________________
૨૦
રહે ! એકજ પુરુષને ભાગવવા માટે નક્કી થએલી એ સ્ત્રી શું કરે? પછી બ્રાહ્મણીએ એમ નક્કી કર્યું કે એ રીતે વિધવા બનેલી કાપણ સ્ત્રીએ સતિ થવાને બદલે બાકીનું બધું જીવન ફરીથી લગ્ન કર્યાં વિના પસાર કરવુ, તથા પેાતાના માથાના શણગાર ઉતારી નાખવા અને ધાર્મિક જીવન વ્યતીત કરવું, બ્રાહ્મણાએ આ પ્રમાણે નક્કી કરેલા નિયમને હિંદુઓમાં ઊંચ ગણાતા વર્ષેજ પાળવા માંડચા. મુસલમાને, શીખા તથા બીજા નીચ ગણાતા વર્ગોમાં વિધવા સ્ત્રીએ બીજી વાર લગ્ન કરતી હતી.
ઢવાની ભૂમિ
અશાકના મરણ પછી ખસેા વર્ષ બુધમ એની છેવટની 'ચાઇએ પહોંચ્યા હતા. અશાક પછી હુ સુધીતે! કાળ ખુદ્દ ધર્મના વિકાસને તથા વિદ્યાને અને કલાના વિકાસને કાળ હતા. પણ તે સમયને બુદ્ધ ધર્મ એ મુદ્દે પાતે ઉપદેશેલે ધર્મ નહેાતા. તે સમયના મુદ્દધર્મ બુદ્ધના શિષ્ય સુખે।ધે ઉપદેશેલે! અધર્મ હતેા. ખુદ્દના મરણના સમાચાર સાંભળી એ ખેલ્યા હતા કે સાધુએ હવે બસ કરો. રડેા કે શાક કરે નહિ. આપણે એક મેટ! ભારમાંથી છૂટયા છીએ. આ કરવું યેાગ્ય છે અને આ કરવું અયેાગ્ય છે એમ કહેનાર હવે કાઈ રહ્યું નથી. હવે આપણને ગમશે તે આપણે કરી શકીશું, અને નહિ ગમે તે નહિ કરીએ. બુદ્ઘના મરણ પછી સ્વતંત્ર થયેલા સાધુઓએ પહેલું કામ જુદા જુદા પક્ષમાં વહેંચાઈ જવાનુ કર્યું. બુદ્ધ પછીના અસે। વર્ષમાં જ બુદ્ધના વારસદારેએ બુદ્ધના સિદ્ધાંતમાંથી અઢાર ફાંટા ઊભા કર્યાં. દક્ષિણ હિંદ અને સિલેાનના ઔદ્ધ મુદ્દના મૂળ સિદ્ધાંતને વળગી રહ્યા અને હીનયાન કહેવાયા. એ લેાકેા યુદ્ધને એક મહાન શિક્ષક તરીકે ભજવા લાગ્યા અને તે ભગવાન નથી એમ કહેવા લાગ્યા. પણ ઉત્તર ઝિંદમાં, તિબેટમાં, મેહંગાલિયામાં તથા ચીન અને જાપાનમાં તેના અનુયાયિઓએ બીજો પથ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
