________________
તેજ-પિતે જાણી લેશે. બાકી કહેવાનું–કે લખાતું નથી. માટે પ્રવેગમાં મૂકી તેની સત્યતા અનુભવી લેવી.
વિધિથી કહેવાતું નથી કે આવો છે, અને નિદ્ધ જણાવાત નથી કે આ નથી કે જેથી તેનું સ્વરૂપ સમજાવાય. ઉપનિષદે નેતિ નેતિ કર્યું અને જ્યારે એમ સઘળું પર જતાં જતાં જે અવશેષ રહ્યું તે તત્વ મળતાં અનુભવ થશે. એટલે કહ્યું કે અવર્ણનીય છે, અકથ કે, અકલ્પનીય કે, આનંદઘન કે, ચૈતન્ય કે, જ્ઞાન રૂપકે, વગેરે વગેરે.
બુદ્ધ, જિન, બ્રહ્મ, વિષ્ણુ, શિવ એ સર્વ નામમાં દેખાતે
ભેદ તે ખરેખર ભેદ છે? बुझो जिनो हृषीकेशः शनुब्रह्मादिपुरुषः
इत्यादिनामनेदेऽपि नार्थतः स विनिद्यते ॥७॥ અનુવાદ–બુદ્ધ, જિન દરકેશ (કૃષ્ણ-વિષ્ણુ) શંભુ, બ્ર હ્મા વિગેરે પુરૂષે, ઈત્યાદિ નામો જે કે ભિન્ન ભિન્ન છે, તથાપિ તેના અર્થનું રહસ્ય જોતાં તે ( ગુણ વિશિષ્ટ) આત્માના નામે છે. માટે એકજ આત્માનાજ નામથી તેમાં કઈ ભેદ પડતો નથી. ૭ છે
વિવણથ–જેમ એક માણસ (કેઈને) બાપ હેય દિકરે પણ હય, મામે પણ હય, ભાણેજ પણ હેય, કાકા પણ હોય, ભત્રીજો પણ હેય, તેમ એકજ આત્મા, બુદ્ધ પણ છે, જિન પણ છે, બ્રહ્મ પણ છે, અને શિવ પણ છે. કારણકે આત્મા જાગૃતિ રૂપ છે, એટલે તે બુદ્ધ છે, આત્મા કર્મને જિતનાર છે, માટે જિન છે, આત્મા ઇંદ્ધિને વશ રાખનાર છે, માટે હૃષીકેશ (વિષ્ણુ) છે, આત્મા સુખરૂપ છે, માટે શંભુ છે, અત્મિા જ્ઞાનરૂપ છે, માટે બ્રહ્મ પણ છે.
આત્માનાજ નામ, જેમ જ્ઞાન, દર્શન ચારિત્ર વગેરે છે, તેમજ આત્માના નામજ બુદ્ધ, જિન વગેરે છે.
જો કે આત્મા સ્વભાવે સકલગુણસંપન્ન છે. તથાપિ તે ગુણને પ્રકાશ આપણે એક પછી એક દ્રશ્ય થાય છે. વસ્તુનો જ્ઞાતા જોઈ જ્ઞાનમય કહીએ, કમદિન કે રાગાદિનો જિતનાર (નેતા) જોઈ એને જિન કહીએ છીએ, પરંતુ તે તેજ છે. તે એકજ છે. માટે શુદ્ધાત્માનુભવ થતાંજ આમ થઈ રહે છે કે –
