________________
જ્યોતિ, સમુદાય તરફ જાય છે. 19ળા ,
मातृ-पितृः स्वसुः २॥३॥१८॥
સમાસમાં મા અને પિતૃ નામથી પરમાં રહેલા સ્વ નામનાનું ને ૬ આદેશ થાય છે. વ નામનો યુ, કૃત અથવા વૃતી (કૃતસમ્બન્ધી) ન હોવાથી અને પદાદિ હોવાથી “નાન્તિા ર-રૂ-૧૫ થી નામના સૂ ને ૬ આદેશની પ્રાપ્તિ ન હોવાથી આ સૂત્રની રચના છે. મતુઃ સ્વસી અને પિતુઃ સ્વસી આ વિગ્રહમાં પ ન્નાઓને રૂ-9-૭૬ થી ષષ્ઠીતપુરુષ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન માતૃવસા અને પિતૃસ્વસી આ અવસ્થામાં સ્વરું નામના શું ને આ સૂત્રથી ૬ આદેશ થવાથી માતૃષ્યતા અને પિતૃધ્વસ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ-માતાની બેન (માસી). પિતાની બેન (ફઈબા).I92
अलुपि वा २।३।१९॥
સમાસમાં માતૃ અને પિતૃનામથી પરમાં રહેલા સ્વ નામના હું ને ૬ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. માતૃ પિતૃ નામને ‘
પદ્ઘ૦ રૂ-9૭૬ થી ષષ્ઠી તપુરુષ સમાસ. “સ્વરૃ-પત્યો રૂ-ર-રૂ૮ થી માતૃ અને પિતૃ પદોત્તર ષષ્ઠીના લોપનો (ાર્થે રૂ-૨-૮થી પ્રાપ્ત) નિષેધ. આ સૂત્રથી સ્વચ્છુ ના સ્ ને ૬ આદેશ થવાથી મનુષ્યના અને પિતુઃષ્યમા આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ૬ આદેશ ન થાય ત્યારે માતુ:સ્વલા અને પિતુઃસ્વતા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃમાસી, ફઈબા. II93II
१३४
