________________
૧૬૬
ચેય જૈન લોકોનું જીવન ધ્યેય બન્યું એ ધ્યેયને પહોંચવા માટે જેનોએ મહાવીરે સ્મશાન વિરાગથી સેવેલા આત્મદમનને શક્તિ તથા તપશ્ચર્યા માટે મૂકવા માંડ્યો. તથા બીજી બાજુથી અહિંસાનો સિદ્ધાન્ત ઉપદેશવા માંડ્યો. એકે એક જન સાધુ માટે પાંચ પ્રતિજ્ઞાઓ ઘડવામાં આવી. પહેલી પ્રતિજ્ઞા કોઈની હિંસા નહિ કરવાની, બીજી જૂઠું નહિ બોલવાની, ત્રીજી આપ્યા વિના સ્વીકાર નહિ કરવાની, ચેથી બ્રહ્મચર્ય પાળવાની તથા પાંચમી બહારના બધા આનંદ ત્યાગ કરવાની. એ વિચાર સરણુએ સમજાવ્યું કે બધી જાતના ઇન્દ્રિયોના આનંદ પાપ છે. તથા આનંદ અને દુ:ખ તરફની વિમુખતા એ જીવનને આદર્શ છે.
પછી અહિંસાને ધર્મવાળા જેનેએ ખેતીવાડી જેવા ધંધાને પણ નિષે કારણ કે એમાં જમીનને ચીરી નાખવાની હતી. અને જીવજંતુ કચડાઈ જાય તેમ હતું. જૈનોએ પિતાના ભક્તોને મધખાવાને નિષેધ કર્યો. પાણીમાં પણ જીવજંતુ હેવાને કારણે તે જેમ બને તેમ ઓછું પીવું એવું ઠરાવ્યું. હવામાં ફરતા જીવજંતુ મોઢામાં પેસી જાય અને મરણ પામે એ ભયથી તેઓએ મોઢા ઉપર કપડું તાણ બાંધવાનો નિયમ મૂકો. દીવાની જેતમાં પતંગિયા અથડાઈ પડે એવી ધાકથી દીવાની આસપાસ આસ્તરણે ગોઠવ્યાં. ચાલતાં પગ નીચે કોઈ જીવજંતુ ચગદાઈ જાય એવી ધાસ્તીથી તેમણે જમીનને વારંવાર સાફ કરવા માટે બગલમાં સાવરણી મારી. પોતાના ધાર્મિક વિધિઓમાં કોઈપણ પ્રાણીને સંહાર ન કરવો કે બલિદાન ન દેવું એવી વ્યવસ્થા કરી. એ ઉપરાંત સદાચાર તરીકે દાન દેવાની, પરબો માંડવાની, દવાખાનાં તથા ધર્મશાળા બાંધવાની અને પાંજરાપિળે ખેલવાની હિમાયત કરવામાં આવી. કોઈપણ જીવજંતુનો વિનાશ ન થાય એવી તકેદારી રાખી જૈન ધર્મે આપઘાત કરવાની છૂટ આપી. જૈન ધર્મના સિદ્ધાન્ત જાહેર કર્યું કે સ્વેચ્છાએ સ્વીકારેલા ભૂખમરાથી આપઘાત કરી શકાય છે અને એ રીતે ક્વન ટકાવી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
