________________
૭ અરૂપી છે, તે તેને કેમ સ્પર્શય, કેમ જોવાય, કેમ સુંધાય, કેમ ચખાય, કેમ સંભળાય, પરંતુ પુત્રલ દ્રવ્યનાં આતો સ્પર્શ છે, આ રસ છે, આ ગંધ, આ રૂપ, આ શબ્દ છે એમ જણાય. એમ જે જાણે તે જ્ઞાન, અને એ જ્ઞાન તેજ આત્મા, અને તે જ શુદ્ધ થતાં પરમાત્મા
હું લાલન નહિ, પણ આ લાલન છે એવું જે જાણું છું, તે જાણપણું જ્ઞાન તે હું કાઠીઆવાડી નહિ, પણ લાલન કાઠીઆવાડી છે, એવું જે જાણવું તે જાણપણું હું, હું મનુષ્ય નહિ, પણ લાલન મનુષ્ય છે એવું જે જાણું છું તે જાણપણું હું-(જ્ઞાન એજ હું.) જે જીવે-જન્મે છે મરે છે જીવે છે, તે હું જાણું છું, તે જાણપણું તેજ હું. એ જ્ઞાન એજ હું. અને ચિત્માત્ર એટલે જ્ઞાનમાત્ર તેજ હું હવાથી પરમાત્મા તેજ છું. અને એકજ સરવ અટું અર્થાત સાદું રૂપ તે જ હું.
લાલન-બાળ, કિશેર, યુવાન, પરંતુ ત્રણે અવસ્થાને જાણનાર-કંઈ પણ વધઘટ થયા વિનાનો તેજ છું. તે પણ અવરથાનું જ્ઞાન તેજ હું જ્ઞાન એજ, ચિત્ર ન્માત્ર એજ પરમાત્મતત્વ છે.
જેમ પ્રકાશ વિના આ સુંદર ત્રિલોક, જેને Greek શિક ભાષાઓ cosmos કહે છે, અને જેનો અર્થ Beauty એટલે સંદર્ય એ થાય છે.
એ સંદર્ય શું કામનું. ગમે તેવી બંગલામાં શભા હોય, સુંદર તણ હોય, કેચ, ખુરશી મનુષ્ય, ઘડીઆળ, વાજા, સોનારૂપા, હીરામાણેક, અને છેવટે કહીનર હોય, છતાં ત્યાં જે પ્રકાશ ન હોય તે તે શું કામનું ? તેમ ચિત્તરૂપ એ આત્મા એટલે જ્ઞાન એ પ્રકાશ ન હોય તે આ જગત માત્ર નકામું છે. સિદ્ધપદમાં સદા સર્વદા આપણે જ્ઞાનરૂપજ હોઈએ છીએ. જે જ્ઞાન માત્રનો ચિત્માત્ર આપણે અનુભવ કરીએ છીએ તેજ–માત્ર વિશેષ શુદ્ધ થતાં તે તેજ હું—એમ છે તે થઈ રહેશે. - ચિન્માત્ર એટલે જ્ઞાનજ તેનું આરંભમાં અનુભવ થવા એક ઉદાહરણ લઈએ જેમકે લાલન કહે છે કે સામાન્ય રીતે કે વ્યવહારે હું સમાધિશતકના ૧૦ શ્લોક જાણું છું અને ૯૫ નથી જાણતા. આ બંને વાક્યમાં જે હું વ્યવહારે યોજે છે તે હું મનની ધારણ શક્તિને હું એમ ભ્રાંતિથી બોલી જવાય છે. પરંતુ હું નિશ્ચય નયે–ખરેખર–કે જ્ઞાનમય કે ચિન્મય, કે શાશ્વત તે એજ કે લાલનના ૧૦ ક જાણવાને પણ જાણું છું. અને તે જાણવાનું પણ જાણું છું. હું તે તે કે જે લાલનના જ્ઞાન-અજ્ઞાન બંનેને જાણનાર-જ્ઞાનમય તેજ. I know
