________________
૧૩૦
જૈન ધર્મની વૈજ્ઞાનિક આધારશિલા તેમને પ્રિયદર્શના નામની પુત્રી હતી, જેનો વિવાહ જમાલીની સાથે થયો હતો. એક પરંપરા અનુસાર જ્યારે તેઓ ૨૮ વર્ષના થયા ત્યારે રાજમહેલની બહાર ફરવા માટે નીકળ્યા હતા. ત્યારે તેમણે જોયું કે માલિક પોતાના નોકરને કોરડા મારી રહ્યો હતો. આ ઘટનાથી તેમને ઘણું દુઃખ થયું. તેઓ વિચારવા લાગ્યા કે સમાજમાં ધનવાન વ્યક્તિઓ અશિક્ષિત, અજ્ઞાની અને નિર્ધન વ્યક્તિઓનું શોષણ કરે છે. પરિણામે તેમને ઘરસંસાર છોડવાની ઈચ્છા થઈ. પરંતુ તેમને માતા-પિતા ઉપર અત્યંત સ્નેહ હતો. આથી તેમણે વિચાર કર્યો કે માતા-પિતા હયાત હોય ત્યાં સુધી પોતે ગૃહત્યાગ નહીં કરે. માતા-પિતાના મૃત્યુ પછી મોટાભાઈનો શોક ઓછો થાય અને અધિક આઘાત ન લાગે તે માટે તેઓ લગભગ બે વર્ષ સુધી સંસારમાં રહ્યા. ત્યારબાદ તેમણે મોટાભાઈ પાસે ગૃહત્યાગની આજ્ઞા માગી. (દિગમ્બર પરંપરા અનુસાર તેઓએ માતા-પિતાની હયાતીમાં જ ગૃહત્યાગ કર્યો હતો.) એવું માનવામાં આવે છે કે છેલ્લાં બે વર્ષ તેઓ સંસારમાં રહ્યા પણ પોતાનો મોટાભાગનો સમય રાજકાર્યો કે સાંસારિક કાર્યોમાં વિતાવવાને બદલે આત્મવિશ્લેષણમાં જ ગાળ્યો હતો.
ત્રીસ વર્ષની ઉંમરે તેમણે સંસારમાં વ્યાપ્ત અનેક પ્રકારની સમસ્યાઓના મૂળને શોધવા માટે ગૃહત્યાગ કર્યો. તેમણે માનવની પ્રકૃતિને સમજવા માટે તથા જગતના સ્વરૂપને સમજવા માટે વૈરાગ્ય ધારણ કર્યો. રાજમહેલનું વાતાવરણ અને તેમનું સામાજિક સ્તર આ બધાની શોધ કરવા માટે અનુકૂળ ન હતું તેથી જ તેમણે સંસારનો ત્યાગ કર્યો હતો. પરિ.૧.૧ લક્ષ્યનું અનુસરણ અને જ્ઞાનપ્રાપ્તિ
દીક્ષા ગ્રહણ કર્યા પછી સાડા બાર વર્ષ સુધી તેઓએ નિષ્ઠાપૂર્વક ગહન મનોમંથન કર્યું. લક્ષ્યની પ્રાપ્તિ માટે તેઓ સતત પ્રયત્ન કરતા રહ્યા. તેમણે અનુભવ કર્યો કે ધ્યાન સાધનામાં મિતાહાર, એક વસ્ત્ર ધારણ, પાદવિહાર અને ઉપવાસ સહાયક છે. તેની સાથે જ તે પોતાના હાથે કેશલોચ જેવી ક્રિયાઓના માધ્યમથી પોતાની આવશ્યક્તાઓ ઉપર અને અન્ય પરની નિર્ભરતા ઉપર અંકુશ કરવા લાગ્યા. પોતાના લક્ષ્ય તરફ તેઓ અત્યંત જાગૃત હતા. દીક્ષા લીધા પછી તેર મહિના બાદ તેમનું
