________________
આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર પ્રવચનમાળા આજ્ઞાંકિત સાધક અંબાલાલભાઈ હતા. તેમનું ભાગ્ય ફળી ગયું. તેમને પુરુષ પાસે માત્ર સાંભળવાનું મળ્યું એટલું જ નહિ, પણ એમની સેવા કરવાનો લ્હાવો પણ મળ્યો. એક વખત જેણે મનથી, વચનથી ને કાયાથી પુરુષની પૂરેપૂરી ભક્તિ કરી છે, સેવા કરી છે, તેમાં તન્મય બન્યો છે, એને મોક્ષ માગવો નહિ પડે, કૃપા માંગવી નહિ પડે. સેવાથી જ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. કૃપા પ્રાપ્ત કરવા નમ્ર બનવું પડે, અહંકાર ઓગાળવો પડે. અંબાલાલભાઈને આજ્ઞા કરી કે ફાનસ લાવો. તેઓ પૂછતા નથી કે શું કરવા? આપણે ચોખવટ કર્યા વગર રહીએ નહિ કે ફાનસને શું કરવું છે? ફાનસ લાવ્યા તો ખરા પણ થાંભલાની જેમ ફાનસ ઘરી ઊભા રહ્યા. પાસે પાર્કર પેન નહિ, પણ ખડિયો, કલમ અને સાદો કાગળ હતો. ઉંમર ૨૯ વર્ષની હતી. કલમ ચાલી તે ચાલી. બંધ થઈ નહિ. જ્યારે દેહ છતાં જેની દશા વર્તે દેહાતીત, તે જ્ઞાનીના ચરણમાં હો વંદન અગણિત.' એ લીટી આવી ત્યારે કલમ અટકી. વચમાં ઊભા રહેવું ન પડ્યું, વિચાર કરવો ન પડ્યો.
આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્રની રચના અલૌકિક છે. અદ્ભુત છે. આત્મસિદ્ધિની રચના કરી છે એમ બોલશો જ નહિ. જાગતિક અસ્તિત્વમાંથી આત્મસિદ્ધિ પ્રગટ થઈ છે. એના માધ્યમ કૃપાળુ દેવ બન્યા છે. રચનાનો પ્રયત્ન નહીં, રચવાની વૃત્તિ પણ નહિ અને પ્રગટ થયું છે. આ પ્રાગટ્યની પાછળ થોડી આંતરિક ઘટનાઓ છે. વિ.સં. ૧૯૫ર આસો સુદ-૧ ના દિવસે કૃપાળુ દેવ આણંદમાં હતા. તે દિવસે જગતને મૂળ માર્ગનું રહસ્ય -“મૂળ મારગ સાંભળો જિનનો રે' એ પદ મળ્યું. જૈન શાસ્ત્રોમાં તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્રમાં એક અત્યંત મહત્ત્વનું સૂત્ર છે. “સગર્શન-જ્ઞાન-વારિત્રાMિ મોક્ષના:’ આ પાયાનો સિદ્ધાંત છે. આના ઉપર ૪૫ આગમો છે. ૧૪ પૂર્વો છે, તમામ શાસ્ત્રો છે. સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર એ ત્રણેય સાથે મળે તો જ મોક્ષનો માર્ગ છે. એકલા સમ્યજ્ઞાનથી નહિ, એકલા સમ્યગ્દર્શનથી નહિ અને એકલા સમ્યગ્યારિત્રથી નહિ. વ્યવહારમાં કહેવત છે કે લાડવા બનાવવા હોય તો તે માટે “ઘી ગોળને આટો, બાકી બધું દાટો.' એમ મોક્ષ માટે આ ત્રણ તત્ત્વો સાથે જોઈએ જ. તત્ત્વાર્થના આ પહેલા સૂત્ર ઉપર મૂળમાર્ગનું રહસ્ય પ્રગટ થયું. કૃપાળુ દેવના હૃદયમાં ધોલન ચાલ્યું અને આસો વદ-એકમના દિવસે એ નદી સાગર બની ગઈ. આસો સુદ પૂનમે ચંદ્રમા સોળે કળાએ ખીલી ગયો. મૂળમાર્ગમાં પૂરું ન કહેવાયું એ આત્મસિદ્ધિમાં કહેવાયું.
બીજી મહત્ત્વની એક વાત છે. આ ધરતી ઉપર શાસ્ત્રો રચાયાં નથી પણ સંવાદ થયો છે. સંવાદ અને પ્રવચન, સંવાદ અને શાસ્ત્ર રચના બંને જુદાં છે. સંવાદ બે વચ્ચે હોય અને એમાં દિલ ખોલીને વાત થાય. એમાં બંને હાજર હોય અગર ન હોય પણ બંનેનો તાલ, સંગીત, પ્રકૃતિ, સ્વભાવ મળી ગયો હોય અને એના વચ્ચે જે કંઈ પ્રગટ થાય એને કહેવાય
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
