________________
-
૩૦૩
ધીમે ધીમે ચીનની ધાર્મિક વિચારણાએ કન્ફ્યુશિયસને દેવ જેવા બનાવી મૂકશે. એકેએક ધર્માંધતા એના નામમાં થવા લાગી, સરકારી કાયદાએ એના નામમાં ઘડાવા લાગ્યા. એકેએક શાળામાં એના નામના લેખ કાતરાયા, એકેએક શહેરમાં એના નામનું મંદિર ચણાયું, અને નિયત સમયે। પર શહેનશાહ અને અમલદારે એના મરણ પામેલા આત્માને અત્યારે ધૂપ અને બલિદાને દેવા લાગ્યા. ચીનના એ પયગમ્બર ભગવાનની ગાદીપર બેસી ગયા.
પણ ચીનીલેાકેાને વખત જતાં જીવનની સકારણુતાને સાદાઈ તથા શિસ્ત પ્રશ્નેાધતા કયુશિયસને ધમ ગમ્યા નહિ. એમાં ચીની જનતાની આશાએ ને તરંગ પેાષાતાં નહેાતાં, એમાં ચીની લેાકેાના વહેમ અને બીકાને ઉત્તેજનારૂપ તત્ત્વ નહોતું. એમાં વાસ્તવદન હતું. આદર્શવાદી કવિતાએ નહેાતી, એમાં નીતિના ઉપદેશેા હતા, આનંદભાવને ઉત્તેજનારી દંતકથાએ નહેાતી. એટલે ચીની લેક સમાજ જોષીએ પાસે વિઘ્નના લેખ વહેંચાવવા જવા લાગ્યા, દુશ્મનેાને મહાત કરવા જાદુગરાની ગુપ્ત વિદ્યાએ સાંભળવા લાગ્યા, આડા દિવસે જન્મેલાં છે!કરાંને ભયાકુલ ચીનાલાકાએ મારી નાખવા માંડયાં, દિકરીએ દૂધ પીતી થવા લાગી. એ પરિસ્થિતિમાં ચીની જનતા આ જન્મનાં દુ:ખના દિલાસા આવતા જન્મનાં આશ્વાસનમાં શેાધી રહી. એ પરિસ્થિતિમાં લાએ!–ઝીને ૫થ શરૂ થયે! અને જોતજોતામાં એક નવા-ધર્મ બની રહ્યો.
એ નવા ધર્માંપર લેકાના સમુદાય ઉલટયા. એ નવા ધમે ગૂઢ વિદ્યાઓના ધમંડ રચ્યા. રાગ નિવારવાનાં જંત્રો શોધી કાઢળ્યાં. લાએ ઝી નવા ભગવાન બની રહ્યો. એના નામની આસપાસ ગૂઢ દંતકથાઓ વિટાઈ રહી. પછી એને અંતપણુ આવ્યા. નવી પરિસ્થિતિઓએ સામાન્ય માણસને પણ કાઈ જાતની ગૂઢતા વિના આશ્વાસન આપે તેવા ધર્મ માગ્યે. એવા ધર્મ હિંદમાંથી ચીનમાં આવતા હતા. એ ધર્મ બુદ્ધ હતા તથા ઈશુ પછી પાંચસા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
