Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રત્યય જ પરમાં છે જેના એવો અનિત્ જપ્રત્યય સમ્બન્ધી ૪ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા-પુલ્લિગ નામને છોડીને અન્ય નામથી વિધાન કરાએલા સાધુ પ્રત્યાયના સ્થાને રૂ અને સ્વર્ગ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. તેથી તુ નામને “હુયુત્તર) ભરૂ-રૂ૮' થી પુનું (૪) પ્રત્યય. તુક નામને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સાધુ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્નકુવા નામના ૪ ની પૂર્વેના સાધુ પ્રત્યયના સ્થાને વીવૂo ૨-૪-૧૦૪ થી હૃસ્વ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી તુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં નિત્ પ્રત્યય સમ્બન્ધી વાપરમાં હોવાથી તેની પૂર્વેના સાધુ પ્રત્યાયના સ્થાને આ સૂત્રથી ડું અથવા હૃસ્વ ૩ આદેશ થતો નથી. અર્થ-અનુકંપા યુક્ત દુર્ગા દેવી.
રાપર તિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ માત્ર સ્ત્રી, પ્રત્યયે જ પરમાં છે જેના (ા પ્રત્યય ન હોય તો નહી. તેમજ માર્યું પ્રત્યય પરમાં હોય અને વિભક્તિ પણ પરમાં હોય તો નહીં) એવો અનિત્ પ્રત્યય સમ્બન્ધી વ પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વે રહેલા - પુલ્લિગનામને છોડીને અન્ય નામથી વિધાન કરાએલા સાધુ પ્રત્યયના સ્થાને રૂ અને હૃસ્વ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. તેથી પ્રિય ઉર્વી યસ્ય : આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન પ્રિયવર્તી નામને ‘શેષાદ્ વી -રૂ-૧૭૬ થી ૬ () પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી રિયલો ના આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ની પરમાં | પ્રત્યય ન હોવાથી ૪ ની પૂર્વેના માપુ ના સ્થાને આ સૂત્રથી અથવા સર્વ મ આદેશ થતો નથી. અર્થ - પ્રિય છે ખાટલો જેને તે પુરુષ. પ્રયહર્તીમતિજાત્તા સ્ત્રી આવિગ્રહમાં સમાસાદિ કાર્યથવાથી નિષ્પન્ન તિપ્રિયવર્તી નામને ‘ાત્ ૨-૪-૧૮' થી સાપુ પ્રત્યયાદિ કાર્યથવાથી તિપ્રિયદ્વી સ્ત્રી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વઘુ પ્રત્યયની પરમાં સાધુ પ્રત્યયની જેમ દ્વિતીયાનો સન્મ પ્રત્યય પણ છે અથમાત્ર સાપુ પ્રત્યયપરમાં નથી. તેથી જૂની પૂર્વેના સા ના સ્થાને આ સૂત્રથી રૂ અને હૃસ્વ આદેશ થતો નથી. અર્થ - પ્રિય ખર્વક પુરુષને
३०१
