________________
૬
જૈન ધર્મની વૈજ્ઞાનિક આધારશિલા
૧.૨ જૈનધર્મની કેટલીક લાક્ષણિકતાઓ
જૈનધર્મનો સૌથી મહત્ત્વનો સિદ્ધાન્ત છે માનસિક, વાચિક અને કાયિક અહિંસા. અહિંસા માત્ર સાથી મનુષ્યો પ્રત્યે જ નહીં પરંતુ નિમ્ન કોટિના જીવો પ્રત્યે પણ આચરવાની છે. આ કારણે જ પ્રાયઃ બધા જ જૈનો શાકાહારી છે. જૈનો મધનું અને દારૂનું પણ સેવન નથી કરતા, કારણ કે તે માને છે કે તેમાં નિગોદ, અસંખ્ય સૂક્ષ્મજીવો હોય છે.
જૈનધર્મના અન્ય મહત્ત્વનાં પાસાઓ છે ઃ (૧) સત્ય બોલવું સત્યવાદિતા, (૨) ચોરી ન કરવી, અચૌર્ય (૩) વ્યક્તિગત પરિગ્રહમાં નિયમ, અપરિગ્રહ અને (૪) મૈથુની ભાવનિગ્રહ, બહ્મચર્ય. ધ્યાન અને સામાન્ય આત્મસંયમ પણ જૈનધર્મનાં અંગ છે.
જૈનો કોઈ બાહ્ય ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા ધરાવતા નથી. વિશ્વની રચના કરી હોય અને પાલનપોષણ કરતા હોય અથવા ઉદ્ધારક હોય તેવા કોઈ પણ બાહ્ય ઈશ્વરના અસ્તિત્વમાં જૈનો શ્રદ્ધા ધરાવતા નથી. પરંતુ વ્યક્તિએ પોતે જ સમ્યક્ દર્શન, સમ્યક્ જ્ઞાન, તથા સમ્યક્ ચારિત્ર દ્વારા જ પોતાના આત્માનું કલ્યાણ કરવાનું છે અથવા મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવાની છે એવું માનવામાં આવે છે. જ્યારે કેવળજ્ઞાનથી પુર્નજન્મ ચક્રનો અંત આવે છે તેવું માનવામાં આવે છે, આત્મા છેવટે શાશ્વત આનંદ અને અનન્ત જ્ઞાન મેળવે ત્યારે મુક્તિ પ્રાપ્ત કરે અને તેના જન્મ, મૃત્યુ અને પુનર્જન્મના ચક્ર સમાપ્ત થઈ જાય છે.
ખ્રિસ્તીઓમાં પોપ હોય છે તેવા કોઈ એક સર્વાધિકાર સંપન્ન ધાર્મિક માર્ગોપદેશક જૈનોમાં હોતા નથી, જો કે જૈનોમાં કેટલાક આચાર્યો, સાધુઓ અને શ્રાવક નેતાઓ હોય છે, જેમનો વિશેષ આદર ક૨વામાં આવે છે. જૈનધર્મના અનેક પવિત્ર ગ્રન્થો છે (જુઓ પરિશિષ્ટ૨). ખ્રિસ્તીઓના બાઇબલની જેમ જૈનોનો માત્ર એક પવિત્ર પુસ્તક નથી. જો કે ઉમાસ્વાતિ(ઈ.સ.ની દ્વિતીય શતાબ્દી)નો તત્ત્વાર્થસૂત્ર ગ્રન્થ જૈનધર્મનો એક, માન્ય સર્વસંગ્રાહક ગ્રન્થ છે. આ બધાં માધ્યમો હોવા છતાં, જૈનધર્મ અનુસાર પ્રત્યેક વ્યક્તિએ સત્યની શોધ સ્વયં જ કરવી પડે છે, કારણ કે કોઈ સાધુ અથવા કોઈ એક એવો ગ્રન્થ નથી કે જે બધી જ સમસ્યાઓનું સમાધાન આપી શકે. જેવી રીતે એક સંશોધક પ્રયોગશાળામાં શોધ કરે છે તેવી રીતે જૈનોએ સ્વયં સત્ય પ્રાપ્ત કરવાની વિવક્ષા છે.
