________________
૨૯૬
ઉદ્યોગ
પછી ધીમે ધીમે ચીનના જીવનમાં ઉદ્યોગ ઊગતેા હતેા, શહેરેમાં હસ્તઉદ્યોગાને! વિકાસ અને વેપાર શરૂ થતા હતા. મુખ્ય ઉદ્યોગેા વણાટના તથા રેશમના જં તુઓ ઉછેરવાના હતા તથા એ બન્ને ઉદ્યોગા પે'તાની ઝૂંપડીએમાં ખેડૂતની સ્ત્રી કરતી હતી. રેશમ વણવાને! ઉદ્યોગ ચીનમાં ઈશુના જન્મ પહેલાં ઘણા વર્ષ પૂર્વે શરૂ થઈ ચૂકયા હતા. ઈશુના જન્મ પહેલાં સૈકાએ પૂર્વે રેશમના વણુ!ટની દૂકાને શહેરોમાં હતી તથા ઈ. પૂ. ૩૦૦ વર્ષોં પર એ ઉદ્યોગના સંખ્યાબંધ મજૂરાનાં મજૂરમંડળે! પણ બંધાયાં હતાં. કુબ્લાઈ ખાનના સમયમાં એ ઉદ્યોગના હજારે કારખાનાં ચાલતાં હતાં તથા દરેક કારખાનામાં દશથી ચાલીશ મજૂરા કામ કરતા હતા. પણ ચીનની વિચારસરણી જ્યાંસુધી ઇતિહાસના પિરબળે! જીવનના જોખમે ક્રૂરજ ન પાડે ત્યાંસુધી ચીનમાં આવતી ઔદ્યોગિક ક્રાન્તિને અટકાવતી હતી. તે સમયના હસ્તઉદ્યોગાવાળા ચીનમાં મજૂરના મજૂરમહાજન હતાં અને માલિકાએ નીમેલા લવાદ પ`ચથી કામ કરતા હતા. મજૂરા ઉપરાંત ચીનમાં હજામેાના, કુલીના, સે!યાના તથા ભીખારીના પણ મંડળે। હતાં. મજૂરામાં મજૂરગુલામે પણ હતા જેમાંના મેાટે ભાગ શ્રીમંત કુટુમે!ની સેવા કરતા હતા તથા ગુલામીમાં અને ત્યાંસુધી જકડાઈ રહેવાને ધાયા હતા. દુષ્કાળના સમયમાં ચીનના ખેડૂતાની દીકરીએ ખુલ્લી રીતે બજારમાં વેચાતી હતી તથા આછામાં એછી કિંમતે ખરીદાઈ જતી હતી. અને પૈસાદાર માલિકની આખા જીવન પર્યંત રખાત કે ગુલામ અનતી હતી.
તે સમયના માલ લઈજવા લાવવાને વ્યવહાર માણસની પીઠપર થતા હતા. માલ ઉપરાંત પૈસાદાર લેકે મજૂરાની પીઠપર તાણી બાંધેલી ખુરશી પર બેસતા હતા અને શહેરમાં ક્રૂરતા હતા. કાઈ કાઈવાર ગધેડાંથી કાતા ગાડાંએમાં માલ લઈ જવાતા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
