Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- ગૌરવર્ણવાલી. શબલ (કાબડ ચીતરા) વર્ણવાલી. મુલ્યાતિતિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પૌરારિ ગણપાઠમાંના સ્ત્રીલિંગ મુખ્ય જ નામને ડી પ્રત્યય થાય છે. તેથી વઢવો નવી વસ્યાં ધૂપી આ વિગ્રહમાં બહુવીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન વદુન નામને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય થતો નથી. કારણ કે ન નામ અહીં મુખ્ય નથી. જેથી વહુનઃ નામને ‘કાતુ ર-૪-૧૮ થી વધુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વહુના આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ – ઘણી નદીઓવાળી ભૂમિ. સમાસાદિમાં જેનું ભાન વિશેષ્યરૂપે થાય છે તે અર્થને મુખ્યાથે કહેવાય છે અને જેનું ભાન વિશેષણ રૂપે થાય છે તે અર્થને ગૌણ કહેવાય છે. વહુનર્વ નામાર્થમાં નદીનું ભાન વિશેષણ રૂપે થતું હોવાથી તદર્થક નટુ નામ ગૌણ છે.. ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસધેય છે.19
अणजेयेकण् - नञ् - स्नञ् -टिताम् २।४॥२०॥
સન્ 9 | નિમ્ નમ્ અને રિતું ( ઈવાલા) પ્રત્યય સમ્બન્ધી જેના અને છે એવા નામોને; તે સદ્ વગેરે પ્રત્યયાન્ત નામના સ્ત્રીલિગ અર્થનું અભિધાન હોય તો ડી પ્રત્યય થાય છે.
| - ૩પમીરપત્ય સ્ત્રી આ અર્થમાં ૩૫ નામને ‘સોપત્યે ૬-૭૨૮ થી ૩[ () પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ગૌપાવ નામને આ સૂત્રથી પ્રત્યય. ‘સ્ય રૂચ, ૨-૪-૮૬ થી ૩ી પ્રત્યયની પૂર્વેના ઉં નો લોપ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી સૌપાવી આવો પ્રયોગ થાય છે. (૩૫ગુરૂઝ આ અવસ્થામાં ૩૫T ના આદ્ય ૩ ને “વૃદ્ધિઃ સ્વરેશ્વા ૭-૪-9” થી વૃદ્ધિ ગૌ આદેશ. અન્ય ૩ ને “સ્વયમ્ભo ૭-૪-૭૦’ થી એવું આદેશ થવાથી ગૌવ નામ બને છે.) અર્થ - ઉપગુની છોકરી. સન્- વિસ્થાપત્ય ઊત્રી આ અર્થમાં વિદ્ર નામને “વિક્રેટ -9-89 થી ઝળુ() પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી નિષ્પન વૈદ્ર નામને
२२५
