________________
૧૯
શોધમાં ભટકતા હતા. વૈદિક કાળમાં બધી જમીન લોકમાલિકીની હતી પણ ચન્દ્રગુપ્ત મૌર્યના સમયથી રાજા બધી જમીનને માલિક બન્યો અને જમીનના ખેડનારાઓ પાસે કર લેવા માંડ્યો. રાજાએ જમીનની માલિકી લીધા પછી જમીનને ફળદ્રુપ બનાવવા નહેરોનાં બાંધકામ શરૂ કર્યા. આજે એવી નહેરોના અવશેષો જડી આવે છે. એ ઉપરાંત એ રાજાઓ મોટાં મેટાં સરવરે પણ બાંધતા. દુનિયાના ઇતિહાસમાં સોનાની ખાણ ખોદવાનું પહેલું માન હિંદીઓને ઘટે છે. એવી ખાણની પહેલી શોધ શિયાળથી મટી અને કૂતરાથી નાની એવી કીડીઓએ સેનાકણવાળી રેતી ખોદીને દેખાડી હતી એમ હીરોડટસ અને મેગેસ્થિીનીસ કહે છે. પર્શિયામાં વાપરવામાં આવેલું સોનું ઈ. પૂ. પાંચમા સૈકામાં હિંદમાંથી લાવવામાં આવ્યું હતું. હિંદમાં રૂપું, ત્રાંબું, સીસું, જસત અને લોખંડ વગેરે ધાતુઓ ઈ. પૂ. ૧૫૦૦ ના સમયથી ખોદી કાઢવામાં આવતી અને લોઢાના જુદા જુદા આકારે બનાવવાની કળા હિંદમાં ધણું જૂની હતી. વિક્રમાદિત્યે આજથી પંદરસો વર્ષ પહેલાં દિલ્હીમાં એક મોટો લોખંડનો સ્થંભ રોપાવ્યો હતો, જે આજે પણ જોવા મળે છે અને જે આજ સુધી અત્યારના ધાતુશાસ્ત્રીઓ તથા વૈજ્ઞાનિકોને આશ્ચર્યમાં નાખી દેતે બિલકુલ કટાયા વિના ઊભો છે. લોખંડની ભસ્મ કરવાની રસાયણિક ક્રિયા હિન્દના જૂના ઉદ્યોગમાં મુખ્ય હતી.
દુનિયાના ઇતિહાસમાં બીજા કોઈ પ્રદેશ કરતાં સૌથી પહેલું હિંદમાં રૂ ઉત્પન્ન થયું હતું. હજારે વર્ષ પહેલાંની મોહનજોડેરેની જૂની સંસ્કૃતિ વખતે પણ કપડાં પહેરવામાં આવતાં હતાં. હરેડેટસ એ રૂ શું છે તે સમજ્યા વિના અજ્ઞાનમાં કહે છે કે “એક જાતનાં જંગલી ઝાડામાંથી રૂ ઉત્પન્ન થતું હોય છે જે સુંદરતામાં અને ગુણમાં ઘેટાનાં વાળ કરતાં ઉત્તમ પ્રકારનું હોય છે. હિન્દીઓ એ ઝાડમાંથી પિતાનાં કપડાં બનાવે છે.” પછી સમીપ પૂર્વ પ્રદેશો
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
