________________
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૦૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
અતિ સ્થાન ધરા આજીવન સભ
પ્રતિષ્ઠાવિધિ થઈ હતી. તે સમયે અનેક મહાનુભાવો પધાર્યા હતા અને ઉપર આવેલ મંદિર મોટું છે અને તેમાં ઘણી પ્રતિમાઓ છે. ત્યાં દર્શનસમગ્ર ઉત્સવ દરમિયાન આશરે દસ લાખ યાત્રિકોએ અહીં આવીને ચૈત્યવંદન કરી અને ધન્યતા અનુભવી.' દર્શન-પૂજનનો લાભ લીધો હતો.
પર્વતની ટોચ ઉપરનું દશ્ય અત્યંત રમણીય છે. ત્યાંથી ચારે બાજુનો બાવનગજાની ત્રદષભદેવ ભગવાનની ખગ્રાસનમાં કાઉસગ્ગ મુદ્રામાં ડુંગરાળ પ્રદેશ દૂર દૂર સુધી દેખાય છે. દૂર નર્મદા નદીનાં નીર પણ કરવામાં આવેલી આ પ્રતિમાં દક્ષિણના ગોમ્પટેશ્વર બાહુબલિજીની પ્રતિમા દેખાય છે. પર્વતો ઉપર વૃક્ષો બહુ ઓછાં છે. અલ્પ વૃષ્ટિને કારણે પણ કરતાં ઊંચી છે. એ રીતે જિનેશ્વર ભગવાનની આ ઊંચામાં ઊંચી પ્રતિમાં હરિયાળી ઓછી જણાય છે. છે. પર્વતમાંથી કંડારેલી પ્રતિમાઓમાં આ સર્વોત્રત પ્રતિમા મનાય છે. આ મંદિરોનાં દર્શન કરી અમે નીચે ઉતર્યા. તળેટીમાં પણ નાનાંમોટાં અલબત્ત ગોમ્યુટેશ્વર બાહુબલિજીની પ્રતિમા, ઉપર મસ્તકથી નીચે ઘૂંટણ ૧૯ મંદિર છે અને એક માનસ્તંભ છે. વળી આ ક્ષેત્રમાં આચાર્ય શ્રી સુધી, ચારે બાજુથી કંડારેલી છે, પરંતુ ૨ષભદેવની આ પ્રતિમા ચારે ચન્દ્રસાગરજી મહારાજ તથા મુનિશ્રી શીતલસાગરજી મહારાજનાં સમાધિબાજુથી કંડારેલી નથી. ફક્ત આગળના ભાગમાં જ કંડારેલી છે. સ્થળ પર ચરણપાદુકા છે. પ્રતિમાજીનું મસ્તક પણ સંપૂર્ણ કંડારેલું નથી. પાછળથી આખી પ્રતિમા આ બધાંનાં દર્શન કરી, ભોજન લઈ, આ તીર્થમાં પધારેલા દિગંબર પર્વત સાથે જોડાયેલી છે એટલે કે પર્વત સાથે એકરૂપ છે.
મુનિ મહારાજ શ્રી કંચનસાગરજીની ઉપદેશવાણી સાંભળીને અમે આ ભગવાન ઋષભદેવની આ પ્રતિમા કેટલી વિશાળ છે તેનો ખ્યાલ પવિત્ર તીર્થભૂમિની વિદાય લીધી. એની થોડી વિગતો પરથી આવશે, જેમ કે એમનું મસ્તક ર૬ ફૂટ લાંબુ બાવનગજાથી અલિરાજપુર, બોડેલી થઈને અમે ચિખોદરા પહોંચી અને સાડા સત્તર ફૂટ પહોળું છે. એમની આંખો ત્રણ ફૂટ જેટલી લાંબી ગયા. છે. એમના કાન સાડા નવ ફૂટ લાંબા છે. નાક ચાર ફૂટનું છે. એમના આ તીર્થભૂમિની યાત્રાની, બાવનગજા ત્રદષભદેવ ભગવાનનાં સાક્ષાતુ હાથ ૪૬ ફૂટ લાંબા છે. એમના પગ (કમરથી) ૪૭ ફૂટ લાંબા છે. દર્શનની ઘણાં વર્ષોની અમારી આકાંક્ષા પૂર્ણ થઈ. એમના પગનો પંજો પાંચ ફૂટનો છે. આ બધા આંકડા પરથી મૂર્તિની
! રમણલાલ ચી. શાહ ઊંચાઈ અને ભવ્યતાનો ખ્યાલ આવી શકે છે.
- સ્વ. નેમચંદભાઈ ગાલા આ પ્રતિમા ભગવાન ઋષભદેવની જ છે એની ખાતરી એમના પગ
સંઘના આજીવન સભ્ય અને સંઘની કાર્યવાહક સમિતિના સભ્યપદે વર્ષોથી પાસે બંને બાજુ પર્વતના પથ્થરમાં યક્ષ-યક્ષિણી કોતરેલાં છે તે ઉપરથી
સ્થાન ધરાવનાર, શ્રી નેમચંદભાઈ મેઘજીભાઈ ગાલાનું થોડા સમય પહેલાં થાય છે. યક્ષ ગૌમુખ અને યક્ષિણી ચક્રેશ્વરી દેવી એ બંનેની આકૃતિ
આ બr અકૃિતિ અવસાન થતાં સંઘે એક સંનિષ્ઠ કાર્યકર ગુમાવ્યા છે. સુરેખ કોતરાયેલી છે.
4. નેમચંદભાઈ સંધની બધી પ્રવૃત્તિઓમાં નિયમિત હાજરી આપતા રહ્યા માળવાનો આ પ્રદેશ સૈકાઓ પૂર્વે અત્યંત સમૃદ્ધ હતો. લોકો ખાધેપીધે હતા. તેઓ સ્વસ્થ હતા, છતાં કેટલાક સમયથી કાને બહુ ઓછું સંભળાતું બહુ સુખી હતા. “ડગ ડગ રોટી, પગ પગ નીર’ એવી કહેવત આ હતું એટલે વાતરસિક બોલકણા સ્વભાવના સ્વ. નેમચંદભાઈ સ્વાભાવિક પ્રદેશ માટે ત્યારે પ્રચલિત હતી. માળવાના આ પ્રદેશમાં બાવનગજા રીતે જ ઓછું બોલતા થઈ ગયા હતા. શારીરિક રીતે તેઓ થોડા કૃશકાય ઉપરાંત માંડવગઢ, અવંતી, ધાર, કુક્ષી, મક્ષી, સિદ્ધવરકૂટ, ગોમ્મદગિરિ થયા હતા, છતાં એમને બીજી કોઈ તકલીફ નહોતી. ૭૩ વર્ષની વયે ઊંઘમાં બનેડિયા વગેરે તીર્થો આવેલાં છે.
જ એમણે દેહ શાન્તિથી છોડ્યો હતો. નર્મદા નદીના કિનારે આવેલી બડવાની નગરી પૌરાણિક કાળની સ્વ. મચદભાઈના પિતા સ્વ. મેઘજીભાઈ ગાલા સંધના સક્રિય સભ્ય નગરી મનાય છે. જેને માન્યતા પ્રમાણે વીસમાં તીર્થકર મુનિસુવ્રત છે
વત હતા અને પોતાના વ્યવસાયની સાથે સાથે સંઘની પ્રવૃત્તિઓમાં પણ સારો
ભાગ લેતા. એમને વાંચનનો ભારે શોખ હતો અને સાહિત્ય ઉપરાંત તત્ત્વજ્ઞાનનાં સ્વામીના સમયનું આ સિદ્ધક્ષેત્ર છે, એટલે કે રામ-રાવણના યુગની આ
પુસ્તકો વાંચતા અને વસાવતા. એમનો વારસો નેમચંદભાઈને મળેલો. તેઓ નગરી છે. જેને માન્યતા અને જૈન રામાયણ પ્રમાણે રાવણના ભાઈ
વ્યવસાયે વકીલ હતા, પરંતુ એમનો જીવ સાહિત્ય અને તત્ત્વજ્ઞાનનો હતો. કુંભકર્ણ અને રાવણના પુત્ર ઈન્દ્રજિત આ ભૂમિમાં અનેક મુનિઓ સાથે
એમણે “ચંપો મહોય ચારે કોર', “કોઈના મનમાં ચોર વસે છે', જેવા સાધના કરીને, મોક્ષગામી થયા હતા. એટલે આ પર્વત ઈન્દ્રજિતગિરિ
નવલકથા અને વાર્તાના ગ્રંથો લખ્યા છે, તો વળી ‘મહાત્મા ગાંધીજી અને તરીકે પણ ઓળખાય છે. રાવણની રાણી મંદોદરીએ ૪૮ હજાર શ્રીમદ રાજચંદ્ર', “જન્મ-પુનર્જન્મ', “પ્રમાદ', 'જૈન ધર્મ અને મનોદૈહિક વિદ્યાધરીઓ સાથે આ ક્ષેત્રમાં દીક્ષા લીધી હતી. એટલે આ પ્રદેશની રોગો' જેવાં કેટલાંક તત્ત્વજ્ઞાનમાં પુસ્તકો પણ લખ્યાં છે. એમનામાં લેખક પહાડીઓમાં એક પહાડી તે “મંદોદરી પહાડી' તરીકે જાણીતી છે અને તરીકેની આગવી સૂઝ અને શક્તિ હતી. કચ્છી સમાજના પગદંડી' સામાયિકના ત્યાનું જીર્ણ મંદિર “મંદોદરી મંદિર' તરીકે ઓળખાય છે. - તેઓ કેટલોક સમય સંપાદક-તંત્રી હતા.
પૂજ્ય શ્રી કુંદકુંદાચાર્યે નિર્વાણકાંડ'માં બડવાની તીર્થનો નિર્દેશ સ્વ. નેમચંદભાઈ અને એમના પરિવાર સાથે મારે ગાઢ મૈત્રી હતી. નીચે પ્રમાણે કર્યો છે :
એમનાં પત્ની સ્વ. શાન્તાબહેન વર્ષો પહેલાં ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં મારાં વિદ્યાર્થિની बडवाणी वरणयरे दक्खिणभायम्मि चूलगिरिसिहरे ।
હતાં. શિ. ધવલ અને ચિ. શિલ્પાની પ્રગતિમાં અમે બધાં રસ લેતાં. સ્વ. इंदजिय कुंभकरणे णिव्वाण गया णमो तेसिं ॥
નેમચંદભાઈ મારી સાથે જૈન ઇતિહાસ સંમેલન અને જૈન સાહિત્ય સમારોહમાં
નિયમિતપણો જોડાતા. કેટલાક પ્રવાસમાં અમે સહપ્રવાસી હતા. પ્રવાસમાં આ ગાથાનો હિંદી અનુવાદ નીચે પ્રમાણે થયેલો છેઃ
એમના અનુભવોની અવનવી વાતો સાંભળવા-જાણવા મળતી. બડવાની વરનયર સુચંગ, દક્ષિણ દિશિ ગિરિચૂલ ઉલ્લંગ,
એમના સ્વર્ગવાસથી સંઘે એક સંનિષ્ઠ કાર્યકર ગુમાવ્યા છે અને મને એક ઈન્દ્રજિત અરુ કુંભ જુ કર્ણ, તે વંદ ભવસાગર તર્ણ.
અંગત મિત્રની મોટી ખોટ પડી છે. આ ચૂલગિરિ ઉપર નાનાં મોટાં કુલ અગિયાર મંદિર છે. એમાં મુનિ
સદ્ગતના આત્માની શાન્તિ માટે પ્રાર્થીએ છીએ. ઈન્દ્રજિતનું મંદિર અને મુનિ કુંભકર્ણનું મંદિર પણ છે. પર્વતની ટોચ
T તંત્રી
2. દાદરી મંદિર' તરીકે ઓળખાય . તા
સ્વ. નેમચંદભPિ
:
પહેલાં ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં
