________________
જૈન ધર્મની વૈજ્ઞાનિક આધારશિલા અનુકંપાની લાગણી પેદા કરે છે. જયારે સામાન્ય માનવી દ્વારા અનુભવાતી સહાનુભૂતિમાં દયાની ઝાંય, છાંટ અથવા તેના પદાર્થ સાથેનો મોહ હોય છે; અનુકંપા આવા નકારાત્મક પાસાંઓથી મુક્ત હોય છે. તે માત્ર ડહાપણથી, દ્રવ્યના અવલોકનથી કેળવાય છે, જે દૃષ્ટિગોચર થતી પ્રત્યક્ષ પદ્ધતિના મૂળમાં હોય અને તે વ્યક્તિને અન્ય આત્માઓને મોક્ષ તરફ જવામાં સહાયભૂત થવાની નિઃસ્વાર્થ ઇચ્છા થાય છે.” પી. એસ. જૈની, પૃ.૧૫૯. “મૂર્ત સ્વરૂપની છેલ્લી થોડી ક્ષણોમાં, યોગ પણ અટકી જાય છે; ચરમ સ્થિરતાની આ સ્થિતિને ચૌદમા ગુણસ્થાનકને અયોગ કેવલી સ્થિતિ કહે છે. નિર્વાણ પ્રાપ્ત થતાં જ આત્મા કાયમ માટે સાંસારિક પ્રભાવમાંથી સંપૂર્ણ મુક્તિ પામે છે....
