Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
જાતિવાચક નામને સ્ત્રીલિગમાં ડી પ્રત્યય થાય છે. શિવપુષ્પ (શવ રૂવ પુખં ચચા) નામને આ સૂત્રથી કી પ્રત્યયાદિ કાર્યથવાથી શિવપુષ્પી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દવા વિશેષ. સારિવર્તન | વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તું છાપE પ્રાન્ત શત ઉ% અને ધાત્વન્ત નામને છોડીને જ અન્ય કોઈ પણ પૂર્વપદ છે જેનું અને પુષ્પ નામ છે ઉત્તરપદ જેનું એવા જાતિવાચક સ્ત્રીલિગ નામને પ્રત્યય થાય છે. તેથી સંતુષ્ક; વાગ્દપુખ, પ્રાન્તપુખ, રતપુખ,
પુખ અને પ્રમુખ (ત્તિ, છાખે, પ્રાન્ત, શતમ્, ૐ પ્રો ૨ પુખાન પુર્ખ વ ચર્ચા.) નામને સ્ત્રીલિંગમાં આ સૂત્રથી ફી પ્રત્યય ન થવાથી ‘સાત્ -૪-૧૮' થી સાપુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સહુના વાડપુખ પ્રાન્તપુષ્કા શતપુના અને પ્રાકૃપુષ્પા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - (બધાનો) તે તે નામના વૃક્ષવિશેષ. પદ્દા ,
असम् - भस्त्रा-ऽजिक-शण-पिण्डात् फलात् २।४।५७॥
સન્ મસ્ત્રી નિન શળ અને પિvg નામને છોડીને અન્ય કોઈ પણ પૂર્વપદ છે જેનું અને પૂરું નામ છે ઉત્તરપદ જેનું એવા જાતિવાચક નામને સ્ત્રીલિઝૂમાં ડી પ્રત્યય થાય છે. તારીપત્ર (ફાસીવ કરું યસ્યા:) નામને સ્ત્રીલિઝૂમાં આ સૂત્રથી ડી પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી તાસીરી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વૃક્ષવિશેષ. સમાપ્રિતિષદઃ વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમું મસ્ત્રી નન છ શખ અને વિવું શબ્દ પૂર્વપદ છે જેનું અને ૪ પદ ઉત્તરપદ જેનું એવા જાતિવાચક નામને સ્ત્રીલિજ્ઞમાં ફી પ્રત્યય થતો નથી. તેથી સંક (सङ्गतं फलं यस्याः); भस्त्राफल (भस्त्रेव फलमस्याः); अजिनफल (નિમિવ પૂરું થયા:); 950 (ઝંઝમસ્યા:); શMB૦ (શળયેવ
મસ્યા:) અને વિષ્ણુ (બ્લિાિરાશિ પરીચયા) નામને આ સૂત્રથી પ્રત્યય થતો નથી. જેથી “માતું ર-૪-૧૮ થી ઝાપુ પ્રત્યયાદિ
૨૧૮
