________________
જૈન ધર્મની વૈજ્ઞાનિક આધારશિલા
માધ્યમ દ્વારા જીવનને વ્યાખ્યાયીત કરે છે. જૈનોનો લઘુતર કણ કર્મ પુદ્ગલ અથવા કાર્મણ પરમાણુ છે. (એવા પરમાણુ-પુદ્ગલ જેમાં કર્મરૂપ ધારણ કરવાની ક્ષમતા હોય છે.) આ કર્મ કર્મશક્તિને ઉત્પન્ન કરે છે. આપણે આપણી વિભિન્ન પ્રકારની ક્રિયાઓ દ્વારા આ કામર્ણ પુદ્ગલો - ૫૨માણુઓને આકર્ષિત (આસ્રવ) કરતા રહીએ છીએ અને તેમાંથી કેટલાકને તેનો પ્રભાવ પૂર્ણ થયા બાદ છૂટા કરતા જઈએ છીએ. આ રીતે આત્માની સાથે એક પ્રકારનું “કાર્મિક કોમ્પ્યુટર” લાગેલું છે, તે બધા પ્રકારની ગણતરી રાખે છે. આ વ્યક્તિગત કોમ્પ્યુટર કર્મોના અવશોષણ અને નિર્ગમનનો હિસાબ રાખે છે. એટલું જ નહીં પરંતુ તે પૂર્વજન્મના રેકોર્ડ દ્વારા કેટલાંક કર્તવ્ય અને દિશાઓનું પણ નિર્દેશન કરે છે. ઉદાહરણ રૂપે, તમારા કાર્મિક કોમ્પ્યુટરમાં તમને આ પુસ્તક વાંચવાનો સંદેશ છે અથવા જૈન ધર્મના વિષયમાં વાંચવા-વિચારવાનો સંદેશ છે. આ એક સારી ક્રિયા છે. પરિણામે આત્મા સકારાત્મક કાર્યણો અથવા શુભ કર્મોનું અવશોષણ કરે છે. આ શુભ કર્મોનો પુણ્યોદય થાય છે. વળી, સકારાત્મક કાર્મણ કણોનું અવશોષણ નકારાત્મક કાર્યણ કણોના પ્રભાવને ઓછો કરે છે, તેને લીધે આત્માની શુદ્ધિ વધવા લાગે છે. આમ કર્મ પુદ્ગલ અને આત્મા એક ન્યૂક્લીયર રીએક્ટરની કોટિનું કાર્મિક રીએક્ટર બની જાય છે અને તેનાથી ઉત્સર્જિત પ્રબળ ઊર્જા આત્માના શુદ્ધીકરણની પ્રક્રિયા જેવી બને છે.
૧૨૨
આ ક્રિયાઓને નિરૂપિત કરવા માટે જૈન ધર્મમાં બંધ (કર્મબંધ), આસ્રવ (કર્મશક્તિનું આકર્ષણ) આદિ શબ્દ પ્રયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. જેવી રીતે આધુનિક ભૌતિક વિજ્ઞાનનો આધાર વિભિન્ન પ્રકારની શક્તિઓ છે. તેવી જ રીતે જૈન ધર્મનો આધાર કર્મશક્તિ છે. જેવી રીતે આધુનિક વિજ્ઞાન પદાર્થ અને ઊર્જાની અન્યોન્ય પરિવર્તનીયતામાં વિશ્વાસ કરે છે, તેવી જ રીતે કર્મ પુદ્ગલ અને આત્મામાં અન્યોન્ય ક્રિયાપ્રતિક્રિયા થાય છે. આ દ્રવ્યમાન અને ઊર્જાની સમકક્ષતા માટે જૈનોએ પુદ્ગલ (પુદ્સંયોજન, ગલ-વિયોજન)શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે. આધુનિક વિજ્ઞાનમાં આ પ્રકારની ધારણા માટે આવો કોઈ જ શબ્દ નથી, કારણકે આધુનિક વિજ્ઞાનની શબ્દાવલી યુનાની અથવા લેટિન ભાષામાંથી ઉદ્ભવેલી છે.
