vairitte dabasamoAre dubihe paNNatte taMjahA-AyasamoAreya, tadubhayayahAM hI kahanA. yAvat bhaviya zarIra dravya samavatAra taka kahanA // 5 // aho bhagavan ! jJeya zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya samavatAra kise kahate haiM ? aho ziSya ! neya bhavya zarIra vyatirikta dravya samavatAra ke tIna prakAra kahe haiM tadyathA-1 Atma samavatAra, 2 para samavatAra, aura 3 ubhaya samavatAra isa meM Atma samavatAra dravyAtma ke samavatAra kara vicAratA huvA svataH ke svarUpa meM samarato kyoM ki saba jIva Edravya apane svarUpa se alaga nahIM hai. aise vicAra se apane 2 svarUpa meM pravRtti kare use Atma samava tAra kahanA. 2 anya vastu meM anya vasta pravarte jaise kaMDe meM bora haiM paraMtu boroM meM kaMDA nahIM. isa para eka samavatAra kahIye. 3 tadarbhaya samavatAra-so jase ghara meM sthambha aura sthambha para ghara rahA hai. isa meM sthambha para ghara rahA hai yaha para samavatAra, sthambha svayaM svata: ke svarUpa meM rahA hai yaha Atma sAvatAra, punaH donoM ke 4-889480 pramANa viSaya 488488 488 For Private and Personal Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 anuvAdakapAla brahmacArI muni zrI apojaka RSijI samoAreya causaTThiyA AyasamItAreNaM AyabhAvesamotaraMta,tadubhayasamItAreNa battIsiyAe samotarai AyabhAvaya, battIsiyAyasamotAraNaM AyabhAve samotaraMti, tadubhayasamotAreNaM solasiyAe samotarei AyabhAveya, solasiyAya samoAreNaM AyabhAvesamotarei, tadubhavasamotAreNaM aTThabhAiyAe samotoi AyabhAveya, aTThabhAiyA AyasamotAreNaM AyabhAvasamotarei, tadubhayasamoareNaM caubhAiyAe samoarei, AyabhAveya, caubhAiyA AyasamotAreNaM AyamAvesamotarai, tadubhayasamotAreNaM aDamANIe ekatra likhe vaha tadubhaya samavatAra, tathA jaise ghaDA meM grIvA nAla ra nAlava ghaDe para hai aura pahA paDe ke bhAva meM hai Atma bhAva hai. athavA jaya zarIra bhavya zarIra vyatirikta jo dravya samavatAra do prakAra kahA hai tadyathA-Atma samavatAra, aura ubhaya samavatAra. causaThIye cAra pala ke mAna meM Atma bhAva samaya tAra Atma bhAva meM samayatare, battIsIye Atma palya ke mAna meM Atma bhAva meM samavatare. ATha pala ke battIsIye Atma svarUpa meM samavatare ve ubhaya samavatAra pravarne solaha pala meM samavatare vA solaha / Atma bhAva samavatAra tadubhaya samavatAra. aThabhAiyA ve battIsa pala meM samavanare Atma mAvaI ATha bhAIye svayaM apane svarUpa meM pravarte yaha taya samavatAra. caubhAiye causaTha pala meM samavatare yaha donoM ke Atma bhAva caubhAgika Atma samavatAra, Atma samato vaha nabhaya meM samavasare. 128 palya ardhamAnI prakAzaka-rAjAbahAdura galA sukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 49803 samotaraMti AyabhAveya adamANI AyasamAtAreNaM AyabhAve samotaraMti, tadubhayasamotAreNaM mANiesamotaraMti, AyabhAvea. se taM jANaga bhaviyasarIra vairittaM davvasamoAre // se taM no Agamao davvasamoyAre // se taM davvasamoAre // 6 // se kiM taM khetta samoyAre ? khettasamoyAre duvihe paNNatte taMjahA-AyasamoAreya. tadubhayamamoAreya, bharahevAse AyasamoAreNaM, AyabhAve samotarai, tadubhayasamotAreNaM jaMbuddIvesamotarei, AyabhAveya. aMbUddIve Ayasamo ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha -pramANa kA viSaya meM samavatare yaha donoM Atma bhAva meM pravarte. AdhImAnI svayaM svayaM ke svarUpa meM pravarte. yaha ubhaya samavatAra. 256 pala mAnI meM sapavatare yaha donoM ke Atma bhAva pravate. arthAt cAra pala ke causaThIye 8 pala ke battIsIye meM samAve, battIsIye molasIyemeM samAve aise hI saba jAnanA. yaha jJeya zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya samavatAra huvA.yaha no Agamase dravya samavatAra huvA,aura yaha dravya samavatAra huaa||6||aho bhagavan ! kSetra samavatAra kise kahate haiM ? aho ziSya ! kSetra samavatAra do prakAra kA kahA hai tadyathAAtma samAve so samavatAra jAnanA. solasIye aTha vibhAgI meM samAve, causaThIye vibhAgI meM samAve, socaubhAgI 128 palIye meM (AdhI mANI meM samAye, 256 ve mANI meM samAye. yoM svayaM svayaM samavatAra, tadubhaya samavatAra. jaise bharata kSetra svayaM svayaM ke sarUpa meM pravarte yaha Atma bhAva samaya tAra, 48808 For Private and Personal Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI mAna zrI amolaka pijI + AreNaM AyabhAve samotarei, tadubhayasamotAregaM tirieloesamotarei, AyabhAveya, tiriyaloe AyasamotAreNaM AyabhAvesamotarai, tadubhayasamotAreNaM loesamotarei AyabhAveya,se taM khttmmoyaarey||7|| se kiM taM .kAlasamoyAreya ? kAlasamoyAre duvihe paNNate taMjahA-AyasamoAreya, tabhayasamoAreya, samayaAyamamotAraNaM tadabhayasamo __ AreNaM AvaliyAe samotaraMti, AyabhAveya, evaM AvaliyA, ANApANu, thove, lave, muhutta, ahorate, pakkhe, mAse. UU, ayaNe, saMvacchare, jugevA, vAsasate, aura ubhaya samavatAra so bharatakSetra jaMgadrISaye samAve yaha donoMko svayaM bhAvameM pravarte. jaMbUdvIpa apane bhAvameM varte vaha Atma samavatAra aura ubhaya samavatAra tirache loka meM samavatare. aura donoM apane 2 svarUpa meM pavate. 3 tirachA loka apane svarUpa meM pravate vaha Atma samavatAra aura ubhaya samavatAra loka meM pravarte. yaha donoM apane 2 svarUpa meM pravate. yaha kSetra samacatAra havA // 7 // aho bhagavan ! kAla samavatAra kise kahate haiM ? aho ziSya ! kAla katAra do prakAra kahe haiM tadyathA-Atma rUpavatAra aura 2 ubhaya samavatAra eka samaya so eka samaya ke kAla mAna svayaM svayaM ke AtyA meM pravarte ubhaya samavatAra AvalikA meM samAve kyoM ki AvaLikA meM asaMkhyAta samaya hote haiM, donoM apane 2 bhAvameM Atma bhAvameM hai. yoM Avali kA Atma bhAva tadubhaya so ANupANu meM samAve, donoM svayaM 2 Atma bhAvameM haiM. aise hI hai prakAzaka-gajAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 880*> ekAtraMzattam-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla vAsasaharase, vAsasatatahasse, puvvaMge, puvve, tuDiaMge, tuDie, aDaDaMge, aDaDe, avavaMge, abave, huhuaMge huhue, uppalaMge, uppale, paumaMge, paume, NaliNaMge, nAlaNe, atthinepuraMge, athinipure, AuaMge, Aue, nauaMge, naue, paumaMge, paue caliage, cUliyA, sIsamhaliaMge sIsapaheliyA, paliovane,sAgarovame,AyasamoAreNaM,AyabhAvesamotagi ||tdubhy samotAreNaM usappisuusIppaNAsu samotArei AyabhAve usappiNusappiNIo AyasamoAreNaM AyabhAve samotarei AyabhAve,tadubhayasamo / do do bola Age bhI jAnanA. 4 saMkhyAta AMvalikA kA stoka, 5 lava, 6 muhUrta, 7 ahorAtri. 18 pakSa. 0 mahine, 10 Rtu, 11 ayana, 12 saMvatsara, 13 yuga, 15 so varSa, 15 hajAra varSa, 16 lAkha varSa, 17 pUrvAga 18 pUrva, 11 tudidAMga. 20 tuTina. 21 aDaDAMga, 22 aDaDa, 23 avavaMga, 24 avatra. 25 huhuaMga 2626 27 tAlaMga 28 utpala, 29 padmAMga, 3. padma. 31 nalinAMga, 32 nalIna. 33 athInepuzaMga, 34 Astanepura, 35 AuaMga, 36 Ara, 27 nauaMga, 38 naue, 39 5umAMga, 40 pauma. 41 cUlItAMga, 42 cUliya, 43 zIrSa pahelikAMga, 45 zIrSa mahelika, +45 palyopama, 46 sAgaropama, sAgaropama Atma samvatAra aura 47 tadubhaya samavatAra so sarpanI utsa 4880888-mANa viSaya -8086077 artha 429 For Private and Personal Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 344 4.anuvAdaka bAla brahmacArI pani zrI amolaka RSijI tAreNaM poggalapariya? samoarai, AyabhAveya poggalapariya? AyasamoAreNaM AvabhAve samotarai, tadubhayasamoAreNaM tItaddhA aNAgataDA susamoaraMti, AyabhAve, tItaddhA aNAgataddhA AyasamoAreNaM AyabhAve samoaraMti, tadubhaya samotAreNaM savaDAe samoaraMti AyabhAveya, se taM kAlasamoAre // 8 // se kiM taM bhAvasamoAre ? bhAvamamoAre duvihe paNNatte taMjahA-AyasamoAreya, tadubhayasamoAreya, kohe AyasamoAreNaM, AyabhAve samoarai; tadubhaya samoAreNaM mANesamoarai. AyabhA veya, evaM mANa mAyA lobha rAge mohaNijje aTThakammapagaDIo AyasamoAreNaM panI yaha svayaM se donoM Atma bhAva, 48 utsarpanI avasarpanI Atma bhAva samavatAra, tadabhaya samavatAra pudgala pariyaTa samavanare, svayaM se Atma bhAva. 49 pudgala pravartane Atma samavatAra Atma samavatAra meM avasare, tabhaya samavatAra so gata kAla donoM apane 2 svabhAva meM Atma samavatAra. 50 atIta addhA anAgataddhA Atma samavatAra Atma bhAna meM avatAra tadubhaya samavatAra so sarvaddhA. donoM apanA 2 Atma bhAva meM pravate yaha kAla samavatAra kA kathana huvA // 8 // aho bhagavan ! bhAva samavatAra kise kahate haiM? aho ziSya ! bhAva samavatAra ke do prakAra kahe haiM, tadyathA-Atma samavatAra aura ubhaya mamavatAra. krodha Atma samavatAra Atma bhAva meM samavatare. aura tadabhaya samavatAra so mAna vinA krodha hove. *bhakAzaka-rAnAvahAdura lAlA mukhadevasahAyanI vAlAprasAdI * For Private and Personal Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 488 AyabhAvesamoyaraMti, tadubhayasamoAreNaM chAvahe bhAve samotarei AyabhAveSa. evaM chavihebhAve jIve jIvasthikAe AyasamoyAreNaM AyasamoaraMti, tavubhayasamoAreNaM tadubhayasamoaraMti savvadavvesamotaraMti AyabhAve // etthasaMgahaNIgAhA-kohe mANe mAyAlobhe, rogeya mohaNijeya // pagaDIbhAvejIve, jIvatthikAya davvAya bhAseyavvA // 1 // se taM bhAvasamoyAre // se taM samotAre // se taM uvakkame // 9 // iti paDhama dAra sammattaM // 1 // . . nahIM isa liye krodha mAna meM samavatAra. donoM Apa 2 ke guna meM Atma samavatAra. 2 aise hI mAna kA, 3 mAyA kA, 4 lobha kA, 5 rAga kA, 6 dveSa kA, 7 moha kA, 8 AThoM karmoM kI prakRti kA Atma samavatAra AtmA meM samavatare, tadubhaya samavatAra ukta cha hI bhAvoM meM samavatare. yaha AThoM Aparake guNa meM rahe so Atma samavatAra. yaha cha prakAra ke bhAva jIva jIgasti kAyA meM Atma samavatAra Atma samavatare. ubhaya samavatAra saba dravya meM samavatare, Atma bhAva meM bhI, yahAM saMgrahaNI gAthA-1 krodha, 2mAna, 13 mAyA 4 lobha,5 rAma, 6 mohanIya, 7 prakRti. 8 bhAva, 9 jIva. aura 10dravya, kA kahanA. yaha bhAva samavatAra havA. yaha upakrama, // 9 // iti prathama dvAra saMpUrNa. // // aho bhagavan ! nikSepa kise kahate? ekatrizattama anuyAgadvAra sUtra-caturtha +8+488+ pramANa viSaya 48828+ 498 For Private and Personal Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra artha anuvAdaka bAlajamacArI muni zrI amolaka RSijI se kiM taM nikkheve ? mikkheve tivihe paNNatte taMjahA-ohanipphanne nAmanipphanne suttalAgavanipphanne // 1 // se kiM taM ohanipphanne ? ohanipphanne caubihe paNNante taMjahA-ajjhayaNe, ajjhINe, Ae, jhavaNA // 2 // se kiM taM ajjhayaNe ? ajhayaNe cauvihe patte taMjahA- nAmajjhayaNe, ThavaNAjhayaNe, dabajhayaNe, aho zipya ! nikSepa tIna prakAra ke kahe haiM. tadyathA--, auSaniSpanna, 2 nAma niSpanna. aura 3 mUtrI vyApaka niSpanna // 1 // aho bhagavan ! auSaniSpanna kase kahate haiM ? aho ziSya ! sAmAnya samuccaya adhyAyana yoM niSpana huvA nAma vaha sAbhAyikAdika adhyayana nAma lekara vizeSa kahanA usa kara jo niSpanna huvA. sUtra-sAmAyika adhyayana nAma kahe usa kA AlApaka. karomi bhaMte' yoM sUtra kahakara usa pe niSpanA va sabhApaka niSpanna rahanA. arthat auSaniSpanna meM samuccaya 6 adhyayana jAnane. jAmami meM samApidicha adhyayana kahanA. satra.lApaka meM cha adhyayana meM alaga 2 pATha mUtra nA. 31 meM chaThA Arahabara kA upavarman Au cha hI A karane yogya isa liye nizcaya se cha adhyayana pratI dena adhyayana ke sUtra pATha zuddha vartate haiM, tadyathA-1 adhyayana karane (paDhane) yogya so adhyayana, 2 ziSyAdi ko pahAte sUtra jJAna kSINa na hove isa liye akSINa, 3 lAbha ke dAtA isa laliye Aya, 4 karma ko kSaya kare isa liye jhavaNa // 2 // aho bhagavan ! adhyayana kise kahate haiN| aho ziSya ! adhyayana cAra prakAra ke kahe haiM tadyathA-1 nAma adhyayana, 2 sthApanA adhyayana, 3 dravya kamakAdhaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadavasahAyajI-jvAlAprasAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 9802 ttama-anuyAgadvAra mAtra catu-rtha mUla bhAvajjhayaNe, nAmaThavaNAo puvyavagNiyAo // 3 // se kiM taM davyajjhayaNe ? dabyajjhayaNe duvihe papNate taMjahA-Agamao, no Agamao // 4 // se kiM taM Agamaoya davajjhayaNe ? Agamao davyajjhayaNaM jassaNaM ajjhayaNati padaMsikkhittaM jitaM mitaM parijitaM jAva evaM jAvaiyA aNavauttA Agamato tAramA davyajjhayaNA // evamevavavahArassavi // saMgahassaNaM egovA ara jAva se taM Agamato davyajjhayaNe // 5 // se kiM taM no AgamatI davvajjhayaNe ? no Agamato davvajjhayaNe tivihe paNgatte taMjahA-jANagasarIra adhyayana, aura 4 bhAva adhyayana. nAma aura sthApanA kA to pahile Avazyaka meM kahA taisA kahanA. // 3 // aho bhagavan ! dravya adhyayana kise kahate haiM ! aho ziSya ! dravya adhyayana ke do bheda kahe haiM tadyathA-1 bhAgama se aura 2 no Agama se // 4 // aho bhagavan ! Agama se dravya adhyayana kise kahate haiM? aho ziSya ! jipta adhyayana kA pada paDhA hRdaya meM janA, paramita huvA vizeSa dhArA yAvat isa prakAra upayoga vinA kiyA huvA Agama dravya adhyayana yaha naigama naya Azriya jAnanA. aisA hI vyava*hAra naya Azriya kahanA. saMgraha naya se, eka athavA aneka Avazyaka kare so. yAvat yaha Agama se dravya adhyayana havA // 5 // aho bhagavana ! Agama se dravya adhyayana kise kahate haiM? aho ziSya !' artha pramANa viSaya 4848 For Private and Personal Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka pibhI dabajhayaNe bhaviyasarIradabajhayaNe jANagasarIra bhaviyasarIra batiritte davajhayaNe // 6 // se ki taM jANagasarIra davvajjhayaNe? jaNagasarIra davajjhayaNe-padatyAhigArA jANayarasa jaM sarIraM vavagatacutacavita cattadehaM jIvavipajaDhaM; jAva ahoNaM imeNaM sarIra samussaeNaM jiNadiTeNaM bhAveNaM ajjhayaNettipadaM AghavittaM jAva uvadaMsitaM jahA ko diTuMto ? ayaM ghayakuMbhe AsI, ayaMmahukuMbhe AsI, se taM jANagasarIra dabajhayaNe // 7 // se kiM taM bhaviyasarIra davvajjhayaNe ? bhaviyasarIra dabajjhayaNe je jIve joNijamaNa nikkhaMte imeNaMcava AdattaeNaM sarIraM samussaeNaM jiNadiTTeNaM mAgama se dravya adhyayana tIna prakAra se kahe haiM, tadyathA- jJeya zarIra dravya adhyayana, 2 bhaviya zarIra dravya adhyayana, 3 kSeya bhaviya vyatirikta zarIra dravya adhyayana // 6 // aho bhagavan ! neya zarIra dravya adhyayama kise kahate haiM ? aho ziSya ! adhyayana kA pada artha adhikAra jisa kA jAna thA usa kAma zarIra paDA haiM aura usa meM se jIva cavagayA vaha zarIra jIva rahita huvA. use dekha kara koI kahe ki ho yaha isa zarIra se jinendra prANita bhAva kA adhyayana aisA pada kahA thA yAvat upadeza thA. pathA dRSTAMta yaha pUta kA ghaDA thA. yaha madhu kA ghaDA thA. ise kSeya zarIra dravya adhyayana kahanA. // 7 // 'aho bhagavan ! bhavya zarIra drA adhyayana kise kahanA? aho ziSya ! jo jIva kA yonI se hai *prakAzaka-gajAbAhAdura lAmA mukhadeSasahAvajI jvAlAprasAdajI: artha For Private and Personal Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maDA Hot . 44808 349 bhAveNaM ajjhayaNettipayaM seyakAle sikkhissaMti na tAvasikvaMti jahA ko diTuMto ayaM mahakame bhavissaMti, ayaM ghayakoM bhavissaMti se taM bhaviyamarIra davajjhayaNaM // 8 // se kiM taM jANagasarIra bhaviyasarIra vairitte davvajjhayaNe ? jANayasarIra bhaviyasarIra vairite davyajjhayaNe pattaya potthaya lihiyaM / se taM jANagasarIra bhaviyasarIra vaharita davyajjhayaNe ! se taM no Agamato davvajhayaNe // se taM dabajhayaNe // 9 // se kiM taM bhAvajjhayaNe ? bhAvajjhayaNe duvihe paNNatte taMjahA-Agamatoya, No Agamatoya // 10 // se kiM janma huvA [zrAvaka ke ghara putra havA ] use dekha kara kahe yaha jIva jinendra praNita bhAva ko Agamika kAla meM paDhegA. athavA nahIM par3egA, yathA dRSTAMta yaha ghRta kA tathA madhu kA ghaDA hogA. yaha bhavya zarIra dravya adhyayana huvA. // 8 // aho bhagavan ! jJeya aura bhavya zarIra se vyAtirikta dravya adhyayana kise kahanA ? aho ziSya ! patra [ pAne ] pustaka likhe huve ve jJeya aura bhavya zarIra se nyatirikta dravya adhyayana jAnanA. yaha no Agama se dravya adhyayana huvA aura dravya adhyayana kA bhI kadhana duvA // 9 // aho bhagavan ! bhAva kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva adhyayana do prakAra kahe haiM, tadyathA-1 Agama se aura no Agama se. // 10 // ao bhagavan ! Agama se bhAva adhyayana ki artha * ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturyamula pramANa kA viSaya 4848 For Private and Personal Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taM Agamatoya bhAvajjhayaNe ? Agamatoya bhAvajjhayaNe jANae uva utta se taM Agamatoya bhAvajjhayaNe // 11 // se kiM ta No AgamatIya bhAvajjhapaNe? no Agamato bhAvajjhayaNe ajdayaramANayANaM kammANaM avacayo upaciyANaM aNuvacauyanavANaM tamhA ajjhayaNamicchaMti, se taM no Agamao bhAvajjhavaNe, se taM ajjhayaNe // 12 // se kiM taM ajjhINe ? ajjhINe cauvihe paNNatte taMjahA-nAmajhiNe, ThavaNAjhiNe, davvajhiNe, bhAvajjhiNe // nAmaThavaNAo puvvavaNNiyAo // se kiM taM / kahate haiM ? aho ziSya ! adhyayana kA jAna aura upayoga sahita paDhanA hai vaha Agama se bhAva adhyayana jAnanA. // 11 // aho bhagavan ! no Agama se bhAva adhyayana kise kahate haiM ? aho ziSya ! bho Agama se bhAva adhyayana so adhyAtmacitta zubha upayoga sthira kara AThoM karmoM kA apatya puSTa karanA upatyaya vizeSa puSTa karanA usa kA kSaya karanA aura naye karmoM kA bandha nahIM karana aisA |jisa se ho isaliye use adhyayana kahanA. yaha gaNadharAdi ke avazya par3hane yogya haiM. yaha Agama se bhAva adhyayA huvA. aura yaha adhyayana kA kathana huvA // 12 // aho bhagavan ! akSINa kise kahate la haiM ? maho ziSya ! akSoNa cAra prakAra ke kahe haiM tadyathA-1 nAma akSINa, 2 sthApanA akSINa. 151 drabya akSINa, aura 4 bhAva akSINa, isa meM nAma sthApanA gA to pUrvavat jAnanA. aho bhagavan ! kA anuvAdaka bAlabrahmacArA muni zrI amolaka RSinI bhakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdanI* For Private and Personal Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svacA davyajjhiNe? dayAjjhiNe duvihe paNNatte taMjahA-Agamoya No AgamIya // se ki taM Agamatoya davvajhINe ? Agamato davajhINe jassaNaM ajjhaNiottapadaM sikkhittaM ThiyaMjitaM mitaM parijitaM jAva se taM Agamato davvajhINe // se kiM taM no Agamato davyajjhINe ? no Agamato davyajjhINe tiviha paNNatte taMjahA. jANagasarIra davyajjhINe, bhaviyasarIra davvajhINe, jANagasarIra bhaviyasarIra vatiritta davyajjhINe // se kiM taM jANagasarIra davvajhINe ? jANagasarIra dabajhINe ajjhINa ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mU-11 40406.2 pramANakA viSaya 11 dravya akSINa kise kahate haiM ? aho ziSya ! dravya akSINa do prakAra kahA hai. tadyathA-1 Agama se aura 2 no Agama se. aho bhagavan ! Agama se dravya akSIpa kise kahane aho ziSya ! Agama se dravya akSINa jisane akSINa aisA pada baDhA hRdaya meM kiyA akSaroM ke pramANa se paDhA. vizeSa pahA yAvat use Agama se dravya akSINa kahanA no Agama se dravya akSINa kise kahate haiM? no pAgama se dravya akSINa ke tIna prakAra kiye haiM tadyathA1. jJeya zarIra dravya sINa, 2 bhavya zarIra dravya kSINa, aura 3 jJeya bhanya zarIra vyatirikta dravya zrIga.3 aho manavan ! zeva zarIra dravya zrINa kise kahate haiM ? aho ziSya ! abhINa pada kA artha adhikAra 5 For Private and Personal Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir payatthAhigAra jANayassa jaM sarIrayaM vavagaya cutacavita cattadehaM jahA dabajjhayaNe tahA bhANiyanvA, jAva se taM jANagasarIra davvajhINe // se kiM taM bhaviyasarIra davyajjhINe ? bhaviyasarIra davyajjhINe je jIve joNi jammaNanikkhaMte jahA davajjhayaNe jAva se taM bhaviyasarIra davbajhINe / se kiM taM jANaga sarIra bhaviyasarIra vairita davvajhINe ? jANagasarIra bhaviyasarIra vairitta davvajjhINe savvAgAsaseDhI se taM jANagasarIra bhaviyasarIra varita davyajjhINe // me taM no 1.anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI * prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajI kA jAna jo zarIra usa meM se jIva nikala gayA ityAdi jaise dravya adhyayana kA kahA taisA akSINa kA bhI kahanA. yAvat yaha jJeya zarIra dravya adhyayana huvA. aho bhagavan ! bhavya zarIra dravya akSINa kise kahate haiM ? aho ziSya ! jo jIva yonI se bAhira nikalA janma liyA ityAdi dravya adhyayana ke jaisA kahanA yAvat yaha bhavya zarIra dravya akSINa huvA. aho bhagavan ! jJeya bhavya vyatirikta dravya kSINa kise kahate haiM ? aho ziSya ! sarva loka aloka kI anaMta AkAza kI zreNi usa meM kA samaya 2 ekeka AkAza pradeza apaharaNa karate bhI khuTe nahIM. isa liye akSINa. yaha jJeya zarIra bhavya zarIra vyatirikta dravya kSINa. aura no Agama se dravya kSINa huvA aura dravya kSINa bhI samApta huA aho bhagavan ! bhAva kSINa kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva kSINa do prakAra kahA hai nadyathA For Private and Personal Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. ekAnAtraMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturthamUla . Agamatto davvajjhiNe // se taM dabajhINe // se kiM taM bhAvajjhINe ? bhAvajhINe ! duvihe paNNatte taMjahA-Agamatoya.no Agamatoya // se kiM taM Agamato bhAvajhINe? Agamato bhAvajjhINe! jANae uvautte settaM Agamao bhaavjjhiinne|| se kiM taM no Agamao bhAvajjhINe ? no Agamao bhAvajjhINe! jahA dIvA dIvasataM paippae dIppaeya sodIvodIvaM samAyariya dippaMti paraca dIvati.se taM no Agamato bhAva jhINe // se taM bhAvajjhINe. setaM ajjhINe // 13 // se kiM taM Ae ? Ae ! caubihe paNNatte taMjahA-nAmae, 11 Agama se aura 2 no Agama se. aho bhagavana ! no Agama meM bhAva kSINa kise kahate haiM? aho ziSya ! Agama se bhAva kSINa so Agama kA jAna upayoga sahita Agama kA abhyAsa kare. arthAt upayoga ke paryAya anaMta haiM una meM samaya 2 ekeka apaharate anaMta utsarpanI bIta jAve. to bhI kSaya nahIM ho yaha Agama se bhAva kSINa kahA. aho bhagavan ! no Agama se bhAva kSINa kise kahate haiM ? aho ziSya ! no Agama se bhAva kSINa so jaise eka dvIpaka se sahazroM dIpaka kare to bhI mUlagA dIpaka kSINa nahIM hove. taise hI AcArya ziSya ko sUtrAbhyAsa karAve apanA jJAna deve anya kA jJAna hai dIpAve to bhI AcArya kA jJAna kSINa nI hove. yahAM jJAna pravartA mana yoga vacana joga kI pravRtti so* no bhAgama se jAnanA. yaha bhAva kSINa huvA. aura akSINa bhI huvA // 13 // aho bhagavan ! Aya artha 4848848 pramANa kA viSaya 48809-10 488 For Private and Personal Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ThavaNAe, davyAe, bhAvAe // nAmaThavaNAo puvabhaNiyAo se ki taM davyAe? davAe dubihe paNNate taMjahA-Agamao, no Agamao // se kiM taM Agamao?Agamao! jasmaNaM aettipayaMsikhittaM hitaM jitaM mitaM parijita jAva kamhA ? aNuuvaoge daJcAmAtakaTu // negamassaNaM jAvaiyA aNuva uttA Agamato tAvaiyA te davAyA, jAva setaM AgamatodavvAe // se kiM taM no Agamato davAe ! no agAmato davAe tivihe paNNatte taMjahA-jANaga sarIra davvAe, bhaviya sarIra davAe, anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI lAbha) kisa ko kahanA? aho ziSya ! Aya cAra prakAra kahe haiM tadyathA-1 nAma Aya, 2 sthA. panA Aya, dravya Aya, aura 4 bhAva Aya, isa meM nAma sthApanA kA to pUrvokta prakAra kahanA. aho na bhagavan ! dravya Ae kise kahate haiM ? aho ziSya ! dravya Aya do prakAra kahe hai tadyathA-' Agama se aura 2 no Agama se. aho bhagavan ! Agama se dravya Aya kise kahate haiM ? aho ziSya ! Agama se dravya Aya so jisane Aya aisA pada paDA hRdaya meM sthita kiyA yAvat kisa liye dravya kahA? aho ziSya ! anupayoga ke kAraNa se, naigama naya kI apekSA yAvat jitane upayoga rahita Aga paDhe hai utane hI dravya Aya kahanA. ityAdi sarva Avazyaka mujaba kahanA, yaha Agana se dravya Avazyaka huvA, 4 aho bhagavana ! no Agama se dravya Avazyaka kise kahate haiM ! aho ziSya ! no Agama se dravya *pAkAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevamahAyajI-jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Im 280 84. a ekatriMzattama anuyogadvArasUtra -caturtha mUla jANaga sarIra bhaviya sarIra vairitta davAe // se kiM taM jANaga sarIra davAe ? jAgaga sarIra davvAe AyapayatthAhigAre jANayassa jaM sarIrayaM vabagayacutta caviya cattadahaM jahAdavajjhayaNe jAva se taM jANaga sarIra davAe // se kiM taM bhaviya sarIra davAe ? bhaviya sarIra davAe je jove joNIjammaNa nikkhate jahA davajjhayage se taM bhaviya sarIra dvaae||se kiM taM jANaga sarIra bhaviya sarIra vairita davyAe?jANaga sarIra davya sarIra bairitta davyAe tibihe paNNatte taMjahA-loie, kuppAvaNie, Aya ke tIna prakAra kiye haiM tadyathA-1 jJeya zarIra dravya Aya, 2 bhavya zarIra drabya Ae. au jJeya bhavya vyatirikta zarIra dravya Aya. aho bhagavan ! jJeya zarIra dravya Aya kise kahate aho ziSya ! Aya isa pada kA artha adhikAra kA jAna thA usa kA zarIra jIva prANa rahita pahA hai| ityAdi saba dravya adhyayana jaisA kahanA yAvat yaha bhavya zarIra dravya Aya yuvA. ahogavan ! jJeya aura bhavya zarIra vyatirikta dravya Aya kise kahate haiM? aho ziSya ! tIna prakAra se kahA hai tadyathA-1 lAMkika, 2 kapAvanika aura 3 logodara. aho bhagavana ! laukika kise kahate haiM ? aho (c) ziSya ! tIna prakAra ko hai sapathA-sacitta lAbha, 2 acitta lAbha, aura 3 mizra lAbha. aho bhagavan ! sacitta lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! sacitta lAbha tIna prakAra kahe haiM tavathA-1 88- pramANa kA viSaya 1 80- 80 For Private and Personal Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir loguttarie // se kiM taM loie ? loie tivihe paNNatte taMjahA-sacitte acitte mIsaeya // se kiM taM sacitte ? sAvite tivihe paNNatte taMjaha-dappayANaM, caupayANaM, appayANaM / dappayANaM dAsANaM, cauppayANaM AsANaM, hatthINaM; appayANaM aMbANaM abaaddgaannN,jaae|setN scitte||se kiM taM acitte?acitra savaNNa rayaNa maNi mottiya saMkha silappavAla rayaNAgaMyAe setaM acitte // se kiM taM mIsae ? mIsae dAsANaM dAsINaM AsANaM hatthINaM samAbhariyA ujjAlaMkiyANaM Ae se taM mIsae loie // 1 E: dvipada. 2 catuSpada, aura 3 apada. isa meM dvipada meM to dAsAdi, catuSpada meM hasti Adi, apada meM amba ambADagAdi, yaha sacitta huvA. aho bhagavan ! acitta lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! acitta so suvarNa, ratna, maNi, motI, dakSiNAyata zaMkha, silpa, pravAla, ratnAdi kA lAbha. yaha acitta lAbha huvA. aho bhagavan ! mizra lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! mizra lAbha so dAsa, dAsI. azva. hasti, ityAdi vastra bhUSaNAdi kara vibhUSita kiyA usa kA lAbha so mizra lAbha. aura yaha laukika lAbha huvA aho bhagavan ! kumAvacamika lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! kumAvanika lAbha tIna prakAra kA kahA hai, tadyathA-1 sacita, 2 acitta aura 3 mizra. ina kA kathana jaisA lokika kA * kahA tasA kahamA yAvat yaha mizra kA kahA aura yaha kuprAvacanI kahA aho bhagavan ! lokottara --09 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrIamolaphApaja prakAzaka rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlApramAdajI* , For Private and Personal Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir + se kiM taM kuppAvayaNIe ? kuppAvayaNIe ! tivihe paNNatte taMjahA--sacitte, acitte, mIsAya. niNivi jahA lohae // jAva se taM misae // se taM kapyAvaNie // se kiM taM loguttarie ? loguttarie tivihe paNNatte taMjahA-saMcitte acitte misae / se kiM taM sacitte ? sacitte ! sIsANaM sIsaNINaM Ae se taM sacitte // se kiM taM acitte ? acitte paDigAhANaM vatthANaM kaMbalANaM pAyapucchaNANaM Ae se taM acitte // se kiM taM mIsae ? mIsae sIsANaM sIssaNINaM sabhaMDovagaraNANa Ae se tN| 48488 357 artha ekAtriMzasama-anuyogadvAra sUtra-caturtha dravyalAbha kise kahate haiM? aho ziSya ! lokottara dravya lAbha tIna prakAra kahe haiM tadyathA-sacitta acitta aura mizra.aho bhagavana :sacitta lAbha kise kahate haiM ? ahoziSya ! sacitta soziSya ziSyagI kA lAbha hove so. #aho bhagavanU ! acitta lAbha kise kahate haiM ! aho ziSya ! acitta pAtra vastra kambala rajoharaNa pramukha nirdoSa vastu sAdhu ko mile so yaha acitta huA.aho bhagavara ! mizra lAbha kise kahate hai ? aho ziSya ! ziSya ziSyanI kA bhaMDopakaraNAdi sahita lAbha hove so. yaha mizra lAbha aura lokottara lAbha havA 4 aura jJeya bhavya zarIra vyatiritta dravya lAbha huvA aura no Agama se dravya bhI huvA. aho bhagavan ! bhAva lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva lAbha ke do prakAra kahe haiM tadyathA-Aga se aura2 no bhAgama se. aho bhagavana ! Agama se bhAva lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! Agama se bhAva lAbha do: prakAra pramANa kA viSaya 9.38-4th For Private and Personal Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI mIsae // se taM loguttarie // se taM mANaga sarIra bhaviya sarIra bairitta davAe // se taM No Agamo davAe // se kiM taM bhAvAe ? bhAvAe ! duvihe paNNatte taMjahA-Agamaaya, no Agamaoya // se kiM taM Agamato bhAvAe ? Agamato bhAvAe ! jANae uvautta se taM Agamato bhaavaae||se kiM taM no AgamatA bhAvAe ? no Agamato bhAvAe duvihe paNNatte taMjahA-pasatthe, appasatthe // se kiM taM pasatthe ? pasatthe tivihe paNNatte taMahA-NAgae, dasaNae. carittae, se taM pasatthe // se kiM taM apasatthe ? apasatthe caubihe paNNatte taMjahA-kohAe mANAe mAyAe kA kahA hai.tadyathA-1 Agama se aura 2 no Agama se. aho bhagavan ! Agama se bhAva lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! jo jIva jAnakAra ho upayoga yukta sUtra paDhe, yaha Agama se bhAva lAbha huvA. ahe. hai bhagavan ! no Agama se bhAva lAbha kise kahate haiM ? aho ziSya ! no Agama se bhAva lAbhake do prakAra kahe haiM tadyathA-1 prazasta ( acchA ) bhaura 2 aprazasta (burA). aho bhagavan ! prazasta lAma kise ite haiM ? aho ziSya ! prazasta lAbha tI prakAra kA kahA haiM. dyathA..., jJAna kA lAbha, 2 darzana kA lAbha, aura 3 cAritra kA lAbha. yaha prazasta hudhA. aho bhagavan ! aprazasta kise kahate haiM ? aho ziSya ! apazasta ke cAra prakAra kahe haiM. tadyathA-, krodha kA, 2 mAna kA, 3 mAyA kA aura prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20- lobhAe se taM apasatthe // se taM Agamato bhAvAe // se taM bhAvAe // saM te Ae // 14 // se kiM taM jjhavaNA ? ujhavaNA caunvihA paNNattA taMjahA-nAma jjhavANA, ThavaNA jhavaNA, davya jjhavaNA, bhAva ujhavaNA, nA ThavaNA puva bhaNitA // le kiM taM davya jjhavaNA ? daba jjhavaNA duvihA paNattA taMjahA-AgamAya no / Agamoya // se kiM taM Agamoya? Agamoya ! jassaNaM jjhayaNAitti padaM sikhiyaM ThiyaM jiyaM miyaM parijiyaM Ava se taM Agamato davya jjhavaNA // se kiM taM no AgamataH ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha artha lobha kA lAbha. yaha no Agama se bhAva lAbha huvA. bhAva lAbha aura lAbha kA kathana huSA // 14 // aho ebhagavan ! jhavaNA [ kSaya karanA] kise kahate haiM ! aho ziSya ! jhavaNA cAra prakAra kI kahI hai| tadyathA-1 Agama se aura 2 no Agama se. aho bhagavan ! mAgama se dravya avaNA kise kahate haiM? aho ziSya ! Agama se dravya jhavaNA so 'jhavaNA ' aisA pada paDhA hRdaya meM sthApana kiyA, ajita kiyA, akSaroM kI saMkhyA sahita dhAraNa kiyA Adyanta paThana kiyA yAvat Agama se dravya jhavaNA kahI. aho bhagavan ! no Agama se dravya jhavaNA kise kahate haiM? aho ziSya! no Agaya se ravya jhavaNA ke tIna prakAra kahe haiM tavayA-jJega zarari dravya jhavaNA, 2 bhavya zarIra drazya jhavaNA, ari 3 jaya bhavyampatirikta 20 pramANa kA viSaya 1180 * For Private and Personal Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir davya jhavaNA ? no Agamato davva ujhavaNA tivihA paNattA taMjahA-jaNaga sarIra davyajjhavaNA, bhaviya davya jjhavaNA, jANaga bhaviya sarIra vairittA dava ujhavaNA // kiM taM jANaga sarIra davyajjhavaNA?jANA sarIra davva jjhavaNa! jjhavaNA padathAhigAra jANagarasa jaM sarIragaM dhavagata cutacavita cattadehaM sesaM jahA navAyA jAna se taM jANagasarIra davvajhavaNe // se kiM taM bhaviyasarIra davajhavaNe ? bhAgyAlarIra davyajjhavaNe-je jIva joNi jammaNa nikkhaMte se saMjahA davyajjhayaNe jAva se taM bhaviyasarIra anuvAdaka bAlabrahmacAri muni zrI amolakha RSijI prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlApasA da jI artha zarIra dravya jhavaNA. aho bhAvan ! jJeya zarIra drabya jhavaNA kise kahate haiM ? aho ziSya ! jJeya zarIra drabya jhavaNA so jhavaNA aisA pada kA artha adhikAra jAnanevAle kA zarIra prANa rahita paDA na zeSa dravyAdhyayana jaisA kahanA. yaha zeya zarIra dravya jhavaNA huI, aho bhagavan ! bhavya zarIra dravya : jhavaNA kise kahate haiM ? aho ziSya ! jo jIva yonI se janma ho bAhira nikalA zeSa dravyAdhyayana jaisA kahanA yAvat yaha bhavya zarIra dravya jhavaNA huI. aho bhagavan ! jJeya bhavya vyatirikta dravya jhavaNA ka kise kahate haiM ? aho ziSya ! jaise jJeya bhavya byatirikta zarIra dravya lAbha kahA taisA rI kahanA. yaha jJeya bhavya vyatirikta zarIra dravya jhavaNA huvA. yaha no Agama se dravya jhavaNA kA kathana pUrNa havA. aho| For Private and Personal Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 ekatrizattama anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla 82 davajhavaNA // se kiM taM jANagasarIra bhaviyasarIra vairittA davvajhavaNA ? jANagasarIra bhaviyasarIra vairitta davyajjhavaNA jahA jANagasarIra bhaviyasarIra vairitta davvajhavaNA bhaNiyA tahA bhANiyavyA, se taM jANaga. bhaviyasarIra vairittA davvajjhavaNA // se taM no Agamao davajhavaNA ! se taM davvajhavaNA // se kiM taM bhAvajhavaNA ? bhAvajhavaNA ! duvihA paNNatA taMjahA-Agamao no Agamao // se kiM taM Agamao bhAva jjhavaNA! Agamao bhAva jjhavaNA jANae uvautte se taM Agamo bhAva jhavaNA // se kiM taM no Agamo bhAva jjhavaNA ? no Agamo bhagavan ! bhAva jhavaNA kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva jhavaNA ke do bheda-1 Agama se aura 2 no Agama se. aho bhagavan ! Agama se bhAva jhavaNA kise kahate haiM ? aho ziSya ! Agama se bhAva jhavaNA so jhavaNA isa sUtra kA jAna upayoga yukta paDhe so Agama se bhAva jhavaNA. aho bhagavan ! 4no Agama se bhAva jhavaNA kise kahate haiM? aho ziSya ! no Agaya se bhAva jhavaNA ke do prakAra kahe haiM, tadyathA-1 prazasta aura 2 aprazasta, aho bhagavan ! prazasta kise kahate haiM ? aho ziSya ! prazasta ke cAra prakAra kahe haiM tayA-1 kedha kA kSaya kare, 2 mAna kA kSaya kare, 3 mAyA kA kSaya 1882 pramANa kA viSaya 4894800 - 4.98 For Private and Personal Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir muni zrI amolaka RSijI - bhAva jjhavaNA duvihA paNNattA taMjahA-pasatthAya, apasatthAya // se kiM taM pasatthA ? pasatthA cauvivahA paNNattA taMjahA-koha jjhavaNA, mANajjhavaNA, mAyAjjhavaNA, lobhajjhavaNA, se taM pasatthA // se kiM taM apasatthA ? apasatthA nivihA paNAtA taMjahA-NANajjhavaNA, dasaNajjhavaNA, carittajjhavaNA, se taM apasatthA // se taM no Agao bhAva jjhavaNA // se taM bhAva jjhavaNA // se taM uhanipphanne // 15 // se kiM taM nAma nipphanne nikkheve ? nAma niSphanne nikkheve sAmAie se samAsao cauMvihe paNNatte taMjahA-nAma sAmAie, ThavaNA sAmAie , aura 4 lobha kA kSaya kare. yaha prazasta jhavaNA huI. aho bhagavan ! apazasta jhavaNA kise kahate haiM ? aho ziSya ! aprazasta jhavaNA tIna prakAra kI kahI, tadyathA-1 jJAna kA nAza kare, 2 samyaktva kA nAza kare, aura 3 cAritra kA nAza kare. yaha aprazasta jhavaNA huvA. yaha no bhAgama se bhAva jhavaNA huvA, yaha bhAva jhavaNA bhI huvA, aura yaha dUsarA anuddhAra kA augha niSpanna nAmaka paThama bheda havA // 15 // aho bhagavan ! nAma niSpanna nikSepa kise kahate haiM ? aho ziSya ! nAya niSpanna meM nikSepa se yahAM anyanaya kA nAma grahaNa kiyA isa liye sAmAyika adhyayana. isa kA saMkSepa meM cAra prakAra se kahA hai. tadyathA-1 nAma sAmAyika, 2 sthApanA sAmAyika, 3 dravya sAmAyika aura *prakAza rAjAbahAdura lAlA mukhadavasahAyajI jvAlAprasAda artha For Private and Personal Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sUtra 4. 3 davva sAmAie, bhAvaM sAmAie // nAma ThavaNAopunya bhaNiyAo // davya sAmAievi taheva jAva se taM bhaviya sarIra davva sAmAie // se kiM taM jANaga sarIra bhaviSa sarIra vairice davva sAmAie ? jANaga sarIra bhaviya sarIra vairitte davva sAmAie pattaya potthaya lihiya se taM jANaya sarIra vairitta davva sAmAie // se taM no Agamau davya sAmAie // se taM davva sAmAie ||se kiM taM bhAva sAmAie? bhAva sAmAie duvihe paNNatte taMjahA-Agamoya no Agamoya // se kiM taM Agamoya 438 882 ekatriMzattama-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla 488+ pramANa viSaya artha 4 bhAva sAmAyika. isa meM se nAma sAmAyika aura sthApanA sAmAyika kA kathana to jaisA Avazyaka kA kahA taisA hI kahanA. aura dravya sAmAyika taise hI dravya Avazyakavat vinA upayoga se kare so jAnanA. yaha bhavya zarIra dravya sAmayika huI. aho bhagavan ! jheya zarIra aura bhavya zarIra byati-80 rikta dravya sAmAyika kise kahanA ? aho ziSya ! jJeya bhavya vyatirikta dravya sAmAyika so patra (pAne ) pustako sAmAyika kI pustako likhI sro. yaha jJeya bhavya vyatirikta sAmAyika huI. OM Agama se bhI dravya sAmAyika huI aura dravya sAmAyika bhI huI. aho bhagavan ! bhAva sAmAyika kise kahate haiM ? aho ziSya ! bhAva sAmAyika do prakAra kI kahI haiM sadyathA-Agama se aura no / For Private and Personal Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvasAmAie ? AgamIya bhAvasAmAIe jANae uvautte se taM Agamao bhAva. saamaaie|| se kiM taM no Agamao bhAvasamAie ? no Agamao bhAvasAmAie ( gAthA ) jassa sAmANiu appA saMjame Niyame tave // tassa sAmAiyaM hoi ii kevali bhAsiyaM // 1 // jo samo savva bhUesu, tase su thAvare mu ya // tassa sAmAiyaM hoi; iti kevali bhAsiyaM // 2 ||jh mamaNapiyadukhaM, jANiya evameva savvajIvANaM na haNai na haNAvaiya, samaNatiteNa so samaNo // 3 // Natthise koi vesopioya, savvesu ceva jIvesu // eeNahoi samaNo, eso annovi pajAo // 4 // uraga, giri Agama se. aho bhagavan ! Agama se bhAva sAmAyika kise kahate haiM ? aho ziSya ! Agama se bhAva sAmAyika so sAmAyika sUtrArtha kA jAnakAra upayoga yukta sAmAyika kA pATha paDhe yaha Agama se bhAva sAmAyika huI. aho bhagavan ! no Agama se bhAva sAmAyika kise kahate haiM ? aho ziSya ! no Agama se bhAva sAmAyika so jisane AtmA sthApana kiyA hai saMyama meM niyama meM tapa meM usa ke sAmAyika hove aisA kevalI ne kahA hai // 1 // jo usa sthAvara saba jIvoM para sama bhAva dhArana kare use sAmA. yika hove aisA kevalIne kahA hai // 2 // jisa prakAra mujhe duHkha hotA hai aisA hI saba jIvoM ko duHkha hotA hai aisA jAnakara kisI bhI jIva kI ghAta Apa kare nahIM anya ke pAsa karAve nahIM, 2 anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI *prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* artha For Private and Personal Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ago jalaNa sAgara nahatala, tarugaNe, samo ya jo hoi // bhamara, miya, gharANa, jalaruha, ravi, pakSaNa, samoya so samaNo // 5 // te samaNo jaisamaNo, bhAveNaya jaie hoi pAvaNo // sabhaNeya jaNeya samo, samoya mANAvamANe su // 6 // se taM no Agamato kAma samAna saba jIvoM ko gine use hI zramaNa-sAdhu kahanA // 3 // kisI bhI jIva ke Upara jisa ko rAga dveSa na ho isa kSaNa se sAdhu hove aiptI anya bhI paryAya jAnamA // 4 // aba sAdhu kI 84 aupamA kahate hai-1 sarpa samAna, 2 parvata samAna, 3 Ama samAna, 4 samudra samAna, 5 AkAza samAna, 6 vRkSa samAna, bhramara samAna, 8 maga samAna, 9 pRthvI samAna, 10 kamala samAna, 11 murya samAna, aura 12 pavana samAna. ina ke samAna jo guna ke dhAraka hove ve hI nizcaya se zramaNa (sAdhu) jAnanA. * ukta bArA opamA kI grantha kArane caurAsI opamA varNavI hai baha isa prakAra-[2] * uraga'-sarpa jaise sAdhu hove1 sarpa samAna anya ke liye niSpanna kiye makAna meM rahe, 2 agaMdhana kula ke sarpa samAna vamana diye viSaya [ bhoga] ko pIchA grahaNa nahIM kare, 3 sarpa ke samAna mokSa paMtha meM sIdhA jAve. 4 sarpa dila meM sIdhA jAve tyoM sAdhu AhAra kA grAsa sIdhA peTa meM utAre, 5 sarpa ke samAna saMsAra rUpa kAMcalI utArI huI pIchI dhAraNa kare nahIM, 6 sarpa ke samAna sAdhu dIpa rUpI kaMkara kAMTa se Dare, 7 sarpa samAna. labdhivaMta sAdhu se devAdi bhI Darate haiM. [2] 1 girI parvata samAna sAdhu hove- 1 pani anuyogadvAra - ekatriMzattama Ego/> pramANa viSaya 0 For Private and Personal Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI * akSINa mAnasiyA Adi labdhi rUpa auSadhI ke dhAraNa karanevAle hote haiM, 2 parvata samAna sAdhu pariSada rUpI vAyu se kampAyamAna nahIM hove. 3 parvata samAna sAdhu pazu pakSI garIba zrImAna saba jIvoM ko AdhArabhUta hove, 4 parvata samAna sAdhu jJAnAdi guna rUpa nadI ko pragaTa kare. 5 meru parvata samAna sAdhu saba jIvoM meM UMca guNa ke dhAraka hote haiM, 6 parvata samAna sAdhu jJAnAdi ratnoM kI khAna hote haiM, aura 7 parvata samAna sAdhu ziSya zrAvakAdi mekhalA kuMToM kara zobhate haiM. [3] jalaNa-A samAna sAdhu hove-1 agni samAna sAdhu jJAnAdi guna rUpa iMdhana kara nahIM hove, 2 agni samAna sAdhu tapa teja rUpa labdhi kara dIpe, 3 Agni samAna sAdhu rUpa kacare ko jalAve, 4 agni samAna sAdhu mithyAtva andhakAra kA nAza kare, 5 agni samAna sAdhu bhavya jIvoM rUpa suvarNa ko upadeza tApa kara nirmala kare, 6 agni samAna sAdhu, jIva aura karma rUpa dhAtu aura maTTI ko alaga 2 kare, aura 7 agni samAna ziSya zrAvaka rUpa kacce vartana ko pakka kare. (4) sAgara-samudra samAna sAdhu hove. 1 samudra samAna sAdhu gaMbhIra hoveM, 2 samudra samAna sAdhu jJAnAdi guna rUpa ratnoM ke Agara hove, 3 samudra samAna sAdhu tIrthaMkara kI bandhI maryAdA kA ullaMghana nahIM kare, '4 samudra samAna sAdhu utpAtiyAdi buddhi rUpI nadIyoM ko apane meM samAve, 5 samudra samAna sAdhu pAkhaMDIAdi rUpa macchoM ke khalabalATa se kSobha nahIM pAve, 6 samudra samAna sAdhu kabhI jhalake nahIM, OMaura 7 samudra samAna sAdhu kA hRdaya sadaiva nirmala rahe. [5] nabhataka-AkAza samAna sAdhu ho *prakAzaka-rAjAbahAdura nhAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI For Private and Personal Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4+ prakAza samAna sAdhu kA mana sadaiva nirmala rahe. 2 AkAza samAna sAdhu gRhasthAdi ke azraya rahita rahe, 3 AkAza samAna sAdhu jJAnAdi saba gunoM ke bhAjana hove, 4 AkAza samAna sAdhu apamAna nindA rUpa zIna tApa kara kumalAye nahIM, 5 AkAza samAna sAdhu vaMdanA parazaMsAya rUpa vRSTI kara praphulita (suzI) nahIM hove, 6 AkAza samAna sAdhu doSa rUpa zastrakara caritrAAde gunakA chedana nahIM kare, aura 7 AkAza sapAna sAdhu paMcAcArAdi anaMta guna ke dhAraka hove. (6) tarugaNa-vRkSa ke samAna sAdhu hove-1 vRkSa samAna sAdhu svayaM zIta tApAdi pariSaha sahanakara AzrioM ko cha hI kAMya jIvoM ko Azraya bhUta hove. 2 vRkSa samAna sAdhu sevA bhakti poSanA karane vAle ko jJAnAdi guna rUpa phala deve. 3 vRkSa samAna sAdhu caturagati meM paribhramaNa karane vAle jIva rUpa paMthI ko AdhAra bhUta hoMbe. 5 bRkSa samAna sAdhu duHkha nindA rUpa vasUle se chedana karane se ruSTa hove nahIM, 5 vRkSa samAna sAdhu prazaMsA rUpa caMdana caracana se satuSTa hove nahIM, 6 vRkSa samAna sAdhu jJAnAdi guna rUpa dekara badalA lenA vAMche nahIM. aura 7 vRkSa samAna zIta tApAdi prANAMta kaSTha ko prApta hote bhI saMyama rUpa svasthAna geDe nahIM [7] bhramara bhramara samAna sAdhu hove-1 bhramara samAna sAdhu AhAra Adi grahaNa karate dAtAra rUpa phUla ke duHkha deve nahIM, 2 bhramara samAna sAdhu gRhastha ke ghara rUpa puSpoM se apratibandha AhAra Adi grahaNa kare, o3 bhramara samAna sAdhu bahuta gharoM se thoDA 2 AhAra Adi kara tapta hove, 4 bhramara samAna sAdhu AhAra ( *Adi adhika prApta huDhe saMgraha kare nahIM, 5 bhramara sAmAna sAdhu vinAbulAye ekatriMzattam-anuyogadvAra mUtra-caturtha mUla <280% pramANa viSaya 48488 For Private and Personal Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir acinya bhikSArtha gRhasthake yahAM jAve. 6 bhramara sAmAna sAdhu nidoSa * AhAra rUpa ketakI ke pappa para saMtuSTa rahe. aura 7 bhramara samAna sAdhu grahasthane apane nimita banAyA AhAra sabhI ko adA kI gaya-mRga samAna va hove-1 maga samAna sAdhu pApa rUpa siMha se ratA hai, 2 bhRga samAna lA pa rUpa siMgha kA rabara kiyA sadoSa AhAra nahIM bhogave, 3 mRga samAna sAdhu prativandha rUpa siMha se DaratA eka sthAna nahIM rahe. 4 mRga samAna sAdhu rogAdi utpanna huve eka sthAna rahe. 5 mRga samAna sAdhu rAgAdi utpanna huve auSadhI nahIM kare (yaha utsarga paMtha) 6 mRga samAna sAdhu rogAdi utpanna huve sva nanAdi kA zaraNa nahIM vAMche aura 7 maga mamAna sAdhu rogAdi kAraNa kI nivRtti huve apratibandha bihArI bane. [9. dharaNi-pRthvI samAna sAdhu hove-1 pRthvI samAna sAdhu gIta tApa chedana bhedana malAdi sama bhAva sahe. 2 pRthvI samAna sAdhu saMvega vairAgyAdi dhana dhAnya kara pratipUrNa bhare haiM, 3 pRthvaH samAna sAdhu dharma jJAna rUpa bAjotpatti ke kAraNabhata, 4 pRthvI samAna sAdhu zarIra kI saMbhAra va mamatva nahIM kare, 5 pRthvI samAna sAdhu pariSaha dAtA kI kisI pAsa pukAra nahIM kare, 6 pRthvI samAna sAdhu kleza rUpa kAdava jo anya ke saMyoga se utpanna huvA. usa kA nAza kare, aura 7 pRthvI samAna sAdhu saba prANa bhUta jIva satya ko AdhAra bhUta hove // (10) jala rUkha-kamala ke sAmAna sAdhu hove-1 kamala sAmAna sAdhu kAma 16 rUpa kAdava bhoga rUpa pAnI kara lipta nahA~ hove, 2 kamala sAmAna sAdhu upadeza rUpa zItala sugaMdha kara anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka vijI *prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajA jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha 14 bhavya pathika ko sukha utpanna kare, 3 poMDarika kamala sAmAna sAdhu veSa kara aura yaza rUpa mugaMdha kara 4 zobhita hove, 4 kamala samAna sAdhu uttama purupa rUpa mUrya candra kara vikmita hove, 5 kapala samAna dhu sadaiva viksita (avazI) rahe, 6 kamala sAmAna sAdhu tIrthaMkara kI AjJA rUpa sUrya ke sanmukha rahe aura 7 kamala samAna sAdhu dharma dhyAna zukla dhyAna kara hRdaya ko pavitra rakhe // (11) ravi-23 'ha, sUrya samAna sAdhu hove -1 sUrya sAmAna sAdhu apane jJAna rUpa prakAza kara samyaktva jJAna ko 30 prakAze 2 sarya sAmAna sAdhu bhavyojanoM rUpa kamala ke vana ko vikipata kare, sUrya sAmAna sAdhu anAdi mithyA rUpa rAtrI ke andhakAra ko kSINa meM nAza kare. 4 sUrya sAmAna sAdhu tapateja kara pradIpta rahe. 5 sUrya sAmAna sAdhu apane gunoM ke teja kara pAMDIyA rUpa graha nakSatra tArA ke seja ko chipAve, 6 sUrya sAmAna sAdhu-krodha rUpI agni / teja kA nAza kare aura 7 sUrya sAmAna sAdhu trIratna ke sahazra guNoM rUpI kiraNoM H cAroM tIrtha ra vikAroM zobhita rahe // (12) pavana-vAyu sapAna sAdhu hove- vAyu samAna sAdhu sana zAlomA hAre, 2 vAyu samAna sAdhu aprativandha vihArI hove. 3 vAyu samAna sAdhu dravye upAdhI se, mAtra kaSAya se halakA rahe, 4 vAya samAna sAdhu aneka dezoM meM vihAra kare. 5 vAyu ke samAna sAyu puNya pApa rUpa surabhigaMdha durabhigaMdha ko dUsare ko darzAve. 6 vAyu samAna sAdhu kisa ke roke rahe nahIM aura 7 vAyu samAna sAdhu saMvega vairAgya rUpa zItalatA kI lahara kara viSaya kaSAya rUpa tApa ko nidhAre zAnti zAnti baratAve. iti 84 aupayA * - ekotrizacama-anuyogadvAra sUtra-caturtha 48048 pramANa viSaya 988-887 For Private and Personal Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI - bhAvasAmAie // se taM bhAvasAmAie // se taM sAmAie // se taM nAmanipphaNe // 16 // se kiM taM suttAlAvaga nipphanne ? iyANi suttAlAvaga nipphanne nikkheve icchAvee seapattalakSaNevi Na Nikhappai, kamhAi ? lAghavatthaM asthiiu aggetatIe zramaNa una hI ko kahate haiM jo dravya se to samanirvikalpa sadA maryAdita veSa ke dhAraNa karanevAle ho aura bhAva se ArtadhyAna raudra dhyAna kA tyAga kara dharmadhyAna zukla dhyAna ke dhyAtA ho svajana-sAMsArika sambandhI parajana anya logoM donoM meM samavRttivAle tathA satkAra sammAna meM ba apamAna meM samavRtti rakhane vAle hoM. sAmAyika ke bhAjana sAdhu hone se isa liye sAdhu ke guna kathana kiye tathA yahAM jJAna kriyA rUpa adhyayana ko Agama se bhAva sAmAyika tathA Agama se eka deza vRttipane se aura no zabda ke dezavatIpane se yahAM sAmAyikavaMta sAdhu ko no Agama se bhAva sAmAyikapane grahaNa kiye haiM. kyoM ki sAmAyaka guna hai aura jo guna dhAraka ho so gunI. guna aura munI ke abhedopacAra yukti milatI hai // yaha bhAva sAmAyika huI aura sAmAyika kA kathana huA taise hI nAma niSpanna sAmAyika hui. // 16 // aho bhagavan ! sUtrAlApaka nikSapaka kise kahate haiM ? aho ziSya ! sUtrAlApaka hai niSpanna nikSepe kA avasara prApta huA AtmA ko kahane kI icchA utpanna hove vaha nikSepa prApta lakSaNa usa kA svarUpa kA AnA parantu vaha nikSepA nikSepa nahIM kyoM ki lAghavatA kA artha athavA bArambAra *prakAzaka rAjAbahAdura kAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aNaugadAre aNugamiti tattha Nikhitte ihaNikhette bhavai, ihavA Nikhitte tattha Nikhitte bhavai, tamhA ihaM nanikhippai tahiM ceva nikhipphai se taM nikkheve // 17 // se kiM taM aNugame ? aNugame duvihe paNate taMjahA-suttANugameya, nijjuti aNugameya // se kiM taM nijjitti aNugame ? nijjuti aNugame tivihe / hI artha kahate laghutApanA hove isa liye isa ke Age tIsarA anuyogadvAra anugama isa nAma kA tahA~ / artha | nikSepA huA yahAM nikSepA bolanA athavA yahAM nikSepA thA jisa liye nikSepA bolanA isa liye yA nikSepanA nahIM. tahAM hI sIsarA anuyogadvAra anugama ko nakSepeMge yaha nikSepa huA. // 17 // aho, bhagavan ! anugama kise kahate haiM ? aho ziSya ! anugama do prakAra kA kahA hai tadyathA- sUtra kI hai. vyAkhyA karanA so sUtrAnugama ora 2 sUtra ke sAtha lolI bhUta bhAva sambandha hove use niyukti kahIye usa niyukti kI yukti kA pragaTa rasa pane kA kahanA, nAma sthApanAdi prakAra kara sUtra ko vibhakta kara satra kI vyAra karanA so niryakti. aho bhagavan ! niyukti anugama kise kahate haiM ? aho ziSya : niyukti *nugama tIna prakAra ke kahe haiM tadyathA-nikSepa niyukti anugama, upodaghAta niyukti anugama aura 3sUtra phAsa niyukti anugama. aho bhagavan . nikSepa niyukti anUgama kise kahate haiM ? aho ziSya ! pahile Avazyaka tathA sAmAyikAdi pada kA nAma sthApanAdi cAra nikSepa dvAra kara vyAkhyAna kiye haiM vaha ttama-anuyAdvAra satra catu-rtha mUla. 4888888 pramANa viSaya 3g- 882 For Private and Personal Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * anuvAdaka bAla brahmacArI muni zrI amolaka RSijI + pagNatte taMjahA-mikkheya niti aNugame, ubugdhAya nijjuti aNugame, sutta phAsiya nijjutti aNugame // se kiM taM nikkheve nijjutti anugame ? nikkheva nijjutti anugame aNugame, se taM nikkhava nijuti anugame / se kiM taM raghugghAya nijjuti aNugame ? ubugghAya nijjuti aNugame imAhiM doI gAhAhiM aNugaMtave taMjahAvyAkhyAna sava isa sthAna jAnanA use nikSepa niyukti anugama kahanA. aho bhagavan ! upoddhAta niyukti anugama kise kahate haiM ? aho ziSya ! vyAkhyA karane yogya mUtra kI vyAkhyA vidhI samIpa kahanA arthAt uddezAdi sUtra kara prathama usa kI vyAkhyA karanAphira sUtra kI vyAkhyA karanA usa kA kathana Age kahI dogAthA kara jAnanA tadyathA-1 uddeza so sAmAnya nAma rUpa, 2 nideza-nAma- kahanA sAmAyikAdi adhyayana, 3 nirgama-sAmAyika kahAM se nikalI? zrRta samudra se nikalI, 4 kSetra zesA ? siddhArtha rAjA ke putra mahAvIra svAmIne aMgIkAra kiyA, 5kisa kAla ? vaizAkha zukra ekAdazI 6 kauna puruSa se puruSa-isa kAla meM RSabha deva se gragaTa huvA, 7 kisa kAraNa se munA ! aho ziSya ! gautama svAmI Adine bhagavaMta ke pAsa se sunA, 8 kauna pratIta-kevala jJAna / kAkI pratIrA, 9 vaya laNa-samyakatva sAmAyikakA lakSaNa, zraddhanA prarUpanA zuddha so zruta sAmAmika, cAritra' sAmAyika kA nivRttirUpa lakSaNa, 10 kaunasI naya ? yahAM sAmAyikapara sAta maya utAranA, 11 kisameM prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI-jvAlAprasAdajI * For Private and Personal Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ekatri pattya-anuyogadvAra guva-caturtha mUsa-28 (gAhA) use, nideseya, nigame; khitta kAla, puriseya, kAraNa // paccaya, lakkhaNa Nae; samuAraNA, aNumae, kiM kitivihaM // 1 // kassa, kahiM, kesu, kaha, kiMciraM havai aMkAlaM // kati, maMtara, mavirahiyaM; bhAvA, garisaM, phAseNa, niruttI // 2 // setaM uvagyAya nijutti anugame // se kiM taM suttaphAsiya nijutti anugame ? muttaM lAvatArI ? cauvIsastavAdi adhyayana meM samAvanArI, 12 kisa naya se sAmAyikamAne-negama vyavahAra saMgrA yaha tIna naya tapasaMyama nigrantha pravacana rUpa sAmAyika mAne aura RjutrAdicAroM naya samatA rUpa sAmAyika ko mAne, kyoMki vahI nirmANamApti rUpa hai, 13 kyA sAmAyika ? samabhAvI gunata meM E. sAmAyika, 13prazna-kitane prakArakI sAmAyika? uttara-tIna prakArakI sAmAyika-1samyakatva sAmAyika, 2 zruta sAmAyika, 3. cAritra sAmAyika, 14prazna-kauna puruSa ke sAmAyika uttara-jima kI sAmAdhimeM AtmA hai usa hI puruSa ke sAmAyika,15prazna-kisa sthAnameM sAmAyika uttara-Arya kSetrameM tIsare cauthe pAMcave Are . manuSya mati Adi bahuta bola saMyogameM sAmAyika,16prazna-kisameM sAmAyika ? uttara-sarva dravyameM samatA rasa rUpa sAmAyika, 17prazna-kisa prakAra sAmAyika ? uttara-avyAptI manuSya citta jAti kula bala Arogya mUtra zravaNa vinayopacAra ke sthAna sAmAyika, 18 sAmAyika kA kitanA dIrgha kAla ? samyaktva sAmAyika kA aura zruta sAmAyika kA 66 sAgara kucha adhika, cAritra sAmAyika demUnA kroDa pUrva, 19prazna kitanI 4882482 pramANa kA viSaya 488488 For Private and Personal Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 374 42 anuvAdaka bAlabrahmacArI muni zrI amolaka RSijI uccAreyavvaM, akhaliyaM, amaliyaM, avaccAmAlayaM , paDipunnaM, paDi punnaghosaM, kaMTThoTavippa mukaM, guruvAyaNobagayaM tautatthaNijihiMti,sasamaya payaMvA, parasamaya payaMvA, baMdhamokkha payaMvA, sAmAiyaM payaMvA, no sAmAiya payaMvA, tautaMmi uvaritte samANe kisicaNaM bhagavaMtANaM kei acchAhigArA ahigayA bhavaMti, keiacchAhigAra! ANehigayA sAmAyika ? samyaktva ke zruta ke asaMkhyAta lAbha kara. prativarjamAna Azriya puyaktva sahazna. koDI deza vRtti Azriya asaMkhyAta,20prazna-annara kitanA paDe? uttara-eka jIva Azriya anya aMtarmuhUrta utkRSTa ra anaMta kAla AdhA pudgala parAvartana, 21prazna-aviraha-saba jIvoM Azriya viraha kahA nahIM. 22 sAmAyika ke kitane bhava ? jaghanya ArAdhaka Azriya do bhava utkRSTa ATha bhava paryaMta lagojA sAmAyika Ave,23 prazna-AkarSe-eka bhava meM tathA bahuta bhava meM vArambAra Ave to samyaktva asaMkhyAta vakta eka bhava Azriya sAmA. yika cAritra pRthaktva so vakta,bahuta bhava Azriya pathaktva hajAra vakta, 24 prazna sAmAyika kitanA kSetra sparza ? uttara-jaghanya asaMkhyAtavA bhAga eka jIva Azriya aura kevalI samudghAta Azriya saMpUrNa loka,aura2 patirukti samyaka prakAra yukti pada rUpa lAbha kI prApti ho vaha sAmAyika kI nirukti arthotpatti. yaha upoda ghAta niyukti anugama huvA. aho bhagavan ! sUtra phAsiya niyukti anugama kise kahate haiM ? sUtra phAsiya niyukti anugama so. mUtra kA zuddhoccAra karanA. sUtra paDhate skhalanA na honA, anya sUtra ke zabda nahIM prakAzaka-rAjAbAhAdura lAlA mukhadevasahAyajI jvAlAmasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 808ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturthamula bhavati, tato tesiM aNahigayANaM ahigamaNaTAe padaMpadeNaM va tavaissAmi (gAhA)paMhitAya / padaMcava, payattho payAviggaho, cAlaNAya pasidvIya, chavihaM vidhilakSaNaM // 1 // me taM suttaphAsiya nijjutti aNugame // se taM nijjutti aNugame // se taM aNugame / milAnA, upayoga rahita bIca meM choDakara nahIM par3anA, husva dIrgha pUrNa paDhanA, pUlita udAtAdi pUrNAcAra kare ke oSTa Adi jisa kA jo utpatti sthAna ho vahAM se pUcciAra kare. gurugama se use dhArana kare, taba phira jAnakara hove zuddha jIvAdi kA pada svarUpa, para samaya anya mata kA pada svarUpa, karmabandha kA aura karma se yukti kA pada svarUpa, sAmAyika kA pada svarUpa, sAmAyika rahita kA pada svarUpa, haiM isaliye zuddha mUtra uccArane se kitaneka sAdhu bhagavaMta ko kitaneka artha ke adhikAra grahaNa hote haiM. kitaneka artha ke jAna aura kitaneka durgama artha kA anajAna bhI rahate haiM. isaliye una anajAne pada ko jAnane ke liye ekeka pada kI alaga 2 vyAkhyA karUMgA. sUtra askhalita kara phira pada alaga 2 karanA, phira padakA artha, phira padakA sabhAsa. phira cAlanAkara pUche. phira yogya sthAna sthApana kare. yo cha prakAra se artha kahane kA lAbha jAne, yaha artha kathaka lakSaNa kahe. yaha sUtra artha sparza niyukti anugama huA aura niyukti anugama huA aura anugama kA kathana pUrNa huA // 18 // aho bhagavan ! naya kise 82086 pramANakA viSaya 8848 For Private and Personal Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sanna artha / 01 anuvAdaka bAlabrahmacAri muni zrI amolakha RSijI // 18 // se kiM taM nae ? satta mala nayA paNNattA taMjahA-Negame, saMgahe, vavahAre, ujjusue, sadde, samabhiruDhe,evaMbhUta // (gAhA)tatthaNegamehimANehiM miNai, iti Negamassaya niruttI, sesANaMpi nayANaM lakkhaNamiNamo suNaha bocchaM // 1 // saMgahiMapaDiatthaM, saMgahavayaNa samAsaovitti // vaccai viNitthiatthaM, vavahAro santra davemu // 2 // kahate hai ? he ziSya ! mUla naya sAta kahI hai. jina ke nAma-1 naigamanaya, 2 saMgrahanaya, 3 byAranaya, Rjamatranaya, 5 zabdanaya, 6 sapabhiruDha naya, aura 7 evaMbhUtanaya. ina sAta naya me se prathama negama naya so- sAmAnya vizeSa zabda meM vizeSana kara vasta ko jAne vastu kA nirNaya kare. loka meM rahatA hU~ ityAdi praznottara pUrvokta prakAra jAnanA. aura bhI jIva dravya jIva drabya ke do prakAra-saMsArI aura asaMsArI ityAdi bola jAnanA. ityAdi AgeM chahI naya kA udAharaNa lakSaNa sano // 1 // saMgraha naya samyaka prakAra se grahaNa kiyA eka jAti rUpa artha vaha saMgrahita paMDitArtha bacana bahanA aisA saMgraha naya kA bacana saMkSepa se tIrthakarane kahA. arthAt saMgraha naya vAlA sAmAnya rUpa ko hI mAnatA hai jaise 'ege AyA sarva AtmA ko eka hI rUpa jAne. 3 byavahAra naya vizeSa nizcaya artha loka vyavahAra prasiddha pAMco varNa ke vastra me raktavarNa adhika hoto loka vyavahAra meM rakta vastra hI kahe. prakAzaka-rAjAbahAdura lAlA sakhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI. For Private and Personal Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir satra paccupaNNagAhiujju-suuNaya vihImuNeyanvo // icchei visesAaMtaraM paccupanna usaddo // 3 // vatthuu sakamaNaM hoi, avatthunae samAbharUDhe // vaMjaNa attha tadubhayaM, evaM bhUu visesei // 4 // egayamigivhiyatve AgIhiyami ceva atthaMmi // jai avva. mevai ijjo, uvaeso so naunAma // 5 // savvesipi nayANaM, vattavvaM bahuvihaM nisaamittaa||tN savvanaya visuddha,jaM caraNaguNaTuio sAhu // 6 // aNuugadArA sammattA // 48 ekatriMzattama-anuyogadvAra sUtra-caturtha mUla. Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upasaMhAra-(gAthA) solasa sayANi, caurUttarAANa hoiu imaMmi gAhANaM // dusahassa maNuhama chaMda,suttaparimANau bhaanniu||1||ngr mahA dArAiva, uvakrama dArANuuggavaradArA // akkhara viMdu mattA, lihiyA dukkhe khayaTThAeM // iti zrI anuyogahAra sUtra samAptam. // 13 // * * * * * artha anuvAdaka bAla brahmacArA muni zrI amolaka RSijI* vistArita vaktavyatA kahane meM bahuta samaya cAhIye. sakSepa meM sAtoM naya kA nizcaya vyavahAra meM samAveza ho jAtA hai, 4 nikSepa, 4 dravyAdi, ina paryAya artha naya meM sunakara una saba naya ko nirdoSa naya rUpa prarUpe, jAnane yogya jAne, choDane yogya choDe, Adarane yogya Adare isa prakAra jo cAritra meM sthira rahA sAdhu jJAnAdi yukta vizuddha naya ko smaacre||yh anuyoga kA svarUpa darzAne vAlA anuyogadvAra sUtra saMpUrNa huaa|| upasaMhAra isa anuyogadvAra kI 1604 gAthA 2000 zloka sUtra kA pramAna kahA hai. TavAkA pramAna 6000 saba granthAgrantha 8000 // 1 // yaha anuyoga dvAra sUtra baDe nagara ke dvAra samAna isa meM praveza karane se upazama jJAna naya mahApadArtha kI prApti hove. isa kI akSara vindu mAtrA zaddha likhane se meM sarva duHkha kA kSaya hove // yaha dono gAthA prakaraNa kI jAnanA // anuyoga dvAra sUtra arthAgamaNe citIyaM sAhuNa dhammasiMheNa sAtA suhassahetave // iti anuyoga dvAra matra samAptam // 31 // + + + * prakAzaka rAjAbahAdura lAlA sukhadevasahAyajI jvAlAprasAdajI* For Private and Personal Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir o n . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . askal +10 sonatriMzattama-anurogadvAra mUtra caturthamUla <888+ . . . . . " // iti ekatrizattama // akse // anuyogadvAra-sUtra caturtha mUla // 4848888 pramANa kA viSaya 480885 20 3050.x. " * vIra saMvat 2446 zrAvaNa vadI 6 budhavAra. * 488 For Private and Personal Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir VAL VAATA MAA For Private and Personal Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ____www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAstrodvAra prAraMbha ma vIrAbda 2442 jJAna paMcamI R a iti .. 40.10.0.12. * anuyogadvAra sUtra * samAptam OM ma rA lAmu jvA mu a bApa zAstroddhAra samApti " vIrAbda 244 6 vijayAdazamI . For Private and Personal Use Only