________________
૬૫
કામણોનું અંતિમ શોષણ ૬.૪ જૈન સાર્વત્રિક સાંસારિક ચક્રો
જૈનો માને છે કે બ્રહ્માંડ સીમિત, પરિમિત છે. તેમાં મનુષ્ય સહિતના જીવોને સહારો આપવા વિવિધ વિહ્યો છે. વસવાટ ધરાવતા આ પ્રત્યેક વિશ્વ ઉત્સÍણી અર્ધચક્ર કાળ અને અવસર્પીણી અર્ધચક્ર કાળના અનંત ચક્રોની શ્રેણીઓમાંથી પસાર થાય છે. જો કે તેમના તબક્કાઓ જુદા જુદા હોય છે જેથી, દરેક પળે ક્યાંક એક તીર્થકર ભગવાન હયાત હોય. આ અર્ધચક્રો છ આરા(time-section)માં વિભાજિત છે. આપણે દુઃખ દુષમાં misery) માટે “દુ અને સુખ (સુષમા happiness) માટે “સુ” લખીશું. અવસર્પીણી અર્ધચક્રના આરા અનુક્રમે નીચે મુજબ છે :
(૧) અત્યધિક સુખ, સુસુસુ (સુષમ-સુષમા) (૨) સુખ, સુસુ (સુષમા) (૩) દુઃખના પ્રમાણમાં વધુ સુખ, સુસુદુ (સુષમા-દુષમા) (૪) સુખના પ્રમાણમાં વધુ દુઃખ, સુદુદુ (દુષમ-સુષમા) (૫) દુઃખ, દુદુ (દુષમા)
(૬) અત્યધિક દુઃખ, દુદુદુ (દુષમા-દુષમા) હવે ઉત્સÍણીના આરા જોઈએ, જે અનુક્રમે નીચે મુજબ છે :
(૭) અત્યધિક દુઃખ, દુદુદુ (દુષમા-દુષમા) (૮) દુઃખ, દુદુ (દુષમા) (૯) સુખના પ્રમાણમાં વધુ દુઃખ, દુદુસુ (દુષમ-સુષમા) (૧૦) દુઃખના પ્રમાણમાં વધુ સુખ, સુસુદ (સુષમા-દુષમા) (૧૧) સુખ, સુસુ (સુષમા) (૧૨) અત્યધિક સુખ, સુસુસુ (સુષમ-સુષમા)
અહીં જુઓ કે (૧) અને (૧૨), (૨) અને (૧૧), ક્રમના આરા સરખા છે. આ અર્ધચક્રો ચિત્ર ૬.૩ માં દર્શાવેલાં છે. ચિત્રમાં “દુ અને સુ' માટેના વિસ્તાર ઉપરના વિચારો પ્રતિબિંબિત કરે છે.
