Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
છે તે સર્વથા કારણ નિરપેક્ષ નથી. પુરુષ, રાજા પાસેથી યોગક્ષેમાદિની અપેક્ષા રાખીને રાજાની ઉપચય કરે છે અને રાજા, તાદૃશ પુરુષને ધનાદિનું પ્રદાન કરે છે. તથા તેનું ભરણ પોષણ કરે છે. આ રીતે ક્રિયાકારક પૂર્વક - સ્વસ્વામિભાવ સમ્બન્ધ છે. પરંતુ તે કમર થી ભિન્ન છે. આવા સમ્બન્ધને શેષ સમ્બન્ધ કહેવાય છે. એતાદૃશ સમ્બન્ધમાં ગૌણ નામને આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિભતિ થાય છે. આ શેષ સમ્બન્ધ કોઈવાર શ્રીમાળક્રિય હોય છે. અને કોઈવાર સબ્યસાયિ હોય છે – ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસળેય છે. રાજ્ઞ: પુરુષ; ૩૫મોરપત્યમ્ અને માથાળામગ્ગીયાત્ અહીં અનુક્રમે સ્વસ્વામિભાવ ન્યજનકભાવ અને કર્મત્વની અવિવક્ષામાં વિશેષણવિશેષભાવ સ્વરૂપ સંબધમાં ગૌણ રાનન, ૩૫મુ અને મા ને આ સૂત્રથી ષષ્ઠી વિકૃતિ થઈ છે. અહીં પ્રથમ બંને ઉદાહરણો અશ્રયમાણ-ક્રિય છે અને છેલ્લું ઉદાહરણ શ્રયમાણક્રિય છે – એ સ્પષ્ટ છે. માથા[મશ્નીયાતુ ---- ઈત્યાદિ શ્રયમાણક્રિય સ્થળે ક્રિયાકારકભાવ (કમદિભાવ) હોવા છતાં કમદિકારકની અવિવક્ષા અનુકરી ન્યા, કોમિક્સ પs –- ઈત્યાદિ પ્રયોગોની જેમ કરાય છે. તેથી કર્માદિ કારક અને ક્રિયાનો માત્ર વિશેષણવિશેષ્યભાવ જ વિવક્ષિત છે..... વગેરે સ્વયં સમજવું. અર્થક્રમશઃ - રાજાસમ્બન્ધી પુરુષ. ઉપગુ જેિની પાસે ગાય છે, તેનું સન્તાન. અડદ ખાવા જોઈએ.પાટા
'. રિતિષ્ઠા-તાવતાવિલાલતા રારા.રા.
રિ, રિતું, તાત્, રસ્તા, સ, વતનું અને તું પ્રત્યયાન્ત નામથી યુક્ત ગૌણ નામને ષષ્ઠી વિભતિ થાય છે. ૩પરિ ગ્રામસ્ય; उपरिष्टाद् ग्रामस्य; परस्ताद् ग्रामस्य; पुरस्ताद् ग्रामस्य; पुरो ग्रामस्य; લતો પ્રામસ્ય અને ઉત્તરદ્ ગ્રામસ્ય અહીં અનુક્રમે રિ, રિતિ વગેરે
