________________
–જે નિર્લેપ કે નિરંજન હોય છે, તેના શુભ અને અશુભ બને - ગવવાનાકર્મ વગર લેપાએ ભેગવાઈ જાય છે. અને કર્મ બધા ભેગવાઈ ખલાસ થવાથી પિતે અજ એટલે જન્મરહિત રહે છે. કારણ કે જન્મ શુભ કે અશુભ કર્મવડે થાય છે. પરંતુ કર્મજ ક્ષય થઈ ગયા તે પછી જન્મ ક્યાંથી હોય? માટે અજ એટલે જન્મરહિત કહેવામાં આવ્યા છે અને એવા અજ એટલે જન્મ હિત જે નિરંજન હોય તેજ થઈ શકે માટે નિરંજન એવા વિશેષણ પછી તુરતજ અને એવું વિશેષણ મુક્યું છે. તે યથાર્થ છે. એવા મન કેણ છે ? શ્રી જીનેશ્વર ભગવાન તે જય પામે.
સનાતન:-હવે અજન્મ એટલે જન્મ રહિત એવી સ્થિતિ તે ક્યાં સુધી હેય; તે વાત શિષ્યને–લાલનને સમજાવવાને માટે જ જાણે અજ શબ્દની પાસે તુરતજ સનાતન શબ્દ મુકવાની ખુબી રાખી હોય એમ જણાય છે. કારણકે સનાતન એટલે સદા સર્વદા શાશ્વતઃ શાશ્વત કેણ હેય; જે અજન્ય હોય તેજ, અમર હોય અર્થાત સનાતનઃ હોય છે. એવા સનાતન કણ હોય છે? શ્રી જિનેશ્વર ભગવાન તે ત્રણે લોકમાં જય પામે. શરીર સંસાર સરોવરમાં ડુબેલ જણાય છે. પરંતુ કમળને પુષ્પ ભાગ જેમ જળમાં નિર્લેપ રહે છે, તેમ અંતરાત્માનું મન નિલેપ રહે છે, વળી જેમ કમળની પાંખડીઓ જળમાં હોવા છતાં નિર્લેપ રહે છે, તેમ અંતરાત્માની દૃષેિ પણ સંસાર જળમાં હોવા છતાં નિર્લેપ રહે છે. - હ. પરંતુ પવન આવવાથી કમળ જેમ જળમાં હાલક ડોલક થાય છેઊંચે આવતું જંતુ જણાય છે, પણ જળને લેપ થવા દેતું નથી. તેમ સંસારની આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિના પવનના ઝપાટા આવવાથી અંતરાત્મા–મહાત્મા હાલક ડોલક થતાં દેખાય છે, છતાં તેનું મન મિત્ર નિલેપ હોવાથી ઉચે જ રહે છે. આજ પ્રમાણે પસ્માત્મા તરફ દષ્ટિવાળે અંતરાત્મા નિર્લેપ હેવાથી પિતાને સુખ આવતાં તે પિતે સમપરિણુમે અવ્યાપકપણે-નિર્લેપ રહી જોગવી લે છે એટલે તેથી તેના શુભ કર્મ ક્ષય થઈ જાય છે. અને નવીન શુભની ઇચ્છા ન હોવાથી શુભ કર્મ બંધ પણ નથી થતું. તેમજ દુઃખ આવતાં તે પણ નિર્લેપ રહી ભોગવી લે છે, અને નવીન અશુભ પણ મુક્ત થઈ જાય છે. આમ થાય છે. પરંતુ કર્મજ ક્ષય થઈ ગયા પછી જન્મ ક્યાંથી હોય? માટે =જન્મરહિત કહેવામાં આ વ્યો છે. અને શુભ અશુભ બંનેમાં નિર્લેપ રહી બંનેથી મુકત થતા મોક્ષપદ પામે છે. પરંતુ આમ થવાનું કારણ એ અંતરઆત્માની પરમાત્મા તરફ પૂર્ણ દષ્ટિ હોવી એજ છે. જેમ કમળ જળમાં મગ્ન હોવા છતાં તેની ચંદ્રમાં તેમ તેની સં. સારમાં મગ્ન હોવા છતાં પરમાત્મામાંજ દષ્ટિ હવાનું આ અનુપમ ફળ થાય છે,
