________________
આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર પ્રવચનમાળા
પ્રવચન ક્રમાંક ૨૮ ગાથા ક્રમાંક - ૨૮, ૨૯
ધર્મસંબંધી ભૂલ તથા શુષ્કજ્ઞાનીનું વર્ણન
-
લહ્યું સ્વરૂપ ન વૃત્તિનું, ગ્રહ્યું વ્રત અભિમાન, ગ્રહે નહિ પરમાર્થને, લેવા લૌકિક માન. (૨૮)
Jain Education International
ટીકા :વૃત્તિનું સ્વરૂપ શું છે ? તે પણ તે જાણતો નથી, અને ‘હું વ્રતધારી છું’ એવું અભિમાન ધારણ કર્યું છે. કવિચત્ પરમાર્થના ઉપદેશનો યોગ બને તો પણ લોકોમાં પોતાનું માન અને પૂજા સત્કારાદિ જતાં રહેશે, અથવા તે માનાદિ પછી પ્રાપ્ત નહીં થાય એમ જાણીને તે પરમાર્થને ગ્રહણ કરે નહીં. (૨૮)
૩૧૩
સૌ પ્રથમ અહીં બે શબ્દો સમજી લેવા છે, એક છે વ્રત અને બીજો શબ્દ છે વૃત્તિ.
જૈન શાસ્ત્રોમાં ગૃહસ્થ-શ્રાવકના વ્રતો, સ્થવીર કલ્પી, જિનકલ્પી મુનિઓના વ્રતો વગેરેનું વર્ણન આવે છે, તેને ચરણકરણાનુયોગ કહે છે. શ્રાવકકુળમાં જન્મ્યો એટલા માત્રથી શ્રાવક એમ નહીં પણ શ્રાવકના ૨૧ ગુણો જોઈએ. (૧) પ્રાણાતિપાત (હિંસા) વિમરણ, (૨) મૃષાવાદ (અસત્ય) વિરમણ, (૩) અદત્તાદાન (ચોરી) વિરમણ, (૪) મૈથુન (અબ્રહ્મ) વિરમણ, (૫) પરિગ્રહ (સંગ્રહ) વિરમણ આદિ બાર વ્રતો તથા શ્રાવકની અગિયાર પ્રતિમાઓ વગેરેનું યથાશક્તિ પાલન પણ કરવાનું હોય છે. આ બધું વિગતવાર સાંભળીને વ્રતો ગ્રહણ કરે, હું વ્રતી છું તેમ માને પણ અંદરમાં જે વૃત્તિઓ ઊઠે છે તે તરફ ધ્યાન જતું ન હોય તો વ્રત વૃત્તિઓના નિરોધ માટે છે તે ધ્યેય સ્પષ્ટ ન થવાથી, યથાર્થ પરિણામ પ્રાપ્ત થતું નથી.
વ્રત વૃત્તિઓને જીતવા માટે છે. હિંસા એક વૃત્તિ છે, એને જીતવા અહિંસાવ્રતની સાધના છે. વિષયભોગ એક વૃત્તિ છે, તેને જીતવા વિષયત્યાગની, બ્રહ્મચર્ય વ્રતની સાધના છે. સંગ્રહ કરવાની વૃત્તિ છે માટે પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રતની (અપરિગ્રહ વ્રતની) સાધના છે. ૨૫ લાખ રૂા.થી વધારે ન રાખવા આમ પરિગ્રહ પરિમાણ વ્રત લે. પુણ્યે જોર કર્યું ને બીજા દશ લાખ રૂા. વધી ગયા. ગુરુ મહારાજને પૂછે કે આનું શું કરું ? ગુરુ મહારાજ કહે કે
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
