________________
૧૧ હતો. એવી રીતે શરૂઆત પામતું રસ્ત્રી અને ધર્મનું નીતિશાસ્ત્ર વિકાસ પામતું હતું. મનુષ્યને એના નીતિમાન જીવનમાં દૈવી સાથ હતે. તથા એને એના નૈતિક જીવનમાંથી તેડી પાડનાર શેતાન કે આહરીમાનને ભય હતો.
સ્ત્રી અને નીતિશાસ્ત્ર પ્રમાણે મનુષ્ય એક સ્વતંત્ર વ્યક્તિત્વવાળું તથા સ્વતંત્ર ઇચ્છાશક્તિવાળું પ્રાણી હતું. તથા મનુષ્યને એના સંજોગોને આધીન નહિ પણ એની ઈચ્છાઓને સ્વામી ગણવામાં આવતો. એ રીતે મનુષ્યને નીતિમાન કે અનીતિમાન થવાના હકવાળું સ્વતંત્ર પ્રાણી ગણવામાં આવતું. નૈતિક વ્યક્તિવાદી વિચારસરણીની આ શરૂઆત હતી.
અવેસ્તામાં લખ્યા પ્રમાણે મનુષ્યની મુખ્ય ત્રણ ફરજે હતી. દુશ્મનને મિત્ર બનાવવાની, દુષ્ટ મનુષ્યને સગુણું બનાવવાની તથા અજ્ઞાનને જ્ઞાનવાન કરવાની. દયા એ સૌથી મે સદ્ગુણ હતો. વાલી સાથેના આચારમાં વિનય તથા પ્રમાણિકતા એ બીજો સગુણ હતો. તે સમયનું એ વ્યવહારૂ નીતિશાસ્ત્ર બોલતું હતું કે શ્રીમતિએ ગરીબ પાસેથી વ્યાજ લેવું ન જોઈએ તથા વ્યાજ વિનાની પૈસાની ધીરધાર પવિત્ર લેખાવી જોઈએ.
- સ્ત્રી અને નીતીશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ સૌથી મોટામાં મોટું પાપ અશ્રદ્ધા હતું. જર્મમાં અશ્રદ્ધા રાખનારને મારી નાંખવો એ ધાર્મિક વિધિ હતો. નાસ્તિક તથા વિધર્મીઓ તરફ કોઈ પણ જાતની ઉદારતા બતાવવી તે નીતિથી વિરૂદ્ધ હતું. એકેએક પરદેશી નીચ જાતનો મનાતો હતો કારણ કે તે વિધર્મ હતો. આખી દુનિયામાં પર્શિયન ધર્મ પાળનાર મનુષ્ય જ ઊંચા કુળનાં તથા સર્વોત્તમ મનાતાં.
એ રીતે ઉદય પામેલા પશિર્યને ધર્મ અને પશિયન નીતિશાસ્ત્ર તે સમયના ધર્મો અને નીતિઓના વિકાસરૂપ હતાં. ડેરી અસના સમયમાં ઝોરોસ્ત્રીઅન ધર્મ રાષ્ટ્રીય ધર્મ બળે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
