________________
૧૭૩
ધારણ કરી ભારતવર્ષના પવિત્ર એવા બનારસ નગર તરફ પ્રમાણ. . કર્યું. ત્યાં એણે સારનાથના ઉદ્યાનમાં દુ:ખી અને પીડિત ક્ષેને નિર્વાણુને માગ પ્રમેાધવા માંડયો. મજબૂત ઇચ્છાશક્તિવાળેા મગરૂર અને મેહક પણ ખૂબ વિનયી અને નમ્ર એવે! ખુદ્દ પેાતાને જડેલે ઉકેલ લોકેશને શીખવવા ભટકતા હતેા. એના સમયના ખીજા ઉપદેશકાની જેમ એ વાતચીત સવાદો અને વ્યાખ્યાનદ્વારા પેાતાની વસ્તુ, રજી કરતા હતા. એણે પેાતાના સિદ્ધાન્તાને સુત્રનારૂપમાં મૂકયાં હતા. પેાતાને જ્ઞાન થયું છે એમ કહેતા હતા. ખીજા ફિરસ્તાઓની જેમ એણે. કદિ પણ કર્યું નથી કે ભગવાન એના દ્વારા ખેલે છે. વાદિવવાદોમાં મનુષ્ય જાતના બીજા કાઈ પણ શિક્ષા કરતાં એણે વધારે ધીરજ, સહનશીલતા અને વિચાર બતાવ્યાં છે. લેાકેાને શિક્ષણ આપવાની એની રીતભાત અસમાન્ય હતી. એક શહેરથી ખીજે શહેર તે પગે. ચાલીને જતા હતા. એની સાથે હમેશાં એના બારસે જેટલા વિદ્યાર્થીએ ફરતા હતા. એ ગામ કે શહેરની હદ પર ટકા તથા છાવણી નાખીને પડતા. અપેારને અધે! સમય ધ્યાનમાં ગાળીને સાંજને વખતે એ વાતચીત કરતા. એના કથનનું મુખ્ય સુત્ર એ હતું કે જીવન દુઃખ છે, દુ:ખ ઇચ્છાઓને લઇને થાય છે. અને ઇચ્છાએ શાંત કરવામાં બધું ડહાપણ છે. એ જગત પાસે ચાર સત્યેા રજુ કરતા હતા. પહેલું સત્ય દુ:ખનું હતું. જન્મ દુઃખરૂપ છે. માંદગી દુ:ખરૂપ છે, ઘડપણ દુઃખરૂપ છે. દીલગીરી, શેક, નિરાશા અને ઉદાસીનતા દુ:ખરૂપ છે. ૨. આ બધાં દુ:ખનું કારણ ઇચ્છાએ છે. છાએને લીધે ફરીવાર જન્મ લેવા પડે છે. આનંદ અને વિલાસની ઇચ્છાએ કરવી પડે છે. પછી જીવનનિર્વાહ માટે ઉશ્કેરાઈ જવું પડે છે. ૩ હવે દુઃખના નાશને ઉપાય ઉપદેશા એ કહેતા હતા કે ઇચ્છાઓનું શમન કરવું અને સ`પૂર્ણ ત્યાગ સાથે અલિપ્ત બનવું એ દુઃખના સંપૂર્ણ નાશને ઉપાય છે. ૪. એ ઉપાય આઠ સાધનેાથી અસરકારક બની શકે છે, એ આ સાધના સમ્યક મત, સમ્યક વિચાર, સમ્યક આચાર, સમ્યક
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
