Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
થયું હોય તો જ ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી નામી સ્વર અન્તસ્થા અથવા કવર્ગીય વર્ણથી ૫૨માં ૨હેલા સુ સૂ ો સ્તુ અને તુમ્ ધાતુના સ્ ને નિમિત્ત-નિમિત્તી વચ્ચે અટ્ નો આગમ હોય તો પણ જૂ આદેશ થાય છે. તેથી અભિષોતુમિચ્છતિ આ અર્થમાં અમિ+સુ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી અમિત્તુભૂતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સન્ પ્રત્યયના કારણે સુ ધાતુને દ્વિત્વ થયું હોવાથી અમિ ઉપસર્ગ સમ્બન્ધી નામી સ્વર રૂ થી પરમાં રહેલા સુ ધાતુના સ્ ને આ સૂત્રથી ર્ આદેશ નથી થતો. મૂળ ધાતુના સ્ ને; ‘ખ્રિસ્તોરે૦ ૨-૩-૨૦’ થીનિયમના કારણે વ્ આદેશની નિવૃત્તિ થયેલી છે .... ઈત્યાદિ અન્યત્ર અનુસન્ધેય છે. અર્થ - સોમરસ કાઢવાની ઈચ્છા કરે છે. રૂ।।
સ્વા-સૈનિ-સેમ-સિવ-સગ્માં દ્વિત્યેષિ રા૩૪૦ના
દ્વિત્વ થયું હોય તો પણ અને નિમિત્ત-નિમિત્તી વચ્ચે અટ્ ના આગમનું વ્યવધાન હોય તો પણ ઉપń સમ્બન્ધી નામી સ્વર; અન્તસ્થા અથવા કવર્ગીય વર્ણથી ૫૨માં ૨હેલા સ્થા; સૈનિ; સેક્; સિર્ અને સન્ ધાતુ સમ્બન્ધી સ્ ને ર્ આદેશ થાય છે. વિ+સ્થા+સ્થતિ આ અવસ્થામાં સ્થા ધાતુના સ્ ને આ સૂત્રથી વ્ આદેશ. જૂના યોગમાં ‘તર્જ૰૧-૩-૬૦' થી થ્રુ ને ૢ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી અધિષ્ઠાસ્થતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિસ્થા ધાતુને પરોક્ષાનો વ્ પ્રત્યય. સ્થા ધાતુને દ્વિત્વ વગેરે કાર્યથી નિષ્પન્ન અધિ+તસ્થા+ળવું (૩) આ અવસ્થામાં સ્થા ધાતુના સ્ ને આ સૂત્રથી જ્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી અધિતૌ આવો પ્રયોગ થાય છે. અતિ+સ્થા ધાતુને અદ્યતનીમાં વિ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન ગતિસ્થા+તુ આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી સ્થા ધાતુના સ્ ને ર્ આદેશાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી અત્યાત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ
१५१
