Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
નથી. ચિત્રો (ચિત્રા જેવો ), નિૌશાવી રિત: વૌશાઓ:); તિવર્તી (વદ્ગમતિwાન્ત:) અને તિવવધૂ (
ત્રવધૂમતિwાન્ત) નામના અન્વેસ્વર ગો ના અને 5 ને અનુક્રમે આ સૂત્રથી હસ્ય ૩ રૂ અને ૩ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી પિત્ર: નિક્કીશાવ તિવર્વ અને તિવ્રર્મવન્યુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - વિચિત્રવર્ગોવાલી ગાયોનો સ્વામી, કૌશામ્બી નગરીથી નીકળેલો. ખાટલાને જિતનાર. બહ્મબન્ધને જિતનાર.
ચેત્યે = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિશ્વ૬ પ્રત્યયાત નામને છોડીને અન્ય સમાસના અન્ત રહેલા ગૌણ જ ફી વગેરે પ્રત્યયાત નામના તેમજ તે નામના અન્ય સ્વરને તે, (અન્યસ્વર)
શતપુરુષ સમાસના અને ચત્ પ્રત્યયાન્ત ઉત્તરપદવાલા બહુવ્રીહિ સમાસના અન્તમાં ન હોય તો –હસ્વ આદેશ થાય છે. તેથી સુનો (શોભના :) અને રાનકુમારી (રાજ્ઞઃ કુમારી) નામના અન્ય સ્વર ગો અને હું ને આ સૂત્રથી હસ્વ છે અને રૂ આદેશ થતો નથી. કારણ કે અહીં કર્મધારય અને ષષ્ઠીતપુરુષ સમાસના અને રહેલા છે અને કુમારી નામ મુખ્ય છે ગૌણ નથી. જેથી માત્ર રિ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સુૌ. અને રાન9મારી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ - સુંદર ગાય. રાજકુમારી આ વિશ્વપ ફ્લેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વિશ્વધુ પ્રત્યયાન્ત નામથી ભિન્ન જ સમાસના અન્તમાં રહેલા ગૌણ ડી વગેરે પ્રત્યયાન્ત નામના તેમજ તે નામના અન્ય સ્વરને તે વંશતપુરુષ અથવા ય પ્રત્યયાઃ ઉત્તરપદવાલા બહુવ્રીહિ સમાસના અન્તમાં ન હોય તો નહd આદેશ થાય છે. તેથી વમિચ્છતિ અને
મારીચ્છિત આ અર્થમાં સૂ. 1. ર-૪-૧૬ માં જણાવ્યા મુજબ તેનું વિવ૬ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ગો અને કુમાર વિશ્વ૬ () પ્રત્યયાન નામ બને છે. પ્રિયો ઈચ આ વિગ્રહમાં બહુવીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન પ્રિયો નામના અન્ય સ્વર છો ને આ સૂત્રથી હસ્વ
२९२
