Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
અજ્ઞાત વૈશ્ય જાતિની છોકરી. અજ્ઞાત પક્ષિણી વિશેષ. આ સૂત્રમાં જે અખ, વગેરે નામોનો નિર્દેશ છે તે પુલ્લિંગપણ હોવાથી ‘ફૂગ્ગાડવુંતો ૨-૪-૧૦૭′ થી ર્ આદેશની પ્રાપ્તિ નથી - એ યાદ રાખવું.
ધાતુત્યવર્ગનું વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ માત્ર આવુ પ્રત્યય છે પ૨માં જેના એવો અનિત્ પ્રત્યય સમ્બન્ધી જ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા સ્વ જ્ઞ ઞઞ અને મશ્ત્ર નામથી ૫રમાં રહેલા જ્ઞાપૂ પ્રત્યયના સ્થાને તેમજ ધાતુ અને ત્ય પ્રત્યયને છોડીને જ અન્ય શબ્દ સમ્બન્ધી યુ અને ૢ ની ૫૨માં ૨હેલા આપૂ પ્રત્યયના સ્થાને વિકલ્પથી ૬ આદેશ થાય છે. તેથી સુનવા (શોમનો નયોડસ્યાઃ) સુવાળા (શોમન: પાજોડસ્યાઃ) અને હત્યા (વેહામાત્ર૦ ૬-૩-૧૬ થી જ્ઞ નામને ત્યર્ પ્રત્યય.) નામને ‘સિતાત્પા૦ ૭-૩-૩૩' થી પ્ પ્રત્યય. ‘આત્ ૨-૪-૧૮' થી આવુ પ્રત્યય. સુનયાા સુપાવ્યા અને હત્યાા નામના 5 ની (પુ) પૂર્વેના આપ્ ને ‘ચાલીવૂત: ૨-૪-૧૦૪’ થી હ્રસ્વ ગ આદેશ. તે જ્ઞ ને ‘અસ્વાઽયત્૦ ૨-૪-૧૧૧' થી ૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સુનયિવા સુરાવિા અને ત્યિા આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ધાતુસમ્બન્ધી અનુક્રમે ચ્ અને ૢ હોવાથી તથા ત્ય પ્રત્યયસમ્બન્ધી ય હોવાથી તેનાથી પરમાં રહેલા આપુ પ્રત્યયના સ્થાને વિકલ્પે આ સૂત્રથી ર્ આદેશ થતો નથી. અર્થક્રમશઃ - અજ્ઞાત સારી નીતિવાલી. અજ્ઞાત સારાપાકવાલી. અજ્ઞાત અહીં રહેનારી. આપ ફ્લેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ માત્ર આપ્ પ્રત્યય જ ૫૨માં છે જેના એવો અનિત પ્રત્યય સમ્બન્ધી 6 પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા - સ્વ જ્ઞ બન અને મશ્ત્ર નામથી ૫૨માં ૨હેલા તેમજ ધાતુ અને ત્ય પ્રત્યયથી ભિન્ન શબ્દસમ્બન્ધી યૂ અને ૢ થી પરમાં રહેલા આવું પ્રત્યયના જ સ્થાને (સ્વરમાત્રના સ્થાને નહીં.) વિકલ્પથી દૂ આદેશ થાય છે. તેથી ગાવીત્યે ભવા આ અર્થમાં પ્રસ્થ-પુર-૧૪૦ ૬-રૂ૪રૂ' થી વામ્પીત્ત્વ નામને અગ્ પ્રત્યય. ‘આત્ ૨-૪-૧૮ થી आप् પ્રત્યય. ‘અસ્યાઽયત્૦ ૨-૪-૧૧૧' થી ૬ ની પૂર્વેના અ ને ર્ આદેશ
३०३
