________________
૧
હતી. પણ જે લેાકેા અરબસ્તાનમાં રહ્યા હતા તેણે અરબસ્તાન અને એદુઈનની સંસ્કૃતિનું નિર્માણ કર્યું. એ લેૉકા કુટુંબના વડાએના અધિકાર નીચે જીવતા સમાજ હતા. એ સમાજરચનામાં આજ્ઞાધારકતાની નીતિ બહુ સખ્ત રીતે પ્રવર્તતી હતી. મહમદના આવતા સુધી એ લેાકેાએ ધર્મી તરફ ધ્યાન આપ્યું નથી તથા એ લડાયક લેાકેાએ કળા અને જીવનના શણગારા તરફ્ અવગણના પૂર્વક જોયું હતું અને કલાઓને કાયર મનુષ્યના પતનના સ્વરૂપરૂપે માની હતી. થાડા વખત સુધી દૂરપૂર્વના વેપાર એ લેાકેાના કાબૂમાં હતા. કાનેક અને એડનના એમનાં બંદરે ઈંડીઝમાંથી આણેલી દોલતથી ઊભરાતાં હતાં અને એમના વેપારીના કાફલાએ એ દોલતને પ્રીનીશિયા અને પ્રેમીલેન લઈ જતા હતા. એમના પહેાળા દ્વીપકલ્પમાં એ લેાકેા મેટામેટા નગરે, મહાલયે! ને દેવળા બાંધતા હતા. પણ પરદેશીને એ બધું જોવા માટે એ લેાકેા આવવા દેતા નહાતા. હજારો વર્ષ સુધી એ લેાકેા પેાતાનાં વન પોતાની રીતે જીવ્યાં છે. પેાતાના રીતરીવાજો જાળવી રાખ્યા છે અને એ લેાકાએ વિનાશ સામ્યા વિના સેકડા રાજ્યના ઉદય અને અસ્ત જોયા છે. આજે પણ એ લેાકેાને પ્રદેશ એમને પેાતાનેજ છે અને એ પ્રદેશનું રક્ષણ કરી એ લેકે પરદેશીના ભ્રષ્ટ પગલાં, અને ઈતરાજખોર આંખોને નિવારી રહ્યાં છે.
ફીનીશિયન
તે! સવાલ થાય છે કે શ્રીનીશિયન લેકે કાણુ હતા? જેને ઉલ્લેખ આગલા પાનામાં કરવામાં આવ્યા છે, જેનાં વહાણુ એ કે એક મહાસાગર પર હકારાતાં હતાં અને જેમના વેપારીએ એકેએક બદરમાં સાદા કરતા હતા તે કીનીશિયન લેાકેાના ઉદય વિષે ઇતિહાસકારે કાઈ ઉલ્લેખ કરેલેા જણાતા નથી. એ લેાકેા કયાંથી આવ્યા તેની આપણને ખબર નથી. એ લેાકેા સેમીટિક હતા કે નહિ તેની પણ આપણને માહિતી નથી. ભૂમધ્યના કિનારા પર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
