________________
( ૧૦ )
સિદ્ધને વશ કરનાર માણસ, માણુસને નમાવનાર દેવ, અને દેવને પ્રણામ કરાવનાર ઇંદ્ર, વિગેરે થવું એટલે મનુષ્યમાં રાજા થવુ,દેવલાકમાં ઇંદ્ર થવું, અને તેના શરીરે ઘડવાં, એ સર્વ આત્માનીજ શુભ ક્રિયા છે. એટલુ જ નહિ પણ સ્વયંપ્રકાશ આત્મા ત્રણ જગતના સર્વ જીવને દર્શનીય દેહમાં યોગ્ય તીર્થંકરરૂપ થાય છે તે પશુ આત્મા. આમ આત્મા અનંત સૂર્યથી પણ શ્રેષ્ઠ છે, અને પ્રત્યક્ષ છે. જડ, માયા, અશકત અને પરેાક્ષ છે. માટે ચક્રવાકની પેઠે પરમેશ્વર નજ દેખવે, ઇશ્વરને જ્ઞાનમા ંથી જેવા છે તેવા જોયા વિના ગર્વ કરવા નહિ, કે અમે ઇશ્વરને માનનારા છીએ. અમે અમારા ગુરૂના વચનમાં શ્રદ્ધા રાખીએ છીએ. કારણકે તેઓને પરમેશ્વર પ્રત્યક્ષ છે, અને અમને એ વચનમાં શ્રદ્દા છે, આમ ગવ રહિત થવુ`. ચૈતન્યજ પ્રત્યક્ષ છે. જગત પરાક્ષ છે. દેાદિ જડ પરાક્ષ છે. જુઓ, હું હમણાં એટલું ધ્યું. તેમાં કાણુ ખેલે છે ? માઢું ? નહિ એતે જડ છે, પણ હું એટલે ચૈતન્ય જડ એવા મેઢાથી મારા એટલા ચૈતન્યના અંતરગત ભાવ પ્રકાશું છું તે મારૂ એટલે ચૈતન્યનું ખેાલવુ છે. હવે હું જે આ મણીમા સાથે વાત કરૂ હ્યુ, તે શું હુ' એમના શરીર સાથે વાત કરૂ ધ્યુ? નહિ, એનું શરીર તા જડ છે, પણ એમના-ચૈતન્ય સાથેજ વાત કરૂં છું, આમ હું ચૈનન્ય; તે મણીબા ચૈતન્યની સાથે વાત કરીએ છીએ, ખાલીએ છીએ, દેખીએ છીએ, માત્ર આંખ સાથે તેમનુ જડ શરીર દેખાય છે. પરંતુ ચૈતન્ય તા ચૈતન્યને-પેાતા જેવાનેજ દેખે છે; અનેક પ્રકારના વ્યવહાર કરે છે. અત્રે કહેવું જોઇએ કે, જેમ ભગવતીજીમાં લખ્યુ છે કે કેળી ભગવાન શરીર વિના પણ અન્ય ચૈતન્ય પ્રત્યક્ષ કરી શકે છેતે આપણે પશુ કેવળી થવા પ્રથમ અન્ય ચૈતન્યને શરીર મારફતે અને પછી અન્ય ચૈતન્યને શરીર વિના પણ ચૈતન્ય તરફ દૃષ્ટિ રાખી પ્રથમ પાતામાંજ પાસેમાં પાસે રહેલા માત્માને જેવા કે કેવળી થઇ આપણે પણ વગર શરીરે સવ ચૈતન્ય પૂર્ણપણે જોઇ શકીએ.
શાસ્ત્રમાં કહેલ શ્રમ સફળ કરવા શુ’ કરવુ ?
'श्रमः शास्त्राश्रयः सर्वो यज्ज्ञानेन कनेग्रहिः ।। ध्यातव्योऽयमुपास्योऽयं परमात्मा निरंजनः ॥ ॥ ॥ ૩૪ ॥ અનુવાદ—જેના જ્ઞાનવર્ડ શાસ્ત્રસબંધી સક્લ શ્રમ ફુલપ્રાપ્ત ફરે છે,તે નિર્જન પર્માત્માનું ધ્યાન કરવુ તેમનીજ ઉપાસના કરવી.
