________________
બાબુ બંકિમચંદ્રનું સંક્ષિપ્ત વૃત્તાન્ત
એક વાર રમેશચંદ્ર દત્તને એક સાધારણ જૂઠી વાત કહી હતી; તેટલા માટે તેમણે તેને કહ્યું હતું કે “તું અત્યારથી જ જુઠું બેલતાં શીખ્યો તે આગળ જતાં શું શું નહિ શીખે !” - બંકિમ બાબુએ તકરીની બાબતમાં લેફટનંટ ગવર્નરની મુલાકાત લીધી. તે વખતે ઇલિયટ સાહેબ બંગાળાના ગર્વનર હતા. તેઓ અને તેમની પત્ની બંકિમ બાબુ ઉપર બહુ વિશ્વાસ રાખતાં. લેડી ઇલિયટના ખાસ આગ્રહથી બંકિમ બાબુએ જાતે જ “વિષવૃક્ષ” નવલકથાનો અંગ્રેજીમાં અનુવાદ કર્યો હતો, અને તે તેમને અર્પણ કર્યો હતો.
એક દિવસ ત્રીજે પહેરે બંકિમ બાબુએ ગવર્નર સાહેબની મુલાકાત લીધી. સાહેબને સુખસમાચાર પૂછયા પછી તેમણે ગવર્નર સાહેબને પિતાની વિનતિ કરી. બધી વાતે સાંભળ્યા પછી સાહેબે હસીને પૂછયું “ તમારી ઉંમર કેટલી છે બંકિમ બાબુ બંકિમે કહ્યું “ત્રેપન વર્ષ.” સાહેબે કહ્યું- આટલી ઉંમરે તમે પેન્શન લેવા ઈચ્છો છો ?” બંકિમે કહ્યું—“ તેત્રીશ વર્ષથી નેકરી કરું છું. હવે કામ નથી થઈ શકતું.” સાહેબે પૂછ્યું “તમારા શરીરમાં કંઇ રોગ છે ?” બંકિમે કહ્યું – “ખાસ કંઈ રોગ નથી.”
સાહેબે જરા બીજી બાજુને વિચાર કરીને પૂછ્યું–“તમે શું પુસ્તકે લખવાને. વખત કાઢવા માગે છે ?” બંકિમે કહ્યું-“થોડું થોડું એમ પણ ખરું.” ગવર્નર સાહેબે કહ્યું-“બહુ સારું, હું તમારી અરજી મંજુર કરીશ.”
બંકિમ બાબુ ધન્યવાદ આપીને સાહેબ પાસેથી જવાને તૈયાર થતા હતા, એટલામાં સાહેબે પૂછયું—“બંકિમ બાબુ ! તમે તેત્રીશ વર્ષથી હેશિયારીપૂર્વક કામ કર્યું છે. સરકાર તમારા ઉપર બહુ રાજી છે. તમારી કંઈ વિનતિ નથી?”
બંકિમે ધન્યવાદ આપીને કહ્યું “ના.” સાહેબ તમારે તમારા કેઈ સગાવહાલા માટે ભલામણ કરવી છે ?
બંકિમ–જે આપ કૃપા કરવા ઇચ્છતા હે તો મારા નાના ભાઈ પૂર્ણચંદ્રની ડાયમંડ હારબરથી મારી પાસેની કાઈ જગાએ બદલી કરી આપે.
સાહેબ –આ તે બહુ સાધારણ વાત છે. તમારી બીજી કંઇ વિનતિ નથી ? - બંકિમ–હાલ તે નથી હજૂર.
એમ કહીને બંકિમ બાબુ ચાલ્યા ગયા. એ પછી પૂર્ણ બાબુની બદલી અલીપુરમાં થઈ હતી.
બંકિમબાબુએ પિતાને માટે કદી સરકારને પ્રાર્થના નથી કરી. સગાંવહાલાં માટે માત્ર ત્રણવાર તેમને વિનતિ કરવી પડી હતી. એકવાર મેટા જમાઈને માટે, બીજી વાર ભત્રીજા બિપીનચંદ્ર માટે અને ત્રીજી વાર ભત્રીજા શચીશચંદ્ર માટેબીજાઓ આગળ વિનતિ કરતાં તેમને બહુ સંકોચ થતો હતો.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
