________________
વિકલ્પથી બહુવદ્ મનાય છે. ગાવાં તૂવેવહેં ફૂમ: અહીં વિશેષણ. રહિત દ્વિત્વવિશિષ્ટ લક્ષ્મ શબ્દાર્થ આ સૂત્રથી બહુત્વવિશિષ્ટ મનાય છે. તેથી તદ્દાચક રસ્મ નામને ‘ના: પ્રથમૈ૦ ર-ર-રૂ9' થી પ્રથમ વિભકિતનો બહુવચનનો નમ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વર્ય તૂમ: આવો પ્રયોગ થયો છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્મિત્ શબ્દાર્થને બહુવ૬ ભાવ ન થાય ત્યારે સ્મન્ નામને દ્વિવચનનો પ્રથમ વિભકિતનો છે પ્રત્યય થવાથી સાવ કૂવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. આવી જ રીતે વિશેષણ રહિત એકત્વવિશિષ્ટ સન્ શબ્દાર્થ આ સૂત્રથી બહુત્વ વિશિષ્ટ મનાય છે. તેથી તદ્દાચક નામને ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રથમા બહુવચનનો ગલ્ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વાં તૂમ: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી બહુવભાવે ન થાય ત્યારે સ્મિ નામને પ્રથમ એકવચનનો સિ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી ગર્દ દ્રવીકિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ– અમે બે બોલીએ છીએ. હું બોલું છું. વિશેષ તિ વિમુ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિશેષણરહિત જ એકત્વ કે દ્વિત્વ વિશિષ્ટ સ્મત્ શબ્દાર્થ વિકલ્પથી બહુવ૬ મનાય છે. તેથી સાવ Tળે તૂવઃ અને કહ્યું ચૈત્રી દ્રવામિ અહીં દ્વિતવિશિષ્ટ લક્ષ્મ ' શબ્દાર્થ વાર્થ સ્વરૂપ વિશેષણથી સહિત છે તેમ જ એકત્વ વિશિષ્ટ
સ્મર્ અર્થ ચૈત્ર સ્વરૂપ વિશેષણથી સહિત છે. તેથી અહીં ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્મત્ શબ્દાર્થને બહુવર્ભાવ આ સૂત્રથી ન થવાથી નર્મદ્ નામને પ્રથમા દ્વિવચનનો ગૌ પ્રત્યય અને પ્રથમા એકવચનનો સિ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થાય છે. અર્થ ક્રમશ– ગઋષિના સન્તાન - અમે બે બોલીએ છીએ. હું-ચત્ર બોલું છું. 98રી
फल्गुनी - प्रोष्ठपदस्य भे २।२।१२३॥
નક્ષત્રવાચક છાની અને પ્રોષ્ઠી શબ્દાર્થ દ્વિવિશિષ્ટ હોય તો
११३
