Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રત્યય. “તમૂહુમૂ૦ રૂ-૪-૭૮' થી તિવુ ની પૂર્વે ના (ના) વિકરણ પ્રત્યય. નો શ્રેગ્નનળ ૪-૨-૪૬ થી # ધાતુના | નો (૬ નો) લોપ. આ સૂત્રથી બૂ ધાતુના ને ૬ આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી વિષનાતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ – પ્રતિબન્ધ કરે છે. આવા
નિ-ટુ-સુ-વે સમ-ભૂ રાણાવદા
નિસ્ કુરુ સુ અને વિ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા સમ અને સૂતિ શબ્દ સમ્બન્ધી સુ ને ૬ આદેશ થાય છે. નિર+સમ ડુ+સમસ; સુક્સ: વિક્સ અને નિફૂતિ કુતિ, સુસૂતિ વિભૂતિઃ આ
અવસ્થામાં આ સૂત્રથી સમ અને સૂતિ નામના સુ ને ૬ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી નિઃષમસુષમ: સુષમ:, વિષમ: અને નિઃપૂતિ, દુપૂતિ; સુપૂતિ, વિપૂતિઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ-અદ્વિતીય. જેની સમાન બીજો મળવો કઠિન હોય તે. સારો, જેની સમાન હોય છે. વિષમ વધ્યા. કષ્ટકર પ્રસવવાલી. સારા પ્રસવવાલી. વિશિષ્ટ પ્રસવવાલી. સ (૩૮૧) ધાતુને સદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સમ શબ્દ અથવા અતિ ગણપઠિત સમ શબ્દ અહીં ગૃહીત છે. સૂ (વારિ, રિવારિ અને સુવાદ્રિ) ધાતુને સ્ત્રીલિંગમાં ભાવાર્થક જિંપ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી સૂતિ શબ્દ બને છે. જિજ્ઞાસુઓએ અહીં અધ્યાપક પાસેથી રૂ. નં. ૩-૧-૪૩,૪૪,૪૭ થી જે રીતે સમાસ થાય છે તે રીતે સમજી લેવું.....//દ્દા
સવઃ સ્વઃ રાણાના
નિમ્ કુરુ સુ અને વિ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા ૬ થી રહિત એવા સ્વ ધાતુના ને ૬ આદેશ થાય છે. નિસ્ કુરુ સુ અને વિ ઉપસર્ગ પૂર્વક સ્વપૂ ધાતુને પરીક્ષાનો અતુટુ પ્રત્યય. “રૂધ્યસંયો.
१६९
