________________
૬૦
જૈન ધર્મની વૈજ્ઞાનિક આધારશિલા મારી નાખવાનો અર્થ છે. તે માત્ર ભોગ બનનારાઓની યાતના માટે જ નહિ, પરંતુ વધુ તો આવેશની અતિશય તીવ્રતાને કારણે હત્યા કરનારના કાર્મિક બંધનને નોંધપાત્ર રીતે દઢ બનાવે છે માટે તે વખોડવાલાયક છે.
અહિંસા
હિંસા
ચિત્ર ૬.૧ (અ) હકારાત્મક અહિંસા અને (બ) હિંસાની આત્મા પર અસર
વિધાન ૧ થી આપણે જાણીએ છીએ કે તમામ પોને પોતાના કાર્મિક દ્રવ્યથી મુક્ત થવાની અભીપ્સા હોય છે. આ ઉદેશમાં મદદરૂપ થવામાં, આત્મદયા (self-pity) કરતાં ભાવમય અહિંસા, હકારાત્મક અહિંસા છે. આત્માનું મૂળભૂત, નિહિત લક્ષણ છે – “જીવવું અને અન્યને જીવવામાં સહાય કરવી” (પરિશિષ્ટ ૩ બ અવતરણ ૬.૧) એટલે કે આધ્યાત્મિક પ્રગતિના મઝિયારા હિત માટે બાકીના તમામ સાથે અન્યોન્ય ક્રિયા કરવી એ પ્રત્યેક આત્માનું કાર્ય છે. આમ, આ વિધાન માત્ર એક આત્માની નહિ, પરંતુ સાથોસાથ બધા આત્માની અભીપ્સા પ્રત્યે પ્રોત્સાહિત કરે છે. જોકે પ્રથમ જવાબદારી પોતાના પ્રત્યે છે (એટલે કે પોતાને પ્રેમ કરવો), જેના પરિણામે, તે પછી તે અન્યને માટે કરુણા,
