Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
શશી રાજાટા
શિશુ આ સ્ત્રીલિન્ગ બહુવ્રીહિ સમાસને ફી પ્રત્યય થાય છે. ન વિદ્યતે શિશુ ઈસ્યા: આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન શિશુ નામને આ સૂત્રથી ડી પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી Hશથ્વી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પુત્ર વગરની સ્ત્રી. ૮
सङ्ख्यादे हायनाद् वयसि २।४।९॥
વય-ઉંમર અર્થ ગમ્યમાન હોય તો, સખ્યાવાચક નામ જેના આદિમાં છે અને હાયન નામ જેના અન્તમાં છે - એવા સ્ત્રીલિગ્ન બહુવીહિ સમાસને ફી પ્રત્યય થાય છે. ગ્રીન હાયનાનિ વસ્યા અને વૈવારિ હાયનાનિ વસ્યા: આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ત્રિહાયન અને વસુહાવન - આ બહુવીહિ સમાસને આ સૂત્રથી ડી પ્રત્યય. ‘ફૂર્યો હુન્ ર-૪-૮૬ થી ફાયને ના અન્ય ૩ નો લોપ. “તુત્રે ૦ર-રૂ-૭રૂ’ થી હીયન ના નું ને | આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી ત્રિીય અને વૈતુફ્ફળી વડવા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ ત્રણ વરસની ઘોડી. ચારવરસની ઘોડી. વયસીતિ વિમુ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વય-ઉંમર અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ સખ્યાવાચક નામ છે આદિમાં જેના અને હાનિ શબ્દ છે અન્તમાં જેના એવા સ્ત્રીલિંગ બહુવ્રીહિ સમાસને ? પ્રત્યય થાય છે. તેથી વારિ હાયનાનિ યસ્યા: આ વિગ્રહમાં બહુદ્રીહિ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન વસુના શાસ્ત્ર આ પ્રયોગમાં ઘાયન નામને; ઉંમર અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી ડી. પ્રત્યય થતો નથી. પરન્તુ ‘સાત્ -૪-૧૮ થી સાધુ પ્રત્યય થાય છે. અર્થ – ચાર વરસ જાની શાળા. #Bll.
२१९
