________________
જૈન અને જૈનધર્મ સારણી ૧.૧ : જેનોના વિભિન્ન સંપ્રદાયો, તેમના સંસ્થાપકો, તેમના
સમય અને કેટલીક ભિન્નતા સંપ્રદાય સંસ્થાપક સમય વિશેષતાઓ ૧. દિગમ્બર ભદ્રબાહુસ્વામી ઈ.સ.પૂ.૩૦૦ મૂર્તિપૂજક, સાધુઓ
વસ્ત્ર ત્યાગ કરે છે.
સ્ત્રીઓને મોક્ષ નહિ. સુધારાવાદી પ્રવૃત્તિ તારણ પંથ તારણસ્વામી ૧૮મી સદી મંદિર નહિ, પ્રાર્થના
ભવન અન્ય બનારસીદાસ, ૧૬મી સદી પૂર્ણ સંયમ, મંદિરોમાં
(ટોડરમલ) ૧૮મી સદી વિધાનાદિ નહિ. ૨. શ્વેતાંબર સ્થૂલભદ્ર ? ઈ.સ.પૂ.૩00 મૂર્તિપૂજક, સાધુઓ
શ્વેત સુતરાઉ વસ્ત્રધારી, સ્ત્રીઓને
મોક્ષ મળી શકે. સુધારાવાદી પ્રવૃત્તિ સ્થાનકવાસી લોકશાહ ૧૫મી સદી મંદિર નહિ,
સાધુઓ મુહપત્તિ
લગાવે છે. (તેરાપંથ ભીખણજી ૧૮મી સદી મંદિર નહિ, સાધુઓને
સહાય, અન્યને નહીં. જૈનધર્મમાં કેટલાક સંપ્રદાયો છે. તેમાં દિગમ્બર અને શ્વેતામ્બર મુખ્ય છે. આ બન્ને સંપ્રદાય મૂર્તિપૂજામાં માને છે. પરંતુ તેમની મૂર્તિઓ ભિન્ન પ્રકારની હોય છે. શ્વેતામ્બરોની પ્રતિમાઓની આંખો, હોઠ અને મસ્તક મંડિત હોય છે. જુઓ ચિત્ર ૧.૧.માં મહાવીર સ્વામીની (શ્વેતામ્બર) પ્રતિમા અને ચિત્ર ૧.૩.માં તેવીસમા તીર્થંકર પાર્શ્વનાથની (દિગમ્બર) પ્રતિમા. દિગમ્બરો માને છે કે તેમના સાધુઓએ વસ્ત્રો સહિત બધી જ વસ્તુઓનો ત્યાગ કરી દેવો જોઈએ.
જ્યારે શ્વેતામ્બર સાધુઓ સફેદ વસ્ત્રો પહેરે છે. દિગમ્બરો અનુસાર જિન (ભગવાન) કોઈ પણ સાંસારિક ક્રિયામાં ભાગ લેતા નથી અને તેમની શારીરિક ક્રિયાઓ પણ થતી નથી..
જૈનોમાં વિવિધ સુધારાવાદી હિલચાલ થઈ છે. શ્વેતામ્બરોના બે ઉપસંપ્રદાયો – ૧ સ્થાનકવાસી અને ૨.તેરાપંથી – દેરાસર અને મૂર્તિપૂજામાં માનતા નથી. ઉપરાંત દિગમ્બરોના એક ઉપસંપ્રદાય –
