________________
૫૧
નીચેના શબ્દો સાથે હેમુરાબી એ કાયદાઓની પોથીઓને પૂરી કરે છે. “હું શાસક અને વાલી છું. મારા હદમાં સુમર અને અકડના લોકો વસે છે. મારા ડહાપણુથી સત્તાવાન લેકે ગરીબોને ન રંજાડે તેવી રીતે બધા લોકોને વશ વર્તાવું છું. અનાથ અને વિધવાઓને ન્યાય આપું છું. જે કોઈ દુ:ખી હોય અને જેને કોઈને ફરિયાદ કરવાનું કારણ હોય તે મારી ન્યાયમૂર્તિ સામે આવજે, મારા લખેલાં સ્મારક વાંચજે, મારા વજનદાર શબ્દો તરફ ધ્યાન આપજે. એમ કરવાથી મારા સ્મારકે તેને બુદ્ધિ આપશે અને પિતાનો દાવો સમજાવશે અને તે બૂમ પાડી ઉઠશે કે હેમુરાબી લોકોને બાપ જેવો છે. તેણે હંમેશ ચાલે એવું લોકકલ્યાણકારી તંત્ર સ્થાપ્યું છે અને દેશને કોઈપણ જાતના દૂષણ વિનાની સરકાર આપી છે.”
એ હૈમુરાબીના હુકમથી કીશ અને ઈરાનના અખાત સુધી એક મેટી નહેર દવામાં આવી હતી. એ રીતે દક્ષિણનાં નગરને રક્ષણ આપવામાં આવ્યું હતું. અને જમીનના મેટા પ્રદેશને ફળદ્રુપ બનાવવામાં આવ્યો હતો. એણે મેટામેટા મંદિરે અને કિલ્લાઓ બાંધ્યા હતા તથા ધર્મગુરુ અને દેવા માટે ધનના ભંડાર ભરી રાખવા માટે મેટામેટા કાર ચણાવ્યા હતા. કારમાંથી એણે કાયદો અને વ્યવસ્થા સાચવનાર લશ્કરે ઊભા કર્યા હતાં અને રાજનગર શણગાયું હતું.
યુક્રેટીસના બન્ને કિનારા પર નગરને વસવાટ કરાવવા એણે નદી પર પૂલ બાંધ્યો. ઈશુ પહેલાં બે હજાર વર્ષ ઉપર બેબીલેનના ઇતિહાસે આજ સુધી કદી ન જોયેલી એવી સમૃદ્ધિ ધારણ કરી હતી.
પણ જે સમૃદ્ધિને સંરકૃતિ લાવે છે તે એને નાશ પણ કરે છે. કારણ કે સમૃદ્ધિથી શણગાર અને એશઆરામ પણ વધે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
