________________
૧ ૨ ૩
ઉપસંહાર ૨. કર્મબંધ અને શાકાહાર
આપણું લક્ષ્ય આ કાર્મણ કણોના અંતર્ગહણની માત્રાને ઓછું કરવાનું છે. આ એક મહત્ત્વપૂર્ણ કારણ હોવાથી શાકાહાર એ જૈનજીવનનું એક અનિવાર્ય અંગ બન્યું છે. જૈનો ડુંગળી-બટાટા જેવા કોઈપણ કંદમૂળ ખાતા નથી, પરંતુ જમીનની ઉપર ઉગનારા તમામ શાકભાજી તથા ફળો ખાય છે. તમે આનું કારણ જાણીને આશ્ચર્યચકિત થઈ જશો. જૈનો દ્વારા તેનું કારણ આપવામાં આવે છે કે જમીન ઉપર ઉગનારા સફરજન આદિમાં જીવોની સંખ્યા કરતાં કંદમૂળમાં જીવોની સંખ્યા અધિક હોય છે. સફરજનના એક બીજમાં માત્ર એક જ જીવ છે જયારે કંદમૂળના એક બટાટા કે ડુંગળીમાં અનેક જીવ હોય છે. આથી બટાટાના એક અંશથી પુનઃ અનેક બટાટા ઉત્પન્ન થાય છે અર્થાત સફરજન કરતાં કંદમૂળમાં જીવોની સંખ્યા અધિક હોય છે. પરિણામે કંદમૂળ ખાવાથી અનેક જીવોની હત્યા થાય છે, જ્યારે સફરજન ખાવાથી અલ્પ જીવોની હત્યા થાય છે. આથી સફરજનના ભક્ષણ કરતાં કંદમૂળના ભક્ષણથી અધિક કર્યગ્રહણ થાય છે. આ સિદ્ધાંત અન્ય ખાદ્ય પદાર્થો ઉપર પણ લાગુ પાડી શકાય. આમ જૈનો ખૂબ જ દઢતાપૂવક શાકાહારનું પાલન કરે છે. તેઓ માંસ, માછલી અને ઈંડાં પણ ખાતા નથી. જૈનોનો આહાર માત્ર અનાજ, ફળો, શાકભાજી અને દૂધ તથા દૂધની બનાવટો સુધી જ સીમિત છે. ૩. કાર્પણ કણો અને જ્ઞાનનું આવરણ
આપણા વિચારોમાં બુદ્ધિ-સંગતતા લાવવા માટે જૈન તર્કશાસ્ત્રનું પરીક્ષણ પણ કરવું જોઈએ. જૈન ધર્મ સાપેક્ષ કથન(સ્યાદ્વાદ)ના સિદ્ધાંતમાં વિશ્વાસ કરે છે. સ્યાદ્વાદ અર્થાત્ પ્રત્યેક વસ્તુનું સ્વરૂપ વિશિષ્ટ સમયમાં થનારા આપણા જ્ઞાન પર હોય છે. તેમ જ જ્યાં સુધી આત્માને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત થતું નથી ત્યાં સુધી વસ્તુનું યથાર્થ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતું નથી. કર્મ પગલોથી બંધાયેલો આત્મા પેટ્રોલની તુલનામાં અપરિષ્કૃત કાચા તેલ જેવો છે. આ કાચા તેલને જેટલું પરિસ્કૃત કરવામાં આવે તેટલું જ પેટ્રોલ વધુ શુદ્ધ અને ક્ષમતાવાળું બને છે તેવી જ રીતે આત્માને જેટલો વધુ પરિષ્કૃત કરવામાં આવે તેટલો તે વધુ શુદ્ધ અને સામર્થ્યવાન બનવા લાગે છે.
