________________
જુલાઈ, ૨૦૦૩
તથા શ્રમણી એક જ ક્ષેત્ર અથવા સ્થાન પર ભેગાં ચોમાસા નહીં કરે. તેઓ જુદાં જુદાં નાનાં-નાનાં ગામોમાં, શહેરોમાં અથવા ક્ષેત્રોમાં ભિન્ન ભિન્ન શ્રી સંઘોને લાભ આપે. એમાં સાધુ અથવા સાધ્વીજીની શક્તિ તથા બુદ્ધિનો વિકાસ થશે અને શ્રી રોશો પર ભાર વહેંચાઈ જી. ચો મોટા સાધુસમુદાય અથવા સાધ્વીસમુદાયનાં ભેગાં ચોમાસાં પણ એક ક્ષેત્રમાં ન કરાવવાં. નહિતર ચોમાસા કરવાનું શ્રાવો માટે ભારરૂપ થઈ પડશે. સાધુ અથવા સાધ્વી પોતપોતાનાં કામ જાતે કરે યા પોતપોતાના શિષ્ય- શિષ્યો પાસે કરાવે. સાધુ ક્યારેય પણ આવી પાસે પોતાનાં વસ્ત્રો ધોવડાવવાં વગેરે આચાર વિરુદ્ધ કામ ન કરાવે. વિહારોમાં અથવા સ્થિર વાસમાં અથવા ચાતુર્માસમાં અનાવશ્યક નોકરો પર નિયંત્રણ પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવે. પાણી ભરવું, ગોચરી લાવવી, કપડાં ધોવાં વગેરે કોઇપણા કામ નોકર પાસે ન કરવું, આ આચારની વિરુદ્ધ છે. શ્રી સંઘના પૈસાનો દુરુપયોગ છે. વાર્ષિક ક્ષમાપના
પ્રબુદ્ધ જીવન
પ્રથા પ્રલોભનો મારફત તપ-ત્યાગ કરાવવું તથા તે તપસ્વીઓના બહુમાનનો અતિરેક વગેરે ધર્મની ખોટી પદ્ધતિઓએ સાધુ તથા સાધ્વીજી મને સમાજ પર ભારરૂપ બનાવી દીધા છે.
આ હેતુસર દરેક મોટા શ્રીસંધોના પાંચ પદાધિકારીઓ તથા નાના શ્રીસંઘના બે પદાધિકારીઓ બધા સાથે મળીને ફક્ત મોટા એક આચાર્ય મહારાજને ક્ષમાપના કરવા માટે જઈ આવે, પ્રત્યેક સાધુ અથવા સાધ્વીજીને મ.ની પાસે અલગ અલગ જવાની જરૂર નથી, સર્વપ્રથમ ક્ષમાપના પોતાનાં ઘરોમાં, શ્રી સંઘોમાં તથા પરસ્પર જેને ખિન્નતા અથવા મનભેદ છે તેમની કરવી. પછીથી આચાર્ય મહારાજ પાસે જવું. જિંદગીને સાથે રસ્તે લાવવી. બીજાની ભૂલોને ભૂલીને પોતાની ભૂલોને સુધારવી. એ જ મિચ્છામિ દુક્કડં છે. આશાર્પશ્રીની પાસે જઈ ક્ષમાપના પ્રસંગને ફક્ત મેળો બનાવવો નહીં.
સાધુ અથવા સાધ્વી મહારાજે સમાજના ઝઘડાઓ અથવા વિવાદોથી દૂર રહેવું. નિંદા ગાડી-યુગલી તેમજ પક્ષપાત કરવો નહીં. મધ્યસ્થ ભાવ રાખતો. પ્રતિકુળ પરિસ્થિતિમાં પણા સમતા છોડવી નહીં. પદવી કેવી રીતે આપવી
જ
સાધુ અથવા સાધ્વીજીને અર્પવા કરવામાં આવતી પદવી મિશ, પન્યાસ, ઉપાધ્યાય, પ્રવર્તક, પ્રવર્તિની, આચાર્યો વગેરે ફક્ત યોગ્યતાના આધારે જ હોવી જોઇએ. યોગ્ય-અયોગ્યની પરીયા કર્યા સિવાય મોટી મોટી પદવીઓ આપવી નહિ. પદવી આપવાના માપદંડ તેની ચારિત્ર્યનિષ્ઠા, આચાર-વિચારની નિર્મળતા, શાન-ધ્યાનમાં પ્રવૃત્તિ, કષાય મુક્તિ તથા શાસન પ્રત્યે સમર્પિત બુદ્ધિ અને પ્રભાવકતા હોવી જોઇએ. આ નિયમોના વિરુદ્ધ જો કોઇપણ સાધુ અથવા સાધ્વી ચાલે અથવા તેનો ભંગ કરે, તો ગુરુમહારાજ અથવા શ્રીસંઘ મળીને યોગ્ય રસ્તે તેને લાવે, અન્યથા ગુરુજી, જે કોઈ પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાનું કહે તેને માન્ય રાખવું જોઇએ. આચાર્યપદ અપાતાં પહેલાં તો સાધુની પાસે આચાર-વિચારનિષ્ઠ મેધાવી શિષ્યમંડળીનું અસ્તિત્વ હોવું તથા શ્રીસંઘની સહમતિ પણ આવશ્યક છે.
સમાજના ધનનો દુરૂપયોગ અને ખર્ચાળ ચાતુર્માસ
પદ્મપત્રિકાઓનું વિપુલ પ્રમાણમાં પ્રકાશન, કીટાઓ, મૂર્તિઓ ઉપર આડેધડ કરવામાં આવતા ખાઓ, વિવિધ પુજાઓની ભરમાર, અઢાર અભિષેકનો વધારો, વિધવિધ દેવ દેવીઓની સ્થાપના-પ્રતિષ્ઠાઓનું વધુ પ્રમાણમાં પ્રચલન, ઠે૨ ઠેર ગરમૂર્તિની પ્રતિષ્ઠા, નગર પ્રવેશ પર ધૂમધડાકા ઉપરાંત દેખાવ તથા આડંબર સાધાર્મિક વાત્સલ્યોનું બાહુલ્ય, ક્ષમાપનાના નામે બસોનો વધારો, દરરોજ પ્રભાવનાઓ-વ્યાખ્યાનોમાં લકી ડ્રો લોટરી
૯
જો સાધુ અથવા સાધ્વીજી મ. પોતાનો પ્રવેશ સાદો રાખે તથા જરૂર હોય તો સીધી સાદી નિમંત્રણપત્રિકા છપાવે, ખર્ચાય પદ્ધતિનો યાગ કરે તો વર્તમાન યુગના શ્રાવક તથા શ્રાવિકાઓની ગુરુ પ્રત્યે શ્રદ્ધા પેદા થશે, અન્યથા બધી શ્રદ્ધાઓ તૂટતી જશે. પ્રબુદ્ધ તથા યુવાન વર્ગ આજે અત્યંત ખિન્ન એવમ્ હતાશ છે. કેટલાર્ય શ્રીરોય કોઈ ખર્ચાળ સાધુ અથવા સાધ્વીજી મ.ના ચાતુર્માસ કરાવવાનું નથી ઇચ્છતા. સમય જતાં શ્રમણ મંડળનો ચાતુર્માસ ધાર્મિક અને નૈતિક હ્રાસનું કારણ બની જશે. ફળસ્વરૂપ પ્રભાવના નહિ થઈ શકશે. શાસનની અવગણના થશે.
હુમાન ફક્ત અઠ્ઠાઈઓ અને તેથી વિશેષ ઉત્કૃષ્ટ તપસ્વીનું જ થતું જોઇએ. એક આયંબિલ અથવા એક ઉપવાસ વગેરે નાની તપસ્યાનું બહુમાન વાસ્તવિક નથી. વધુ ખર્ચથી પર બચવું જરૂરી છે.
પત્ર-પત્રિકાઓ હતી, કપાવવી, તથા સમાચારપત્રોમાં સમાચાર મોકલાવવાં વગેરે બધાં કાર્યો શ્રીસંઘ પોતે કરે. સાધુ તથા સાધ્વીજી મહારાજ પોતે પોતાની જાતનાં વખાણ કરતા લેખ લખે નહીં કે એ હેતુ માટે હસ્તક્ષેપ કરે નહીં.
(ક) પોતાનો આશ્રમ સ્થાપવો-નૈતિક પતન-કેટલાક સાધુ અથવા સાધ્વીજી મહારાજો પોતપોતાના મઠ, આશ્રમ અથવા પુસ્તકાલય તથા ચિકિત્સાલય જેવાં સંસ્થાનો બનાવી રહ્યાં છે. આ બધી રીતે અનુચિત છે. આને રોકવા માટે નથી તો સાવર્ગમાં હિંમત કે નથી શ્રાવકોમાં. બધા પ્રકલ્પો શ્રીસંઘની દેખરેખ અથવા સંમતિથી થવાં જોઇએ. અનુશાસન તૂટી રહ્યું છે. બધાને પોતાના નિજી ભક્તોની ટોળીઓ અથવા મંડળ બનાવવા ગમે છે. સાધુને ભક્તોની પાસેથી પૈસા જોઇએ છે, ભલે ને તે ભક્તો ખોટાં કામો કરી રહ્યાં હોય, તેમની ખાડી પીણી અશુદ્ધ હોય અથવા તેઓ ચારિત્રહીન હોય તથા સંઘ સમાજમાં તેઓની ઇજ્જત જરા પણ ન હોય. પૈસા આપવાવાળી અથવા ખર્ચ કરવાવાળી વ્યક્તિ આજે મોટા ભક્ત ગણાય છે. સાધુ અને ભક્તનો આજે વિશ્વાસધાત વધી રહ્યો છે. સાધુ મઠાધીશ બનવા ઇચ્છે છે અને ભક્તને જોઇએ છે. ભૌતિક સુખ. બન્નેનો સ્વાર્થ સધાઈ રહ્યો છે. બંને એકબીજાની પ્રશંસા કરી રહ્યા છે.
(ખ) ટ્રસ્ટ-સ્થાપના-શ્રીસંઘ દ્વારા નિયંત્રણ-સાધુ અથવા સાધ્વી મહારાજ કોઈ ટ્રસ્ટ યા ફાઉન્ડેશનની જો સ્થાપના કરાવે તો તેના ઉપર નિયંત્રક્કા શ્રીસંઘ પાસે હોય અથવા શ્રીોય મારફત માન્ય ટ્રસ્ટના ટ્રસ્ટીઓ પાસે હોવું જોઇએ. સાધુ અથવા ાની માની તેના ઉપર કોઇપણ જાતનો અધિકાર નહીં હોવો જોઇએ.
(ગ) નિજી ટ્રસ્ટ-શિવિલના સ્રોત-સાધુ અથવા સાધ્વીજી મહારાજનું પોતાનું વ્યક્તિગત ટ્રસ્ટ અથવા ફાઉન્ડેશન ન હોવું જોઈએ. તેમના ભક્તો-વ્યક્તિવિશેષની પાસે પણ ન હોવું જોઈએ. શ્રી સંઘ આવાં શિથિલ અને અનર્થકારી કાર્યોમાં ધ્યાન રાખે. તેની સાથે આંખમીંચામણાં ન કરે કેમકે કંચન અનેક જાતની બુરાઇઓનું તથા પડતીનું મૂળ છે, એવમ્ શિથિલતાઓનું મૂળ છે.
બોલી તથા નકરા વગેરેની પ્રથા અને અર્થવ્યવસ્થા
(ક) જવાબદારી શ્રી સંધની હોય- શ્રમરામંડળ ફક્ત પ્રેરણા આપે)–સાધુ સાધ્વીજી મ. અથવા આચાર્ય મહારાજનું બોલી બોલવાનું
