________________
૨
૩
આત્મા અને કાર્મિક દ્રવ્યનો સિદ્ધાન્ત
નોંધ ૧. પી.એસ.જૈની, પૃ. ૧૧૪. “જૈનો આત્માના “અસંખ્ય ગુણો'ની વાત કરે છે. આમ છતાં યથાર્થ રીતે કહી શકાય કે આપણે ટૂંકમાં વર્ણવ્યા તે ગુણો – દર્શન, જ્ઞાન, સુખ અને વીર્ય – આત્માને એક પૂર્ણ, વિશિષ્ટ અને અનોખા, અન્ય સર્વેથી નિરાળા અસ્તિત્વ તરીકે વ્યખ્યાયિત કરવા પર્યાપ્ત છે.”
૨. પી.એસ.જૈની. પૃ.૧૧૩. “એ સ્પષ્ટ કરવું જોઈએ કે જૈનોનો દૃષ્ટિકોણ - કર્મ સાથે આત્માની સાથે સંલગ્નતા એ માત્ર સંશ્લેષ (એકક્ષેત્રાવગાહ) છે એવું કહેવાય છે એ બેની વચ્ચે કોઈ વાસ્તવિક સંપર્ક હોતો નથી.
૩. પી.એસ.જૈની. પૃ. ૧૧૨. “એવું કહેવાય છે કે કાર્મિક દ્રવ્ય વ્યાપ્ત જગાના દરેક ભાગમાં સ્વતંત્ર રીતે તરતા હોય છે. એ તબક્કે જુદા જુદા કર્મોને આધારે પ્રકૃતિથી, ક્રિયાથી, એ અલગ પાડી શકાતા નથી. કોઈ એક આત્મા સાથેની પારસ્પરિક ક્રિયા શરૂ થયા પછી સાદા સ્વરૂપમાંથી ઘડાય છે.”
