________________
નિર્વિવાદાં-જગતનાં સર્વજ્ઞાન, સર્વ સુખ સવિકલ્પ હોય છે, અર્થાત ઉ. ભયાત્મક હોય છે. એટલે એકની અપેક્ષાએ બીજું એમ હોય છે. પરંતુ આત્માની પરમજ્યોતિ અર્થાત નિશ્ચયનય પૂર્વક આત્મજ્ઞાન એ નિર્વિકલ્પ છે. જેમ કે સુખનો વિચાર દુઃખનું ભાન કરાવે છે. તેમજ દુઃખનો વિચાર સુખનું ભાન કરે છે. પરંતુ આનંદ, એમાં સુખ દુઃખ એ વિકલ્પ હતો નથી. પૃથ્વી પર જેમ અંધારું અજવાળું હોય છે, તેમ નહિ, પણ સૂર્યમાં સદા સર્વદા એક સરખે પ્રકાશજ હોય છે, તેમ આત્મા સુખદુઃખના વિકલ્પવાળો નથી, પરંતુ એક સરખો આનંદમય છે. જ્ઞાન અજ્ઞાનરૂપ નથી, પરંતુ એક સરખો જ્ઞાનમય છે. બળ–અબળરૂપ નથી, પણ સદા સબળ અનંત વીર્યરૂપ છે. ઉપયોગ કે ઉપયોગ શુન્ય નથી. પણ સદા સર્વદા ઉપગરૂપજ છે.
વિકલ્પો મનાદિમાં હેય, એમ જણાય છે. સુખ દુઃખ પણ મને કરેલાં છે. માટે મનથી થતા વિકલ્પ છોડી શાંત મન થતાંજ આત્મ પ્રતિબિબ મનજળમાં પણુ પ્રતિભાસે છે–મને દર્પણમાં દૃશ્ય થાય છે. તે એક સરખો જ્ઞાનમય દશેનમય આનંદમય વીર્યમય અનુભવાય છે. જયારે આટલું તો સબીજ સમાધિની ઉત્તમ અવસ્થાપર અનુભવાય છે. તે પછી નિબજ કે અયોગિક અનુભવતો કેવો હશે ?તે શ્રીકેવળજ્ઞાની ભગવાન પિતા શ્રીવીર જાણે. અને વિશેષ વિશેષ નિર્વિકલ્પ નિર્વિકલ્પ અવસ્થામાં રહેતા તેના ઉત્તમ પુત્રરત્નો જાણે.
સહજ પણ નિવિકલ્પ અવસ્થા થતાં જે અનુભવાય છે, તે લાલનના માનવ બાંધવોના હિતાર્થે અહીં લખાય છે.
જુઓ, વિકલ્પડે જૈનમાં ચાલતી ચોથ પાંચમની તકરારો, હિંદુઓમાં વૈષ્ણવની અગ્યારસ અને શૈલી અગ્યારસની તકરાર, ક્રિશ્ચિયનેમાં સેવન્થડે એડવાન્ટિસ્ટના—–જયુના શનિવાર અને બીજા ક્રિશ્ચિયનના રવિવારની તકરર વગેરે વગેરે. ધર્મક્રિયા કયારે કરવી તેના વિકલ્પોએ—વિવાદે મૂળ ધર્મક્રિયાપર કેવું દલીલ કરાવી મારામારી રાગદ્વેષ-તિરસ્કારના કિચડમાં બાળજી રગદેવ્યા છે. તે વિકલ્પીઓનેજ હવે તે સારો અનુભવ થયે હશે. પરંતુ જરા સરખા વિકને દૂર કરતાં અને તે દિવસે ધર્મક્રિયા શી શી કરવી, તેના અર્થ ઉપર લક્ષ આપતાં જણાઈ આવે છે. કે એ તકરારોએ
खानेमि सन्य जीवा, सव्व जीवा खमंतु मे, मिति मे सम्बनूएसु, वेर मज्जं न केण वि.
