________________
શુદ્ધીકરણ માટેના ઉપાયો
મોક્ષ
૯૩
સમ્યગ જ્ઞાન
સમ્યગ દર્શન
સમ્યગ ચારિત્ર
ચિત્ર ૮.૨ : જૈનધર્મનાં ત્રણ ‘રત્નો” અને મોક્ષ (ચિત્ર ૩.૩નો સ્વસ્તિક આ ત્રણ રત્નોની નીચે દોરવામાં આવે છે.)
(પરિશિષ્ટ-૩ બ, અવતરણ ૮.૨), સમ્યગ દર્શન, સમ્યગ જ્ઞાન અને સમ્યગ ચારિત્રને જૈનપથનાં ત્રણ રત્નો કહે છે. આ ત્રણેય ક્રમસર જ પ્રાપ્ત થાય છે. સમ્યગ દર્શન ચોથા ગુણસ્થાનકે પ્રથમ પ્રાપ્ત થાય છે. એ પછી સમ્યગ ચારિત્ર આઠમા ગુણસ્થાનકે પ્રાપ્ત થાય છે અને સમ્યગ જ્ઞાન તેરમા ગુણસ્થાનકે પ્રાપ્ત થાય છે. ચિત્ર ૮.૨ આ વિચારોને સારાંશરૂપે, પંરપરાગત પ્રતીકાત્મક રીતે દર્શાવે છે. તે સામાન્યતઃ પૂજામાં વપરાય છે. સમાન્યતઃ તેની નીચે સ્વસ્તિક દોરવામાં આવે છે, જેની ચાર દિશાઓ મનની અવસ્થાઓ/જીવની ચાર ગતિઓ દર્શાવે છે. અલબત્ત, મુદ્દા ૭.૨ માં દર્શાવ્યા પ્રમાણે સમ્યગ દર્શનમાં આત્માનું અસ્તિત્વ, કાર્મિક દ્રવ્ય અને અન્ય સાત તત્ત્વો, સમ્યગ જ્ઞાનમાં તેમની સમજ અને સમ્યગ ચારિત્રમાં તપ સમાવિષ્ટ છે (પરિશિષ્ટ ૩ બ, અવતરણ ૮.૩).
