________________
૩૮૨
પ્રલય તથા દુષ્કાળે ચીનની ધરતીને ઉજ્જડ કરી. તેના દુશ્મને એ તેની આર્થિક ચેજનાને ભાંગી નાંખવા કાવત્રાં કરવા માંડયાં. વેપારીઓએ પૈસા આપી લેાકેાને એની સામે બળવેા કરવા ઉશ્કેર્યાં. શીયુંગ નામના જંગલી લેાકેા ઉત્તર તરફના ઇલાકાઓમાં ઊતરી પડચા. લી–ઉ નામના એક મેટા. શ્રીમંતે પેાતાના પૈસાથી આ બધાં અંધેરને આગળ ધપાવ્યાં. વાંગ—માંગને મારી નાંખવામાં આવ્યા, એના સુધારાને ભૂંસી નાખવામાં આવ્યા, તથા રીવાર બધું હતું તેવું થઈ ગયું. એ રીતે હાનવંશ વિનાશ પામ્યું. નાના નાના રજવાડા ને ઠકરાતા ફરી પાછાં સ્થપાઈ ગયાં. તાતાર લેાકેા ચીનપર ઊતરી આવ્યા તથા ઉત્તરના પ્રદેશેા જીતવા માંડયાં. ચીનનું જીવન અવ્યવસ્થિત બની ગયું. સંસ્કૃતિને ઉદય અટકી ગયા. વિજેતાએ આખા ચીનપર અત્યાચાર કરતા ભમવા માંડયા. ચીની પ્રજાએ છેવટે એ વિજેતાઓને સ્વીકાર્યા તથા એ વિજેતાએ ચીનને પેાતાનું વતન બનાવ્યું. બન્નેએ લગ્ન સબધથી લેાહી એક કર્યું. પાછે। ચીનના વનમાં સંસ્કૃતિને વિકાસ શરૂ થયેા.
એ સમય ઈ.સ. ૬૨૭ ને! હતા. ત્યારે ચીનને! સૌથી મહાન શહેનશાહ ટાઇ—શૃંગ ગાદી પર આવ્યા. એણે શરૂઆતમાં પેાતાના ભાઈ એનાં ખૂન કરાવ્યાં પછી એણે પેાતાની લશ્કરી શક્તિવડે ધસી આવતી પરદેશી ટાળીને પાછી હટાવી. પણ એ સમયે 'િમાંથી ખુદ્દની અસર ચીનપર ઊતરી ચૂકી હતી. શહેનશાહ એકાએક યુદ્ધથી કાંટાળી ગયે. તથા પે।તે પાટનગર પાછે આવી શાંતિને વિચાર કરવા લાગ્યું. એણે કન્ફ્યુશિયસનાં પુસ્તકા કરી કરીને વાંચ્યાં. એણે વિલાસ અને એશઆરામને! ત્યાગ કર્યાં. એણે પેાતાના ઉપભાગ માટે રાખેલી ત્રણ હજાર સ્ત્રીઓને મુક્ત કરી. જ્યારે એના પ્રધાને એ ગુનેગારાનુ દમન કરવાને સખત પગલાં લેવાની સલાહ આપી ત્યારે તે લેાકાને એણે કહ્યું કે “ જો હું મારા અને મારા અમલદારાના ખરચ ઓછા કરૂં, કરવેરાને હળવા કરૂં, કેવળ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
