Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 285

શરીષ સ્થિીમાતા અને શારીષિરધ્ધામાતા આવો પ્રયોગ થાય છે. આ સૂત્રમાં માતૃ અને માતૃ આ બંનેનું સ્વતંત્ર ગ્રહણ હોવાથી નિત્ય9--999 થી નિત્ય વિહિત સમાસાન્ત ર્ (#) પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. તેથી સમાસાઃ ક્રત્ પ્રત્યય થાય ત્યારે વરીષ વીમાતૃવ: અને વરીષાચ્છમાતૃ: આવો પ્રયોગ થાય છે..... ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસધેય છે. અર્થ - કરીષગન્ધિનું વૃધાપત્ય સ્ત્રી છે માતા જેની તે.JI૮પા
अस्य यां लुक् २।४१८६॥
ફી પ્રત્યય પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વે રહેલા નો લોપ થાય છે. મદ્રવર નામને ‘વગેરે ર-૪-ર૦ થી ર પ્રત્યય. તેની પૂર્વેના અન્ય ૪ નો આ સૂત્રથી લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મદ્રવરી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - મદ્રદેશમાં વિચરનારી. પાદ્દા
અત્યચ થઃ રાજાટા
પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા મલ્ય નામના નો લોપ થાય છે. મત્સ્ય નામને રાત્રિો. ર-૪-૭૨ થી ડી પ્રત્યય. ‘મય ક્યાં ૨-૪-૮૬’ થી મત્ય નામના અન્ત = નો લોપ. આ સૂત્રથી ૬ નો લોપ થવાથી નહી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - માછલી.
व्यञ्जनात् तद्धितस्य २४१८८॥
ફી પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વ્યજનથી પરમાં રહેલા તદ્ધિત પ્રત્યય સમ્બન્ધી યુ નો લોપ થાય છે. મનોરપત્ય સ્ત્રી
२८२