________________
આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર પ્રવચનમાળા
૩૩૧
અઘાતી કર્મો દરેક જીવને ભોગવવાં જ પડે છે, પરંતુ જ્ઞાની ધૈર્યથી વેદે છે, અને અજ્ઞાની રડીને વેદે છે. જ્ઞાનીને મોહ નથી. જ્યાં સુધી મોહ હશે ત્યાં સુધી જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય અને અંતરાય કર્મ ત્રણે રહેશે. જેવો મોહ છૂટ્યો કે ત્રણેને ઉચાળા ભરતાં વાર નહીં લાગે. આવું મોહનું સામર્થ્ય છે. શાસ્ત્રોનું ગમે તેટલું જ્ઞાન થયું હોય પણ જો આંતરિક અવસ્થા પ્રાપ્ત ન કરી હોય, દશા પામ્યા વગર પોતાને જ્ઞાની માને અને પાંચ પંદર જણાં ઢોલ વગાડનારાં મળી આવે કે તમે જ્ઞાની છો, તાળીઓ પાડે, ફૂલહાર પહેરાવે, અને જો તે વૈરાગ્ય આદિ સાધન છોડી દે, અને કહે કે હવે અમારે ત્યાગની જરૂર નથી, તો તે અજ્ઞાની છે.
વેદાંતની પ્રણાલિકામાં એક દૃષ્ટાંત આપવામાં આવે છે. એક વેદાંતી સંન્યાસી હતા. હંમેશા વાત કર્યા કરે કે જગત મિથ્યા છે, બ્રહ્મ સત્ય છે. શરીર છે જ નહિ, અને કોણ ખાય છે ? કોણ પીવે છે ? હવે એક સાધકે તેમને જમવાનું આમંત્રણ આપ્યું અને ભોજનમાં બધી વસ્તુઓ સરસ બનાવી. દૂધપાક, પૂરી, ભજીયા વિગેરે. તેણે બહુ આનંદથી ખાધું, દૂધપાકના કટોરા પીવાય તેટલાં પીધાં. (બોલે ખરો કે આત્મા ખાતો પીતો નથી.) ભોજન કર્યા પછી સાધકે કહ્યું, આપ બાજુના રૂમમાં વિશ્રાંતિ કરો. સાધક બહુ ડાહ્યો, તેણે ભોજન પછી પાણી ન આપ્યું. આ સંન્યાસી ઊઠ્યા, મરચાંના તીખા ભજીયા ખાધેલાં, એટલે તરસ લાગી. તેણે કહ્યું, ‘ચેલાજી ! પાણી લઈ આવો.' ચેલાજીએ કહ્યું કે ‘જ્ઞાન ગંગામાંથી થોડું પાણી પી લો.' આ જીવ દશા પામ્યો નથી. જ્ઞાનીને જોખમ છે, અજ્ઞાનીને જોખમ નથી, તેને કંઈ લૂંટાવા જેવું નથી. પરંતુ જ્ઞાન હોય અને દશા આવી ન હોય તો મોટું જોખમ. એક અહંકારનું જોખમ, એક લોકસંજ્ઞાનું જોખમ, એક ભક્તોનું અને એક ચેલાઓનું જોખમ. મોટી ઉપાધિ થાય. પોતે તો ડૂબે પણ બીજાઓને પણ ડૂબાડે. અમારી સાથે ખાડામાં પડો તો
જ કામ થાય.
અવસ્થા બદલવાનું કામ જ્ઞાન નહિ કરે. મોહનો ઉપશમ થાય તો કામ થશે. કૃપાળુદેવને કહેવું છે કે તમે બાકીના કર્મોની ચિંતા નહિ કરતાં. બાકીનાં કર્મો સાત, ત્રણ થાતી અને ચાર અઘાતી, તેમાં અઘાતી કર્મોનો સબંધ ભૌતિક જગત સાથે છે. તમને બહારની જે વ્યવસ્થા મળે છે, તમારું ઘ૨, તમારો પતિ, તમારું બાળક, તમારું સૌંદર્ય, તમારું ધન, તમારો મોભો, વૈભવ, અધિકાર, તમારી પ્રશંસા આ બધું જે કંઈ તમે મેળવો છો તેનો સંબંધ કર્મો સાથે છે. તમારો બાબો સાતમા ધોરણમાં નેવું ટકા માર્ક્સ લાવ્યો. સારી વાત. તેનું આઈ.ક્યુ. લેવલ સારું, એને જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમ છે, પણ તેનો અર્થ એવો
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
