________________
ઑગસ્ટ, ૨૦૦૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
રૂઢિર્બલીયસી
|| ડો. બિપિનચંદ્ર હીરાલાલ કાપડિયા (ગતાંકથી ચાલુ)
એમ લાગે છે, પરંતુ ભાવનાથી વંચિત રહેવાથી તીર્થંકર નામકર્મ બાંધી સમ્યકત્વના પડદા પાછળ છુપાયેલો મોક્ષ દૃષ્ટિગોચર થાય છે. હવે શકતા નથી. કેમકે આંતરિક રીતે સર્વ જીવોને શાસન રસિક કરવાની તેવી સમજણ પછી સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત કરવા માટે જે લાખ પ્રયત્નો કર્યા તે ભાવદયા ખૂટે છે. શાસન રસિક કરવા તથા ભાવદયાની અધુરપને લીધે સાચવવા મરણિયો જંગ ખેલવો પડે. આત્માએ અપૂર્વ સુપુરુષાર્થ કરવો તીર્થંકર નામકર્મ નિકાચિત નથી કરી શકતું. તેથી વીસ સ્થાનકની જ રહ્યો. હવે તેને ટકાવવું જોઇએ, સાચવવું જોઇએ. સ્થિર રહે તે માટે આરાધના સાથે તીર્થકર નામકર્મની નિકાચના થાય તો તીર્થંકર બનવાનું પ્રયત્નશીલ બનવાનું. ટકાવી રાખ્યું હોય તો તેને વધુ ને વધુ નિર્મળ કાર્ય સુનિશ્ચિત થઈ જાય. કરવા સાધનાના ક્ષેત્રમાં સતત તલ્લીન રહેવું પડે. જે માટે સમ્યકત્વના ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામીના સમયના જે નવ મહાપુરુષોએ તીર્થકર ૬૭ ભેદે ઉપાસના ચાલુ રાખવી પડે છે.
નામકર્મ બાંધ્યું છે, તેમાં શ્રેણિક રાજા, સુલસા શ્રાવિકા, રેવતી શ્રાવિકા, નમસ્કાર, નમન, વંદન કરવાથી મનનું ઉન્મનીકરણ થાય છે. તે શંખ શ્રાવક, આણંદ શ્રાવક, પોટિલ શ્રાવક, સુપાર્શ્વકાકા, શતકશ્રાવક, સંદર્ભમાં રાઈ પ્રતિક્રમણમાં આવેલ “વિશાલલોચન દલ સૂત્ર'ની બે શ્રેણિકપુત્ર ઉદાયન છે. આ કંઈ નાનીસૂની વાત નથી, કારણ કે તેઓ ગાથા અહીં રજૂ કરું છું.
મહાવીર સ્વામીના સમયના છે. - “યેષાભિષેક કર્મ કુવા મત્તા હર્ષ ભરાતું સુખ સુરેન્દ્રા:
ભાવિ તીર્થકરો જે થનારાં છે તેમાં શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવ, નાટકીય અને તૃણમપિ ગણયત્તિ નૈવ નાકે પ્રાતઃ સન્તુ શિવાય તે જીનેન્દ્રા: (૨) માયાવી નારદ, કર્ણ વગેરે પણ ભાવિ તીર્થકરોમાંના છે. આ આશ્ચર્યકારી કલંક નિર્મકહામમુક્ત પૂતે કુતર્કરાહુ ગ્રસત સદો દયમ્ નથી લાગતું ? કૃષ્ણ બારમાં અમમસ્વામી થશે, કર્ણ ર૦માં તીર્થંકર અપૂર્વ ચંદ્રક જિનચંદ્રભાષિત દિનાગને નોમિ બુધેર્નમસ્કૃતમ્ (૩) વિજયસેન, નારદ એકવીસમા મલ્લિનાથ, અંબડ તાપસ રરમા દેવસ્વામી
અંતમાં આપણે સર્વે સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત કરવા કટિબદ્ધ થઈ તે મેળવી તથા વૈપાયન ૧૯મા યશોધર સ્વામી થનારાંમાંના છે. ભાવિ તીર્થકર ભવસાગર તરીએ એવી શુભેચ્છા રખાય ને ? હાલમાં જે જૈનો છે થનારા નામાદિ નિક્ષેપે વર્તમાનમાં પૂજનીય બને છે. આગામી આખી તેમણે આર્યક્ષેત્ર, મનુષ્ય ભવ, જૈન ધર્મ, દેવ-ગુરુનો સમાગમ, શ્રવણચ્છા ચોવીશીની પ્રતિમાઓ છે અને તે હાલમાં પૂજાય પણ છે. મહારાજા અને તદનુરૂપ આચરણ કરનારા ભવિ ધર્મીઓ પાટ પર બિરાજેલા શ્રેણિક જે આવતી ચોવીશીમાં પ્રથમ તીર્થંકર પાનાભ થશે તેમનું ભવ્ય, આચાર્ય ભગવંતના સદુપદેશથી થતી પ્રેરણાથી વીસ સ્થાનકની ભક્તિ વિશાલ, આકર્ષક જિનાલય અત્યારે ઉદયપુરમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે, આરાધના કરે છે. તપશ્ચર્યાના મહત્ત્વ જેટલી જ આવ્યંતર ભાવનાની તેમની મોટી વિશાળ પ્રતિમા વર્ષોથી પૂજાય છે. “હિંમતે મર્દા તો મદદે કક્ષાએ સર્વજીવોના કલ્યાણની ભાવના છે. જેને ભાવદયાનું સ્વરૂપ ખુદા” પ્રમાણે હતાશ થયા વિના અધિકાધિક માત્રામાં શુભ સંયમ કરી આપી શકાય. જે હોવે મુજ શક્તિ ઇસી...દ્વારા તીર્થંકર નામકર્મ બાંધનાર ભાવપૂર્વક નિર્જરા કરી કર્મ ખપાવી શુભ કરનારાઓમાં ભાવે ભાવના આત્મા ચિંતવે છે; આત્માના ભાવોને પ્રબળ કક્ષાના બનાવી ભાવના ભાવિ જીવન સાર્થક કરીએ એ જ શુભકામના. ભાવે છે: “જો મને એવી પ્રબળ શક્તિ મળે તો હું “સવિ, જીવ કરું વલી એક નવો મુદ્દો નોંધી લઈએ. વર્તમાન સમયે રાવણને એક શાસન રસી... બધા જીવોને શાસનના રસિયા બનાવી દઉં, બધાંને ખરાબ, દુષ્ટ પુરુષ તરીકે નવાજવામાં આવે છે. પરંતુ તે કે જેણે ચોક્કસ અધર્મીમાંથી ધર્મી બનાવી પાપ કરતા અટકાવી, પુણ્યોપાર્જન કરતા સીતાનું હરણ કરવાનું કનિષ્ઠ કામ કર્યું, જે રાવણ જેવાએ ન કરવું બનાવી; દુ:ખ ભોગવનારાને સુખ ભોગવનારા કરી દઉં. એવી પ્રબળ જોઇએ. જો આપણે રાવણના જીવનમાં ડોકિયું કરીએ તો તેના જીવનનું શક્તિ મને મળે કે જેથી સંસારમાં કોઈ દુ:ખી ન રહે, બધાંને કલ્યાણકારી ઉજળું પાસું પણ જોવા મળે તેમ છે. જેની સામે આપણે ઝાંખા પડી શાસન પમાડી દઉં એવી શક્તિ અને સ્ફરે તો સારું.'
શકીએ. રાવણ જૈન શાસ્ત્રોમાં જિનભક્ત તરીકે હતો. વીણાનો તાર વર્તમાન પ્રવર્તમાન સમયે હજારો પુણ્યાત્માઓ વીસ સ્થાનનું તપ કરે તૂટ્યો ત્યારે તે અષ્ટાપદ પર બિરાજમાન વર્તમાન ચોવીશીની ર૪ છે, કરી રહ્યાં છે જે માર્ગ સાચો છે. તે દ્વારા ઓછામાં ઓછો આશ્રવ, પ્રભુપ્રતિમાઓ સમક્ષ સ્વપત્ની સાથે નૃત્ય-ગાનની ભક્તિમાં મગ્ન હતો, વધુમાં વધુ સંવર અને તેના પરિપાકરૂપે ભાવ નિર્જરા થાય છે, જેથી મંદોદરી નૃત્ય કરતી હતી ત્યારે તાર તૂટતાં ક્ષણમાત્રમાં પોતાની નસ મોક્ષના દ્વાર સુધી પહોંચી શકાય તે માટેની તૈયારી, ઓછામાં ઓછી કાઢી તાર સાંધી લીધો જે ભાવોલ્લાસ ઘણો ઊંચો હતો. શુભ અધ્યવસાયોમાં અશુભ ભાવના, વધુમાં વધુ શુભ ભાવના ભાવવી રહી. આવી ઉત્કટ તલ્લીન હતો ત્યારે રાવણો તે જ ઘડીએ તીર્થંકર નામકર્મ ઉપાર્યું, અને ઉદાત્ત કક્ષાની ભાવના ભાવતાં પવિત્ર શુભ અધ્યવસાયમાં તેઓ તીર્થકર મહાવિદેહ થોત્રમાં તીર્થંકર થઈ મોકો જશે. નામકર્મ બાંધે છે. “શુચિ રસ ઢળતે તિહાં બાંધતા તીર્થકર નામ નિકાચતા ટૂંકાણમાં પરમાત્મા બનવાની પામરાત્માની પ્રક્રિયા જોઈ. તેનું ચિંતન બાકી રહેલું આયુષ્ય પૂર્ણ કરી મૃત્યુ પછી સ્વર્ગે સીધાવે છે. વચમાં એક કરતાં આપણામાં પડેલી અનંત શક્તિનું ભાન થાય તો જાણવા જેવું છે દેવનો ભવ કરી છેલ્લે ભવે તીર્થકર બને છે. તીર્થકર બનવાનો આ જ કે તેવું બીજ આપણામાં પડેલું છે. જેમ બીજ વિકસિત થતાં વૃક્ષ બને રાજમાર્ગ છે, પ્રક્રિયા છે. તેથી આમ વસ સ્થાનકની આરાધના સાથે ત્યારે હવા-પાણી-પ્રકાશાદિ સહયોગે હજારો ફળ ઉત્પન્ન કરી શકે છે
સવિ જીવ કરું શાસન રસી'ની ભાવના ભાવતાં કંઈ પૈસો ખરચવો તેમ આપણે પણ આત્મામાં પડેલા પરમાત્મા થવાના બીજને વીસ સ્થાનકની પડતો નથી. પરંતુ આવા મનના ઉદાત્ત ભાવો જાગૃત થતા નથી, સર્વ સમ્યગુ આરાધના કરતાં કરતાં તપશ્ચર્યા તથા ભાવદયાના ભાવનાના જીવોના કલ્યાણની ભાવના જાગતી નથી. વર્તમાનના પડતા સમયે સિંચનરૂપી જળથી સિંચન કરીને તીર્થંકર નામકર્મ ઉપાર્જિત કરી ભાવિમાં આરાધના કરાય છે, મનના સંતોષ ખાતર આરાધના થાય છે, કરી તીર્થંકર થઈને હજારો લાખોને મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિ કરાવીને મોક્ષે જઇએ.
