Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
તે); રમિયતે (રિ+નિ+મે(૬૦૩)+અ+સે); પ્રષિવવાતિ (પ્ર+નિ+રા (૧૧૨૮)+તિ); રિવિયતે (પરિ+નિ+રે (૬૦૪)+5+તે); પ્રવિધાતિ (પ્ર+નિ+પા(૧૧૩૬)+તિ); પ્રર્વિતતિ, પરિમિપદ્યતે, પ્રવિતિ; મિવતિ, વિપતિ, ઋષિવવતિ, મ્પિતિ, પ્રવિનોતિ, પ્રાિતિ, પ્રખિયાતિ, નિદ્રાતિ, પ્રભિપ્સાતિ, પ્રસ્થિતિ (પ્ર+નિસ્સો (૧૦૦)+5+તિ); પ્રણિત્તિ, પ્રવૈિશ્વિ (પ્ર+નિ+વિ(૧૯૨૮)+તિ) અને અનિમિમીતે (અન્તર્+નિ+મા+તે) અહીં સર્વત્ર ઉપસર્ગ દ્ર અને ર સમ્બન્ધી ૪ થી પરમાં રહેલા નિ ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી ન ને તેમજ ગન્તર્ શબ્દ સમ્બન્ધી રૂ થી પરમાં રહેલા નિ ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી TM ને આ સૂત્રથી . આદેશ થયો છે. અર્થક્રમશઃ– માપે છે. બદલામાં આપે છે. આપે છે. રક્ષણ કરે છે. ધારણ કરે છે. શ્રદ્ધા સાથે પડે છે. જાય છે. બોલે છે. બોલે છે. વાવે છે. વહન કરે છે. શાંત કરે છે. ભેગું કરે છે. જાય છે. વાય છે. ખરાબ ચાલે’છે. ખાય છે અથવા જાય છે. નષ્ટ કરે છે. મારે છે. લિપ્ત થાય છે. અંદર માપે છે. ||૭૬||
અ-વાઘ - પાત્તે પાટે વા રા૮૦ના
ધાતુપાઠમાં જેના આદિમાં ર્ અથવા વ્ છે એવા ધાતુને છોડીને અને જેના અન્તમાં વ્ છે એવા ધાતુને છોડીને અન્ય ધાતુ પરમાં હોય તો વુર્ ઉપસર્ગને છોડીને અન્ય ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી તથા અન્તર્ શબ્દ સમ્બન્ધી ૢ વ્ અથવા ૠ વર્ણથી પરમાં રહેલા ના ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી ન ને ” આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. પ્ર+નિ+પતિ આ અવસ્થામાં પણ્ ધાતુ; ધાતુપાઠમાં ૢ અથવા વ્ આદિવાલો નથી. તેમજ પાત્ત પણ નથી. તેથી આ સૂત્રથી પ્ર ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી ૐ ની પરમાં રહેલા નિ ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી ૬ ને ” આદેશ થવાથી પ્રણિપતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ણ્ આદેશ ન થાય ત્યારે પ્રનિષવૃતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ – રાંધે છે. અવાવીતિ
१८९
